Xem mẫu
- 28
sinh, cÇn chän ph-¬ng thøc khai th¸c, ph©n cÊp l©m tr-êng ®Òu ph¶i c¨n
cø vµo ®iÒu kienÑ lËp ®Þa, khi chÆt tr¸ng dÉn ®Õn nh÷ng biÒu ®æi tiÓu khÝ
hËu, ®Êt , thùc b×, ®èi víi nh÷ng l« kh«ng lîi cho t¸i sinh, nh÷ng n¬i ®¸t
®µm lµy, møc n-íc cao, ®é dèc lín , dÔ xãi mßn…th× kh«ng nªn chÆt
tr¾ng; nh÷ng ®ai rõng nói cao nªn cÊm chÆt tr¾ng.
(3)øng dông trong ®iÒu tra thiÕt kÕ tµi nguyªn rõng
Trong ®iÒu tra d· ngo¹i , phan chia lo¹i h×nh lËp ®Þa, lËp biÓu lo¹i
®Êt. Trong c«ng t¸c ®iÒu tra rõng øng dông biÓu lo¹i h×nh lËp ®Þa, ®èi
chiÒu víi ®iÒu tra ®iÒu kiÖn m«i tr-êng l«, ph¶i x¸c ®Þnh lo¹i h×nh lËp ®Þa
sau ®ã thèng kª c¸c diÖn tÝch l«, ®Ò ra tû träng ®iÒu tra c¸c lo¹i h×nh lËp
®Þa, sau ®ã ®¸nh gi¸ chÊt l-îng lËp ®Þa lµm c¨n cø thiÕt kÒ quy ho¹ch
trång rõng, ch¨m sãc rõng vµ quy ho¹ch chÆt chÝnh míi, ®ång thêi vÏ
b¶n ®å ph©n bè lo¹i h×nh lËp ®Þa. Ngoµi ra ph-¬ng ph¸p kinh doanh l«
ph¶i ®em thiÕt kÕ ®iÒu tra vµ biÖn ph¸p s¶n xuÊt l©m nghiÖp tËp trung vµo
ph-¬ng ph¸p kinh doanh, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ mét c¨n cø lý luËn, nã thÓ
hiÖn sù sai kh¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn mµ chia ra ph¹m vi kinh doanh, biÖn
ph¸p kinh doanh tõng l« vµ lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh…
6. Chñng lo¹i ®Êt trång rõng
§iÒu kiÖn trång rõng th-êng chia ra ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ t×nh h×nh
m«i tr-êng. T×nh h×nh m«i tr-êng trång rõng chñ yÕu lµ t×nh h×nh lîi
dông ®Êt tr-íc khi trång rõng, t×nh h×nh t¸i sinh tù nhiªn tr-íc khi trång
rõng, t×nh h×nh bÒ mÆt ®Êt vµ t×nh h×nh thanh lý khu chÆt. Nh÷ng nh©n tè
m«i tr-êng ®ã kh«ng ¶nh h-ëng râ rÖt ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c©y
trång rõng, cho nªn kh«ng bao gåm ph¹m trï ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Nh-ng
nh÷ng nh©n tè ®ã cã ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh ®Õn c¸c biÖn ph¸p trång rõng (
cµy bõa, trång, ch¨m sãc), cho nªn khi thùc thi c«ng t¸c trång rõng, c¨n
cø vµo sù kh¸c nhau t×nh h×nh m«i tr-êng ®Êt rõng , chia ra c¸c lo¹i h×nh
®Êt trång rõng kh¸c nhau, gäi lµ lo¹i h×nh ®Êt trång rõng. Trong ®iÒu tra
rõng vµ thiÕt kÕ quy ho¹ch trång rõng, cÇn ph¶i tiÕn hµnh thèng kª ®iÒu
tra c¸c lo¹i ®Êt trång rõng ®Ó tiÖn cho viÖc thiÕt kÕ thi c«ng c¸c biÖn ph¸p
qu¶n lý kinh doanh vµ kü thuËt trång rõng. Cã nhiÒu chóng lo¹i ®Êt trång
rõng. Th«ng th-êng ®-îc quy n¹p thµnh 4 lo¹i.
6.1. §Êt trèng ®åi nói träc
§Êt trèng ®åi nói träc lµ ®Êt kh«ng cã thùuc b× rõng hoÆc rõng
tr-íc kia ®· bÞ ph¸ ho¹i, tho¸i ho¸ thµnh ®Êt hoang. DiÖn tÝch ®Êt nµy rÊt
lín.
C¨n cø vµo thùc b× trªn ®ã cã thÓ chia ra: ®Êt cã d¹i, ®Êt dèc c©y
bôi, ®Êt lïm tre, ®Êt hoang.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 29
6.2. §Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ven ®-êng ven s«ng, ®Êt bá hoang
Nh÷ng lo¹i ®Êt nµy th-êng cã ®é ph× cao nh-ng tuú tÝnh h×nh cña
®Êt vµ môc ®Ých kinh doanh mµ trång rõng.
6.3. §Êt n-¬ng rÉy
Bao gåm ®Êt vÕt tÝch khai th¸c vµ ®Êt rõng bÞ ch¸y. Nh÷ng lo¹i ®Êt
nµy cã ®iÒu kiÑn chiÕu s¸ng tèt, ®Êt t¬i xèp. Thùc b× d-íi rõung ®· bÞ
tho¸i ho¸, c©y cá d¹i -a s¸ng ch-a lÊn vµo, cã thÓ bè trÝ trång rõng. Còng
cã nh÷ng vïng ®Êt ®Çm lÇy cã nhiÒu cá d¹i, kh«ng lîi cho viÖc t¸i sinh
rõng, cÇn bá nhiÒu c«ng søc ®Ó trång rõng. Nh÷ng vïng bÞ ch¸y th-êng
cã nhiÒu mïn, vi sinh vËt ho¹t ®éng m¹nh, cá d¹i cßn Ýt, cÇn khÞp thêi
trång rõng ngay.
6.4. §Êt t¸i sinh côc bé, ®Êt rõng thø sinh vµ ®Êt trång rõng
d-íi t¸n rõng
Lo¹i nµy cã ®Æc ®iÓm chung lµ trªn ®Êt trång rõng ®· cã c©y,
nh-ng sè l-îng kh«ng ®ñ, chÊt l-îng xÊu hoÆc c©y ®· qu¸ giµ cÇn ph¶i
trång bæ sung hoÆc trång thay thÕ. VÒ nguyªn t¾c lµ trång dÆm, kÕt hîp
khoanh nu«i, b¶o ®¶m t¸i sinh rõng.
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 30
Ch-¬ng 2
Quy hoach vµ chän lo¹i rõng
1. Quy ho¹ch lo¹i rõng
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt rõng, dùa vµo chøc n¨ng cña rõng cã
thÓ chia ra rõng phßng hé, rõng lÊy gç, rõng kinh tÕ, rõng lÊy cñi vµ rõng
®Æc dông. Cßn cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i kh¸c nh- c¨n cø vµo
nguån gèc cã thÓ chia ra rõng tù nhiªn vµ rõng trång. Nãi chung, lo¹i
rõng mµ chóng t«i bµn ®Õn lµ ph©n chia theo chøc n¨ng cña lo¹i rõng.
1.1.Ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng vµ ph©n chia lo¹i rõng
Lo¹i rõng trong ch-¬ng nµy nªu ra nh÷ng kh¸i niÖm ®ã.
1.1.1.Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng
M«i tr-êng vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò to lín ®-îc x· héi quèc tÕ quan
t©m. Thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®· trë thµnh mét nhiÖm vô bøc thiÕt
vµ gian khæ cña toµn thÕ giíi, nã trùc tiªp liªn quan ®Õn tiÒn ®å vµ vËn
mÑnh cña nh©n lo¹i, ¶nh h-ëng ®Õn mçi n-íc, mçi khu vùc, cho ®Õn mçi
ng-êi trªn toµn cÇu. Cho nªn ph¸t triÓn bÒn v÷ng chri ra nh÷ng nguyªn
t¾c c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña loµi ng-êi ngay nay. Ho¹t ®éng
l©m nghiÖp vµ kinh doanh rõng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng cña
ho¹t ®éng ®ã, cho nªn kinh doanh bÒn v÷ng lµ linh hån cña l©m nghiÖp
hiÖn ®¹i.
Rõng lµ chñ thÓ cña sinh th¸i lôc ®Þa lµ chiÕc cÇu nèi vµ ®ai më
thùc hiÑn sù thèng nhÊt m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn. Rõng lµ mét kho tµi
nguyªn, kho gen, kho nguån n¨ng l-îng, kho dù tr÷ than hoµn thiÖn nhÊt
vÒ chøc n¨ng cña giíi tù nhiªn, cã t¸c dông cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong
viÖc c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i, duy tr× c©n b»ng sinh th¸i, ®ång thêi,
l¹i lµ tµi nguyªn tù nhiªn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña ho¹t ®éng con ng-êi,
ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi kinh tÕ x· héi cã mét ý nghÜa chiÕn l-îc cùc
kú quan träng. L©m nghiÖp bÒn v÷ng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng
cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Cho ®Õn nay trªn thÕ giíi vÉn ch-a cã mét ®Þnh nghÜa thèng nhÊt
vÒ l©m nghiÖp bÒn v÷ng, nh-ng t- t-ëng trung t©m néi dung cña nã vÒ
tæng thÓ lµ nhÊt trÝ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c chuyªn gia trong vµ
ngoµi n-íc ®· cã nh÷ng t- t-ëng vµ luËn ®iÓm tæng thÓ lµ gÇn nh- nhau.
Mét sè quan ®iÓm cã tÝnh ®¹i biÓu ®-îc ®Ò cËp ®Õn. “ Lêi kªu gäi
nguyªn t¾c vÊn ®Ì rõung” ®· th«ng qua trong ®¹i héi m«i tr-êng vµ ph¸t
triÓn Liªn Hîp Quèc n¨m 1992 ®· nªu lªn: “ Tµi nguyªn rõng vµ ®Êt
rõng nªn qu¶n lý b»ng ph-¬ng thøc bÒn v÷ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu x·
héi, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cña ng-êi ®-¬ng thêi vµ thÕ hÖ con
ch¸u. Nh÷ng nhu cÇu ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm vµ phôc vô cña rõng,vÝ dô gç
vµ s¶n phÈm gç, c¸ l-¬ng thùc, rau, y d-îc, chÊt ®èt, nhµ ë, viÖc lµm, vui
ch¬i, n¬i ë cña ®éng vËt hoang d·, tÝnh ®a d¹ng cña phong c¶nh vµ nh÷ng
s¶n phÈm cña rõng kh¸c. Nªn ¸p dung mäi biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ rõng, lµm
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 31
cho nã tr¸nh d-îc nh÷ng « nhiÔm, bao gåm « nhiÔm kh«ng khÝ, ch¸y
rõng, s©u vµ bÖnh h¹i, ®Î gi÷u ®-îc mäi gi¸ trÞ cña chóng.” Boyle ( Mü)
®Þnh nghÜa lµ: “Mét kinh doanh rõng võa tho¶ m·n nhu cÇu ng-êi thÕ hÖ
hiÖn t¹i võa kh«ng uy hiÕp kÕt cÊu n¨ng lùc tho¶ m·n nhu cÇu cña ng-êi
thÕ hÖ sau, nghÜa lµ kh«ng chØ bÒn v÷ng vÒ n¨ng lùc tiÒm t¹i sinh th¸i,
®ång thêi cßn ph¶i bÒn v÷ng vÒ s¶n phÈm vµ phôc vô lÊy rõng lµm c¬ së
mµ chóng ta vµ x· héi chóng ta cÇn”. Thø tr-ëng Bé L©m nghiÖp Cana®a
Maini còng ph¸t triÓn ®Þnh nghÜa bÒn v÷ng nh- sau: “ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng
gi¸ trÞ ®Êt rõng vµ c¸c lo¹i m«i tr-êng, bao gåm b¶o vÖ søc s¶n xuÊt ®Êt
rõng vµ kh¶ n¨ng t¸i sinh cña rõng tÝnh ®a d¹ng loµi v©t vµ hÖ sinh th¸i
cña hÖ sinh th¸i rõng kh«ng bÞ tæn h¹i ®Õn møc kh«ng thÓ tiÕp thu ®-îc”.
C¬ së cña ph-¬ng ch©m kinh doanh l©m nghiÖp lµ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng, ph¹m trï l©m nghiÖp hiÖn ®¹i vÒ ý nghÜa truyÒn thèng ®· cã nh÷ng
nÒn mãng l©u dµi. L©m nghiÖp hiÖn ®¹i lµ mét nghÒ c¬ së quna träng cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n l¹i lµ mét sù nghiÖp c«ng Ých quan hÖ víi m«i
tr-êng sinh th¸i. L©m nghiÖp ph¶i g¸nh v¸c hai nhiÖm vô nÆng nÒ lµ -u
hãa m«i tr-êng vµ xóc tiÕn ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp ®ang ®èi mÆt
v¬i nh÷ng nhu cÇu nhiÒu mÆt cña x· héi , kinh tÕ vµ sinh th¸i. Tr-íc hÕt
l©m nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt ph¶i h-íng vÒ kinh tÕ quèc d©n vµ
cuéc sèng nh©n d©n cung cÊp gç vµ s¶n phÈm ngoµi gç, nã ®i t×m viÖc
t¨ng cña c¶i vËt chÊt vµ n©ng cao lîi Ých kinh tÕ, nh-ng , do sù biÕn ®æi
ph-¬ng thøc sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña nh©n d©n, ®èi víi c«ng Ých
cña rõng ph¶i t×m c¸ch t¨ng tr-ëng nhanh, rõng kinh doanh ë gãc ®é du
lÞch vui ch¬i vµ m«i tr-êng mü häc trë thµnh mét trµo l-u kh«ng thÓ thay
®æi ®-îc. Cho nªn s¶n xuÊt vËt chÊt rõng vµ b¶o vÖ m«i tr-êng sèng ph¶i
nhÊt trÝ víi nhau, trong qu¸ tr×nh lîi dông rõng võa kh«ng lµm tæn h¹i
tÝnh hoµn chØnh cña hÖ sinh th¸i, mµ ng-îc l¹i, ph¶i d-íi tiÒn ®Ò ®ã ph¶i
®i t×m mét nÒn s¶n xuÊt gç vµ l©m s¸n ngoµi gç thu ®-îc hiÖu Ých kinh tÕ
lín nhÊt. §ång thêi, lîi dông ®Çy ®ñ tÝnh ®a d¹ng, tÝnh phøc t¹p vµ chøc
n¨ng to lín cña loµi vµ kÕt cÊu c©y rõng, tÝch cùc ph¸t huy ®Çy ®ñ c¶i
thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i vµ phôc vô cho chøc n¨ng x· héi.
M« h×nh kinh doanh l©m nghiÖp hiÖn ®¹i c¸c n-íc trªn thÕ giíi
kh«ng hoµn toµn nh- nhau. Kinh doanh l©m nghiÖp c¸c n-íc ph¸t triÓn
cã 3 m« h×nh:
Mét lµ m« h×nh kinh doanh nhÊt thÓ ho¸ c«ng Ých kinh tÕ, sinh
th¸i, x· héi cña rõng. M« h×nh lo¹i nµy lÊy n-íc §øc lµm ®¹i biÓu.
Nh÷ng n-íc nµy tµi nguyªn rõng rÊt phong phó, ®· cã nh÷ng kinh
nghiÖm l©u dµi vÒ lîi dông l©u bÒn rõng lÊy gç lµm trung t©m. Sau ®¹i
chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2 ®· x¸c lËp ®-îc môc tiªu chiÕn l-îc song trïng:
s¶n xuÊt gç vµ phôc vô hiÖu Ých x· héi, lÊy viÖc khai th¸c gç lµm bé phËn
tæ thµnh quan träng trong kinh doanh l©m nghiÖp. ThËp kû 70 cña thÕ kû
20 ®· thùc hiÖn m« h×nh kinh doanh nhÊt thÓ ho¸ 3 hiÖu Ých kinh tÕ, x·
héi vµ sinh th¸i. Nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay b¾t ®Çu h-íng vÒ quü ®¹o “ l©m
nghiÖp cËn tù nhiªn”; ph-¬ng ch©m míi cña l©m nghiÖp lµ: l©m nghiÖp
ph¶i chuyÓn biÕn môc tiªu th«ng qua tù nhiªn h-íng vÒ sinh th¸i; yªu
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 32
cÇu t¨ng c-êng tÝnh æn ®Þnh , tÝnh ®a d¹ng tù nhiªn cña rõng, yªu cÇu v×
lîi dông ®a môc ®Ých cña rõng mµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tù nhiªn, yªu cÇu
xóc tiÕn lîi dông kinh tÕ tµi nguyªn. C¸c n-íc Trung ¢u ®· coi “l©m
nghiÖp cËn tù nhiªn” lµm cuéc c¸ch m¹ng l©m nghiÖp lÇn thø 2. Hä kh«i
phôc rõng tù nhiªn, b¶o vÖ vµ x©y dùng hÖ sinh th¸i æn ®Þnh ®Ó thùc hµnh
mét m« h×nh kinh doanh l©m nghiÖp nhÊt thÓ ho¸ 3 hiÖu Ých. “L©m
nghiÖp cËn tù nhiªn” ®· lµm cho c¸c n-íc Ch©u ¢u c¶m thÊy høng thó.
Hai lµ m« h×nh lîi dông chñ ®¹o ®a hiÖu Ých. M« h×nh kinh doanh
nµy lµ lÊy lý luËn ph©n c«ng l©m nghiÖp vµ lý luËn ®a hiÖu Ých ®Ó chØ
®¹o vµ ph©n lo¹i kinh doanh, nh-ng nghiªng nÆng vÒ ph¸t huy mét hiÖu
Ých vµ h×nh thøc kinh doanh nµo ®ã. §èi víi khu vùc kh¸c nhau, l©m
phÇn kh¸c nhau, loµi c©y kh¸c nhau cã chøc n¨ng chñ ®¹o ®ét xuÊt vµ
chøc n¨ng phô kh¸c nhau, lÊy ph¸t huy hiÖu Ých ®a d¹ng rõng lµm tho¶
m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi. Ph¸p, Niuziland,¸o, Liªn x« cò ®i theo
m« h×nh kinh doanh nµy vµ thu ®-îc nh÷ng thµnh qña râ rÖt.
Ba lµ m« h×nh kinh doanh tæng hîp ®a hiÖu Ých rõng. Lµ m« h×nh
n»m gi÷a 2 m« h×nh trªn, ®Æc ®iÓm cña nã lµ lÊy lîi dông l©u bÒn rõng ®Ó
chØ ®¹o, ph¸t huy ®Çy ®ñ ®a hiÖu Ých cña rõng, thùc hiÖn kinh doanh tæng
hîp. C¸c n-íc Thuþ §iÓn, Mü,NhËt B¶n thuéc vÒ m« h×nh nµy.
C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn l¹i thùc hiÖn m« h×nh kinh doanh kÕt cÊu
®a nguyªn ho¸ l©m nghiÖp. HiÖn nay c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn dang ë vµo
thêi kú chuyÓn biÕn c«ng nghiÖp ho¸, ®ang ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò
chung lµ d©n sè nhiÒu, kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn, nguån n¨ng l-îng
thiÕu,khai hoang huû diÖt rõng, tµi nguyªn rõng kh«ng ngõng gi¶m
xuèng, kÕt cÊu tiªu thô gç kh«ng hîp lý, c«ng nghÖ gia c«ng chÕ biÕn
l©m s¶n kh«ng ph¸t triÓn mµ nhµ n-íc l¹i yªu cÇu nhiÒu mÆt kinh tÕ, x·
héi, sinh th¸i ®èi víi rõng, cho nªn nhiÒu n-íc ph¶i ¸p dông m« h×nh kÕt
cÊu ®a nguyªn. N-íc ta lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn, tµi nguyen rõng
nghÌo, tµi nguyen chiÕm tû lÖ ®µu ng-êi Ýt, lîi dông khai th¸c l©u dµi, kÕt
cÊu c¸ckhu rõng nguyªn thñy vµ rõng trång ®· cã nh÷ng biÕn ®æi lín,
m«i tr-êng sinh th¸i bÞ xÊu ho¸ ë møc dé kh¸c nhau; trong qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái nhiÒu gç, kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ph¶i nhËp
khÈu gç ®Ó bæ sung sù thiÕu hôt gç, nÒn kinh tÕ x· héi nhiÒu khu rõng
cßn l¹c hËu, lÊy rõng lµ nguån sèng vµ nguån kinh tÕ cña hä, l-îng tiªu
hao vµ ph¸ ho¹i rõng qu¸ lín lµm cho viÖc kh«i phôc tµi nguyªn rõng khã
thùc hiÖn, nhÊt lµ nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt. §èi mÆt
víi t×nh h×nh ®ã nh÷ng n¨m 80 nhµ n-íc ®· ®Ò ra nguyªn t¾c “lîi dông
sinh th¸i” rõng. N¨m 1991 Bé L©m nghiÖp ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch s¶n xuÊt
lµ: l©m nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt tæng hîp vµ sù nghiÖp c«ng Ých
thùc hiÖn ch¨m sãc, b¶o vÖ, qu¶n lý, khai th¸c, lîi dông tµi nguyªn rõng,
ph¸t huy ®Çy ®ñ hiÖu Ých kinh tÐ, hiÖu Ých sinh th¸i vµ hiÖu Ých x· héi,
g¸nh v¸c mét nhiÖm vô quan träng trong qu¶n lý ®Êt n-íc, gi÷ g×n vµ c¶i
thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i cung cÊp l©m s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn vïng nói,
kinh tÕ n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt c¬ së cña nÒn kinh
tÕ quèc d©n. N¨m 1994 nhµ n-íc ®· x¸c ®Þnh chøc n¨ng ngµnh l©m
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 33
nghiÖp lµ: phô tr¸ch m«i tr-êng sinh th¸i l©m nghiÖp x©y dùng qu¶n lý sù
nghiÖp vµ qu¶n lý s¶n xuÊt l©m nghiÖp, thùc hiÖn chøc n¨ng chÊp ph¸p
hµnh chÝnh l©m nghiÖp. Nªu ra gi÷a thÕ kû 21 thùc hiÖn môc tiªu phÊn
®Êu theo 2 hÖ thèng ( lµ hÖ sinh th¸i hoµn chØnh vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp
t-¬ng ®èi ph¸t triÓn).Nghi· lµ c¨n cø vµo hiÖn tr¹ng kinh tÕ quèc d©n vµ
l©m nghiÖp ®Ó lµm thÕ nµo cho tµi nguyªn rõng cã h¹n tho¶ m·n ®-îc
nhu cÇu kinh tÕ cña x· héi vÒ gç vµ s¶n phÈm rõng, c¶i thiÖn nhu cÇu cña
quÇn chóng vÒ m«i tr-êng sinh th¸i vµ sù nghiÖp du lÞch, ®Ò ra ph-¬ng
ch©m “ph©n lo¹i kinh doanh” rõng ®Ó gi¶m bít ®i ®Õn cÊm chØ khai th¸c
rõng tù nhiªn, trång rõng phßng hé trªn quy m« lín, ph¸t triÓn rõng mäc
nhanh t¨ng s¶n.
1.1.2. Ph©n chia lo¹i rõng.
C¨n cø vµo ban bè “ph¸p luËt rõng” n¨m 1984 vµ söa dæi n¨m 1998,
rõng Trung Quèc ®-îc chia ra 5 lo¹i: rõng phßng hé, rõng lÊy gç, rõng
kinh tÕ, rõng cñi vµ rõng ®Æc dông.
(1).Rõng phßng hé.
Rõng phßng hé lµ nh÷ng rõng lÊy viÖc ph¸t huy hiÖu Ých phßng hé
nh- chèng c¸t bay, phßng hé n«ng nghiÖp phßng hé ch¨n nu«i, gi÷
nguån n-íc, b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc…lµm môc ®Ých. Theo nh÷ng ®èi t-îng
phßng hé kh¸c nhau l¹i chia ra rïng phßng hé dång ruäng, rõng phßng
hé n«ng tr-êng ch¨n nu«i, rõng phßng hé bê biÓn, rõng phßng hé ®-êng,
rõng phßng giã cè ®Þnh c¸t, rõng nu«i d-ìng nguån n-íc, rõng chèng xãi
mßn ®Êt. c¸c lo¹i rõng ph¶i ®-îc x©y dùng theo nguyªn t¾c theo tõng
vïng, v× bÞ h¹i mµ phßng mµ tiÕn hµnh phèi chÐ hîp lý, h×nh hµnh mét hÖ
thèng rõung phßng hé ®Î ph¸t huy cã hiÖu qu¶ t¸c dông phßng hé.
(2). Rõng lÊy gç.
Rõng lÊy gç lµ rõng lÊy s¶n xuÊt gç, bao gåm c¶ tre nøa lµm môc
®Ých chñ yÕu. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt, dêi
sèng nhan d©n cµng ®-îc n©ng cao, viÖc dïng gç cµng nµgy cµng réng
r·i, l-îng gç ngµy mét lín. HiÑn nay tµi nguyen rõng chóng ta kh«ng ®ñ,
m©u thuÉn cung vµ cÇu cµng gay g¾t, do nguyªn nh©n h¹n chÕ vÌ thùc lùc
kinh tÕ vµ thÞ tr-êng quèc tÕ trång rõng lÊy gç lµ con ®-êng chñ yÕu gi¶i
quyÕt m©u thuÉn nµy, trång rõng lÊy gç lµ nhiÖm vô c¬ b¶n nhÊt cña
ng-êi lµm c«ng t¸c trång vµ ch¨m sãc rõng.
Rõng lÊy gç cã thÓ theo nhu cÇu sö dông vµ quy c¸ch kh¸c nhau ,
tiÕn thªm mét b-íc ph©n chia ra rõng lÊy gç th«ng th-êng vµ rõng lÊy gç
chuyªn dïng. Nãi chung rõng lÊy gç lµ rõng gç lín, trong s¶n xuÊt bªn
c¹nh rõng gç lín cßn cÇn rõng gç nhá vµ rõng cñi míi tho¶ m·n nhu cÇu
nhiÒu mÆt cña s¶n xuÊt. Mét sè vïng x-ëng, khu má cÇn c¸c lo¹i gç
chuyªn dïng, nh÷ng khu vùc l©n cËn ph¶i tiÕn hµnh trång rõng chuyªn
dông , nh- rõng gç sîi giÊy ( t¹o bét giÊy), gç chèng lß ( rõng gç má).
Theo yªu cÇu c«ng nghÖ chän c¸c loµi c©y thÝch hîp vµ quy c¸ch gç, ¸p
dông nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt trång vµ ch¨m sãc t-¬ng øng, n©ng cao
s¶n l-îng ,chÊt l-îng vµ tû lÖ lîi dông gç. GÇn ®©y ngµnh L©m NghiÖp
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 34
c¸c L©m tr-êng ®· nhÊn m¹nh xu h-íng ch¨m sãc ph¸t triÓn h-íng dïng
gç chuyªn dïng, ®ã còng lµ xu thÕ sù nghiÖp trång rõng c¸c n-íc trªn
thÕ giíi ®èi víi yªu cÇu ch¨m sãc rõng gç lµ: mäc nhanh, chÊt l-îng tèt,
s¶n phÈm phong phó, ®Þnh h-íng, hiÖu qu¶ cao vµ æn ®Þnh. Mét phÇn
®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tËp chung ®Ó trång
rõng lÊy gç, cÇn ph¶i ®¹t c¸c chØ tiªu mäc nhanh s¶n l-îng rõng phong
phó, nh÷ng rõng nh- vËy gäi lµ rõng gç mäc nhanh s¶n l-îng cao. Ph¸t
triÓn rõng gç mäc nhanh s¶n l-îng cao lµ biÖn ph¸p chñ yÕu gi¶i quyÕt
nhu cÇu vÒ gç. Sau khi thùc thi c«ng tr×nh b¶o vÖ rõng tù nhiªn, biÖn
ph¸p nµy cµng trë nªn quan träng.
(3). Rõng kinh tÕ.
Rõng kinh tÕ lµ ngoµi lÊy gç ra c¸c s¶n phÈm rõng kh¸c lµ chñ yÕu.
Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn n-íc ta cã h¬n 200 loµi c©y vµ nhiÒu loµi cã thÓ
cã c¸c ph-¬ng thøc kinh doanh s¶n phÈm cña nã bao gåm c¸c qu¶ c¸c
chÕ phÈm, thøc ¨n, gia vÞ, cao su, nhùa c©y, thuéc da, thuèc cã kho¶ng
h¬n 1000 loµi. C¸c s¶n phÈm rõng kinh tÕ phôc vô cho c«ng n«ng y d-îc
lµ nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu quan träng. Rõng kinh tÕ cã chu kú ng¾n
hiÖu qu¶ cao thÝch nghi víi xu thÕ kinh doanh n«ng hé, trong ®iÒu chØnh
kÕt cÊu nghÒ nghiÖp n«ng th«n miÒn nói cã thÓ triÓn khai c¸c loµi kinh
doanh ®a d¹ng, cã thÓ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt th-¬ng nghiÖp
n«ng th«n. Mét sè vïng n-íc ta kinh doanh rõng kinh tÕ cã qu¸ tr×nh lÞch
sö l©u ®êi vµ kinh nghiÖm phong phó nh- trång c¸c lo¹i c©y: TrÈu, ãc
Chã, §ç Träng, S¬n, Håi, QuÕ…MÊy n¨m nay viÖc x©y dùng rõng kinh
tÕ ®· trë thµnh ®iÓm nãng vµ chiÕm mét tû lÖ lín h¬n.
(4). Rõng lÊy cñi.
Rõng cñi lµ rõng s¶n xuÊt chÊt ®èt. Gç cñi lµ nguån nguyªn liÖu,
nguån n¨ng l-îng xa x-a nhÊt cña nh©n lo¹i, lÞch sö kinh doanh còng ®·
cã l©u ®êi. C¸c n-íc trªn thÕ giíi tiªu phÝ chÊt ®èt b»ng gç rÊt lín nh-ng
nguån n¨ng l-îng cña n«ng th«n lµ tµi nguyªn gç cñi ®ang thiÕu trÇm
träng. Tiªu hao gç cñi ®· lµm mÊt mét nöa tµi nguyªn rõng thÕ giíi. Do
thiÕu nguån gç cñi cuéc sèng cña ®«ng ®¶o c«ng chóng rÊt khã kh¨n,
khai th¸c rõng qu¸ møc cã n¬i ph¶i ®µo c¶ gèc, c¹o c¶ vá lÊy c¶ r¬m r¹
vµ ph©n tr©u bß lµm nhiªn liÖu g©y ra mét hËu qu¶ ®Õn sinh th¸i ®Õn sù
ph¸t triÓn n«ng th«n. MÆc dï hiÖn nay nhiÒu gia ®×nh ®· dïng ®iÖn, than,
khÝ thiªn nhiªn vµ dÇu ®èt nh-ng do nhiÒu khu vùc giao th«ng bÊt tiÖn,
kinh tÕ l¹c hËu gç cñi vÉn lµ nguån n¨ng l-îng sèng kh«ng thÓ thay thÕ
®-îc. §ång thêi gç cñi cßn ®Ó cho c¸c xÝ nghiÖp, th«n b¶n, thÞ trÊn s¶n
xuÊt g¹ch ngãi, lµm ®-êng, sÊy thuèc, chÕ biÕn chÌ, nÊu r-îu, Ðp dÇu vµ
còng lµ nguån nhiªn liÖu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc.
Do tµi nguyªn phi sinh vËt cã h¹n vµ kh«ng thÓ t¸i sinh c¸c chÊt
kho¸ng trªn thÕ giíi ngµy cµng thiÕu trÇm träng l¹i thªm sù khèng chÕ
cña nÒn kinh tÕ ®· kh«ng thÓ tho¶ m·n ®-îc nguån nhiªn liÖu ngµy cµng
t¨ng nguån n¨ng l-îng sinh vËt ®-îc nhiÒu ng-êi quan t©m. Sau ®¹i héi
m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc n¨m 1992, tiÕt kiÖm nguån
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 35
n¨ng l-îng n©ng cao tû lÖ lîi dông nguån n¨ng l-îng t×m mäi kh¶ n¨ng
sö dông nguån n¨ng l-îng s¹ch cã lîi cho viÖc b¶o vÖ m«i tr-êng vµ ph¸t
triÓn bÒn v÷ng x· héi. T¨ng tèc ph¸t triÓn rõng lÊy cñi phï hîp víi xu thÕ
ph¸t triÓn thÕ giíi, phï hîp víi nguyªn t¾c môc tiªu x©y dùng n-íc ta vµ
®· ®-a vµo “kÕ ho¹ch hµnh ®éng L©m NghiÖp thÕ kû 21”.
Nh÷ng khu rõng trång chuyªn dïng ®Ó lîi dông n¨ng l-îng th× gäi lµ
rõng nguyªn liÖu n¨ng l-îng nã so víi rõng gç cñi cao h¬n mét bËc, ph¶i
¸p dông biÖn ph¸p kinh doanh tËp chung vµ khoa häc kü thuËt cao míi
thu ®-îc s¶n l-îng cao. Mü vµ Cana®a vÒ mÆt nµy ®· lµm nh÷ng thÝ
nghiÖm lín cuèi cïng ®· chuyÓn sinh vËt rõng thµnh c¸c chÊt ®èt d¹ng
n-íc hoÆc d¹ng h¬i. Brazin, Philippin ®· dïng rõng nguån n¨ng l-îng ®Ó
lµm nguån n¨ng l-îng cung cÊp cho ph¸t ®iÖn vµ c«ng nghiÖp.
(5). Rõng ®Æc dông.
Rõng ®Æc dông lµ rõng lÊy quèc phßng b¶o vÖ m«i tr-êng thùc
nghiÖm ho¸ häc vµ c¸c s¶n phÈm sinh s¶n cña s¶n xuÊt ®Ó lµm môc ®Ých
chñ yÕu, bao gåm rõng quèc phßng, rõng thùc nghiÖm, rõng c©y mÑ,
rõng phong c¶nh, rõng b¶o vÖ m«i tr-êng, rõng di tÝch cæ hoÆc kû niÖm
c¸ch m¹ng. VÒ mÆt ch¨m sãc rõng ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sö dông cô
thÓ mµ ¸p dông nh÷ng kü thuËt t-¬ng øng. Chóng ta chØ nãi râ thªm vÒ
rõng quèc phßng rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh.
Rõng quèc phßng lµ rõng th«ng qua ho¹t ®éng cña con ng-êi lµm
cho rõng cã mét kÕt cÊu ®Æc biÖt ®Ó phôc vô cho môc ®Ých quèc phßng.
Rõng quèc phßng th-êng trong mét ®Þa m¹o rÊt phøc t¹p t¨ng c-êng kh¶
n¨ng Èn nÊp vµ di chuyÓn, nã ph¶i cã nh÷ng nguån thùc phÈm, d-îc liÖu,
gç dïng cho qu©n sù; rõng ph¶i cã hÖ thèng sinh th¸i phøc t¹p ph¶i cã
t¸c dông tiªu trõ ®éc h¹i vµ vò khÝ vi trïng ho¸ häc, rõng ph¶i cã n¬i Èn
nÊp b¶o vÖ lËp c¸c x-ëng qu©n ®éi, c¸c bÖnh viÖn thêi chiÕn c¸c c«ng
tr×nh qu©n sù ngÇm vµ ®Þa ®¹o.
Rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh ph¶i v× môc ®Ých b¶o vÖ
m«i tr-êng lµm s¹ch kh«ng khÝ lµm ®Ñp m«i tr-êng sèng cña con ng-êi
t¨ng c-êng søc khoÎ. B¶o vÖ m«i tr-êng vµ phong c¶nh ph¶i kÕt hîp víi
nhau nh-ng do ®Þa ®iÓm kh¸c nhau mµ cã nh÷ng thiªn lÖch, n¬i d©n c-
®«ng ®óc « nhiÔm m«i tr-êng nghiªm träng th× nghiªng vÒ b¶o vÖ m«i
tr-êng, nh÷ng khu phong c¶nh ®iÒu d-ìng ngo¹i « thµnh phè n©ng cao
m«i tr-êng nghØ ng¬i du lÞch th× nghiªng nÆng vÒ trång rõng phong c¶nh.
VÊn ®Ò ch¨m sãc vµ kinh doanh rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong
c¶nh chiÕm mét ®Þa vÞ cµng ngµy cµng quan träng trong c«ng t¸c L©m
NghiÖp cña nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi mét mÆt ®Ó lo¹i trõ « nhiÔm kh«ng
khÝ trong c¸c khu c«ng nghiÖp ph¸t triÓn mét mÆt ®Ó kh«ng ngõng ®¸p
øng nhu cÇu nghØ ng¬i du lÞch cña nh©n d©n thµnh phè vµ ngo¹i «.
(6). C©y vïng ven.
C¸c c©y ven ®-êng ven s«ng ven lµng ven nhµ mäc thµnh hµng hoÆc
mäc linh tinh nã kh«ng ph¶i thµnh rõng nh-ng cã mét ®Þa vÞ rÊt quan
träng trong c«ng t¸c L©m NghiÖp t-¬ng ®-¬ng víi mét lo¹i rõng. C©y
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
- 36
vïng ven võa cã chøc n¨ng s¶n xuÊt phßng hé vµ lµm ®Ñp c¶nh quan võa
chiÕm mét kh«ng gian kh¸ lín cã ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Êt ph©n
kh¸ tèt, cho nªn tiÒm lùc s¶n xuÊt cña c©y vïng ven rÊt lín. Ng-êi ta tÝnh
r»ng trång 2 hµng c©y 2 bªn ®-êng dµi 1km t-¬ng ®-¬ng cíi s¶n l-îng
cña 1ha rõng. Nh÷ng khu ®ång b»ng sau khi ®· lµm ruéng hoÆc thuû lîi
ho¸ cã thÓ thùc hiÖn mét m¹ng l-íi rõng b¶o vÖ ®ång ruéng t¨ng thªm
s¶n l-îng gç -u ho¸ ®iÒu kiÖn m«i tr-êng vµ c¶i thiÖn cuéc sèng nh©n
d©n.
CÇn chØ râ r»ng viÖc ph©n chia lo¹i rõng cã mét tÝnh t-¬ng ®èi nhÊt
®Þnh. Chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng lµ c¨n cø ®Ó chia lo¹i rõng mµ chøc
n¨ng cña mäi lo¹i rõng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn vÝ dô rõng phßng hé ph¸t
huy hiÖu Ých phßng hé lµ chñ yÕu nh-ng ®ång thêi còng cã nh÷ng l-îng
gç nhÊt ®Þnh phôc vô cho s¶n xuÊt cßn cã mét gi¸ trÞ tham quan th-ëng
thøc vµ rõng lÊy gç lµ rõng ch¨m sãc theo môc ®Ých chñ yÕu lµ lÊy gç
nh-ng ®· lµ mét quÇn x· rõng th× quÇn x· ®ã ph¶i cã c©y cao to c¶i thiÖn
®-îc m«i tr-êng sinh th¸i ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých phßng hé. Rõng kinh tÕ
th× lÊy qu¶ vµ s¶n phÈm ngoµi gç lµ chñ yÕu nh-ng ph¶i cã t¸c dông
phßng hé nhÊt ®Þnh vµ thËm chÝ cã thÓ më mét ®iÓm tham quan du lÞch.
Cho nªn khi x¸c ®Þnh mét lo¹i rõng th× ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn chøc n¨ng
1.2.Quy ho¹ch lo¹i rõng.
chñ yÕu cña nã.
1.2.1. Mèi quan hÖ gi÷a ph©n vïng L©m nghiÖp vµ quy
ho¹ch lo¹i rõng.
(1)TÝnh chÊt vµ ý nghÜa cña ph©n vïng L©m nghiÖp
Ph©n vïng L©m nghiÖp lµ c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña L©m nghhiÖp trªn
c¬ së nghiªn cøu ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ vµ kü thuËt ph©n tÝch vµ ®¸nh
gi¸ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt L©m nghiÖp, dùa vµo c¸c khu vùc ®Êt kh¸c nhau ®Ó
ph©n chia. Sù ph©n chia ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®iÒu kiÖn kinh tÕ
x· héi vµ hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt L©m nghiÖp, nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i, th¨m dß
quy m« s¶n xuÊt L©m nghiÖp cho phÐp vµ tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p
®iÒu chØnh bè côc.
VÒ tÝnh chÊt ph©n vïng L©m nghiÖp hiÖn nay cã nhiÒu chç kh«ng
®Þnh h×nh, mäi ng-êi cã quan ®iÓm cã c¸ch nh×n kh¸c nhau. Cã ng-êi
cho r»ng nã thuéc vÒ tÝnh chÊt nghiªn cøu khoa häc, lÞch sö ph©n vïng
L©m nghiÖp cña n-íc ta cßn ng¾n nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ kü thuËt cßn thiÕu
c¬ së. Ph©n vïng L©m nghiÖp l¹i thuéc vÒ mét bé phËn cña ph©n vïng
N«ng nghiÖp tæng hîp; nghiªn cøu vÊn ®Ò më réng c¸c khu vùc cho nªn
nghiªn cøu chiÕn l-îc ph¸t triÓn quy ho¹ch ph©n vïng lµ mét vÊn ®Ò
ch-a hoµn thiÖn. Còng cã ng-êi cho r»ng quy ho¹ch L©m nghiÖp thuéc
vÒ c«ng t¸c c¬ së x©y dùng L©m nghiÖp võa cã tÝnh chÊt chiÕn l-îc vµ
c«ng t¸c c¬ së quy ho¹ch L©m nghiÖp vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt L©m nghiÖp.
VÊn ®Ò ph©n vïng tù nhiªn còng cã 2 ý kiÕn: mét ý kiÕn cho r»ng ph©n
vïng L©m nghiÖp lµ ph©n vïng tù nhiªn nã gÇn víi ph©n lo¹i lËp ®Þa mµ
ph©n lo¹i lËp ®Þa lµ chñ yÕu dùa vµo sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn;
Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
nguon tai.lieu . vn