Xem mẫu
B
GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG
I H C C N THƠ
LÊ ANH TU N, PhD.
Giáo trình
(Irrigation and Drainage Systems)
NN 450
C n Thơ, 2009
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/
L IM
U
Bài gi ng môn h c H TH NG TƯ I - TIÊU dành cho các sinh viên chuyên ngành Th y nông,
Công thôn, Môi trư ng, Nông nghi p, Qu n lý t ai, Hoa viên Cây c nh. Bài gi ng t tr ng
tâm cho sinh viên các nguyên lý tính toán nhu c u nư c và k thu t tư i – tiêu cho cây tr ng
cũng như qu n lý các h th ng thu nông, công trình tư i tiêu.
Giáo trình này ư c biên so n và gi ng d y theo 2 tín ch , tương ương v i 30 ti t h c t p, chia
thành 6 chương, trình t như sau:
•
•
•
•
•
•
Chương 1:
Chương 2:
Chương 3:
Chương 4:
Chương 5:
Chương 6:
Gi i thi u môn h c và các khái ni m cơ b n v tư i – tiêu.
Quan h gi a t – nư c và cây tr ng.
Nhu c u nư c c a cây tr ng.
K thu t và h th ng tư i nư c.
K thu t và công trình tiêu nư c.
Qu n lý h th ng tư i – tiêu.
Môn h c s có ph n bài t p th c hành nh m giúp cho sinh viên có th tính toán các các công
th c và ng d ng ã gi i thi u trong các ti t h c lý thuy t.
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
Chương 1:
GI I THI U MÔN H C
VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I – TIÊU
--- oOo --1.1 M
U
ã t lâu i, ngư i nông dân Vi t Nam ã úc k t 4 y u t quan tr ng s n xu t nông nghi p
hi u qu , cây tr ng sinh trư ng t t và có năng su t cao là: Nư c – Phân – C n – Gi ng. Trong
ó, nư c là y u t quan tr ng hàng u – liên quan n tư i nư c và tiêu nư c, sau ó m i n
phân bón – liên quan n dinh dư ng và
phì nhiêu c a t, k ti p là c n – liên quan n s c
lao ng, công chăm sóc v mùa và y u t quan tr ng sau cùng m i n gi ng – liên quan n
ngu n g c và lo i cây tr ng. S dĩ, nư c là y u t quan tr ng hàng u vì nó giúp cho t và cây
tr ng phát tri n. t c n ph i có nư c m i duy trì s s ng c a vi sinh v t trong t, b o t n
phì nhiêu, tơi x p c a t tr ng. Cây tr ng c n nư c m i s ng và phát tri n. Trong th c v t nư c
chi m trên 70% tr ng lư ng nư c. Ngoài ra, nư c giúp cho s cân b ng nhi t và
m trong t
và vùng không khí g n m t t.
Vi c ki m soát lư ng nư c v a , không thi u – không th a là m t trong nh ng k thu t canh
tác nông nghi p. Khi thi u nư c, t và cây tr ng b khô héo, ph i tư i b sung. Ngư c l i, khi
th a nư c, t và cây tr ng b úng ng p, ph i tiêu thoát ra ngoài. T ng quát, k thu t ki m soát
lư ng nư c cho cây tr ng, bao g m công vi c tư i – tiêu và các h th ng công trình, thi t b i
kèm là cơ s khoa h c c a môn h c h th ng tư i – tiêu.
1.2
GI I THI U MÔN H C
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” (Irrigation and Drainage Systems) là m t trong nh ng môn h c
c n thi t cho sinh viên các ngành h c có liên quan n thu l i và nông nghi p, ôi khi cho c
ngành môi trư ng, phát tri n nông thôn. Giáo trình này ư c biên so n và gi ng d y theo 2 tín
ch , tương ương v i 30 ti t h c t p, chia thành 6 chương, trình t như sau:
•
•
•
•
•
•
Chương 1:
Chương 2:
Chương 3:
Chương 4:
Chương 5:
Chương 6:
Gi i thi u môn h c và các khái ni m cơ b n v tư i – tiêu.
Quan h gi a t – nư c và cây tr ng.
Nhu c u nư c c a cây tr ng.
K thu t và h th ng tư i nư c.
K thu t và công trình tiêu nư c.
Qu n lý h th ng tư i – tiêu.
Môn h c s có ph n bài t p th c hành nh m giúp cho sinh viên có th tính toán các các công
th c và ng d ng ã gi i thi u trong các ti t h c lý thuy t.
Trong quá trình h c, gi ng viên s g i ý các câu h i th o lu n trong l p ho c th o lu n nhóm.
Trong quá trình h c, gi ng viên có th cho sinh viên xem các b phim ng n gi i thi u các k
thu t tư i – tiêu, n u c n thi t. Ngoài ra, tuỳ theo i u ki n th c t , sinh viên có th ư c hư ng
d n i xem và trao i cách t ch c v n hành m t h th ng tư i tiêu. V n này th ng qua vi c
ph i h p tham quan ngành ngh ho c ki n t p khi ph i h p các môn h c khác.
1
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
1.3
•
NH NGHĨA MÔN H C
“H th ng tư i – tiêu” là m t công trình nhân t o, s d ng ch y u cho nông nghi p,
nh m m c ích giúp cho con ngư i ch
ng cung c p nư c y
theo nhu c u phát
tri n c a cây tr ng; ng th i h th ng cũng giúp cho vi c tiêu thoát nư c h p lý giúp
cho cây tr ng không b nguy h i do ng p úng.
•
H th ng tư i – tiêu là m t trong nh ng cơ s v t ch t h t ng c a nông nghi p và nông
thôn. H th ng giúp cho mùa màng phát tri n n nh, h n ch nh ng s th t thư ng c a
th i ti t và i u ki n t nhiên liên quan n ngu n nư c, và cây tr ng.
•
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” là môn h c ư c gi ng d y giúp cho sinh viên có nh ng
ki n th c nh t nh v thu nông và k thu t tư i – tiêu trong nông nghi p.
•
M C TIÊU C A MÔN H C
M c tiêu t ng quát c a môn h c “H th ng tư i – tiêu” nh m cung c p nh ng ki n th c
c n thi t ph c v cho nhu c u nư c h p lý cho cây tr ng.
1.4
•
M c tiêu c th c a môn h c “H th ng tư i – tiêu” là cho sinh viên có ư c các năng
l c và hi u bi t v thu nông, bao g m:
Di n t m i quan h c a t – nư c – cây tr ng;
Xác nh các lo i ngu n nư c và ch t lư ng nư c;
Tính toán s b c thoát hơi nư c t cây tr ng. Xác nh nhu c u nư c cho cây
tr ng theo t ng giai o n sinh trư ng.
Phương pháp và k thu t tư i và tiêu.
Các bi n pháp qu n lý h th ng tư i tiêu t hi u qu k thu t và kinh t .
Môn h c không có tham v ng là sau khi h c và thi xong, sinh viên có th tính toán, thi t k , xây
d ng và v n hành ư c m t h th ng tư i – tiêu hoàn ch nh. Lý do là ngoài các lý thuy t nh t
nh, sinh viên c n có m t ki n th c và s thông hi u r ng rãi, không nh ng là các v n v k
thu t, v n
v kinh t mà còn c n có s am hi u th c t các v n
v xã h i thông qua nhi u
năm làm vi c và va ch m th c t . Ki n th c và s hi u bi t thông qua môn h c này s giúp sinh
viên có ư c m t ph n n n t ng h c thu t t ng quát cho nh ng v n chuyên môn c a mình.
1.5
KI M TRA – ÁNH GIÁ MÔN H C
K t qu ánh giá môn h c d a vào quá trình h c t p c a sinh viên. i m cu i cùng d a theo:
Bài t p môn h c:
30%
Ki m tra cu i khoá:
70%
S phân lo i s d a theo quy ch ào t o, g
A
(4)
10.0 – 8.5
B
(3)
< 8.5 – 7.0
C
(2)
< 7.0 – 5.5
D
(1)
< 5.5 – 4.0
F
(0)
< 4.0
m 5 b c i m:
Gi i
Khá
Trung bình
Trung bình – Y u
Kém – Không t
2
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
1.5
LIÊN H V I CÁC MÔN H C KHÁC
Tuỳ theo lĩnh v c ào t o chuyên môn, môn h c “H th ng tư i – tiêu” có nhi u liên h v i các
môn h c khác. Nó có th là môn chuyên ngành b c bu c i v i sinh viên ngành thu l i, nông
nghi p, hoa viên cây c nh ho c là môn h c cơ s cho các ngành như môi trư ng, lâm sinh ho c
ngành phát tri n nông thôn. Sinh viên h c môn h c này t h c t th 6 tr i (ho c t năm th
III b c gi ng d y i h c). Ki n th c cơ b n c n thi t
b t u cho môn h c “H th ng tư i –
tiêu” là các môn Toán h c, V t lý, Sinh h c, Tin h c,... Ngoài ra các môn có các tên g i khác
nhau khác như a ch t, V t lý t, Khí tư ng – Thu văn, Th như ng, Sinh lý th c v t, Phì
nhiêu t, ,… cũng là các môn h c cơ s cho môn h c này.
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” s là môn h c liên h cho các môn khác như Quy ho ch Thu
l i, Thu công, Bơm và Tr m bơm, Qu n lý h th ng thu nông, Qu n lý ngu n nư c, … cho
sinh viên ngành thu l i ho c các môn h c khác như B nh cây, K thu t nông nghi p, Quy
ho ch nông nghi p, Môi trư ng, Kinh t nông nghi p, C nh quan, Phát tri n Nông thôn, …
1.6
L CH S MÔN H C
T th i ti n s , con ngư i ch bi t hái – lư m cây trái cho nhu c u s ng c a mình. Khi ã bi t
gieo tr ng trong canh tác nông nghi p, con ngư i bu c ph i tìm cách b sung các ki m khuy t
c a t nhiên liên quan n ngu n nư c và các tư i giúp cho cây tr ng phát tri n và có năng su t.
Các công trình kh o c cho th y cách ây hơn 5.000 năm trư c Công nguyên, ngư i c Ai C p
ã bi t cách l y nư c và d n nư c t sông Nile tư i cho nh ng cánh ng tr ng lúa c a mình.
Vư n treo Babilon – m t trong b y kỳ quan c a nhân lo i - v i các h th ng tư i c u kỳ là m t
minh ch ng cho s sáng t o kỳ v v h th ng tư i - tiêu c a con ngư i c xưa. Các phát hi n
Ai C p (sông Nile), Trung Hoa (sông Hoàng), n
(sông H ng), vùng Trung ông (Lư ng
Hà: sông Tigris, sông Euphrates) … cho th y nh ng công trình thu nông l n ã ư c xây d ng
t vài ngàn năm v trư c ph c v cho nông nghi p. M t s vùng Tây Phi, r i B c Phi cũng có
d u v t c a nh ng kênh ào d n nư c, h ch a ph c v tư i – tiêu. Nhi u ghi chép v quy lu t
ngu n nư c, th i ti t, thu văn, cách tư i - tiêu cũng cho th y t ngàn xưa, con ngư i luôn tìm
cách khai thác nư c cho nông nghi p. Có th nói trong su t l ch s loài ngư i, vi c khai thác và
s d ng ngu n nư c luôn luôn i ôi và h u như không bao gi ch m d t. S phát tri n c a xã
h i loài ngư i, công cu c m mang b cõi, phát tri n s n xu t, con ngư i càng lúc càng vươn xa
hơn hơn nơi c
nh ban u c a mình và ã d n d n hình thành các ý ni m v vi c s d ng
các h th ng công trình và các lu t l liên quan n nư c. Tuy nhiên, t trư c th k 17, công
trình thu nông thư ng mang tính kinh nghi m, t phát ch cơ s khoa h c và phương ti n
nghiên c u còn r t sơ sài.
Kho ng u th k th 18, khoa h c v tư i tiêu m i có các cơ s lý lu n ban u. Năm 1738,
nhà bác h c Nga Lomonosov ã
c p n phương pháp tiêu nư c m l y. Vi n sĩ ngư i Nga
A.N. Cobchiacov ã xu t b n nhi u cu n sách v thu nông, trong ó có “Giáo trình thu nông”.
Cu i th k 19 n toàn b th k th 20, r t nhi u lý thuy t và th c nghi m c a nhi u nhà khoa
h c trên th gi i t p trung nghiên c u v tư i – tiêu. Nhi u h th ng thu nông cũng ã ra i và
v n hành trong th c t trên cơ s nh ng nghiên c u này. T ch c Lương nông Qu c t (FAO) ã
có nhi u n l c xu t b n hàng lo t sách liên quan n khoa h c tư i – tiêu và có giá tr s d ng
trong nhi u trư ng h c, vi n nghiên c u và c quan qu n lý nư c – nông nghi p. Môn h c
“Thu nông” ho c ”H th ng tư i – tiêu” hi n ã và ang gi ng d y h u h t các qu c gia.
3
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU
nguon tai.lieu . vn
GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG
I H C C N THƠ
LÊ ANH TU N, PhD.
Giáo trình
(Irrigation and Drainage Systems)
NN 450
C n Thơ, 2009
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/
L IM
U
Bài gi ng môn h c H TH NG TƯ I - TIÊU dành cho các sinh viên chuyên ngành Th y nông,
Công thôn, Môi trư ng, Nông nghi p, Qu n lý t ai, Hoa viên Cây c nh. Bài gi ng t tr ng
tâm cho sinh viên các nguyên lý tính toán nhu c u nư c và k thu t tư i – tiêu cho cây tr ng
cũng như qu n lý các h th ng thu nông, công trình tư i tiêu.
Giáo trình này ư c biên so n và gi ng d y theo 2 tín ch , tương ương v i 30 ti t h c t p, chia
thành 6 chương, trình t như sau:
•
•
•
•
•
•
Chương 1:
Chương 2:
Chương 3:
Chương 4:
Chương 5:
Chương 6:
Gi i thi u môn h c và các khái ni m cơ b n v tư i – tiêu.
Quan h gi a t – nư c và cây tr ng.
Nhu c u nư c c a cây tr ng.
K thu t và h th ng tư i nư c.
K thu t và công trình tiêu nư c.
Qu n lý h th ng tư i – tiêu.
Môn h c s có ph n bài t p th c hành nh m giúp cho sinh viên có th tính toán các các công
th c và ng d ng ã gi i thi u trong các ti t h c lý thuy t.
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
Chương 1:
GI I THI U MÔN H C
VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I – TIÊU
--- oOo --1.1 M
U
ã t lâu i, ngư i nông dân Vi t Nam ã úc k t 4 y u t quan tr ng s n xu t nông nghi p
hi u qu , cây tr ng sinh trư ng t t và có năng su t cao là: Nư c – Phân – C n – Gi ng. Trong
ó, nư c là y u t quan tr ng hàng u – liên quan n tư i nư c và tiêu nư c, sau ó m i n
phân bón – liên quan n dinh dư ng và
phì nhiêu c a t, k ti p là c n – liên quan n s c
lao ng, công chăm sóc v mùa và y u t quan tr ng sau cùng m i n gi ng – liên quan n
ngu n g c và lo i cây tr ng. S dĩ, nư c là y u t quan tr ng hàng u vì nó giúp cho t và cây
tr ng phát tri n. t c n ph i có nư c m i duy trì s s ng c a vi sinh v t trong t, b o t n
phì nhiêu, tơi x p c a t tr ng. Cây tr ng c n nư c m i s ng và phát tri n. Trong th c v t nư c
chi m trên 70% tr ng lư ng nư c. Ngoài ra, nư c giúp cho s cân b ng nhi t và
m trong t
và vùng không khí g n m t t.
Vi c ki m soát lư ng nư c v a , không thi u – không th a là m t trong nh ng k thu t canh
tác nông nghi p. Khi thi u nư c, t và cây tr ng b khô héo, ph i tư i b sung. Ngư c l i, khi
th a nư c, t và cây tr ng b úng ng p, ph i tiêu thoát ra ngoài. T ng quát, k thu t ki m soát
lư ng nư c cho cây tr ng, bao g m công vi c tư i – tiêu và các h th ng công trình, thi t b i
kèm là cơ s khoa h c c a môn h c h th ng tư i – tiêu.
1.2
GI I THI U MÔN H C
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” (Irrigation and Drainage Systems) là m t trong nh ng môn h c
c n thi t cho sinh viên các ngành h c có liên quan n thu l i và nông nghi p, ôi khi cho c
ngành môi trư ng, phát tri n nông thôn. Giáo trình này ư c biên so n và gi ng d y theo 2 tín
ch , tương ương v i 30 ti t h c t p, chia thành 6 chương, trình t như sau:
•
•
•
•
•
•
Chương 1:
Chương 2:
Chương 3:
Chương 4:
Chương 5:
Chương 6:
Gi i thi u môn h c và các khái ni m cơ b n v tư i – tiêu.
Quan h gi a t – nư c và cây tr ng.
Nhu c u nư c c a cây tr ng.
K thu t và h th ng tư i nư c.
K thu t và công trình tiêu nư c.
Qu n lý h th ng tư i – tiêu.
Môn h c s có ph n bài t p th c hành nh m giúp cho sinh viên có th tính toán các các công
th c và ng d ng ã gi i thi u trong các ti t h c lý thuy t.
Trong quá trình h c, gi ng viên s g i ý các câu h i th o lu n trong l p ho c th o lu n nhóm.
Trong quá trình h c, gi ng viên có th cho sinh viên xem các b phim ng n gi i thi u các k
thu t tư i – tiêu, n u c n thi t. Ngoài ra, tuỳ theo i u ki n th c t , sinh viên có th ư c hư ng
d n i xem và trao i cách t ch c v n hành m t h th ng tư i tiêu. V n này th ng qua vi c
ph i h p tham quan ngành ngh ho c ki n t p khi ph i h p các môn h c khác.
1
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
1.3
•
NH NGHĨA MÔN H C
“H th ng tư i – tiêu” là m t công trình nhân t o, s d ng ch y u cho nông nghi p,
nh m m c ích giúp cho con ngư i ch
ng cung c p nư c y
theo nhu c u phát
tri n c a cây tr ng; ng th i h th ng cũng giúp cho vi c tiêu thoát nư c h p lý giúp
cho cây tr ng không b nguy h i do ng p úng.
•
H th ng tư i – tiêu là m t trong nh ng cơ s v t ch t h t ng c a nông nghi p và nông
thôn. H th ng giúp cho mùa màng phát tri n n nh, h n ch nh ng s th t thư ng c a
th i ti t và i u ki n t nhiên liên quan n ngu n nư c, và cây tr ng.
•
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” là môn h c ư c gi ng d y giúp cho sinh viên có nh ng
ki n th c nh t nh v thu nông và k thu t tư i – tiêu trong nông nghi p.
•
M C TIÊU C A MÔN H C
M c tiêu t ng quát c a môn h c “H th ng tư i – tiêu” nh m cung c p nh ng ki n th c
c n thi t ph c v cho nhu c u nư c h p lý cho cây tr ng.
1.4
•
M c tiêu c th c a môn h c “H th ng tư i – tiêu” là cho sinh viên có ư c các năng
l c và hi u bi t v thu nông, bao g m:
Di n t m i quan h c a t – nư c – cây tr ng;
Xác nh các lo i ngu n nư c và ch t lư ng nư c;
Tính toán s b c thoát hơi nư c t cây tr ng. Xác nh nhu c u nư c cho cây
tr ng theo t ng giai o n sinh trư ng.
Phương pháp và k thu t tư i và tiêu.
Các bi n pháp qu n lý h th ng tư i tiêu t hi u qu k thu t và kinh t .
Môn h c không có tham v ng là sau khi h c và thi xong, sinh viên có th tính toán, thi t k , xây
d ng và v n hành ư c m t h th ng tư i – tiêu hoàn ch nh. Lý do là ngoài các lý thuy t nh t
nh, sinh viên c n có m t ki n th c và s thông hi u r ng rãi, không nh ng là các v n v k
thu t, v n
v kinh t mà còn c n có s am hi u th c t các v n
v xã h i thông qua nhi u
năm làm vi c và va ch m th c t . Ki n th c và s hi u bi t thông qua môn h c này s giúp sinh
viên có ư c m t ph n n n t ng h c thu t t ng quát cho nh ng v n chuyên môn c a mình.
1.5
KI M TRA – ÁNH GIÁ MÔN H C
K t qu ánh giá môn h c d a vào quá trình h c t p c a sinh viên. i m cu i cùng d a theo:
Bài t p môn h c:
30%
Ki m tra cu i khoá:
70%
S phân lo i s d a theo quy ch ào t o, g
A
(4)
10.0 – 8.5
B
(3)
< 8.5 – 7.0
C
(2)
< 7.0 – 5.5
D
(1)
< 5.5 – 4.0
F
(0)
< 4.0
m 5 b c i m:
Gi i
Khá
Trung bình
Trung bình – Y u
Kém – Không t
2
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU
Giáo trình H TH NG TƯ I – TIÊU
TS. LÊ ANH TU N
=====================================================================
1.5
LIÊN H V I CÁC MÔN H C KHÁC
Tuỳ theo lĩnh v c ào t o chuyên môn, môn h c “H th ng tư i – tiêu” có nhi u liên h v i các
môn h c khác. Nó có th là môn chuyên ngành b c bu c i v i sinh viên ngành thu l i, nông
nghi p, hoa viên cây c nh ho c là môn h c cơ s cho các ngành như môi trư ng, lâm sinh ho c
ngành phát tri n nông thôn. Sinh viên h c môn h c này t h c t th 6 tr i (ho c t năm th
III b c gi ng d y i h c). Ki n th c cơ b n c n thi t
b t u cho môn h c “H th ng tư i –
tiêu” là các môn Toán h c, V t lý, Sinh h c, Tin h c,... Ngoài ra các môn có các tên g i khác
nhau khác như a ch t, V t lý t, Khí tư ng – Thu văn, Th như ng, Sinh lý th c v t, Phì
nhiêu t, ,… cũng là các môn h c cơ s cho môn h c này.
Môn h c “H th ng tư i – tiêu” s là môn h c liên h cho các môn khác như Quy ho ch Thu
l i, Thu công, Bơm và Tr m bơm, Qu n lý h th ng thu nông, Qu n lý ngu n nư c, … cho
sinh viên ngành thu l i ho c các môn h c khác như B nh cây, K thu t nông nghi p, Quy
ho ch nông nghi p, Môi trư ng, Kinh t nông nghi p, C nh quan, Phát tri n Nông thôn, …
1.6
L CH S MÔN H C
T th i ti n s , con ngư i ch bi t hái – lư m cây trái cho nhu c u s ng c a mình. Khi ã bi t
gieo tr ng trong canh tác nông nghi p, con ngư i bu c ph i tìm cách b sung các ki m khuy t
c a t nhiên liên quan n ngu n nư c và các tư i giúp cho cây tr ng phát tri n và có năng su t.
Các công trình kh o c cho th y cách ây hơn 5.000 năm trư c Công nguyên, ngư i c Ai C p
ã bi t cách l y nư c và d n nư c t sông Nile tư i cho nh ng cánh ng tr ng lúa c a mình.
Vư n treo Babilon – m t trong b y kỳ quan c a nhân lo i - v i các h th ng tư i c u kỳ là m t
minh ch ng cho s sáng t o kỳ v v h th ng tư i - tiêu c a con ngư i c xưa. Các phát hi n
Ai C p (sông Nile), Trung Hoa (sông Hoàng), n
(sông H ng), vùng Trung ông (Lư ng
Hà: sông Tigris, sông Euphrates) … cho th y nh ng công trình thu nông l n ã ư c xây d ng
t vài ngàn năm v trư c ph c v cho nông nghi p. M t s vùng Tây Phi, r i B c Phi cũng có
d u v t c a nh ng kênh ào d n nư c, h ch a ph c v tư i – tiêu. Nhi u ghi chép v quy lu t
ngu n nư c, th i ti t, thu văn, cách tư i - tiêu cũng cho th y t ngàn xưa, con ngư i luôn tìm
cách khai thác nư c cho nông nghi p. Có th nói trong su t l ch s loài ngư i, vi c khai thác và
s d ng ngu n nư c luôn luôn i ôi và h u như không bao gi ch m d t. S phát tri n c a xã
h i loài ngư i, công cu c m mang b cõi, phát tri n s n xu t, con ngư i càng lúc càng vươn xa
hơn hơn nơi c
nh ban u c a mình và ã d n d n hình thành các ý ni m v vi c s d ng
các h th ng công trình và các lu t l liên quan n nư c. Tuy nhiên, t trư c th k 17, công
trình thu nông thư ng mang tính kinh nghi m, t phát ch cơ s khoa h c và phương ti n
nghiên c u còn r t sơ sài.
Kho ng u th k th 18, khoa h c v tư i tiêu m i có các cơ s lý lu n ban u. Năm 1738,
nhà bác h c Nga Lomonosov ã
c p n phương pháp tiêu nư c m l y. Vi n sĩ ngư i Nga
A.N. Cobchiacov ã xu t b n nhi u cu n sách v thu nông, trong ó có “Giáo trình thu nông”.
Cu i th k 19 n toàn b th k th 20, r t nhi u lý thuy t và th c nghi m c a nhi u nhà khoa
h c trên th gi i t p trung nghiên c u v tư i – tiêu. Nhi u h th ng thu nông cũng ã ra i và
v n hành trong th c t trên cơ s nh ng nghiên c u này. T ch c Lương nông Qu c t (FAO) ã
có nhi u n l c xu t b n hàng lo t sách liên quan n khoa h c tư i – tiêu và có giá tr s d ng
trong nhi u trư ng h c, vi n nghiên c u và c quan qu n lý nư c – nông nghi p. Môn h c
“Thu nông” ho c ”H th ng tư i – tiêu” hi n ã và ang gi ng d y h u h t các qu c gia.
3
==================================================================================\
Chương 1: GI I THI U MÔN H C VÀ CÁC KHÁI NI M CƠ B N V TƯ I - TIÊU