- Trang Chủ
- Cơ khí - Chế tạo máy
- Giáo trình Lắp đặt và điều khiển động cơ điện (Nghề: Bảo trì hệ thống thiết bị cơ khí) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương
Xem mẫu
- UY BAN NHAN DAN QUJN 5
TRUONG TRUNG CA.P NGHE KY THUJT CONG NGH)j: HUNG VUONG
y '
GIAOTRINH
, ' ?
Lap d:t va dieu khien
DQng O' dien
•
, r r
Nghe: Bao tri h~ thong thiet bj cO' khi
TRINH D()• TRUNG CAP
TPHCM-2019
- 2
LOI GIOI THIEU
Giao trinh Lip d~t va di€u khi€n d(mg ca di~~ dugc bien so
- 3
Ml)C Ll)C
DEMl)C TRANG
1. Lai gi&i thi~u 2
2. Bai 1: Nguy en tic an toan di~n 4
3. Bai 2: Do va xac dinh di~u ki~n dong di~n qua m~ch 9
4. Bai 3: Do U, I, R trong m~ch n6i ti~p 12
5. Bai 4: Do U, I, R trong m~ch song song 14
6. Bai 5: Do U, I, R trong m~ch h6n hqp 16
7. Bai 6: Ki~m tra do luong cac d~i luQTig di~n 18
8. Bai 7: Khao sat d('mg ca di~n m9t pha 21
9. Bai 8: D~u n6i v~n hanh d9ng ca di~n di~n m9t pha 25
10. Bai 9: Khao sat d9ng ca KDB 3 pha 28
11. Bai 10: D~u n6i v~n hanh d9ng ca 3 pha theo each d~u sao (Y) 35
12. Bai 11: D~u n6i v~n hanh d9ng ca 3 pha theo each d~u tam giac (~) 37
10. Tai li~u tharn khao 39
- 4
BAI 1: NGUYEN TAC AN TOAN DI:¢N
Gi&i thi~u:
Bai nhftm cung d.p cho h9c sinh nhfrng ki€n thuc v~ an toan di~n trong ngh~
Bao tri h~ th6ng thi€t bi ca khf
Mvc tieu:
- Thvc hi¢n au:(YC eek nguyen tdc an toan ai¢n
Nc)i dung chinh:
1. Phan tich cac nguyen nhan gay tai n~n di~n
a. Do nguai twc ti€p ch?m vao cac b
- 5
50 + 80 H~ ho hftp bi te li~t, tim d~p N6ng du d9i, cac biip thit
mi~n tr& cua ngll'cri:
M6i nguai c6 di~n tr& khac nhau, do lap sung da quy~t dinh. Thuang di~n
tr& nguai c6 gia tri tu I 0000 + I 000000. Bi~n tr& nguai khong c6 dinh ma thay
d6i theo cac y~u t6 sau:
+ Tinh trc;tng 16p sung da : da bi u6t hay m6 ho thi di~n nguai giam.
+ Di~n tich ti~p xuc cang 16n di~n tr& cang tang.
+ Thai gian ti~p xuc: tai gian ti~p xuc cang lau di~n tr& cang giam.
+ Trc;tng thai tam li cua nguai: khi nguai c6 thcin kinh khong 6n dinh (
b~nh hay say ruqu) thi di~n tr& nguai giam.
+ Thuang d€ dam bao an toan, trong qua trinh tinh toan nguai ta 1§.y gia tri
di~n tr& nguai Rng = I 0000.
d. I>ITcrng di cua dong di~n qua ngIToi:
Buang di cua dong di~n qua nguai nguy hi€m nh§.t la qua tim gay te li~t tucin
hoan c6 th€ d§.n d~n ch~t nguai. Dong di~n qua tim theo cac con duang sau:
- Tu chan qua chan
- Tu tay qua tay.
- Tu tay trai qua chan.
e. Tfin s6 dong di~n
Tin s6 dong di~n cang cao cang it nguy hi€m. Theo nghien ci.'.m, tin s6 dong
di~n 50Hz-:- 60Hz la nguy hi€m cao han.
- 6
f. Moi tnrcmg xung quanh
Nhi~t de\ d9 ~m gay anh hu6ng d€n di~n tr& nguai va v~t each di~n nen
dong di~n cung thay d6i.
3. Cac bi?n phap bao v? an toan di?n
- N6i dftt thi€t bi
- N6i day trung tfnh bao v~
- N6i dilng th€
- Dung cac phuang phap bao v~:
+ Khong cht s6 nguyen tic va quy djnh sau
- Tuy~t dBi khong dtrQ'C chii quan khi thao tac v&i cac thiSt bi di~n, trong b~t ki
tinh hu6ng nao. Khong dua gion, nghich ngQ'l11 cac thiSt bi di~n trong luc thao tac.
- H~n chS lam vi~c trong di~u ki~n Am um (tay chan um, d6 m6 h6i, dinh nu&c) vi
nu&c binh thuong dfin di~n t6t (trong khi nu&c dt l~i each di~n). Khong u6ng nu&c a khu
V\]'C lam vi~c.
- Trong qua trinh thao tac, luon phai c6 sa d6 m~ch di~n, c6 d~t cong tile a chS d('>
TAT. Chi b~t cong tile khi dam bao m~ch di~n da duqc Hip d~t dung sa d6. Nen c6 nguai
16n kS ben trong 1§.n dong cong titc d§.u tien. Khi sfra chfi'a cac thi~t bi di~n, phai ng~t
di~n trir&c va d~t biJn bao "Sfra di~n" r&i m&i ti~n hanh sfra chfra.
- Cac m6i n6i phai duqc b9c kin b.lng bang keo each di~n. Ki€m tra kI day n6i,
khong SU' dvng day qua cu, bung tr6c VO ho~c bi ha. Khong d~t day len cac c~nh site
nh9n, dS gay dm day.
- Su dvng ngu6n di~n 6n dinh, t6t nhM la nen c6 6n ap. NSu lam vi~c v&i di~n nha
(220 V), phai dn th~n t6i da. C§.n su dvng c§.u chi d€ dam bao an toan. Trang bi cac thiSt
bi an toan di~n nhu day ch6ng finh di~n, ung each di~n, gang tay ...
- Tim hi€u ky v~ cac thiSt bi trn&c khi SU' dvng d€ c6 S\]' Iva ch9n hqp ly, tranh qua
tai.
- Khi k6t thuc bu6i lam vi~c, nSu chua xong, phai che phu d6 dung c~n th~n. C6
bi€n canh bao an toan di~n.
- 7
- NSu gi:tp S\f c6, dm binh tinh XU ly: g9i nguai 16n, SU d1_1ng cac v~t d1_1ng each
di~n (gang tay cao SU, cay g6) d§ tach day di~n ra, tuy~t d6i kh6ng ch~m trµc tiSp vao
nguai bi gi~t di~n, nSu c6 chay n6 thi kh6ng dung nu&c d§ d~p.
- Chu y n6i d&t cin th~ trn&c khi bilt d§.u.
* Cac bi~n phap an toan khi sir d1_1ng di~n.
a) Cac guy tic chung d~ dam bao an toan di~n.
Thu W kh6ng dung trong khi d6ng/ngilt m~ch di~n la nguyen nhan cua sµ c6
nghiem tr9ng va tai n~n nghiem tr9ng cho nguai v~n hanh. Vi v~y dn v~n hanh cac thiSt
bi di~n theo dung guy trinh v&i sa d6 n6i day di~n cua cac duang day bao g6m tinh tr~ng
thµc tS cua cac thiSt bi di~n va nhfrng di§m c6 n6i d&t. Cac thao tac phai dugc tiSn hanh
theo m~nh l~nh, trir cac trnang hgp xay ra tai n~n m&i c6 guy~n tv d(mg thao tac r6i bao
cao sau.
D§ dam bao an toan di~n dn phai thµc hi~n dung cac guy dinh:
- Nhan vien phvc vv di~n phai hi§u biSt v~ ky thu~t di~n, hi§u ro cac thiSt bi, sa d6
va cac 69 ph~n c6 th§ gay ra nguy hi§m, biSt va c6 kha nang ung d1_1ng cac guy ph~m v~
ky thu~t an toan di~n, biSt c&p cuu nguai bi di~n gi~t.
- Khi tiSp xuc v&i m~ng di~n, dn treo cao, trong phong kin it nh&t phai c6 2
nguai, m9t nguai thvc hi~n c6ng vi~c con m9t nguai theo doi va ki§m tra va la nguai
lanh d~o chi huy toan 69 c6ng vi~c.
- Phai che chiln cac thiSt bi va 69 ph~n cua m~ng di~n d§ tranh nguy hi§m khi tiSp
xuc b&t nga vao v~t d~n di~n.
- Phai ch9n dung di~n ap su d1_1ng va thvc hi~n n6i d&t hoi:tc n6i day trung tinh cac
thiSt bi di~n cung nlm thilp sang theo dung guy chuin.
- Nghiem chinh SU d1_1ng cac thiSt bi, d1_1ng C\l an toan va bao v~ khi lam vi~c.
- TcS chuc ki§m tra v~n hanh theo dung cac guy tile an toan.
- Phai thuang xuyen ki§m tra dµ phong each di~n cua cac thiSt bi cung nhu cua h~
th6ng di~n.
b) Cac bi~n phap ky thu~t an toan di~n.
- Trn&c khi su d1_1ng cac thi~t bi di~n dn ki§m tra:
+ each di~n gifra cac pha v&i nhau, gifra pha va VO.
+ Tri s6 di~n tra each di~n cho phep: ph1_1 thu9c vao di~n ap cua m~ng di~n:
D6i v&i m~ng di~n du6·i IO00[V] di~n tra each di~n phai 16n han lO00[OmN],tuc la
- 8
l[kiloomN]
D6i v6'i cac thi@t bi di~n co di~n ap t6'i 500[V]: Quy ph~m an toan di~n quy dinh di~n tr&
each di~n la 0,5 [Mega 6mN6m] d~ dam bao an toan.
- 0 nhfrng nui co di~n nguy hi~m, db db phong nguai v6 tinh ti@p xuc, dn su dvng
tin hi~u, khoa lien d9ng va phai co hang rao bing lu6'i, co bi~n bao nguy hi~m.
- Su dvng di~n ap th§.p, may bi@n ap each ly.
- Su dvng may dt di~n an toan.
- Hanh lang bao v~ duang day di~n cao ap tren kh6ng: gi6'i h~n b&i hai mi)t dung
song song vai duang day, co khoang each d@n day ngoai cung, khi kh6ng co gio:
Bang 1. Hanh lang bao v~ duang day di~n cao ap tren kh6ng.
d@n 20[KV] 35 - 66 110 220/230 500
Di~n ap, [KV]
Day b9c Day tran [KV] [KV] [KV] [KV]
Khoang each, [m] 0,6 1 2 3 4 7
Bang 2. Khoang each thilng dung t6i thi~u t~i m9i vi tri t6'i day cu6i cung.
Di~n ap, [KV] 1 - 20 35 - 66, 110 220/230 500
Khoang each t6i thi~u, [m] 3 4 5 8
- Trong tat ca cac thiet bi dong ma di~n nhu cau
'
dao, c6ng tac, bien tra cua cac
may c6ng cv phai che kin nhung b9 ph~n diin di~n. Cac bang phan ph6i di~n va du dao
di~n phai di;lt trong cac h9p tu kin, bing kim lo~i, co day ti@p d§.t va phai co khoa hoi;lc
then cai chic chin. Phai ghi ro di~n ap su dvng a cac cua tu chua phan ph6i di~n.
- Khi dong ma ciu dao & bang phan ph6i di~n phai di ung each di~n. Cac dn g~t
ciu dao phai lam bing v~t li~u each di~n va kh6 rao. Tay -at hoi;lc co nhi~u m6 h6i dm
kh6ng du9·c dong ma c~u dao bang phan ph6i di~n. Ch6 dung cua c6ng nhan thao tac
c6ng ClJ phai co bvc g6 thoang va chic chin.
- Db phong di~n ro ra cac b9 ph~n khac va db tan dong di~n vao trong d§.t va giu
mfrc di~n th@ th§.p tren cac v~t ta n6i kh6ng bao v~, n6i d§.t an toan va can bing th@. N6i
d§.t nhim bao v~ cho nguai khi ch~m phai v6 cac thi@t bi di~n trong truang hgp each di~n
cua thi@t bi bi hu.
4. Cau hoi ki~m tra
- Li~t ke nhung nguyen tiic an toan di~n?
- 9
BAI 2: DOVA xAc DJNH DIEU KI~N DONG DitN QUA M~CH
Gi&i thi~u:
Bai nhim cung c£p cho h9c sinh nhfrng ki~n thuc ve do va xac dinh dieu
ki~n dong di~n qua m~ch trong nghe Bao tri h~ th6ng thi~t bi ca khi
Mvc tieu:
- £Jo va xac atnh GU(YC aiJu kifn dong aifn qua nu;tch
N9i dung chinh:
1. Khai ni~m m~ch di~n
- M~ch di~n la t~p hqp cac thi~t bi di~n n6i v6i nhau bing cac day d~n t?o
thanh nhfrng m?ch kin trong d6 dong di~n c6 th~ ch?Y qua.
- M?ch di~n thm'mg g6m cac ph§.n tu sau: Ngu6n di~n, ph1;1 tai (tai), day d~n.
2. Khai ni~m dong di~n, di~n ap, di~n tr&
a. Dong di~n
- Dong di~n i ve tri s6 bing t6c d(> bi~n thien cua ltrQTig di~n tich qua ti~t
di~n ngang m(>t v~t d~n: i = dq/dt (1.1)
- Chieu dong di~n quy uac la chieu chuy~n d(>ng cua cac di~n tich duang
(ion duang), nguqc v6i chieu chuy~n d(>ng cua cac ion am ho~c electron (di~n tu).
Tren m(>t nhanh chieu duang quy UO'C cua dong di~n duqc ch9n tuy y va ky hi~u
bing mui ten nhu hinh 1-2.
- Dan vi do cua dong di~n la ampe. Ky hi~u la A
b. Bi~n ap
- T~i m6i di~m trong m?ch di~n c6 m(>t di~n th~. Hi~u di~n th~ (hi~u th~)
gifra hai di~m g9i la di~n ap. Nhu v~y di~n ap gifra hai di~m a va b c6 di~n th~ cpa,
cpb la:
uab = cpa - cpb = ua - ub
- Chieu di~n ap quy uac la chieu tu di~m c6 di~n th~ cao d~n di~m c6 di~n
th~ th£p.
- Di~n ap gifra hai ClJC cua ngu6n di~n khi ha ill?Ch ngoai ( dong di~n I = 0)
duqc g9i la sue di~n d(>ng E.
- Dan vi do cua di~n ap, sue di~n d(>ng la von. Ky hi~u la V
- 10
a I R b
llab
Hinh 1-2. Chi~u dong di~n va di~n ap
c. Di?n tr&
- D~c trung cho hi~n tuQTig tieu tan nang luQTig bi~n di~n nang thanh nhi~t
nang.
-Khi cho dong di~n i(t) ch~y qua di~n tr& R (hinh 1-8) n6 gay ra svt ap uR
tren
di~n tr&. Theo dinh lu~t Om quan h~ gifra dong di~n va di~n ap la:
uR = R.1·('1) 11ay R = i(~)
u (~
-Dan vi di~n tr& la Q (om)
-Ky hi~u: R
-Cong su~t tieu tan tuc thai:
p(1) = u.i(1) = R.i 2 (1) (rv)
-Nang lu9ng tieu tan:
r
A-
.nrp(t }it
Nguai ta con dung l
- 11
- Do dong di~n
- D~ do dong di~n qua m~ch c6 th~ su dl;lng Ampe k~, trong m~ch di~n Ampe k~
mile n6i ti~p v&i ph\l tai di~n.
4. Cau hoi ki~m tra
- Trinh bay phuong phap do va xac dinh di€u ki~n dong di~n qua m~ch?
- 12
BAI 3: DOU, I, R TRONG M~CH NOi TIEP
Gi6'i thi~u:
Bai nh~m cung c~p cho h9c sinh nhfrng ki~n thuc ve do U, I, R trong mc;tch
n6i ti~p trong nghb Bao tri h~ th6ng thi~t bi ca khi
Ml}c tieu:
- Do au(YC u, I, R trong mqch n6i tdp
N(>i dung chinh:
1. SO' d6 m~ch di~n nfii ti~p
-0-----0-
R; R
... -CJ-~
R
2 11
A
2. SO' d6 m~ch do dong di?n, di?n ap, di?n tr&
a. Do dong di?n.
• Do dong di?n DC
• Bo dong di~n xoay chibu.
Hinh 2.4
b. do di?n ap m(>t chi~u
Rm
--c~AAA-r-~-~---,
i V _V____~
11
., v
Hinh 2.9
- 13
c. l>o di~n ap xoay chi~u
R \l
.,;. ,\ ,\ 1'i .;. r'. ;', ,',
-•----'\/\/\,-- > t - -.....:.-----l \/\/\ i.---.,,-,_____--1
,,, ,_. '/ I) i/ I)
\!
Hinh 2.12
d. l>o di~n tr&
E
Hinh3.la Hinh 3. I b
3. Xac djnh m6i quan h~ U, I, R
- Cac di~n tra miic n6i ti~p c6 gia tri tuong duong bing t6ng cac di~n tra thanh
ph§.n c(mg 1"1i
Rtd = RI + R2 + R3
- Dong di~n ch"1Y qua cac di~n tra miic n6i ti~p c6 gia tri bing nhau va bing I
I = ( UI / RI) = ( U2 / R2) = ( U3 / R3 )
- Tu cong thuc tren ta th~y ring, svt ap tren cac di~n tra miic n6i ti~p ty 1~
thu~n v6i gia tri di~nt tra
- Cach tinh gia tri di~n tra nay ngugc so v6i tv di~n
4. Cau hoi ki~m tra
- Trinh bay phuong phap do U, I, R trong m"1ch n6i ti~p?
- 14
BA.I 4: BOU, I, R TRONG M4CH SONG SONG
Gim thi?u:
Bai nhttm cung d.p cho h9c sinh nhfrng ki€n thuc v~ do U, I, R trong m~ch
song song trong ngh~ Bao tri h~ th6ng thi€t bi ca khi
Muc tieu:
- Do du:(Jc U, I, R trong mqch nc5i tdp
N
- 15
3. Xac djnh m6i quan h~ U, I, R
Cac di¢n tr& mic song song c6 gia tri tuang duang Rtd dugc tinh bai cong thuc
(l /Rtd)=(I /RI)+(l /R2)+(1 /R3)
N~u m~ch chi c6 2 di¢n tr& song song thi
Rtd = Rl.R2 I ( RI + R2)
Dong di¢n ch~y qua cac di¢n tr& mic song song ty 1¢ nghjch v6i gia tri di¢n tr& .
11 = ( U / RI) , 12 = ( U / R2) , 13 =( U / R3 )
8i¢n ap tren cac di¢n tr& mic song song lu6n bing nhau
3. Cau hoi ki~m tra
- Trinh bay phuang phap do U, I, R trong m~ch n6i ti~p?
- 16
BAI 5: DOU, I, R TRONG M~CH HON HQP
Gi6i thi~u:
Bai nhim cung c§.p cho h9c sinh nhfmg ki~n thuc v~ do U, I, R trong m~ch
h6n hgp trong ngh~ Bao tri h~ th6ng thi~t bi ca khi
Muc tieu:
- Do au()'c U, L R trong mgch h6n h(JJJ
N(H dung chinh:
1. Djnh lu~t Kirchhoff dong di~n
- T6ng d~i s6 cac dong di~n t~i m9t nut bing khong.
Ij la dong di~n cac nhanh g~p nut j.
V&i qui u&c:
- Dong di~n di vao nut mang d§.u duang
- Dong di~n di ra nut mang d§.u am
11 +(-12)+(-l3)=0
2. Djnh lu~t Kirchhoff di~n ap
Bi theo vong kin b§.t ky, t6ng d~i s6 cac di~n ap r6i tren cac ph~n tu b~ng
t6ng d~i s6 cac sue di~n d9ng trong vong
IU=IE,
Qui u&c: Sue di~n d
- 17
3. Bo U, I, R trong m~ch h6n h.. =IR;: U:.::, = JR_-:: = 1:R: = J_c;R_1
[.-~,.3 = L~,.c - [/:,3 = IR,B
4. Cau hoi ki~m tra
- Trinh bay phuong phap do U, I, R trong mi;tch h6n hqp?
- 18
BAI 6: KIEM TRA DO LUONG cAc DAI . DIEN
. LUONG .
Gi&i thi?u:
Bai nhim cung c~p cho h9c sinh nhung ki~n thuc v~ ki6m tra do luong cac
d?i luQTig di~n trong ngh~ Bao tri h~ th5ng thi~t bi ca khi
M9c tieu:
- Kim tra ao lu:img au:9'C cac ac;ti lu:(lng ai¢n
N(H dung chinh:
1. Ch9n d6ng h6 do
• C6 2 lo?i d6ng h6:
+ 06ng h6 V?n nang kim chi thi
+ 06ng h6 V?n nang hi€n thj s6
2. L~p m~ch di?n theo yeu ciu
Lilp theo ban ve nguyen ly
3. Do cac d~i hrgng di?n theo yeu ciu
* BO DIJ;N AP M()T CHIEU A.DC:
a. Do di?n ap:
- 06 d6ng h6 6 thang V- d€ do di~n ap m(>t chi~u.
- Que den cilm c6ng chung COM, que do cilm vao c6ng V/.Q.
- Quy tile do tuang tv qui tile do cua d6ng h6 v?n nang kim chi thj. K€t qua do
d9c tnJc ti~p tren man hinh LCD.
b. Cach tlu~c hifn
- Cilm que do mau den vao d~u COM, que do mau do vao d~u (+)
- 0~t chuy€n m?ch 6 thang do DC.V !an han nhimg gcin nhdt vai gia trj ccin
ao d€ k~t qua do la chinh xac nh~t. Vi dv: do di~n ap 220V thi c6 2 thang 16n han
la 250V va I OOOV, nhung thang 250V se cho k€t qua chfnh xac han.
- 0~t 2 que do vao 2 di€m c~n do (0o song song). Que den vao di€m c6 di~n
th€ thftp, que do vao di€m c6 di~n th€ cao.
* DO Dll;N AP XOAY CHIEU:
a. Do di~n ap:
- 0€ d6ng h6 6 thang do V~ d€ do di~n ap xoay chi~u.
- Que den cilm c6ng chung COM, que do cilm vao c6ng V/.Q.
- Quy tile do tuang tv qui tile do cua d6ng h6 V?n nang kim chi thi. K€t qua do
d9c tn,rc ti€p tren man hinh LCD.
- 19
b. Cach thlfc hif,n:
- Ciim que do mau den vao dfiu COM, que do mau do vao dfiu (+)
- D~t chuy~n m~ch a thang do AC.V 16n hon nhung gfin nh§.t v6i gia tri dn
do d~ k€t qua do la chinh xac nh§.t.
- D~t 2 que do vao 2 di~m cfin do (Do song song). Khong cfin quan tam d€n
eve tinh cua d6ng h6
- D9c k€t qua tren man hinh.
BOB1¢NTRO
a. Chu y:
- Khong bao gia dugc do di~n tr& trong m~ch dang dugc c§.p di~n.Tru6'c khi
do di~n tr& trong m~ch hay tilt ngu6n tru6c.
- Khong d~ d6ng h6 a thang do di~n tr& ma do di~n ap va dong di~n - d6ng
h6 se hong ngay l~p tuc (Bang 1.2).
- Khi do di~n tr& nho ( ca l 0kQ), tay khong dugc ti€p xuc d6ng thai vao ca
2 que do, vi n€u ti€p xuc nhu v~y di~n tr& cua nguai se mite song song v6i di~n tr&
cfin do lam giam k€t qua do.
b.Do dien tr&:
- D~ d6ng h6 a thang do di~n tr& Q
- Que den ciim c6ng chung COM, que do ciim vao c6ng V/n.
nguon tai.lieu . vn