- Trang Chủ
- Kinh tế học
- Giáo trình Kinh tế chính trị (Nghề Kế toán doanh nghiệp - Trình độ Cao đẳng): Phần 1 - CĐ GTVT Trung ương I
Xem mẫu
- BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TRUNG ƢƠNG I
GIÁO TRÌNH
Môn học: Kinh tế chính trị
NGHỀ: KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Hà Nội – 2017
6
- Mục lục
Lời nói đầu…………………………………………………………………………………………...9
Chương 1: Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển Kinh tế chính trị
1. Những tƣ tƣởng kinh tế chủ yếu trong thời cổ đại và trung cổ - cơ sở cho sự ra đời kinh tế chính
trị học………………………………………………………………………………………………...10
2. Sự phát sinh phát triển kinh tế chính trị học tƣ sản cổ điển………………………………………12
3. Những khuynh hƣớng và học thuyết kinh tế phê phán có kế thừa kinh tế chính trị học tƣ sản cổ
điển…………………………………………………………………………………………………..24
4. Một số trƣờng phái kinh tế chính trị học tƣ sản hiện đại………………………………………….28
Chương 2: Sản xuất hàng hoá và các quy luật sản xuất hàng hoá
1. Sản xuất hàng hoá và điều kiện ra đời của nó……………………………………………………35
2. Hàng hoá………………………………………………………………………………………….39
3. Tiền tệ……………………………………………………………………………………………..45
4. Thị trƣờng và quy luật cung cầu…………………………………………………………………..48
5. Quy luật cạnh tranh……………………………………………………………………………….49
6. Quy luật giá trị…………………………………………………………………………………….50
Chương 3: Tái sản xuất xã hội
1. Các phạm trù của tái sản xuất……………………………………………………………………..51
2. Các quy luật kinh tế của tái sản xuất xã hội………………………………………………………54
Chương 4: Tái sản xuất vốn, giá thành, tiền lương và lợi nhuận trong doanh nghiệp
1. Tuần hoàn và chu chuyển vốn…………………………………………………………………….58
2. Giá thành sản phẩm……………………………………………………………………………….63
3. Tiền lƣơng………………………………………………………………………………………...63
4. Lợi nhuận, các hình thái vốn và các thu nhập…………………………………………………….65
Chương 5: Nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
1. Thực trạng và vai trò của nền kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta hiện nay……………………………..71
2. Nội dung và xu hƣớng vận động của kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta………………………………..73
3. Điều kiện, khả năng và giải pháp phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở nƣớc
ta……………………………………………………………………………………………………..81
Chương 6: Cơ cấu thành phần kinh tế và xu hướng vận động cơ bản của nền kinh tế trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
1. Cơ cấu thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam ……………...87
7
- 2. Xã hội hoá sản xuất- xu hƣớng vận động cơ bản của nền kinh tế trong thời kỳ quá độ………….94
Chương 7: Xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam
1. Con đƣờng xây dựng cơ sở vật chất- kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội…………………………….96
2. Nội dung của công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nƣớc ta trong thời kỳ quá độ …………………...98
3. Những tiền đề cần cần thiết để xây dựng cơ sở vật chất- kỹ thuật ở nƣớc ta……………………101
Chương 8: Cơ chế kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa XH
1. Khái niệm cơ chế kinh tế………………………………………………………………………..103
2. Sự cần thiết khách quan phải chuyển sang cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của NN ở nƣớc
ta……………………………………………………………………………………………………103
3. Cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của Nhà nƣớc………………………………………………….103
4. Vai trò kinh tế của Nhà nƣớc trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở nƣớc
ta……………………………………………………………………………………………………105
Tài liệu tham khảo ……………………………………………………………………………….108
8
- 9
- Lời nói đầu
Kinh tế chính trị là một môn khoa học xã hội nghiên cứu việc sản xuất và trao đổi hàng hóa
đặt trong mối quan hệ với chính trị dƣới nhãn quan của chính trị gia. Thuật ngữ "kinh tế
chính trị" đƣợc dùng lần đầu tiên năm 1615 bởi Antoine de Montchrétien trong tác
phẩm Traité d'économie politique. Thuật ngữ "kinh tế chính trị" xuất hiện do kết hợp các từ
có nguồn gốc Hy Lạp với nghĩa là "thiết chế chính trị". Kinh tế chính trị học cung cấp các
khái niệm và hệ thống kiến thức cơ bản nhất cho khoa kinh tế hiện đại nhƣ cung cầu, lợi
nhuận, tự do thƣơng mại... Nhiều quan điểm của các trƣờng phái kinh tế chính trị đã trở
thành các tín điều mang tính ý thức hệ của các nhà kinh tế học và các chính trị gia.
Giáo trình kinh tế chính trị là một trong các môn khoa học góp phần đào tạo nên những con
ngƣời không chỉ có năng lực chuyển môn nghiệp vụ mà còn có phẩm chất chính trị đạo đức
đáp ứng đƣợc đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc theo định
hƣớng xã hội chủ nghĩa. Cuốn sách đƣợc biên soạn dựa trên Giáo trình Kinh tế chính trị
Mác Lê nin của Hội đồng TW chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa học
Mác Lê – nin và tƣ tƣởng Hồ chí Minh. Ngoài ra có sử dụng một số tài liệu tham khảo
của các tác giả đã đƣợc nêu trong cuối mỗi chƣơng. ..
10
- Chương 1. Sơ lược sự hình thành và phát triển của kinh tế chính trị học
1. Nh÷ng t- t-ëng kinh tÕ chñ yÕu trong thêi cæ ®¹i vµ trung cæ - c¬ së cho sù ra ®êi
cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc
a. §Æc tr-ng kinh tÕ - x· héi thêi cæ ®¹i
Thêi cæ ®¹i nãi ë ®©y lµ thêi kú thèng trÞ cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt chiÕm h÷u n« lÖ mµ
Hy L¹p lµ ®iÓn h×nh.
§Æc ®iÓm(3)
+ ChÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ thèng trÞ (Sè l-îng n« lÖ th-êng ®«ng h¬n sè l-îng d©n tù do
trong x· héi).
+ Th-¬ng nghiÖp vµ tiÒn tÖ ®· xuÊt hiÖn.
+ ChiÕn tranh dai d¼ng gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a c¸c thµnh phè lín nh»m chiÕm ®o¹t n« lÖ;
vµ cuéc chiÕn tranh khèc liÖt gi÷a hai giai cÊp n« lÖ vµ chñ n« diÔn ra trong suèt lÞch sö x·
héi cæ ®¹i.
§¹i biÓu tiªu biÓu cho t- t-ëng kinh tÕ thêi cæ ®¹i:
+ Nhµ triÕt häc Plat«n (427 – 347) tr-íc c«ng nguyªn.
+ Nhµ triÕt häc Arixtot (384 – 322) tr-íc c«ng nguyªn.
§Æc ®iÓm t- t-ëng kinh tÕ thêi cæ ®¹i
Coi x· héi chiÕm h÷u n« lÖ lµ tÊt yÕu vµ duy nhÊt.
Coi khinh lao ®éng ch©n tay.
Lªn ¸n ho¹t ®éng th-¬ng nghiÖp vµ cho vay nÆng l·i. Tõ ®ã lªn ¸n sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña líp quý téc tµi chÝnh trong x· héi; m¬ t-ëng tíi mét x· héi lý t-ëng kh«ng cã chÕ ®é t-
h÷u, phª ph¸n gay g¾t sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo vµ bÇn cïng trong x· héi, nh-ng kh«ng chñ
tr-¬ng chèng l¹i chÕ ®é t- h÷u.
Muèn t×m hiÓu b¶n chÊt cña c¸c hiÖn t-îng kinh tÕ vµ ph©n tÝch chóng mét c¸ch s©u s¾c.
+ Ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
+ VÒ trao ®æi hµng ho¸.
+ VÒ nguån gèc lîi nhuËn.
T- t-ëng cña c¸c «ng chøa ®ùng nh÷ng mÇm mèng thiªn tµi vµ khoa häc, lµ ®iÓm xuÊt
ph¸t cña nh÷ng t- t-ëng kinh tÕ thiªn tµi khoa häc.
b. T- t-ëng kinh tÕ thêi kú trung cæ
T- t-ëng kinh tÕ thêi kú trung cæ g¾n liÒn víi nh÷ng ®Æc tr-ng cña thêi ®¹i phong kiÕn.
11
- Cã thÓ chia thêi ®¹i phong kiÕn ch©u ¢u lµm 2 giai ®o¹n.
+ ThÕ kû thø V – XV: Thêi kú h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chÕ ®é phong kiÕn.
+ ThÕ kû XVI – XVII: Thêi kú tan r· chÕ ®é phong kiÕn, thêi kú tÝch luü nguyªn thuû
cña T- B¶n, thêi kú ra ®êi cña chñ nghÜa t- b¶n.
§Æc tr-ng kinh tÕ - x· héi thêi trung cæ:
NÒn kinh tÕ c¨n b¶n cßn lµ kinh tÕ tù nhiªn, bÕ quan to¶ c¶ng.
N«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ; ®Êt ®ai lµ t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ nã
lµ ®èi t-îng c¬ b¶n cña së h÷u; l·nh chóa lµ ng-êi quyÕt ®Þnh tÊt c¶.
Cuèi thêi kú trung cæ th× cïng víi sù t¨ng d©n sè, viÖc ®i l¹i ®ì khã kh¨n, giao l-u gi÷a
c¸c vïng thuËn lîi h¬n, mét sè thÞ trÊn mäc lªn vµ nh÷ng n«ng n« tho¸t khái ¸ch thèng trÞ
cña l·nh chóa. Hä trë thµnh nh÷ng ng-êi tiÓu th-¬ng tiÓu chñ, thî thñ c«ng, tiÒn th©n cña
giai cÊp t- s¶n sau nµy.
§Æc ®iÓm t- t-ëng kinh tÕ thêi trung cæ:
* Cã rÊt nhiÒu ®¹i biÓu tiªu biÓu nh-ng chóng ta nghiªn cøu t- t-ëng kinh tÕ tËp trung
nhÊt ë Xanh T«ma §acanh (1225 – 1274)
* C¸c ®Æc ®iÓm:
- VÒ quyÒn t- h÷u:
Coi QuyÒn t- h÷u lµ mét thø quyÒn qu¶n lý tµi vËt do t¹o ho¸ giao phã. Ng-êi cã quyÒn së
h÷u tøc ng-êi giÇu cã, ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ph©n ph¸t l¹i tµi s¶n cña m×nh cho nh÷ng kÎ
nghÌo khæ thiÕu thèn (Theo lêi dËy cña Chóa).
- VÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ:
+ C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ chia lµm hai lo¹i:
o Nh÷ng ho¹t ®éng trùc tiÕp ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt: lµ nh÷ng ho¹t ®éng rÊt ®¸ng ®-îc
hoan nghªnh.
o Nh÷ng ho¹t ®éng trung gian h-ëng lîi dùa trªn lao ®éng cña ng-êi kh¸c bÞ phª ph¸n.
+ Lao ®éng ®-îc coi lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó sèng ch©n chÝnh, ngay th¼ng. TiÒn c«ng lao ®éng
ph¶i ®-îc tr¶ sßng ph¼ng.
- VÒ tiÒn tÖ:
+ Vua lµ ng-êi n¾m ®éc quyÒn ph¸t hµnh tiÒn ®óc vµ ¸n ®Þnh l-îng vµng b¹c(quý kim)
trong mçi ®¬n vÞ tiÒn ®óc.(V-¬ng quyÒn).
12
- + Tomat Dacanh g¾n sù xuÊt hiÖn cña tiÒn víi ý muèn cña con ng-êi vµ «ng coi gi¸ trÞ cña
tiÒn lµ do ®Æc tÝnh tù nhiªn, tøc gi¸ trÞ sö dông cña vËt dïng lµm tiÒn quyÕt ®Þnh.(Mét sù thôt
lïi so víi thêi cæ ®¹i).
- VÒ ®Þa t«:
§Þa t« ®-îc coi lµ mét kho¶n thu nhËp cña ruéng ®Êt vµ thu ®Þa t« lµ ®iÒu hîp lý (d-íi
gi¸c ®é ®¹o ®øc).
- VÒ t- b¶n vµ lîi nhuËn.
Quan ®iÓm tiÒn kh«ng thÓ ®Î ra tiÒn -> Nghiªm cÊm cho vay nÆng l·i.
Song cã ngo¹i lÖ: cho thuª nhµ cöa, tµi s¶n, ®-îc phÐp hïn vèn kinh doanh.
- VÒ d©n sè:
Quan niÖm chung thêi bÊy giê cho r»ng viÖc t¨ng d©n sè lµ cã lîi cho s¶n xuÊt vµ “ An
ninh bê câi” . Riªng T« ma §acanh tá ra lo ng¹i vÒ sù t¨ng d©n sè qu¸ møc.
* Tãm l¹i, t- t-ëng kinh tÕ thêi trung cæ ph¸t triÓn theo ¶nh h-ëng cña t«n gi¸o vµ ®¹o
døc, t«n träng nh©n phÈm con ng-êi, khuyªn con ng-êi xö sù c«ng b»ng trong c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ; biÓu hiÖn sù «n hoµ vµ l-¬ng thiÖn.
2. Sù ph¸t sinh ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh trÞ häc t- s¶n cæ ®iÓn
2.1. Chñ nghÜa träng th-¬ng
a) Hoµn c¶nh ra ®êi cña chñ nghÜa träng th-¬ng
Kh¸i niÖm:
Chñ nghÜa träng th-¬ng lµ t- t-ëng kinh tÕ cña giai cÊp t- s¶n trong giai ®o¹n tan r· cña
chÕ ®é phong kiÕn vµ thêi kú tÝch luü nguyªn thuû cña t- b¶n – thêi kú ph¸t sinh chñ nghÜa
t- b¶n.
Hoµn c¶nh ra ®êi cña chñ nghÜa träng th-¬ng:
Sù xuÊt hiÖn chñ nghÜa träng th-¬ng g¾n liÒn víi nh÷ng chuyÓn biÕn lÞch sö to lín x¶y ra
trong thêi kú nµy.
+ Kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh, thÞ tr-êng trong n-íc ®-îc më réng, tÇng líp th-¬ng
nh©n t¨ng c-êng thÕ lùc vµ dÇn dÇn trë thµnh b¸ chñ trong x· héi.
+ §©y lµ thßi kú cã nhiÒu ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lý cña thÕ kû XV – XVI.
+ ¦u thÕ th-¬ng nghiÖp lín h¬n c«ng nghiÖp.
13
- + XuÊt hiÖn phong trµo phôc h-ng, chèng l¹i t- t-ëng ®en tèi cña thêi Trung cæ ; xuÊt
hiÖn chñ nghÜa duy vËt trong triÕt häc chèng l¹i c¸c thuyÕt duy t©m cña nhµ thê; c¸c ngµnh
khoa häc tù nhiªn ph¸t triÓn m¹nh nh-: Thiªn v¨n häc, c¬ lý häc, hãa häc…
C¸c sù kiÖn trªn lµm biÕn ®æi nhanh chãng x· héi Trung cæ, vµ nÒn s¶n xuÊt nhá thñ
c«ng b¾t ®Çu nh-êng chç cho chÕ ®é T- b¶n th-¬ng m¹i. §©y chÝnh lµ thêi kú tan r· cña chÕ
®é phong kiÕn vµ thùc hµnh qu¸ tr×nh tÝch luü ban ®Çu cña CNTB. Chñ nghÜa träng th-¬ng ra
®êi ph¶n ¸nh t- t-ëng kinh tÕ cña giai cÊp t- s¶n chèng l¹i chñ nghÜa phong kiÕn.
Chñ nghÜa träng th-¬ng xuÊt hiÖn ë hÇu hÕt c¸c n-íc T©y ¢u, ph¸t triÓn m¹nh ë Anh,
Ph¸p, T©y Ban Nha.
C¸c ®¹i biÓu tiªu biÓu:
+M«ngenªchiªn (Ph¸p); C«nte;…
+T«matMun; Uyliam Xtaphít (Anh)
+ Unloa, Uxtari¬ (T©y Ban Nha)
Chñ nghÜa träng th-¬ng cã 3 s¾c th¸i chñ yÕu:
+ T©y Ban Nha: Träng th-¬ng tiÒn tÖ
+ Ph¸p : Chñ nghÜa träng th-¬ng c«ng nghiÖp.
+ Anh : Chñ nghÜa träng th-¬ng th-¬ng m¹i.
Nh÷ng t- t-ëng kinh tÕ chñ yÕu cña chñ nghÜa träng th-¬ng.
Coi tiÒn lµ néi dung c¨n b¶n cña cña c¶i, lµ tµi s¶n thùc sù cña mét quèc gia, biÓu hiÖn sù
giÇu cã cña quèc gia.
Khèi l-îng tiÒn tÖ chØ cã thÓ gia t¨ng ®-îc b»ng con ®-êng ngo¹i th-¬ng. Trong ho¹t
®éng ngo¹i th-¬ng ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch xuÊt siªu vµ lîi nhuËn th-¬ng nghiÖp lµ kÕt qu¶
cña sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸, lµ sù lõa g¹t.
Ph¶i dïng quyÒn lùc Nhµ n-íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
Nh÷ng nhËn xÐt vÒ chñ nghÜa träng th-¬ng
¦u ®iÓm:
Trong ®iÒu kiÖn lÞch sö thÕ kû XV - XVII, quan niÖm cña chñ nghÜa träng th-¬ng lµ mét
b-íc tiÕn bé lín so víi nh÷ng chÝnh s¸ch vµ t- t-ëng kinh tÕ thêi kú phong kiÕn trung cæ.
ThÓ hiÖn:
+ Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña mét nÒn kinh tÕ tù nhiªn (tù cÊp, tù tóc) thóc ®Èy lùc
l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
14
- + LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö ®· cè g¾ng nhËn thøc vµ gi¶i thÝch c¸c hiÖn t-îng kinh tÕ vÒ
mÆt lý luËn, biÕt sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p khoa häc (To¸n häc, thèng kª, lÞch sö…)
-> Do ®ã ®· më ra kû nguyªn míi cho viÖc nghiªn cøu, nhËn thøc c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ trªn
c¬ së khoa häc; ®o¹n tuyÖt víi t- t-ëng kinh tÕ thêi trung cæ.
H¹n chÕ:
+ C¸c thµnh tùu lý luËn cßn Ýt ái.
+ ViÖc gi¶i thÝch c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cßn ®¬n gi¶n, mang nÆng tÝnh kinh nghiªm.
+ ChØ míi nªu ra ®-îc quy t¾c, c-¬ng lÜnh dùa trªn sù m« t¶ bÒ ngoµi, ch-a t×m ra ®-îc
c¸c quy luËt ph¶n ¸nh b¶n chÊt cac hiÖn t-îng kinh tÕ.
b. Kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn ë Ph¸p - Chñ nghÜa träng n«ng:
Sù xuÊt hiÖn chñ nghÜa träng n«ng ë Ph¸p:
ë Ph¸p, häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn xuÊt hiÖn d-íi tªn gäi: Tr-êng ph¸i träng n«ng.
Hoµn c¶nh ra ®êi:
+ NÒn n«ng nghiÖp cña Ph¸p bÞ suy sôp.
Do nhµ n-íc phong kiÕn t¨ng thuÕ n«ng nghiÖp ®Ó trî cÊp cho c«ng tr-êng thñ c«ng.
+ Th-¬ng nh©n bãc lét n«ng d©n b»ng chÝnh s¸ch gi¸.
N«ng d©n m¾c vµo c¶nh tóng quÉn.
§ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch kh«i phôc vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
Ph¸i träng n«ng xuÊt hiÖn.
§Æc ®iÓm chung cña häc thuyÕt kinh tÕ träng n«ng: lµ ®· chuyÓn ®èi t-îng nghiªn cøu
sang lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
+ §¸nh gi¸ cao vai trß cña ngµnh n«ng nghiÖp.
+ Coi n«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc duy nhÊt trong x· héi t¹o ra cña c¶i.
+ Coi lao ®éng trong n«ng nghiÖp míi lµ lao ®éng cã Ých, lao ®éng sinh lêi, v× nã t¹o ra
s¶n phÈm thuÇn tuý cho x· héi.
=> KL: Muèn giµu cã ph¶i ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
§¹i biÓu t- t-ëng cña chñ nghÜa träng n«ng.
+ F. Kªnª (1694 – 1774)
+ A. TuyÕc g« (1727 – 1781).
C¸c häc thuyÕt kinh tÕ chñ yÕu cña chñ nghÜa träng n«ng:
Lý thuyÕt vÒ s¶n phÈm thuÇn tuý.
15
- + S¶n phÈm thuÇn tuý lµ: sè chªnh lÖch gi÷a tæng s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Tæng s¶n phÈm – Chi phÝ s¶n xuÊt = S¶n phÈm thuÇn tuý.
+ S¶n phÈm thuÇn tuý chØ ®-îc t¹o ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cßn c«ng
nghiÖp kh«ng t¹o ra s¶n phÈm thuÇn tuý.
Lý thuyÕt vÒ lao ®éng s¶n xuÊt vµ lao ®éng kh«ng sinh lêi:
+ Lao ®éng s¶n xuÊt: lµ lao ®éng t¹o ra s¶n phÈm thuÇn tuý.
+ Lao ®éng kh«ng sinh lêi lµ lao ®éng kh«ng t¹o ra s¶n phÈm thuÇn tuý.
Lý thuyÕt vÒ giai cÊp:
+ Kªnnª chia x· héi thµnh 3 giai cÊp:
o Giai cÊp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm thuÇn tuý.
o Giai cÊp kh«ng s¶n xuÊt.
o Giai cÊp së h÷u.
+ TuyÕc g« ph¸t triÓn thµnh 5 giai cÊp:
o Giai cÊp c¸c nhµ t- b¶n s¶n xuÊt.
o Giai cÊp c«ng nh©n s¶n xuÊt.
o Giai cÊp c¸c nhµ t- b¶n kh«ng s¶n xuÊt.
o Giai cÊp c«ng nh©n kh«ng s¶n xuÊt.
o Giai cÊp së h÷u.
Lý thuyÕt vÒ tiÒn l-¬ng vµ lîi nhuËn:
+ ñng hé quan ®iÓm “ Quy luËt s¾t vÒ tiÒn l-¬ng”
TiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n ph¶i thu hÑp ë møc t- liÖu sinh ho¹t tèi thiÓu.
S¶n phÈm lao ®éng cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp = TiÒn l-¬ng + S¶n phÈm thuÇn tuý
+ TiÒn l-¬ng c«ng nh©n lµ thu nhËp theo lao ®éng
+ Lîi nhuËn lµ s¶n phÈm thuÇn tuý, lµ thu nhËp cña nhµ t- b¶n, lµ thu nhËp kh«ng lao
®éng do c«ng nh©n t¹o ra.
Lý thuyÕt vÒ t- b¶n vµ t¸i xuÊt x· héi - “ BiÓu kinh tÕ” - Kªnª.
+T- b¶n:
Chñ nghÜa träng n«ng coi t- b¶n kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n tiÒn tÖ, mµ lµ t- liÖu s¶n xuÊt mua
b»ng tiÒn tÖ ®ã. VËy, t- b¶n lµ vËt chÊt vµ nã tån t¹i vÜnh viÔn.
16
- Kªnª ng-êi ®Çu tiªn dùa vµo tÝnh chu chuyÓn cña t- b¶n, chia t- b¶n thµnh: T- b¶n øng
tr-íc ®Çu tiªn vµ t- b¶n øng tr-íc hµng n¨m. (ChØ cã sù ph©n chia trong lÜnh vùc n«ng
nghiÖp).
Sau TuyÕc g« chia thµnh: TB cè ®Þnh vµ TB l-u ®éng.
+ “ BiÓu kinh tÕ” cña Kªnª - c«ng bè 1758, nã ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ quan ®iÓm kinh tÕ chñ yÕu
cña ph¸i träng n«ng.
M¸c ®¸nh gi¸ ®©y lµ s¬ ®å ®¹i c-¬ng vÒ t¸i s¶n xuÊt, nghiªn cøu t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, kÕt
hîp ph©n tÝch 2 mÆt gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ, t- b¶n cè ®Þnh chuyÓn hÕt vµo phÇn sau mét
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, dùa vµo nguyªn t¾c tiÒn quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t, tr×u t-îng ho¸ ngo¹i
th-¬ng.
NhËn xÐt vÒ chñ nghÜa träng n«ng:
Thµnh tùu:
+ ChuyÓn sù nghiªn cøu tõ lÜnh vùc l-u th«ng sang s¶n xuÊt.
+ Quan niÖm thu nhËp thuÇn tuý
+ L-u th«ng t¹o ra gi¸ trÞ, hµng hãa cã gi¸ trÞ tr-íc khi ®em trao ®æi; trao ®æi chØ lµm thay
®æi h×nh th¸i cña gi¸ trÞ
Cã thÓ nãi nh÷ng thµnh tùu kÓ trªn lµ b-íc nhÈy vät trong lÞch sö t- t-ëng kinh tÕ
nh©n lo¹i.
H¹n chÕ:
+ Quan niÖm s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ, chØ coi n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt duy nhÊt, kh«ng
thÊy vai trß quan träng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
+ Ch-a thÊy vai trß cña l-u th«ng trong mét thÓ thèng nhÊt víi s¶n xuÊt, kh«ng they ®-îc
vai trß cña ngo¹i th-¬ng ®èi víi sù ra ®êi cña chñ nghÜa t- b¶n.
+ Ch-a ph©n tÝch ®-îc c¸c kh¸i niÖm c¬ së (Hµng hãa, tiÒn tÖ, gi¸ trÞ, lîi nhuËn…).
2.2) Kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn Anh
a) Hoµn c¶nh ra ®êi vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn Anh
Hoµn c¶nh ra ®êi:
+ Cuèi thÕ kû 17, ë n-íc Anh, sau khi tÝch luü ®-îc mét khèi l-îng tiÒn tÖ lín, giai cÊp t-
s¶n tËp trung ph¸t triÓn s¶n xuÊt. C¸c c«ng tr-êng thñ c«ng ph¸t triÓn m¹nh.
+ Do kÕt qu¶ ph¸t triÓn cña c«ng tr-êng thñ c«ng, t- b¶n ®· chuyÓn sang lÜnh vùc s¶n
xuÊt. NhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ cña s¶n xuÊt ®Æt ra v-ît qu¸ kh¶ n¨ng gi¶i thÝch cña lý thuyÕt chñ
17
- nghÜa träng th-¬ng. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã lý thuyÕt kinh tÕ míi soi ®-êng vµ häc thuyÕt
kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn Anh xuÊt hiÖn.
§Æc ®iÓm chung:
+ Kh¸i niÖm:
Kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn Anh lµ xu h-íng cña t- t-ëng kinh tÕ t- s¶n ph¸t sinh
trong thêi kú h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa.
+ §Æc ®iÓm chung:
o ChuyÓn ®èi t-îng nghiªn cøu tõ l-u th«ng sang nghiªn cøu lÜnh vùc s¶n xuÊt T- b¶n
chñ nghÜa.
o X©y dùng mét hÖ thèng ph¹m trï vµ quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
o LÇn ®Çu tiªn ¸p dông ph-¬ng ph¸p tr×u t-îng ho¸, nghiªn cøu c¸c mèi liªn hÖ nh©n
qu¶ ®Ó v¹ch ra b¶n chÊt vµ t×m ra c¸c quy luËt vËn ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt t- b¶n
chñ nghÜa.
o ñng hé quan ®iÓm tù do kinh tÕ, chèng l¹i sù can thiÖp cña nhµ n-íc.
o Tuy vËy, nh÷ng kÕt luËn cña hä cßn mang tÝnh phi lÞch sö, lÉn lén gi÷a yÕu tè khoa
häc vµ yÕu tè tÇm th-êng.
ë n-íc Anh, häc thuyÕt kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn b¾t ®Çu tõ W.Petty, A.Smith vµ kÕt thóc
D.Ricacd«.
b) Häc thuyÕt kinh tÕ cña W. Petty (1623 - 1687)
* W.Petty (1623 – 1687) – mét trong nh÷ng ng-êi s¸ng lËp ra häc thuyÕt kinh tÕ chÝnh
trÞ cæ ®iÓn Anh. Nhµ kinh tÕ häc Anh, xuÊt th©n trong mét gia ®×nh thî thñ c«ng, lµ mét
ng-êi cã nhiÒu tµi n¨ng, nghiªn cøu nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau.
T¸c phÈm quan träng nhÊt:
+ “ Sè häc chÝnh trÞ” – 1676
+ “ Bµn vÒ thuÕ kho¸n vµ lÖ phÝ” – 1662
+ “ Bµn vÒ tiÒn tÖ” – 1682
* Mét sè néi dung c¬ b¶n trong häc thuyÕt kinh tÕ cña W. Petty.
Lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao ®éng:
+ W.Petty lµ ng-êi ®Çu tiªn nªu ra nguyªn lý gi¸ trÞ – lao ®éng.
+ §-a ra 3 ph¹m trï vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸.
18
- o Gi¸ c¶ tù nhiªn lµ gi¸ trÞ hµng ho¸. Nã do lao ®éng cña ng-êi s¶n xuÊt t¹o ra. L-îng
cña gi¸ c¶ tù nhiªn tû lÖ nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng khai th¸c b¹c.
o Gi¸ c¶ nh©n t¹o lµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng cña hµng ho¸.
o Gi¸ c¶ nh©n t¹o thay ®æi phô thuéc vµo gi¸ c¶ tù nhiªn vµ quan hÖ cung – cÇu hµng
ho¸ trªn thÞ tr-êng.
o Gi¸ c¶ chÝnh trÞ: lµ mét lo¹i ®Æc biÖt cña gi¸ c¶ tù nhiªn.
Nã còng lµ chi phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ nh-ng trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ kh«ng
thuËn lîi. (Chi phÝ lao ®éng trong gi¸ c¶ chÝnh trÞ th-êng cao h¬n so víi chi phÝ lao ®éng
trong gi¸ c¶ tù nhiªn b×nh th-êng).
+ §Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu lao ®éng gi¶n ®¬n vµ lao ®éng phøc t¹p nh-ng kh«ng thµnh.
+ NhËn xÐt:
o W. Petty lµ ng-êi ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao ®éng.
o Tuy nhiªn, lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng cña «ng cßn chÞu ¶nh h-ëng t- t-ëng chñ nghÜa
ngo¹i th-¬ng.
o MÆt kh¸c, luËn ®iÓm næi tiÕng cña «ng “ Lao ®éng lµ cha, cßn ®Êt lµ mÑ cña mäi cña
c¶i vËt chÊt” . ¤ng kÕt luËn c¶ lao ®éng - ®Êt ®ai lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ, «ng ®· rêi xa
t- t-ëng gi¸ trÞ. §©y lµ mÇm mèng cña lý thuyÕt c¸c nh©n tè s¶n xuÊt t¹o ra gi¸ trÞ sau
nµy.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ.
+ ¤ng nghiªn cøu 2 kim lo¹i gi÷ vai trß cña tiÒn lµ vµng, b¹c.
+ Ng-êi ®Çu tiªn ®-a ra quy luËt l-u th«ng tiÒn tÖ.
Lý thuyÕt tiÒn l-¬ng:
+ X©y dùng trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng.
+ Coi lao ®éng lµ hµng ho¸ vµ tiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ tù nhiªn cña lao ®éng.
+ Møc tiÒn l-¬ng:
Giíi h¹n cao nhÊt cña tiÒn l-¬ng lµ møc t- liÖu sinh ho¹t tèi thiÓu ®Ó nu«i sèng ng-êi
c«ng nh©n. ¤ng lµ ng-êi ®Çu tiªn trong lÞch sö ®Æt nÒn mãng cho “ Quy luËt s¾t vÒ tiÒn
l-¬ng”
Lý thuyÕt vÒ ®Þa t«, lîi tøc vµ gi¸ c¶ ruéng ®Êt:
+ §Þa t«:
o §Þa t« lµ gi¸ trÞ n«ng phÈm sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt.
19
- o Thùc chÊt: §Þa t« lµ gi¸ trÞ d«i ra ngoµi tiÒn l-¬ng, tøc lµ s¶n phÈm thÆng d-.
o ¤ng ®· nghiªn cøu ®Þa t« chªnh lÖch, chØ ra r»ng c¸c m¶nh ruéng xa gÇn kh¸c nhau mang
l¹i thu nhËp kh¸c nhau. ¤ng ch-a nghiªn cøu ®Þa t« tuyÖt ®èi.
+ Lîi tøc
o Lîi tøc lµ thu nhËp ph¸t sinh cña ®Þa t«.
o X¸c ®Þnh lîi tøc ph¶i dùa vµo ®Þa t«, do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp quyÕt ®Þnh.
+ Gi¸ c¶ ruéng ®Êt:
o Gi¸ c¶ ruéng ®Êt do ®Þa t« thu ®-îc hµng n¨m quyÕt ®Þnh.
o C«ng thøc tÝnh: Gi¸ c¶ ruéng ®Êt = §Þa t« x 20
Tãm l¹i, mÆc dÇu c¸c quan ®iÓm cña W. Petty cßn ch-a thèng nhÊt, ®ang chuyÓn dÇn tõ chñ
nghÜa träng th-¬ng sang kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn, nh-ng «ng ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng
trong viÖc x©y dùng nh÷ng nguyªn lý kinh tÕ cæ ®iÓn sau nµy.
c) Häc thuyÕt kinh tÕ cña Adam Smith.
* Adam Smith (1723 – 1790):
¤ng lµ nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn næi tiÕng ng-êi Anh, nhµ t- t-ëng tiªn tiÕn cña giai cÊp t-
s¶n, lµ mét nhµ b¸c häc tµi n¨ng vµ khiªm tèn.
T¸c phÈm næi tiÕng cña ®êi «ng lµ “ Nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt vµ nguån gèc cña c¶i cña c¸c
d©n téc” - 1776
* Mét sè néi dung c¬ b¶n trong häc thuyÕt kinh tÕ cña A.Smith.
T- t-ëng tù do kinh tÕ cña A.Smith.
+ §iÓm xuÊt ph¸t trong ph©n tÝch kinh tÕ cña «ng lµ “ Con ng-êi kinh tÕ”.
Theo «ng, loµi ng-êi lµ mét hiÖn minh trao ®æi, trao ®æi lµ mét ®Æc tÝnh vèn cã cña con
ngh-êi vµ nã tån t¹i vÜnh viÔn.
+ Trong qu¸ tr×nh trao ®æi s¶n phÈm vµ lao ®éng cho nhau, con ng-êi bÞ chi phèi bëi lîi
Ých c¸ nh©n. Song khi ch¹y theo t- lîi, th× cã mét “ Bµn tay v« h×nh” , buéc “ ng-êi kinh tÕ”
®¸p øng lîi Ých x· héi.
“ Bµn tay v« h×nh” lµ c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, tù ph¸t ho¹t ®éng, chi phèi ho¹t
®éng cña con ng-êi.
+ §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó c¸c quy luËt kh¸ch quan ho¹t ®éng lµ:
o S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
20
- o NÒn kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn trªn c¬ së tù do kinh tÕ, tù do mËu dÞch, Nhµ n-íc kh«ng
nªn can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ.
+ Tuy nhiªn, ph-¬ng ph¸p luËn cña «ng cã tÝnh hai mÆt râ rÖt:
o Mét mÆt lµ khoa häc.
o Mét mÆt lµ tÇm th-êng.
Lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng:
+ So víi W.Petty, ph¸i träng n«ng, lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng cña A.Smith cã b-íc tiÕn
®¸ng kÓ:
o ChØ ra tÊt c¶ c¸c lo¹i lao ®éng ®Òu t¹o ra gi¸ trÞ, lao ®éng lµ th-íc ®o cuèi cïng cña
gi¸ trÞ.
o Ph©n biÖt râ sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi, kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ sö
dông kh«ng quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ trao ®æi.
o Gi¸ trÞ ®-îc biÓu hiÖn ë gi¸ trÞ trao ®æi víi hµng ho¸ kh¸c, cßn trong nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸ ph¸t triÓn, nã ®-îc biÓu hiÖn ë tiÒn.
o L-îng gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ do hao phÝ lao ®éng trung b×nh cÇn thiÕt quy ®Þnh.
o Trong cïng mét thêi gian, lao ®éng phøc t¹p t¹o ra mét l-îng gi¸ trÞ nhiÒu h¬n lao
®éng gi¶n ®¬n.
+ H¹n chÕ:
¤ng nªu lªn hai ®Þnh nghÜa vÒ gi¸ trÞ. §Þnh nghÜa 1, ®øng trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ lao
®éng, cßn ®Þnh nghÜa 2 xa rêi lý thuyÕt nµy, kh«ng thÊy t- b¶n bÊt biÕn (c) trong cÊu thµnh
gi¸ trÞ hµng ho¸.
Lý thuyÕt vÒ ph©n c«ng lao ®éng.
+ Sù giµu cã cña mét quèc gia phô thuéc vµo 2 yÕu tè chñ yÕu:
o Tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt.
o Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng.
+ Ch-a ph©n biÖt ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ ph©n c«ng lao ®éng.
+ Nguyªn nh©n cña sù ph©n c«ng, theo A.Smith lµ khuynh h-íng trao ®æi cña con ng-êi.
Vµ khi ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn, nã l¹i thóc ®Èy m¹nh mÏ ho¹t ®éng trao ®æi.
Lý thuyÕt vÒ tiÒn tÖ.
+ TiÒn lµ c«ng cô thuËn tiÖn cho l-u th«ng vµ trao ®æi hµng ho¸.
+ ñng hé quan ®iÓm vÒ quy luËt l-u th«ng tiÒn tÖ cña W.Petty.
21
- + ChØ ra viÖc thay thÕ tiÒn vµng, b¹c b»ng tiÒn giÊy vµ ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i do ng©n
hµng ®¶m nhËn.
+ §¸nh gi¸ cao vai trß cña tÝn dông.
Lý thuyÕt vÒ thu nhËp:
+ Lý thuyÕt tiÒn l-¬ng, lîi nhuËn, ®Þa t« ®-îc x©y dùng trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao
®éng.
+ TiÒn l-¬ng.
o TiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ cña lao ®éng.
o Khi së h÷u t- b¶n x· héi xuÊt hiÖn, ng-êi c«ng nh©n trë thµnh lao ®éng lµm thuª, th×
tiÒn l-¬ng cña hä chØ lµ mét bé phËn gi¸ trÞ s¶n phÈm lao ®éng hä s¶n xuÊt ra.
o C¬ së tiÒn l-¬ng: lµ gi¸ trÞ t- liÖu sinh ho¹t c©n thiÕt ®Ó nu«i sèng c«ng nh©n vµ con
c¸i anh ta ®Ó ®-îc tiÕp tôc thay thÕ trªn thÞ tr-êng lao ®éng.
o ñng hé tr¶ tiÒn l-¬ng cao.
+ §Þa t«:
o §Þa t« lµ kho¶n khÊu trõ thø nhÊt vµo s¶n phÈm lao ®éng.
o VÒ sè l-îng, nã lµ sè d«i ra ngoµi tiÒn l-¬ng c«ng nh©n vµ lîi nhuËn t- b¶n.
o VÒ mÆt chÊt, nã ph¶n ¸nh quan hÖ bãc lét.
o Nguyªn nh©n cã ®Þa t«: Lao ®éng trong n«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt cao h¬n lao ®éng
trong c«ng nghiÖp; ®éc quyÒn chiÕm h÷u ruéng ®Êt lµ ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ra ®Þa t«.
o ¤ng phñ nhËn ®Þa t« tuyÖt ®èi.
+ Lîi nhuËn (P)
o Lîi nhuËn lµ kho¶n khÊu trõ thø hai vµo s¶n phÈm lao ®éng.
o VÒ mÆt sè l-îng: nã lµ sè d«i ra ngoµi tiÒn l-¬ng vµ ®Þa t«, lµ lao ®éng kh«ng ®-îc tr¶
c«ng cña ng-êi c«ng nh©n.
o VÒ mÆt chÊt, nã ph¶n ¸nh quan hÖ bãc lét.
o Lîi tøc: lµ mét bé phËn cña lîi nhuËn mµ nhµ t- b¶n ho¹t ®éng ®i vay ®Ó tr¶ cho chñ
nã ®Ó ®-îc sö h÷u t- b¶n.
o ThÊy ®-îc xu h-íng b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn vµ xu h-íng tû suÊt lîi nhuËn
gi¶m sót di khèi l-îng t- b¶n ®Çu t- t¨ng lªn.
Lý thuyÕt vÒ t- b¶n:
22
- + T- b¶n lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt cña mäi x· héi vµ nã tån t¹i vÜnh
viÔn.
+ Cã sù ph©n chia t- b¶n cè ®Þnh vµ t- b¶n l-u ®éng. Tuy nhiªn, khi ph©n tÝch t- b¶n l-u
®éng, «ng ®· bá qua bé phËn tiÒn l-¬ng c«ng nh©n.
+ Quan ®iÓm tiÕt kiÖm: ¤ng ca ngîi tiÕt kiÖm vµ lªn ¸n sù l·ng phÝ.
Lý thuyÕt s¶n xuÊt.
+ ¤ng bá qua yÕu tè t- b¶n bÊt biÕn (c) khi nghiªn cøu t¸i s¶n xuÊt t- b¶n x· héi.
* Tãm l¹i, nh÷ng t- t-ëng kinh tÕ cña A.Smith ®· g©y mét tiÕng vang s©u ®Ëm trong giíi
häc gi¶ t- s¶n vµ ®Æt nÒn mãng cho häc thuyÕt kinh tÕ t- s¶n cæ ®iÓn. A.Smith ®-îc c¸c häc
gi¶ hËu bèi suy t«n lµ “ Cha ®Î cña kinh tÕ häc”.
d. Häc thuyÕt kinh tÕ cña David Ric¸cd« (1772 - 1823).
* §avid Ric¸c®«.
Lµ mét nhµ kinh tÕ häc ng-êi Anh, lµm viÖc trong lÜnh vùc bu«n b¸n chøng kho¸n. Ngoµi
ra, «ng cßn nghiªn cøu nhiÒu lÜnh vùc nh-: To¸n häc, lý häc, Ho¸ häc vµ lµ mét trong nh÷ng
ng-êi s¸ng lËp ra ngµnh ®Þa chÊt.
Theo C.M¸c, D.Ric¸c®« lµ nhµ t- t-ëng cña thêi ®¹i c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp.
T¸c phÈm næi tiÕng nhÊt cña «ng:
“ Nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ thuÕ kho¸” (1871)
* Mét sè néi dung c¬ b¶n trong häc thuyÕt kinh tÕ cña D.Ric¸c®«.
Lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao ®éng:
+ Ph©n biÖt râ hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸: gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi. Trong ®ã,
gi¸ trÞ sö dông lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho gi¸ trÞ trao ®æi, nh-ng kh«ng ph¶i lµ th-íc ®o cña
nã.
+ §Þnh nghÜa gi¸ trÞ: Gi¸ trÞ do lao ®éng quyÕt ®Þnh.
+ C¬ cÊu gi¸ trÞ:
o Gi¸ trÞ hµng hãa = gi¸ trÞ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ khi tham gia vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm (m¸y mãc, thiÕt bÞ) + gi¸ trÞ søc lao ®éng + phÇn gi¸
trÞ do lao ®éng thÆng d- t¹o ra.
o Tuy nhiªn, «ng ch-a ph©n tÝch ®-îc sù chuyÓn dÞch ( c) vµo s¶n phÈm míi diÔn ra nh-
thÕ nµo.
23
- + Cho r»ng: lao ®éng x· héi cÇn thiÕt do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhÊt quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ hµng
hãa.
+ Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu gi¸ trÞ hµng ho¸ cña «ng cßn cã tÝnh siªu h×nh.
Do: «ng coi gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ ph¹m trï vÜnh viÔn, lµ thuéc tÝnh cña mäi vËt vµ «ng ch-a
tÝnh ? gi÷a gi¸ trÞ sö dông – gi¸ trÞ.
Lý thuyÕt tiÒn l-¬ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t«. (X©y dùng trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao
®éng)
+ TiÒn l-¬ng:
o TiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ cña lao ®éng.
o Ph©n biÖt hai lo¹i: Gi¸ c¶ tù nhiªn vµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng cña lao ®éng. Trong ®ã gi¸ c¶
thÞ tr-êng cña lao ®éng ®-îc x©y dùng trªn c¬ së gi¸ c¶ tù nhiªn vµ xoay quanh nã.
o ñng hé quy luËt s¾t vÒ tiÒn l-¬ng.
+ VÒ lîi nhuËn:
o Lîi nhuËn lµ kho¶n trÝch ra tõ s¶n phÈm lao ®éng cña c«ng nh©n, lµ sè cßn l¹i ngoµi
tiÒn l-¬ng mµ nhµ t- b¶n tr¶ cho c«ng nh©n.
o NhËn thÊy xu h-íng gi¶m sót cña tû suÊt lîi nhuËn.
+ VÒ ®Þa t«.
o Gi¸ trÞ n«ng phÈm lµ do hao phÝ lao ®éng trªn ruéng ®Êt xÊu nhÊt quyÕt ®Þnh, nªn ë
nh÷ng ruéng ®Êt tèt, trung b×nh, sÏ thu ®-îc l-îng s¶n phÈm lín h¬n so víi ruéng ®Êt
xÊu. Kho¶n chªnh lÖch ®ã tr¶ cho ®Þa chñ gäi lµ ®Þa t«.
o ¤ng ®· nghiªn cøu vÒ ®Þa t« chªnh lÖch I, nh-ng ch-a nghiªn cøu ®Þa t« chªnh lÖch II
vµ kh«ng thõa nhËn ®Þa t« tuyÖt ®èi.
Lý thuyÕt t- b¶n.
+ T- b¶n lµ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt vµ vËt phÈm tiªu dïng, lµ bé phËn cña c¶i trong n-íc
®-îc tham dù vµo viÖc s¶n xuÊt.
Chia t- b¶n lµm 2 bé phËn: T- b¶n cè ®Þnh (bé phËn øng tr-íc ®Ó mua c«ng cô lao ®éng) vµ
t- b¶n l-u ®éng (bé phËn øng ra ®Ó thuª c«ng nh©n).
Lý thuyÕt tiÒn tÖ.
§Æc tr-ng næi bËt trong lý thuyÕt tiÒn tÖ cña Ric¸c®o cã tÝnh hai mÆt:
+ MÆt thø nhÊt, dùa trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ – lao ®éng:
o Gi¸ trÞ cña tiÒn lµ do gi¸ trÞ vËt liÖu (vµng, b¹c) lµm ra tiÒn quyÕt ®Þnh.
24
- o L-îng gi¸ trÞ tiÒn = sè l-îng lao ®«ng hao phÝ ®Ó khai th¸c vµng, b¹c.
o Nªu kh¸i niÖm gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ.
o ñng hé quan ®iÓm l-u th«ng tiÒn tÖ W.Petty vµ A.Smith ®Ò x-íng.
+ MÆt kh¸c, theo lËp tr-êng cña thuyÕt “ Sè l-îng tiÒn tÖ” :
Gi¸ trÞ tiÒn phô thuéc vµo sè l-îng cña nã vµ b¶n th©n tiÒn tÖ kh«ng cã gi¸ trÞ néi t¹i.
Lý thuyÕt thùc hiÖn vµ khñng ho¶ng kinh tÕ.
Cho r»ng, chñ nghÜa t- b¶n kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt thõa vµ phñ nhËn khñng ho¶ng
trong chñ nghÜa t- b¶n. Cho r»ng, chñ nghÜa t- b¶n lµ tiÕn bé tuyÖt ®èi.
* KÕt luËn:
Nh- vËy, D.Ric¸c®« ®· ®-a kinh tÕ chÝnh trÞ t- s¶n cæ ®iÓn tíi ®Ønh cao nhÊt, tíi gÇn nhÊt
ch©n lý khoa häc.
3. Nh÷ng khuynh h-íng vµ häc thuyÕt kinh tÕ phª ph¸n cã kÕ thõa kinh tÕ chÝnh trÞ
häc t- s¶n cæ ®iÓn.
a. Khuynh h-íng cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc tiÓu t- s¶n.
* Hoµn c¶nh lÞch sö:
Nöa sau TK 19, nÒn kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa l©m vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n, tr× trÖ. “ Bµn tay
v« h×nh” kh«ng cßn h÷u hiÖu, guång m¸y kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng víi hËu qu¶ nÆng nÒ.
Thùc tr¹ng Êy ®· lµm xuÊt hiÖn khuynh h-íng tiÓu t- s¶n.
§Æc ®iÓm c¬ b¶n cña khuynh h-íng: (§øng trªn lËp tr-êng cña giai cÊp tiÓu t- s¶n).
+ Phª ph¸n tù do c¹nh tranh, phª ph¸n hËu qu¶ cña ®¹i c«ng nghiÖp g©y ra cho ng-êi lao
®éng.
+ Ca ngîi vµ lý t-ëng ho¸ nÒn s¶n xuÊt nhá.
+ Chèng l¹i nh÷ng tÖ n¹n x· héi do sù c¹nh tranh v« chÝnh phñ vµ cuéc c¸ch m¹ng c«ng
nghiÖp g©y ra.
* C¸c ®¹i biÓu tiªu biÓu cña khuynh h-íng tiÓu t- s¶n:
Xixm«ndi (1773 – 1842) vµ Pru®«ng( 1809 – 1865)
Xixm«ndi:
+ Nhµ kinh tÕ Thuþ Sü, nhµ t- t-ëng triÖt ®Ó cña giai cÊp tiÓu t- s¶n.
+ T- t-ëng kinh tÕ chñ yÕu:
o Phª ph¸n gay g¾t chñ nghÜa t- b¶n (theo lËp tr-êng tiÓu t- s¶n) vµ lý t-ëng ho¸ s¶n
xuÊt nhá.
25
nguon tai.lieu . vn
