Xem mẫu
- 46
(2)TÝnh t¨ng s¶n.
TÝnh t¨ng s¶n lµ s¶n l-îng gç kh¸ cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cã
®Æc ®iÓm th©n cao tuæi thä t-¬ng ®èi dµi, tèc ®é sinh tr-ëng nhanh thÝch
hîp víi viÖc trång dµy. Rõng t¨ng s¶n vµ rõng mäc nhanh lµ 2 kh¸i niÖm
cã liªn hÖ víi nhau vµ cã sù kh¸c nhau. Mét sè loµi mäc nhanh còng t¨ng
s¶n nh- Sa méc, D-¬ng; mét sè loµi c©y mäc nhanh sím nh-ng thêi gian
duy tr× ng¾n kh«ng thÓ trång dµy cho nªn nh÷ng loµi ®ã chØ mäc nhanh
nh-ng kh«ng t¨ng s¶n nh- Xoan, LiÔu, HoÌ còng cã loµi mäc nhanh
nh-ng ®Õn muén sau thêi kú mäc nhanh l-îng sinh tr-ëng kh¸ lín thêi
gian chu kú ®-îc dµi nh- V©n sam. NÕu chu kú ch¨m sãc dµi nh÷ng loµi
c©y ®ã ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trång vµ ch¨m sãc thÝch hîp cã thÓ
cho s¶n l-îng cao.
(3)ChÊt l-îng tèt.
Nh÷ng loµi cã chÊt l-îng tèt lµ vÒ h×nh th¸i vµ chÊt gç, vÒ h×nh
th¸i chñ yÕu lµ th©n th¼ng trßn ®Çy ph©n nh¸nh nhá rÔ tr-ëng thµnh,
nh÷ng loµi ®ã cho tû lÖ gç cao dÔ vËn chuyÓn vµ ®-îc ¸p dông réng r·i;
vÒ chÊt lµ chØ gi¸ trÞ kinh tÕ cña gç hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y l¸ kim ®Òu cho
tÝnh tr¹ng tèt cho ®Õn nay trång rõng c©y l¸ kim vÉn v-ît qu¸ c©y l¸
réng. Trong c©y l¸ réng mét sè loµi th©n th¼ng trßn ®Çy nh-ng phÇn lín
c¸c c©y l¸ réng chiÒu cao th©n thÊp (H«ng, HoÌ, Xoan) hoÆc trªn th©n cã
nhiÒu m¾t thËm chÝ cßn cã c©y uèn khóc nh- B¹ch ®µn xanh. Sù tèt xÊu
vÒ chÊt l-îng cña loµi cßn bao gåm c¶ vÒ tÝnh chÊt c¬ giíi lùc häc. Nãi
chung ®Òu yªu cÇu gç cøng v©n thí th¼ng ®Òu, kh«ng biÕn d¹ng ®é co
ngãt Ýt, dÔ gia c«ng chÞu mµi mßn vµ chèng môc tuú theo yªu cÇu vÒ c¸ch
dïng kh¸c nhau mµ c¸c tÝnh chÊt ®ã còng cã sù kh¸c nhau nÕu lµ gç gia
dông th× chÊt gç ph¶i dµy gç ®Ñp s¸ng bãng. Cã ng-êi cho r»ng kü thuËt
gia c«ng hiÖn nay ë møc ®é cao vÊn ®Ò chÊt l-îng gç gÇn nh- kh«ng coi
träng, trong thùc tÕ nã kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vÒ nhu cÇu gç
trªn thÕ giíi. Gç cã chÊt l-îng cao cÊp kÝnh lín ®Òu lµ gç th-¬ng phÈm
gi¸ c¶ rÊt cao nhÊt lµ c¸c loµi gç quý hiÕm cµng ngµy cµng Ýt ®i, gi¸ c¶
cung cÊp kh«ng cïng chÊt l-îng. Trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc nh÷ng loµi
c©y ®ã ph¶i cè g¾ng t¹o ra ®-îc sù t¨ng s¶n vµ mäc nhanh ®ång thêi
trång rõng c©y quý hiÕm còng lµ mét nhiÖm vô quan träng s¾p xÕp theo
mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng x©y dùng kinh tÕ nhµ n-íc.
2.4.2 Chän lo¹i c©y trång rõng kinh tÕ.
Yªu cÇu trång rõng kinh tÕ còng t-¬ng tù nh- yªu cÇu trång rõng
lÊy gç cã thÓ bao gåm c¸c ®Æc tÝnh mäc nhanh t¨ng s¶n chÊt l-îng tèt
nh-ng néi dung cña nã cã kh¸c nhau, vÝ dô rõng c©y lÊy qu¶ chñ yÕu
mäc nhanh cã thÓ cho ®-îc thêi kú ¨n qu¶ sím, nh÷ng c©y cã s¶n l-îng
cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. Nh÷ng c©y nh- vËy cã thÓ cã môc ®Ých lÊy
dÇu, nh÷ng kh¸i niÖm sè l-îng nh- vËy trong thùc tÕ lµ gÇn víi mét phÇn
cña kh¸i niÖm chÊt l-îng. VÝ dô qu¶ cho nh©n nh©n cho dÇu tû lÖ dÇu lµ
chñ yÕu. TÝnh cho qu¶ sím cña rõng kinh tÕ cã mét ý nghÜa quan träng
nh-ng yªu cÇu vÒ mäc nhanh nh- c©y lÊy gç th× l¹i kh¸c.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 47
Rõng kinh tÕ kh«ng ph¶i chØ nhiÒu loµi, mµ bé ph¹n lîi dông còng
kh¸c nhau, tuy yªu cÇu loµi c©y còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nã, nh-ng
vÌ c¬ b¶n cÇn phan tÝch 3 kh¸i c¹nh. §Ó tiÖn cho viÖc chän loµi c©y lo¹i
rõng kinh tÕ vµ loµi c©y chñ yÕu ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 2-3.
BiÓu 2-3 Lo¹i rõng kinh tÕ vµ loµi c©y chñ yÕu
Lo¹i rõng Bé phËn sö Loµi c©y chñ yÕu
dông
Nguyªn liÖu dÇu Qu¶ ãc chã, së, trÈu, «liu, sßi, cä, dõa
Tinh bét, qu¶ Qu¶ DÎ, hång, t¸o, ®iÒu, tr¸m
kh«
Cao su Nhùa c©y Cao su
S¬n sèng Nhùa c©y S¬n
Tannin Vá c©y, vá qu¶ C©y såi dÎ
Verni ChÊt tiÕt rÖp ký Hoµng dµn, cä phÌn, ®Ëu thiÒu
sinh
S¸p tr¾ng ChÊt tiÕt rÑpp C©y b¹ch l¹p, xÊu hæ
ký inh
Lµm thuèc Vá , qña, gç H¹u ph¸c, ®ç träng, quÕ,chÌ ®en
Gia vÞ Qu¶ vá c©y Chuèi,hoa tiªu
Gç mÒm Gç, vá bchÊt Gç nhÑ,såi
bÇn
§an bÖn Cµnh Hße, liÔu, tre tróc, m©y
Trong thêi kú ph¸t triÓn rõng kinh tÕ tr-íc hÕt ph¶i gi¶i quyÕt rõng
kinh tÕ nµo cã lîi nhÊt mçi vïng nªn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña
n¬i ®ã, lÞch sö vµ truyÒn thèng trång rõng x¸c ®Þnh mét ph-¬ng h-íng
ph¸t triÓn sau khi x¸c ®Þnh ®-îc ph-¬ng h-íng kinh doanh vÊn ®Ò chän
lo¹i c©y trång t-¬ng ®èi dÔ gi¶i quyÕt.
Chän lo¹i c©y rõng kinh tÕ kú thùc lµ chän phÈm chÊt vµ lo¹i rõng
lµ chñ yÕu.
2.4.3.Chän lo¹i c©y rõng phßng hé.
§èi víi viÖc chän lo¹i rõng phßng hé v× ®èi t-îng kh¸c nhau mµ
yªu cÇu còng kh¸c nhau, khi chän rõng c©y phßng hé ph¶i cã mét kh¸i
niÖm hoµn chØnh vµ cã mÊy vÊn ®Ò sau:
(1)Chän c©y rõng phßng hé ®ång ruéng.
§èi t-îng chñ yÕu cña phßng hé ®ång ruéng lµ giã h¹i (giã kh«
nãng tai h¹i cña giã vµ giã c¸t) chèng s-¬ng muèi chèng lò lôt h¹n h¸n
c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn chiÓu khÝ hËu cña ®ång ruéng. Chøc n¨ng chñ yÕu cña
nã lµ b¶o ®¶m cho ®ång ruéng cao s¶n vµ æn ®Þnh ®ång thêi c¸c lo¹i rõng
®ã còng lµm ®Ñp m«i tr-êng cho nªn nh÷ng loµi c©y rõng phßng hé ph¶i
cã nh÷ng yªu cÇu sau:
(1) Kh¶ n¨ng chèng giã kh«ng bÞ giã lµm g·y hoÆc giã lµm kh«
ngän cã thÓ ph¸t huy ®-îc kh¶ n¨ng phßng hé th-êng bè trÝ nh÷ng loµi
c©y tr-êng xanh.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 48
(2) Sinh tr-ëng nhanh th©n cao to l¸ mäc dµy
(3) Bé rÔ s©u, rÔ phô cã biªn ®é tr¶i nhá, t¸n c©y ph¶i hÑp kh«ng
¶nh h-ëng ®Õn c©y trång.
(4) Sinh tr-ëng æn ®Þnh tuæi thä dµi kh«ng cïng s©u bÖnh h¹i víi
c©y n«ng nghiÖp.
(5) Cã thÓ cho gç vµ l©m s¶n kh¸c vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ kh¸ cao.
(2) Chän lo¹i c©y rõng b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc.
Chøc n¨ng chñ yÕu lµ hÊp thu ®-îc dßng ch¶y bÒ mÆt cè ®Þnh ®-îc
®Êt tr¸nh ®-îc c¸c lo¹i xãi mßn. §èi víi nh÷ng lo¹i c©y nµy còng cã
nh÷ng yªu cÇu sau:
(1) TÝnh thÝch øng m¹nh nhÊt lµ loµi c©y chÞu kh« h¹n tÇng ®Êt
máng trªn ®Êt dèc. Nh÷ng rõng phßng hé ë d-íi thÊp yªu cÇu ph¶i chÞu
óng n-íc chèng röa tr«i.
(2) Sinh tr-ëng nhanh cµnh l¸ ph¸t triÓn t¸n c©y dµy cã thÓ h×nh
thµnh tÇng cµnh kh« l¸ rông ®Ó ng¨n c¶n c¸c giät m-a trùc tiÕp va vµo
mÆt ®Êt b¶o vÖ ®-îc tÇng ®Êt mÆt gi¶m bít ®-îc xãi mßn.
(3) Bé rÔ ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ rÔ phô.
(4) T¸n c©y dµy c¸c l¸ rông nhiÒu vµ dÔ ph©n gi¶i vµ cã thÓ n©ng
cao kh¶ n¨ng b¶o vÖ ph©n vµ n-íc cña ®Êt.
(3) Chän c©y trång rõng ch¾n c¸t.
Rõng ch¾n c¸t cã chøc n¨ng chñ yÕu lµ ng¨n chÆn ®Êt c¸t bÞ giã
xãi mßn kh«ng chøa ®-îc c¸t di ®éng nã lÊp c¸c thÞ trÊn ®-êng phè vµ
c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hoÆc g©y t¸c h¹i cho s¶n xuÊt nh- ®ång ruéng vµ
b·i ch¨n nu«i ®ång thêi hîp lý sö dông n¨ng lùc xö lý cña ®Êt c¸t. §èi
víi loµi c©y rõng æn ®Þnh c¸t cã nh÷ng yªu cÇu sau:
(1) TÝnh chÞu h¹n m¹nh c¸c l¸ c©y ph¶i cã kÕt cÊu h×nh th¸i kiÓu
h¹n nh- l¸ tho¸i ho¸ cµnh mµu xanh, l¸ phñ nhiÒu l«ng khÝ khæng lâm
xuèng, tÇng cotin cña cµnh non vµ l¸ ph¶i dµy.
(2) TÝnh chèng giã xãi mßn c¸t m¹nh nh÷ng th©n sau khi vïi vµo
c¸t cã thÓ h×nh thµnh rÔ bÊt ®Þnh khi c¸t vïi mét ®é thÝch hîp th× sinh
tr-ëng nhanh tù nã h×nh thµnh nh÷ng ®¸m c©y bôi trong khi nã bÞ giã xãi
mßn qu¸ s©u vÉn sinh tr-ëng b×nh th-êng, nh÷ng c©y bôi nh- vËy ®-îc
gäi lµ c©y bôi mäc trªn c¸t hoÆc c©y bôi tiªn phong cè ®Þnh c¸t.
(3) Kh¶ n¨ng chÞu ®Êt máng, mét sè loµi c©y mét phÇn cã nÊm vµ
vi khuÈn céng sinh ngoµi ra rõng phßng hé ven biÓn rõng phßng hé b·i
ch¨n nu«i chóng ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu riªng.
(4) Chän lo¹i c©y rõng lÊy cñi vµ rõng nguån n¨ng l-îng.
Rõng lÊy cñi lµ nguån n¨ng l-îng xa x-a nhÊt cña con ng-êi vµ ®·
cã lÞch sö lîi dông kinh doanh tõ l©u nh-ng do nhiÒu nguyªn nh©n nguån
tµi nguyªn gç cñi vµ n¨ng l-îng ë n«ng th«n cµng thiÕu thèn, cuéc sèng
cña nh©n d©n gÆp khã kh¨n, chÆt ®èt l-îng rõng qu¸ lín t¹o ra mét sè
®iÒu kiÖn xÊu nghiªm träng vÒ sinh th¸i ®· khèng chÕ rÊt nÆng nÒ vÒ ph¸t
triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Tuy nhiªn ë n«ng th«n trong c¶ n-íc ®· tiªu phÝ
mét l-îng gç cñi rÊt lín, sù thiÕu cñi ®· trë thµnh sè ©m. Rõng lÊy cñi
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 49
chuyªn doanh hiÖn nay cã mét ý nghÜa quan träng. Yªu cÇu chän lo¹i
c©y lÊy cñi ph¶i cã:
(1) Sinh tr-ëng nhanh s¶n l-îng cao, ph¶i sím cho gç cñi, c¸c lo¹i
B¹ch ®µn, Keo cho s¶n l-îng hµng n¨m 20 – 30 tÊn /ha cao nhÊt lµ 40 –
60 tÊn/ha. Cã n¬i sau 3 n¨m cho mét s¶n l-îng 47,15 tÊn/ha.
(2) Dung l-îng gç th©n cµnh nhiÒu nhiÖt l-îng cao dÔ ch¸y Ýt khãi
vµ kh«ng næ ra hoa löa kh«ng cã khÝ ®éc. Nãi chung nhiÖt l-îng gç cñi
th-êng 17572KJ/kg.
(3) Cã kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi m¹nh ®Ó x¸c ®Þnh lu©n kú khai th¸c,
nãi chung rõng lÊy cñi lµ nh÷ng rõng thÊp chØ ¸p dông trong thêi gian
ng¾n cho gç cñi sím vµ lîi dông l©u bÒn. ë MiÒn nam trång c©y Re,
Kh¸o, B¹ch ®µn ®Òu cã nh÷ng ®Æc tÝnh Êy.
(4) TÝnh thÝch øng m¹nh nh÷ng c©y chÞu kh« h¹n chÞu ®Êt máng vµ
chÞu mÆn kiÒm chèng giã. Bëi v× rõng trång mét lÇn lµ nhiÒu lÇn khai
th¸c dinh d-ìng ®Êt bÞ tiªu hao lín cho nªn ngoµi viÖc chän ®iÒu kiÖn lËp
®Þa ph¶i chän nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m, võa tù cung cÊp dinh
d-ìng võa cho ph©n bãn lín c¶i thiÖn ®Êt ®ai.
(5) Cã thÓ kÕt hîp viÖc t¹o cá ch¨n nu«i c¸c c©y gç ®-êng kÝnh
nhá c¸c vËt liÖu ®an vµ ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých phßng hé. Sù ph¸t triÓn
rõng lÊu gç ®Õn rõng nguån n¨ng l-îng ®· cã nh÷ng tiÕn bé v-ît bËc.
S¶n l-îng c©y gç rõng n¨ng l-îng cã mét yªu cÇu kh¸ nghiªm kh¾c, yªu
cÇu chän lo¹i c©y trång vµ kü thuËt trång ph¶i tËp trung tho¶ m·n yªu
cÇu rõng nguån n¨ng l-¬ngj cã s¶n l-îng cao. NhiÒu n-íc phÊn ®Êu
trong vßng 10 n¨m ®· trång ®-îc c¸c loµi c©y cho nguån n¨ng l-îng nh-
Mü vµ Cana®a ®· trång c¸c rõng HoÌ, Sau sau, B¹ch ®µn vµ thu ®-îc
nh÷ng thµnh c«ng.
(5) Chän lo¹i c©y rõng phßng hé m«i tr-êng vµ rõng c©y c¶nh.
Ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm m«i tr-êng sinh th¸i vµ yªu cÇu lôc ho¸
c«ng viªn vµ ®Æc tÝnh cña loµi ph¶i xem xÐt tæng hîp c¸c chøc n¨ng chñ
yÕu nh- ë xung quanh má vµ x-ëng m¸y ph¶i cã nh÷ng loµi c©y chèng
h¬i ®éc nh- (SO2, HF, Cl) nh÷ng loµi c©y ®ã ph¶i hÊp thu khÝ bÞ « nhiÔm.
C¨n cø vµo yªu cÇu chän lo¹i c©y trång ph¶i yªu cÇu ®Êt nµo c©y Êy. Hai
c¸i ®ã ph¶i nhÊt trÝ víi nhau. tuú theo ý thøc vÒ m«i tr-êng sinh th¸i cña
con ng-êi dÇn dÇn t¨ng lªn mµ viÖc nghiªn cøu vÒ mÆt nµy cµng ngµy
cµng nhiÒu, tÝnh chèng chÞu víi h¬i ®éc cña c©y cã sù kh¸c nhau râ rÖt cã
thÓ cung cÊp viÖc chän lo¹i rõng b¶o vÖ m«i tr-êng (biÓu 2..4).
BiÓu 2-4 BiÓu ph©n cÊp tÝnh chèng chÞu víi khÝ ®éc h¹i cña c¸c
loµi c©y
Lo¹i khÝ ®éc h¹i Chèng chÞu Chèng chÞu võa Chèng chÞu yÕu
m¹nh
SO2 Dinh h-¬ng, B¹ch l¹p hoÌ, Pawlonia,thuû
d©u, hoµ gai, xÊu hoµng liªn,sau sam, ãc chã
hæ,b¸ch, tróc sau,d-¬ng, l·nh
dµo,c¸ng lß,si, sam,long
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 50
såi, liÔu, xoan, n·o,nho
Ng« ®ång Ph¸p
HF §inh h-¬ng, xÊu DÎ,sau sau, hoÌ, Th«ng vá tr¾ng,
hæ,anh ®µo,cam nguyÖt quÕ ®ç träng, d-¬ng
quýt, l·nh sam, ,nho
së
Cl Tö sam, thiÕt HoÌ, liÔu, hoa Th«gn b¸ch,
sam,c¸ng lß, xÊu mai,bå dÒ b¹ch l¹p, ng«
hæ,dÎ, cä, cam ®ång ph¸p,..
quýt, si,tróc dµo,
t¸o
Bôi H2S Anh dµo, ®µo, Th«ng b¸ch trßn, Ng©n h¹nh,b¹ch
t¸o, v©n b«ng,sßi,d©u, ll¹p, liÔu rñ,m¬,
sam,d-¬ng, hoÌ, t¸o, ®µo, tö vi s¬n tra,mai s¸p
Pawlonia, ãc
chã,
hång,dÎ,d©m bôt
Ethylen B¸ch rång, tr¾c Hße, c¸ng
b¸ch, b¹ch l¹p, lß,ngäc lan,
th¹ch lùu, ®ç nguyÖt quÕ,
quýen, ®ing hoµng d-¬ng
h-¬ng
Vi khuÈn g©y Th«ng dÇu, v©n Th«ng ®u«i B¹ch l¹p,liÔu
bÖnh sam, b¸ch trßn, ngùa, sa méc, tö h¹n,b¹ch d-¬ng ,
ãc chã, liÔu sam, sam, b¸ch trßn, hoa tiªu, lª
tuyÕt tïng b¹ch d-¬ng l¸ chuét.
b¹c, ®inh h-¬ng
, hao chu«ng,
kim ng©n hoa
Do n¨ng lùc thÝch nghi cña loµi c©y kh¸c nhau ®èi víi m«i tr-êng
mét sè loµi c©y rÊt nh¹y c¶m víi h¬i ®éc, khi con ng-êi ch-a cã c¶m
gi¸c th× nã ®· cã triÖu chøng bÞ h¹i, nh÷ng loµi c©y chØ thÞ nh- thÕ cã thÓ
lµ mét “m¸y c¶nh b¸o” « nhiÔm m«i tr-êng. Møc ®é c¶nh b¸o th«ng
th-êng do c¸c loµi c©y kh¸c nhau c¸c loµi khÝ ®éc kh¸c nhau mµ cã sù
kh¸c nhau. HiÖn nay c¸c loµi c©y chØ thÞ ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 2.5.
BiÓu 2-5 C©y chØ thÞ nh¹y c¶m th-êng dïng
ChÊt « nhiÔm Tªn c©y
SO2 Th«ng ®u«i ngùa, ®ç träng, dµo, lª
HF Th«gn 5 l¸, lª, ®ç träng, anh ®µo,
nho
Cl Fuüei
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 51
Hîp chÊt NO Hoa chu«ng, thu h¶i ®-êng
ë vïng gÇn thµnh phè do nhu cÇu nghØ ng¬i du lÞch cña quÇn
chóng nh©n d©n mµ ph¶i cã rõng ngo¹i « thµnh phè, rõng c«ng viªn
ngoµi tÝnh n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ cña loµi c©y cßn ph¶i xem xÐt ®Õn nhu
cÇu mü quan vµ ho¹t ®éng nghØ ng¬i. nh÷ng loµi c©y trång rõng nªn lµ
nh÷ng c©y ra l¸ sím rông l¸ muén hoÆc th-êng xanh, h×nh d¹ng c©y ph¶i
®Ñp mµu s¾c ph¶i t-¬i mµu qu¶ còng cã ®Æc tÝnh riªng biÖt vµ tèt nhÊt lµ
bè trÝ xen kÏ nhau nhiÒu loµi c©y ph¶i tr¸nh mét m«i tr-êng ®¬n ®iÖu. VÒ
yªu cÇu nµy ph¶i xem xÐt tËp qu¸n sinh ho¹t cña nh©n d©n c¸c n¬i liªn hÖ
víi quan ®iÓm thÈm mü, kh«ng thÓ nhÊt nhÊt nh- nhau. TÊt c¶ c¸c loµi
c©y b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh ngoµi nh÷ng tÝnh n¨ng trªn
cßn ph¶i cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín lµm cho quÇn chóng ®Þa ph-¬ng cã mét
hiÖu Ých nghØ ng¬i du lÞch mµ cßn cã hiÖu Ých kinh tÕ lín h¬n.
(6) Chän lo¹i c©y lôc ho¸ xung quanh.
C©y lôc ho¸ xung quanh lµ c©y ph©n bè kh«ng gian víi c¸c lo¹i
rõng kh¸c nhau tuú theo lôc ho¸ quanh thÞ trÊn, quanh n«ng th«n, bªn
c¹nh ®-êng, bªn bê ®ª, bªn c¹nh hå…Nh÷ng loµi c©y lôc ho¸ nµy th-êng
mäc th-a Ýt gç Ýt cñi lôc ho¸ ë xung quanh khu vùc nµo ®ã ph¶i chó ý t¸c
dông phßng hé vµ tÝnh n¨ng s¶n xuÊt ®iÒu kiÖn ®Êt rõng ë ®ã ph¶i tèt,
tiÒm lùc s¶n xuÊt lín. Nh÷ng c©y ë hai bªn ®-êng bªn c¹nh n-íc bªn
c¹nh th« vµ bªn c¹nh hå cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau rÊt lín. Yªu cÇu chän
lo¹i c©y trång ph¶i nhÊn m¹nh ®Êt nµo c©y Êy. Do diÖn tÝch kh¸ nhá ®iÒu
kiÖn kinh doanh, viÖc chän lo¹i c©y trång còng nªn ®a d¹ng ho¸ võa
phßng hé võa mü quan.
§iÒu kiÖn lËp ®Þa cña c©y trång xung quanh thµnh tõng ®¸m nhá
nh-ng ph¶i réng ph¶i thùc hiÖn kinh doanh ®a chøc n¨ng, trong ®ã hiÖu
Ých kinh tÕ vµ hiÖu Ých phßng hé ph¶i râ rÖt cã tiÕn ®é réng r·i trong viÖc
2.5. Chän ®Êt vµ c©y thÝch hîp.
khai th¸c lîi dông.
2.5.1.ý nghÜa cña ®Êt vµ c©y thÝch hîp (®Êt nµo c©y Êy)
§Êt vµ c©y thÝch hîp lµ ®Æc tÝnh cña loµi c©y trång rõng thÝch øng
víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cña sinh th¸i häc ®Ó ph¸t huy tiÒm lùc s¶n xuÊt ®¹t
®-îc møc cao s¶n trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt tr-íc m¾t cña lËp ®Þa
®ã. §Êt nµo c©y Êy lµ thÓ hiÖn chän lo¹i c©y trång theo nguyªn t¾c ®Êt
thÝch hîp lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®Êt trång rõng.
Kh¸i niÖm vµ yªu cÇu cña ®Êt nµo c©y Êy cã quan hÖ mËt thiÕt víi
tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña s¶n xuÊt L©m nghiÖp. Kh¸i niÖm vÒ ®Êt
nµo c©y Êy hiÖn ®¹i, c©y kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë møc loµi c©y mµ cïng
mét lo¹i h×nh trong cïng mét loµi c©y (nguån gièng ®Þa lý, lo¹i h×nh sinh
th¸i), loµi s¶n phÈm, hÖ v« tÝnh.
§Êt vµ c©y lµ hai mÆt m©u thuÉn thèng nhÊt. §Êt nµo c©y Êy lµ mét
sù phï hîp thÝch øng kh«ng thÓ tuyÖt ®èi gi÷a ®Êt vµ c©y, còng kh«ng thÓ
®¹t ®-îc c©n b»ng l©u dµi. Chóng tha th-êng nãi sù thÝch øng cña ®Êt vµ
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 52
c©y lµ sù ®iÒu hoµ t-¬ng ®èi nh÷ng mÆt m©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a chóng
trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc rõng cã thÓ s¶n sinh yªu cÇu kinh tÕ
mµ mäi ng-êi hy väng vµ ®¹t ®-îc môc ®Ých trång vµ ch¨m sãc vµ kh«ng
lo¹i trõ nh÷ng m©u thuÉn lÉn nhau ë mét giai ®o¹n hoÆc ph-¬ng diÖn nµo
®ã, nh÷ng m©u thuÉn ®ã ph¶i th«ng qua biÖn ph¸p cña con ng-êi ®Ó ®iÒu
chØnh. §-¬ng nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p ®ã chÞu ¶nh h-ëng cña ®iÒu kiÖn
kinh tÕ x· héi. VÊn ®Ò nµy ph¶i tr¸nh hai khuynh h-íng, mét lo¹i lµ qu¸
c©u nÖ ®Æc tr-ng sinh th¸i häc cña loµi mµ gi÷ th¸i ®é qu¸ cÈn thËn
kh«ng nh×n thÊy ®Æc tÝnh cña loµi cã mét tÝnh cã d·n nhÊt ®Þnh vµ con
ng-êi trong ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng cña c©y cã tÝnh n¨ng ®éng chñ quan;
mét khuynh h-íng kh¸c lµ kh«ng ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ ®Æc tÝnh
sinh th¸i häc cña loµi mét c¸ch khoa häc, chØ dùa vµo “søc ng-êi th¾ng
trêi vµ lßng nhiÖt t×nh” kh«ng dùa vµo gi¸ thµnh mµ chØ lµ dùa vµo c«ng
hoÆc lao ®éng mµ kh«ng ®-îc h-ëng.
2.5.2.Tiªu chuÈn chän ®Êt vµ chän c©y thÝch hîp.
Tuy chän ®Êt chän c©y lµ mét kh¸i niÖm t-¬ng ®èi nh-ng ph¶i
xem xÐt nh÷ng tiªu chuÈn kh¸ch quan cã ®¹t ®-îc ®Êt nµo c©y Êy kh«ng.
Tiªu chuÈn ®ã ph¶i cã môc ®Ých ®· ®-îc x¸c ®Þnh, ®èi víi loµi c©y gç
ph¶i ®¹t ®-îc sèng thµnh rõng vµ thµnh gç cßn ph¶i cã tÝnh æn ®Þnh nhÊt
®Þnh. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu thµnh gç cßn ph¶i cã yªu cÇu sè l-îng, tiªu
chuÈn sè l-îng cña ®Êt nµo c©y Êy chñ yÕu cã 3 ®iÓm: mét lµ chØ sè lËp
®Þa trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa nµo ®ã, thø hai lµ l-îng sinh tr-ëng thÓ tÝch
gç b×nh qu©n, thø ba lµ chØ sè kú väng lËp ®Þa.
(1) ChØ sè lËp ®Þa vµ chän lo¹i c©y trång.
ChØ sè lËp ®Þa cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a tÝnh n¨ng lËp ®Þa
vµ sinh tr-ëng c©y trång, nÕu th«ng qua ®iÒu tra tÝnh to¸n t×m hiÓu chØ sè
lËp ®Þa cña c¸c ®iÒu kiÖn lËp ®Þa nhÊt lµ chØ sè lËp ®Þa cña loµi c©y kh¸c
nhau trong cïng mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh ®Ó dùa vµo
mét nguyªn t¾c ®Êt nµo c©y Êy ®Ó chän lo¹i c©y thÝch hîp. VÝ dô: trong
mét ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng Sa méc trªn vïng nói thÊp chØ sè lËp ®Þa
- 53
nh¾c chØ tiªu th× kh¸ phøc t¹p. vÒ møc ®é kinh doanh vµ nh÷ng biÖn ph¸p
kü thuËt vÒ sù biÕn ®æi cña rõng trång trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau
còng cã thÓ ph¶n ¶nh râ ¶nh h-ëng cña ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tõ ®ã t×m ra
ph-¬ng ¸n chän ®Êt chän c©y thÝch hîp. Trong thùc tÕ ph¶i yªu cÇu dùa
vµo lo¹i h×nh lËp ®Þa vµ c-êng ®é kinh doanh lËp ra biÓu thu ho¹ch l©m
phÇn. VÒ mÆt nµy cßn lµm ch-a nhiÒu.
(3) ChØ sè kú väng lËp ®Þa vµ chän lo¹i c©y trång.
Do tuæi khai th¸c loµi c©y kh¸c nhau, chi phÝ trång ch¨m sãc, gi¸
c¶ gç…chØ sè lËp ®Þa cña loµi hoÆc chØ tiªu s¶n l-îng vÉn khã ph¶n ¸nh
lËp ®Þa ®Êt rõng vÒ mÆt hiÖu Ých kinh tÕ. Cã ng-êi trong chØ tiªu ®¸nh gi¸
kinh tÕ lËp ®Þa thiÕt kÕ mét chØ sè kú väng lËp ®Þa dïng ®Ó ®¸nh gi¸ møc
®é hiÖu Ých kinh tÕ lËp ®Þa. ChØ sè kú väng lËp ®Þa trong thùc tÕ t-¬ng
®-¬ng víi gi¸ trÞ lËp ®Þa trong thêi kú sö dông nhÊt ®Þnh. VÝ dô:
Iangdigao (1993) ®· c¨n cø vµo lu©n kú khai th¸c cña loµi c©y gç ®· chän
100 n¨m lµ mét kú sö dông ®-a vµo c«ng thøc tÝnh to¸n SE chØ sè kú
väng lËp ®Þa, tham sè chñ yÕu cña c«ng thøc ®ã cã mét tû lÖ vÒ s¶n l-îng
tiªu chuÈn tû lÖ cho gç gç ®-êng kÝnh to, võa, nhá, cµy bõa, trång rõng
ch¨m sãc vµ s¶n xuÊt gç…®-a vµo gi¸ thµnh.
Sè n¨m tõ khi ch¨m sãc rõng trång ®Õn khi chÆt chÝnh cã thÓ dù
kiÕn ®-îc chi phÝ ®· tÝnh ®-îc c¸c tham sè chØ sè kú väng lËp ®Þa cña
mét sè loµi c©y nh- V©n sam, Tr¾c b¸ch, HoÌ, GiÎ, D-¬ng. Ph-¬ng ph¸p
tÝnh to¸n nµy ®· xem xÐt toµn diÖn nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ®¸nh gi¸
kinh tÕ chÊt l-îng lËp ®Þa ®· liªn hÖ ®-îc chÆt chÏ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
viÖc chän c©y trång vµ chÊt l-îng lËp ®Þa. §iÒu ®¸ng chó ý lµ mçi tham
sè trong c«ng thøc tÝnh to¸n nh- gi¸ c¶ gç vµ gi¸ c¶ t-¬ng øng ph¶i c¨n
cø vµo biÕn ®éng cña thÞ tr-êng mµ söa ®æi. Nh-ng do m©u thuÉn gi÷a sù
l©u dµi cña s¶n xuÊt gç vµ dù b¸o thÞ tr-êng lµ t¨ng ®é khã cña ®¸nh gi¸
kinh tÕ lËp ®Þa.
2.5.3.Con ®-êng vµ ph-¬ng ph¸p chän c©y thÝch hîp.
Con ®-êng chän ®Êt vµ c©y thÝch hîp rÊt ®a d¹ng nh-ng cã thÓ quy
n¹p thµnh 2 ®iÒu: mét lµ chän bao gåm chän c©y thÝch hîp víi ®Êt vµ
chän ®Êt thÝch hîp víi c©y; hai lµ c¶i t¹o bao gåm c¶i t¹o c©y thÝch hîp
®Êt vµ c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp c©y.
C¸i gäi lµ chän c©y thÝch hîp ®Êt lµ c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu
®Êt ®ai cña vïng ®ã mµ x¸c ®Þnh lo¹i caay trång chÝnh hoÆc loµi c©y
trång sÏ ph¸t triÓn. Chän ®Êt rõng thÝch hîp; chän ®Êt thÝch hîp víi c©y
lµ sau khi x¸c ®Þnh ®-îc ®Êt trång rõng c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn lËp ®Þa mµ
chän lo¹i c©y trång thÝch hîp.
C¸i gäi lµ c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp c©y lµ khi ®Êt vµ c©y cã mét mÆt
nµo ®ã kh«ng thÝch hîp l¾m, th«ng qua chän gièng nhËp néi thuÇn ho¸,
ch¨m sãc gièng c©y ®Ó lµm thay ®æi ®Æc tÝnh nµo ®ã cña c©y lµm cho nã
cã thÓ phï hîp víi nhau. vÝ dô th«ng qua mét ph-¬ng ph¸p lai t¹o gièng
®· t¨ng c-êng tÝnh chÞu rÐt chÞu h¹n vµ chÞu muèi cña loµi c©y ®Ó cho nã
thÝch øng víi sinh tr-ëng trªn ®Êt rõng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã. C¸i gäi lµ
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 54
c¶i t¹o c©y thÝch hîp víi ®Êt lµ th«ng qua cµy bõa b»ng ph©n t-íi n-íc
trång hçn giao qu¶n lý ®Êt cã thÓ lµm thay ®æi m«i tr-êng sinh tr-ëng ®Êt
rõng lµm cho nã thÝch hîp víi sù sinh tr-ëng cña c©y trång. VÝ dô ®èi víi
nh÷ng loµi c©y tho¸t mÆn, ®é mÆn cña ®Êt gi¶m xuèng lµm cho sinh
tr-ëng cña loµi c©y D-¬ng mäc nhanh chèng mÆn. Th«ng qua viÖc cµy
bõa tho¸t n-íc lµm cho mét sè c©y chÞu Èm -ít trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
®Êt Èm -ít sinh tr-ëng thuËn lîi.
Con ®-êng chän vµ con ®-êng c¶i t¹o lµ bæ xung cho nhau, con
®-êng c¶i t¹o sÏ dÇn dÇn ph¸t triÓn theo h-íng kinh tÕ vµ khoa häc kü
thuËt nh-ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt hiÖn nay møc ®é c¶i t¹o cßn cã
h¹n, chØ ®-îc sö dông trong mét t×nh h×nh nµo ®ã th«i vµ chän lo¹i c©y
trång rõng ®Ó ®¹t ®-îc yªu cÇu ®Êt nµo c©y Êy vÉn lµ con ®-êng c¬ b¶n
nhÊt.
Chän lo¹i c©y trång ph¶i ®-îc x©y dùng trªn c¬ së nh©n thøc s©u
s¾c ®Æc tÝnh c©y vµ ®Êt mµ nguån nhËn thøc ®ã ph¶i th«ng qua ®iÒu tra
nghiªn cøu. NhËn thøc ®Æc tÝnh sinh vËt häc sinh th¸i häc cña loµi c©y
mét lµ th«ng qua ®iÒu tra khu ph©n bè cña loµi, rõng tù nhiªn vµ rõng
trång, hai lµ ph¶i më réng viÖc nghiªn cøu x¸c ®Þnh sinh lý sinh ho¸ vµ
gi¶i phÉu häc chuyªn m«n nã sÏ gióp Ých cho viÖc chän c©y trång trªn
®Êt kh« h¹n.
§iÒu tra nghiªn cøu t×nh h×nh sinh tr-ëng cña rõng trång trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau lµ ph-¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó th¨m dß
®Êt nµo c©y Êy, so s¸nh c¸c hiÖu øng sinh tr-ëng cña rõng trång cña cïng
mét loµi c©y ph-¬ng ph¸p nµy dÔ lµm nh-ng mÆt thÝch øng kh¸ hÑp chØ
cã thÓ trong mét t×nh h×nh ®Æc biÖt nµo ®ã míi tiÕn hµnh ®iÒu tra so s¸nh.
§iÒu kiÖn thÝ nghiÖm nh- thÕ lu«n lu«n gÆp ph¶i nh÷ng giíi h¹n rÊt lín.
Nãi chung c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa lµ rÊt nhiÒu vËn dông
ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®a biÕn lµ cã thÓ t×m hiÓu ®-îc mèi quan hÖ t-¬ng
hç gi÷a møc ®é t¸c dông ®Õn sinh tr-ëng c©y rõng víi c¸c nh©n tè vµ cã
thÓ x©y dùng ®-îc mét m« h×nh to¸n häc vÒ sinh tr-ëng c©y gç tõ c¸c t¸c
dông tæng hîp cña c¸c nh©n tè dïng ®Ó ®¸nh gi¸ lËp ®Þa vµ dù b¸o sinh
tr-ëng ®Ó cung cÊp c¨n cø chän ®Êt vµ chän c©y thÝch hîp. M¸y tÝnh ®iÖn
tö ®· ®-îc øng dông vµ ph¸t triÓn nhanh viÖc ®iÒu tra c¸c « mÉu rÊt lín
cã thÓ cung cÊp kü thuËt ®¸ng tin cËy.
2.5.4.X¸c ®Þnh ph-¬ng ¸n chän ®Êt chän c©y
Trªn c¬ së ®iÒu tra ph©n tÝch ®Çy ®ñ ph¶i kÕt hîp môc ®Ých trång
rõng vµ yªu cÇu chän ®Êt chän c©y trång thcÝh hîp. Trong mét d¬n vÞ
kinh doanh, cïng mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cã mÊy loµi c©y thcÝh hîp, cïng
mét loµi c©y cã thÓ thÝch hîp víi mÊy ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, ph¶i qua so s¸nh,
trong ®ã mäc tèt nhÊt, cao s¶n nhÊt, cã gi¸ trÞ kinh tÕ nhÊt l¹i lµ loµi c©y
lín nhÊt ®-îc xÕp vµo lo¹i c©y trång chñ yÕu; cßn nh÷ng loµi c©y kh¸c
nh- gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh-ng ®iÒu kiÖn hµ kh¾c hoÆc tÝnh thÝch øng m¹nh
nh-ng gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp ®-îc xÕp vµ loµi c©y trång thø yÕu. Mçi mét
®¬n vÞ kinh doanhph¶i c¨n cø vµo ph-¬ng ch©m kinh doanh, tû lÖ loµi
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
nguon tai.lieu . vn
