1. Trang Chủ
  2. Lâm nghiệp
  3. Giáo trình - Hệ thống đánh giá đất lâm nghiệp - p3

Giáo trình - Hệ thống đánh giá đất lâm nghiệp - p3

Xây dựng tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá đất lâm nghiệp xấp xã phục vụ trồng rừng Như đã nêu ở các phần trên có thể thấy hiện hệ thống đánh giá lâm nghiệp và điều tra phân chia lập địa ở Việt Nam là khá đa dạng, tùy thuộc vào mức độ, phạm vi và đối tượng đánh giá. Tuy nhiên cho đến nay, chưa có sự thống nhất về tiêu chí và chỉ tiêu cho đánh giá đất lâm nghiệp ở cấp xã phục vụ... 3 X©y dùng tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp cÊp x∙ phôc vô trång rõng Nh− ®· nªu ë c¸c phÇn trªn cã thÓ thÊy

Thể loại Tài liệu miễn phí Lâm nghiệp

Số trang 38

Ngày tạo 8/29/2018 9:05:13 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Giáo trình - Hệ thống đánh giá đất lâm nghiệp - p3 (.pdf)

Xem mẫu

  1. 3 X©y dùng tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp cÊp x∙ phôc vô trång rõng Nh− ®· nªu ë c¸c phÇn trªn cã thÓ thÊy hiÖn hÖ thèng ®¸nh gi¸ l©m nghiÖp vµ ®iÒu tra ph©n chia lËp ®Þa ë ViÖt Nam lµ kh¸ ®a d¹ng, tuú thuéc vµo møc ®é, ph¹m vi vµ ®èi t−îng ®¸nh gi¸. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, ch−a cã sù thèng nhÊt vÒ tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp ë cÊp x· phôc vô cho trång rõng trªn ph¹m vi toµn quèc. Víi diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc lín, kho¶ng 7,3 triÖu hecta, th× sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng trång rõng ph¶i ®−îc dùa trªn c¸c c¬ së khoa häc. Nguyªn t¾c “§Êt nµo c©y Êy” chÝnh lµ c¬ së khoa häc quan träng trong viÖc lËp quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn l©m nghiÖp. Nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu nµy, chóng t«i ®· tiÕn hµnh xem xÐt c¸c hÖ thèng ®¸nh gi¸ ®Êt hiÖn t¹i vµ x©y dùng bé tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt cÊp x· phôc vô trång rõng. PhÇn nµy ®Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c tiªu chuÈn, tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt, qu¸ tr×nh, kÕt qu¶ thö nhiÖm vµ c¸c ®Ò xuÊt sau khi thö nghiÖm. Ngoµi ra viÖc øng dông tiªu chÝ vµ chØ tiªu x©y dùng ®Ó ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp kh«ng cã rõng ë hai x· Thanh LuËn vµ Hµ Tam còng sÏ ®−îc tr×nh bµy vµ th¶o luËn. Qu¸ tr×nh x©y dùng TC & CT ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®−îc thùc hiÖn theo 4 b−íc: §Ò xuÊt c¸c TC & CT ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai; Thö nghiÖm, ®¸nh gi¸ trªn hiÖn tr−êng c¸c TC & CT ®Ò xuÊt; Hoµn thiÖn TC & CT ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai sau khi thö nghiÖm; vµ ¸p dông TC & CT ®· hoµn thiÖn cho ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai 3.1 §Ò xuÊt tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai §Æc ®iÓm ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng yÕu tè gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña rõng. ChÝnh v× vËy viÖc chän loµi c©y trång ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c “§Êt nµo c©y Êy”. ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng cña ®Êt vµ ®é thÝch hîp c©y trång. §©y lµ nh÷ng c¬ së khoa häc quan träng cho c¸c nhµ quy ho¹ch, nhµ qu¶n lý vµ c¸c chñ së h÷u ®Êt xem xÐt ®Ó lùa chän ph−¬ng ¸n sö dông ®Êt phï hîp. ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai dùa trªn c¸c tiªu chuÈn, tiªu chÝ vµ hµng lo¹i c¸c chØ tiªu cô thÓ. C¸c tiªu chuÈn, tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®−îc ®Ò xuÊt trªn c¸c nguyªn t¾c sau: 80
  2. Tiªu chuÈn: Nh÷ng qui ®Þnh c¬ b¶n lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ ®é thÝch hîp cña c©y trång; Tiªu chÝ: C¸c nh©n tè cô thÓ vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng ®¶m b¶o tu©n thñ vµ phï hîp cña c¸c tiªu chuÈn; ChØ tiªu: Nh÷ng th«ng sè vÒ chÊt hoÆc vÒ l−îng cã thÓ ®o ®Õm ®−îc ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®−îc cña c¸c tiªu chuÈn. §ång thêi c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ph¶i: Ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm ®é ph× cña ®Êt vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai; Cã thÓ thu thËp vµ x¸c ®Þnh ®−îc; §¬n gi¶n vµ dÔ ¸p dông. Trªn c¬ së nµy 2 tiªu chuÈn cho ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®−îc ®Ò xuÊt lµ (i) Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ (ii) Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. 3.1.1 Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ò xuÊt gåm 7 tiªu chÝ lµ: (i) Lo¹i ®Êt, (ii) ChÊt h÷u c¬ ; (iii) §é dèc ; (iv) ®é dµy tÇng ®Êt ; (v) Thùc b× chØ thÞ ; (vi) L−îng m−a vµ (vii) ®é cao víi tæng sè chØ tiªu ®Þnh l−îng lµ 26. Chi tiÕt vÒ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®−îc nªu ë d−íi ®©y. Tiªu chÝ, ChØ tiªu: 1. Tiªu chÝ 1 - Lo¹i ®Êt Lo¹i ®Êt lµ mét trong yÕu tè quan träng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sinh tr−ëng cña c©y trång vµ møc ®é thÝch hîp ®èi víi loµi c©y lùa chän g©y trång. Lo¹i ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua TPCG. 1.1. §Êt cã TPCG nÆng (Fs, Fk, Ff) 1.2. §Êt cã TPCG trung b×nh (Fa, Fp) 1.3. §Êt cã TPCG nhÑ (Fq) 2. Tiªu chÝ 2 - ChÊt h÷u c¬ Lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®é ph× cña ®Êt rõng. X¸c ®Þnh chÊt h÷u c¬ trong ®Êt dùa vµo mµu s¾c vµ ®é dµy cña tÇng mïn. 2.1. TÇng mïn dµy trªn 5cm, mµu ®en sÉm 2.2. TÇng mïn dµy tõ 2 -5cm, mµu ®en 2.3. TÇng mïn dµy d−íi 2cm, mµu x¸m nh¹t 81
  3. 3. Tiªu chÝ 3 - §é dµy tÇng ®Êt §é dµy tÇng ®Êt quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña hÖ rÔ vµ lµ n¬i cung cÊp dinh d−ìng vµ n−íc cho c©y trång. X¸c ®Þnh ®é dµy tÇng ®Êt qua 4 cÊp ®Ò xuÊt: 3.1. §é dµy tÇng ®Êt trªn 100 cm. 3.2. §é dµy tÇng ®Êt trªn tõ 50-100cm. 3.3. §é dµy tÇng ®Êt trªn tõ 30-50cm. 3.4. §é dµy tÇng ®Êt trªn d−íi 30cm. 4. Tiªu chÝ 4 - §é dèc §é dèc lµ yÕu tè ¶nh h−ëng tíi sinh tr−ëng vµ ®iÒu kiÖn g©y trång, møc ®é xãi mßn cña ®Êt. §é dèc ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua 4 cÊp: 4.1. §é dèc d−íi 15O 4.2. §é dèc d−íi tõ 15- 25O . 4.3. §é dèc d−íi tõ 25-35O 4.4. §é dèc d−íi trªn 35O 5. Tiªu chÝ 5 - Thùc b× chØ thÞ Lµ nh©n tè ph¶n ¸nh ®é ph× hiÖn t¹i cña ®Êt vµ møc ®é tho¸i hãa cña ®Êt vµ tiÒm n¨ng t¸i sinh cña rõng. Thùc b× chØ thÞ ph©n ra 3 tr¹ng th¸i: 5.1. Tr¹ng th¸i Ic: MËt ®é c©y gç t¸i sinh víi chiÒu cao ttrªn 1m ®¹t trªn 1000c©y/ha. 5.2. Tr¹ng th¸i Ib: MËt ®é c©y gç t¸i sinh víi chiÒu cao trªn 1m d−íi 1000c©y/ha, chñ yÕu c©y bôi th¶m t−¬i. 5.3. Tr¹ng th¸i Ia: Tr¶ng cá xen c©y bôi r¶i r¸c. 6. Tiªu chÝ 6 - L−îng m−a b×nh qu©n n¨m ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi chÕ ®é n−íc cña ®Êt vµ sinh tr−ëng c©y trång, tiÒm n¨ng xãi mßn. L−îng m−a chia thµnh 5 cÊp: 6.1. L−îng m−a trªn 2500mm. 6.2. L−îng m−a tõ 2000 – 2500mm. 6.3. L−îng m−a tõ 1500 – 2000mm. 6.4. L−îng m−a tõ 1000 – 1500mm. 6.5. L−îng m−a d−íi 1000mm. 7. Tiªu chÝ 7 - §é cao tuyÖt ®èi Lµ nh©n tè liªn quan ®Õn chÕ ®é nhiÖt Èm vµ ph©n bè c©y trång. §é cao dù kiÕn chia ra 4 cÊp: 82
  4. 7.1. §é cao trªn 1000m. 7.2. §é cao trªn tõ 700 –1000m. 7.3. §é cao trªn tõ 300 – 700m. 7.4. §é cao trªn d−íi 300m. 3.1.2 Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi §iÒu kiÖn KTXH cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai vµ ph¶n ¸nh møc ®é thuËn lîi hay khã kh¨n ®èi víi c«ng t¸c ph¸t triÓn trång rõng ë ®Þa ph−¬ng. Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Ò xuÊt gåm 4 tiªu chÝ lµ: (i) §iÒu kiÖn giao th«ng vµ thÞ tr−êng: (ii) MËt ®é d©n sè ; (iii) Thu nhËp b×nh qu©n (iv) Nhu cÇu ®Þa ph−¬ng. Tuy nhiªn ®èi víi tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi rÊt khã cã thÓ ®−a ra chØ tiªu ®Þnh l−îng cô thÓ mµ míi ®−îc ®Ò cËp theo ®Þnh tÝnh. Do vËy c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ kinh tÕ x· héi sÏ ®−îc thö nghiÖm th«ng qua viÖc ®iÒu tra ®¸nh gi¸ theo ph−¬ng ph¸p §¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n (RRA) vµ §¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù tham gia (PRA). Chi tiÕt vÒ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nh− tr×nh bµy d−íi ®©y. Tiªu chÝ, ChØ tiªu: 1. Tiªu chÝ 1 - Giao th«ng vµ thÞ tr−êng 1.1. §iÒu kiÖn giao th«ng (khu vùc trång rõng c¸ch ®−êng chÝnh d−íi 5km) vµ thÞ tr−êng tèt (C¸ch n¬i tiªu thô, chÕ biÕn d−íi 50km). 1.2. §iÒu kiÖn giao th«ng trung b×nh (khu vùc trång rõng c¸ch ®−êng chÝnh d−íi 5 – 10 km) vµ thÞ tr−êng trung b×nh (c¸ch n¬i tiªu thô, chÕ biÕn d−íi 50 – 100 km). 1.3. §iÒu kiÖn giao th«ng (khu vùc trång rõng c¸ch ®−êng chÝnh d−íi 5 – 10 km) vµ thÞ tr−êng trung kÐm (c¸ch n¬i tiªu thô, chÕ biÕn d−íi trªn 100 km). 2. Tiªu chÝ 2 - MËt ®é d©n sè 2.1. MËt ®é d©n sè cao (trªn 200 ng−êi/km2). 2.2. MËt ®é d©n sè trung b×nh (tõ 100 - 200 ng−êi/km2). 2.3. MËt ®é d©n sè thÊp (d−íi 100 ng−êi/km2). 3. Tiªu chÝ 3 - Thu nhËp b×nh qu©n ng−êi n¨m 3.1. Thu nhËp b×nh qu©n cao. 3.2. Thu nhËp b×nh qu©n trung b×nh. 3.3. Thu nhËp b×nh qu©n thÊp. 4. Tiªu chÝ 4 - Nhu cÇu ®Þa ph−¬ng: §¸nh gi¸ 83
  5. 3.2 Thö nghiÖm tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai 3.2.1 Môc tiªu, néi dung, ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p thö nghiÖm Môc tiªu §Ó cã c¬ së cho viÖc lùa chän c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®Ò xuÊt cho ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng, viÖc thö nghiÖm bé tiªu chÝ vµ c¸c chØ tiªu ®Ò xuÊt cã hai môc tiªu: §¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña bé tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®Ò xuÊt cho ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng. §iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn bé tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn. Néi dung Nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu trªn, viÖc thö nghiÖm c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng tËp trung vµo c¸c néi dung d−íi ®©y: §¸nh gi¸ sù phï hîp cña c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu víi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ s¶n xuÊt l©m nghiÖp. §¸nh gi¸ møc ®é liªn quan cña c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu. §¸nh gi¸ møc ®é liªn quan cña c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®Õn môc tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®Þnh l−îng cña c¸c tiªu chÝ vµ c¸c chØ tiªu. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®iÒu tra, ®o ®Õm vµ ®o¸n ®äc c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu. §¸nh gi¸ ¸p kh¶ n¨ng ¸p dông thùc tÕ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu t¹i hiÖn tr−êng. §¸nh gi¸ møc ®é phï hîp cña c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu víi ng−êi sö dông. §èi t−îng Qu¸ tr×nh thö nghiÖm c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng ®−îc tiÕn hµnh trªn ®Êt l©m nghiÖp kh«ng cã rõng (®Êt trèng ®åi nói träc) t¹i x· Thanh LuËn huyÖn S¬n §éng, B¾c Giang vµ x· Hµ Tam huyÖn An Khª, Gia Lai. Ph−¬ng ph¸p ViÖc thö nghiÖm c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®−îc thùc hiÖn trªn hiÖn tr−êng t¹i c¸c ®iÓm lùa chän thö nghiÖm. Qu¸ tr×nh thö nghiÖm, ®¸nh gi¸ vµ hoµn thiÖn tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®−îc m« t¶ ë H×nh 5. 84
  6. H×nh 5. S¬ ®å c¸c b−íc thö nghiÖm TC & CT ®¸nh gi¸ ®Êt Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu Tiªu chuÈn vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn kiÖn kinh KTXH C¸c tiªu chÝ vµ chØ C¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù tiªu vÒ ®iÒu kiÖn nhiªn KTXH Thö nghiÖm ®¸nh gi¸ t¹i hiÖn tr−êng vµ hoµn thiÖn Sö dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vµ ®¸nh gi¸ ngoµi hiÖn tr−êng nh»m ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trªn c¸c ®èi t−îng thö nghiÖm, lËp c¸c tuyÕn ®iÒu tra qua c¸c kiÓu ®Þa h×nh, lo¹i ®Êt, tr¹ng th¸i thùc b×, c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt kh¸c nhau. Trªn tuyÕn c¸c ®iÒu tra lËp c¸c « tiªu chuÈn ®Ó ®o ®Õm vµ ®¸nh møc ®é liªn quan vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c chØ tiªu cô thÓ cho tõng tõng chÝ. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n (RRA) vµ ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia (PRA) ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. C¸c th«ng tin liªn quan nh− ®iÒu kiÖn giao th«ng, thÞ tr−êng, d©n sè, ®êi sèng, c¸c nhu cÇu vÌ sö dông ®Êt, v.v. 3.2.2 Thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ TC & CT ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai §Þa ®iÓm lùa chän ®Ó thö nghiÖm c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô trång rõng lµ x· Thanh LuËn, huyÖn S¬n §éng tØnh B¾c giang vµ x· Hµ Tam, huyÖn An Khª tØnh Gia Lai. Tõng tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®−îc kiÓm nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ trªn hiÖn tr−êng nh»m kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña chóng theo ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thèng nhÊt. C¸c kÕt qu¶ vÒ ®¸nh gi¸ vµ c¸c bæ sung cho c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ tiªu chuÈn ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ – x· héi ®−îc tæng hîp d−íi ®©y. 85
  7. a. §¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn 1. Tiªu chÝ 1 - Lo¹i ®Êt C¸c chØ tiªu ®Ò xuÊt lµ hîp lý cã thÓ dùa vµo b¶n ®å thæ nh−ìng theo nh− hÖ thèng ph©n lo¹i theo ph¸t sinh ®· ®−îc sö dông phæ biÕn ë ViÖt Nam ®Ó x¸c ®Þnh. C¸c chØ tiªu ®Òu cã thÓ x¸c ®Þnh t−¬ng ®èi dÔ dµng ngoµi hiÖn tr−êng vµ lo¹i ®Êt x¸c ®Þnh ngoµi hiÖn tr−êng c¬ b¶n ®Òu phï hîp víi b¶n ®å thæ nh−ìng. C¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau ®Òu ph¶n ¸nh tiÒm n¨ng s¶n xuÊt kh¸c nhau. 2. Tiªu chÝ 2 - ChÊt h÷u c¬ ë c¶ 2 ®Þa ®iÓm thö nghiÖm th× hÇu hÕt ë c¸c ®iÓm ®¸nh gi¸, tiªu chÝ nµy rÊt khã x¸c ®Þnh ®−îc ®Ó ph©n chia tÇng mïn theo chØ tiªu ®Ò xuÊt. H¬n n÷a tÝnh chÊt ®Êt ®−îc ph¶n ¸nh kh¸ râ nÐt qua th¶m thùc vËt. Do vËy kh«ng nªn ®−a tiªu chÝ nµy vµo trong viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp cÊp x· v× rÊt khã x¸c ®Þnh trªn thùc ®Þa (®Êt trèng ®åi nói träc). 3. Tiªu chÝ 3- §é dµy tÇng ®Êt §é dµy tÇng ®Êt cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc ë ngoµi thùc ®Þa, nh−ng nÕu x¸c ®Þnh theo 4 cÊp ®Ò xuÊt th× cÇn nhiÒu c«ng søc vµ tèn kÐm do cÊp ®é dµy nhá h¬n 30cm kh«ng thÓ hiÖn trªn b¶n ®å thæ nh−ìng. §é dµy tÇng ®Êt ®· ®−îc m« t¶ trªn b¶n ®å thæ nh−ìng víi 3 cÊp ®é dµy lµ trªn 100cm, tõ 50 – 100cm vµ d−íi 50cm. Do vËy ®Ó ®ì tèn kÐm nªn ph©n cÊp ®é dµy theo 3 cÊp trªn vµ chØ mang ý nghÜa thÈm ®Þnh ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å ph©n cÊp ®é dµy. Trªn thùc tiÔn cã mét sè lo¹i ®Êt bÞ xãi mßn vµ tho¸i hãa m¹nh nªn rÊt khã x¸c ®Þnh ®é dµy tÇng ®Êt. V× vËy cÇn thiÕt bæ sung thªm 1 chØ tiªu lµ: “ §Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸”. 4. Tiªu chÝ 4 - §é dèc C¸c chØ tiªu ®Ò xuÊt lµ rÊt phï hîp vµ hoµn toµn ph¶n ¸nh thùc tÕ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh. C¸c chØ tiªu cô thÓ cña tiªu chÝ nµy ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng trªn b¶n ®å còng nh− ngoµi thùc ®Þa. Tiªu chÝ nµy cã liªn quan víi tiªu chÝ ®é cao vµ ®é dµy tÇng ®Êt. 86
  8. 5. Tiªu chÝ 5 - Thùc vËt chØ thÞ Ph©n chia th¶m thùc vËt theo tr¹ng th¸i ®ang ¸p dông lµ hoµn toµn phï hîp (®Êt kh«ng cã rõng ®−îc ph©n chia ra c¸c tr¹ng th¸i Ia, Ib vµ Ic) vµ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trªn hiÖn tr−êng mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ dÔ dµng. Ngoµi viÖc ph©n chia ®Êt kh«ng cã rõng thµnh 3 tr¹ng th¸i Ia, Ib vµ Ic, ®Ó phï hîp víi v¨n b¶n ph¸p qui vÒ l©m nghiÖp cÇn ph¶i ph©n chia tr¹ng th¸i Ib thµnh cÊp nhá h¬n. Tiªu chÝ nµy nªn ®æi tªn thµnh “Tr¹ng th¸i thùc vËt”. 6. Tiªu chÝ 6 - L−îng m−a b×nh qu©n n¨m L−îng m−a hoµn toµn x¸c ®Þnh ®−îc dùa trªn tµi liÖu khÝ t−îng. Trong mét vïng hÑp (ph¹m vi x· hoÆc huyÖn) th× l−îng m−a lµ t−¬ng ®èi ®ång nhÊt. §Ó ®¬n gi¶n vµ dÔ ¸p dông h¬n tiªu chÝ nµy nªn ph©n thµnh 4 cÊp l−îng m−a nh− sau: CÊp 1: L−îng m− trªn 2000 mm/n¨m; CÊp 2: L−îng m−a tõ 1500 – 2000mm/n¨m; CÊp 3: L−îng m−a tõ 1000 – 1500mm/n¨m; CÊp 4: L−îng m−a d−íi 1000mm/n¨m. 7. Tiªu chÝ 7 - §é cao tuyÖt ®èi ViÖc x¸c ®Þnh ®é cao kh¸ ®¬n gi¶n vµ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c, cã thÓ x¸c ®Þnh ë trªn b¶n ®å vµ t¹i hiÖn tr−êng. Tuy nhiªn do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh phøc t¹p, nhiÒu vïng ®Êt l©m nghiÖp ph©n ë c¸c ®ai kh¸ cao. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®¹i diÖn nªn ph©n chia ®é cao theo c¸c cÊp cña ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch rõng lµ hîp lý. Víi d¹ng ®Þa h×nh cao nguyªn vµ b¸n b×nh nguyªn nªn xÕp vµo cÊp ®é cao 1 (gåm ®é cao d−íi 300m hoÆc cao nguyªn hoÆc b¸n b×nh nguyªn) v× thuËn lîi trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp. b. §¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x∙ héi 1. Tiªu chÝ 1 - Giao th«ng vµ thÞ tr−êng §iÒu kiÖn giao th«ng vµ thÞ tr−êng cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc theo c¸c chØ tiªu ®Ò xuÊt. Tuy nhiªn so víi thùc tiÔn c¸c chØ tiªu ®−a ra ®¸nh gi¸ lµ ch−a phï hîp. 87
  9. 2. Tiªu chÝ 2 – MËt ®é d©n sè MËt ®é d©n sè cña mét x· hoÆc khu vùc cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc. Tuy nhiªn yÕu tè nµy nªn dùa vµo c¸c tiªu chuÈn quèc gia ®· ban hµnh ®Ó ®¸nh gi¸. 3. Tiªu chÝ 3 – Thu nhËp b×nh qu©n ng−êi n¨m Thu nhËp cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc th«ng qua pháng vÊn nh−ng con sè nµy kh«ng hoµn toµn chÝnh x¸c. HiÖn nay ph©n cÊp thu nhËp ë c¸c vïng kh¸c nhau lµ rÊt kh¸c nhau trªn ph¹m vi toµn quèc. Nªn sö dông chØ tiªu vÒ tû lÖ ®ãi nghÌo v× ®· ®−îc ¸p dông trong ph¹m vi toµn quèc lµm c¨n cø ®¸nh gi¸. 4. Tiªu chÝ 4 – Nhu cÇu ®Þa ph−¬ng Nhu cÇu ®Þa ph−¬ng mµ ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ sö dông ®Êt lµ yÕu tè khã x¸c ®Þnh. Do vËy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®−a thªm tiªu chÝ nµy. KÕt qu¶ thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô trång rõng rõng ®· ®Ò xuÊt cã thÓ ®−a ra mét sè ®¸nh gi¸ chung nh− sau: C¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cho ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp kh«ng cã rõng c¬ b¶n lµ phï hîp. Tuy nhiªn ®Ó ®¬n gi¶n vµ dÔ ¸p dông th× chØ nªn ®Ó 6 tiªu chÝ (bá tiªu chÝ chÊt h÷u c¬) thay v× 7 tiªu chÝ nh− ®· ®Ò xuÊt, ®ã lµ: Thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt, ®é dµy tÇng ®Êt, ®é dèc, tr¹ng th¸i thùc vËt, ®é cao vµ l−îng m−a. C¸c chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ tõng tiªu chÝ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®−îc l−îng ho¸ mét c¸ch cô thÓ. C¸c chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh ®−îc ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ hoµn toµn x¸c ®Þnh ®−îc mét c¸ch chÝnh x¸c ngoµi hiÖn tr−êng. Tuy nhiªn sÏ cã mét sè ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi thùc tÕ vµ tÝnh ®¹i diÖn cho c¸c vïng kh¸c nhau. Tiªu chÝ vÒ ®iÒu kiÖn tù kinh tÕ – x· héi lµ yÕu tè rÊt nh¹y c¶m vµ rÊt khã ®Ó ®−a ra c¸c chØ tiªu cô thÓ. Tuy nhiªn cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p PRA vµ RRA ®Ó ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi. Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi, c¸c tiªu chÝ vÒ ph©n chia c¸c x· theo ®iÒu kiÖn khã kh¨n cña ñy ban D©n téc MiÒn nói còng ®−îc xem xÐt vµ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt phï hîp. Do vËy c¸c tiªu chÝ nµy ®−îc ®Ò xuÊt sö dông trong ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. 88
  10. 3.3 Hoµn thiÖn tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai Tõ c¸c kÕt qu¶ thö nghiÖm vµ qua nhiÒu cuéc héi th¶o, bé tiªu chÝ vµ chØ tiªu cho ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp kh«ng cã rõng phôc vô trång rõng ®−îc tæng hîp vµ ®−îc ®Ò xuÊt gåm 6 tiªu chÝ vµ 25 chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn; 5 tiªu chÝ vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi. 3.3.1 Tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn C¬ së viÖc lùa chän tiªu chÝ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµ xem xÐt c¸c yÕu tè quan träng nhÊt ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng trång rõng vµ sinh tr−ëng cña c©y rõng, ®ång thêi cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh ®−îc trªn thùc tÕ. D−íi ®©y m« t¶ chi tiÕt c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Tiªu chÝ 1: Thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt (TPCG) – Ký hiÖu lµ T X¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i ®Êt theo thµnh phÇn c¬ giíi cña ®Ê, th−êng ®−îc gäi tªn lµ ®Êt c¸t (c¸t pha, c¸t rêi), ®Êt thÞt (thÞt nhÑ, trung b×nh, thÞt nÆng), ®Êt sÐt (sÐt nhÑ, trung b×nh, sÐt nÆng). C¸c chØ tiªu vÒ TPCG ®Êt gåm: TPCG trung b×nh (T1) : Tõ thÞt nhÑ ®Õn thÞt trung b×nh. TPCG h¬i nÆng (T2) : Tõ thÞt nÆng ®Õn sÐt nhÑ vµ sÐt trung b×nh. TPCG nhÑ (T3): C¸t pha. TPCG rÊt nÆng hoÆc rÊt nhÑ (T4): SÐt nÆng hoÆc c¸t rêi. Tiªu chÝ 2: §é dµy tÇng ®Êt – Ký hiÖu lµ D §é dµy tÇng ®Êt lµ ®é dµy cña tÇng A vµ B. §é dµy ®−îc tÝnh khi ®Êt cã c¶ ®¸ lÉn, kÕt von nh−ng tû lÖ nµy kh«ng qu¸ 50% trªn mÆt c¾t phÉu diÖn. Cã 4 chØ tiªu cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh ®é dµy tÇng ®Êt, ®ã lµ: §é dµy tÇng ®Êt trªn 100cm (D1). §é dµy tÇng ®Êt tõ 50 ®Õn 100cm (D2). §é dµy tÇng ®Êt d−íi 50cm (D3). Tr¬ sái ®¸ (D4). Tiªu chÝ 3: §é dèc – Ký hiÖu lµ G Trong ho¹t ®éng l©m nghiÖp ®é dèc cã vai trß hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt víi cÊp ®é dèc d−íi 150 ®−îc coi lµ ®iÒu kiÖn rÊt tèt, rÊt thuËn lîi cho trång rõng, ®é dèc trªn 350 lµ kh«ng thuËn lîi. §é dèc ®−îc ph©n ra c¸c 4 cÊp sau : §é dèc d−íi 15O (G1). §é dèc tõ 15 ®Õn 25O (G2). §é dèc tõ 25 ®Õn 35O (G3). §é dèc trªn 35O (G4). 89
  11. Tiªu chÝ 4: Tr¹ng th¸i thùc vËt Tr¹ng th¸i thùc vËt ph¶n ¸nh ®é ph× cña ®Êt vµ lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng trong viÖc lùa chän loµi c©y trång. Tr¹ng th¸i thùc vËt ®−îc x¸c ®Þnh qua 4 chØ tiªu sau: IA: Chñ yÕu lµ cá, lau l¸ch hoÆc chuèi rõng, hÇu nh− kh«ng cã c©y gç t¸i sinh; IB1: MËt ®é c©y gç t¸i sinh víi chiÒu cao trªn 1m d−íi 300 c©y/ha. IB2: MËt ®é c©y gç t¸i sinh víi chiÒu cao trªn 1m tõ 300-1000 c©y/ha. IC: MËt ®é c©y gç t¸i sinh víi chiÒu cao trªn 1m trªn 1000 c©y/ha. Tiªu chÝ 5: §é cao (tuyÖt ®èi) – Ký hiÖu lµ H §é cao lµ yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù ph©n bè tù nhiªn cña c©y trång. Dùa vµo sù ph©n chia ®Þa h×nh theo ®ai cao th−êng ®−îc sö dông trong thùc tiÔn, chia ra c¸c cÊp ®é cao nh− sau: Vïng ®åi d−íi 300m, c¸c vïng cao nguyªn, b¸n b×nh nguyªn kh¸ b»ng ph¼ng, thuËn lîi cho ho¹t ®éng trång rõng (H1). Vïng nói thÊp: §é cao tuyÖt ®èi tõ 300 - 700m (H2). Vïng nói trung b×nh: §é cao tuyÖt ®èi tõ 700 - 1000m (H3). Vïng nói cao : §é cao tuyÖt ®èi tõ 1000 - 1700m (H4). Vïng nói rÊt cao: §é cao tuyÖt ®èi trªn 1700m (H5). Tiªu chÝ 6: L−îng m−a b×nh qu©n n¨m – Ký hiÖu lµ R L−îng m−a lµ nh©n tè khÝ hËu ¶nh h−ëng ®Õn ph©n bè, sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång. Dùa trªn ph©n bè l−îng m−a b×nh qu©n n¨m cña n−íc ta ph©n lµm 4 cÊp l−îng m−a sau: L−îng m−a b×nh qu©n n¨m trªn 2000mm (R1). L−îng m−a b×nh qu©n n¨m tõ 1500 - 2000mm (R2). L−îng m−a b×nh qu©n n¨m tõ 1000 -1500mm (R3). L−îng m−a b×nh qu©n n¨m d−íi 1000 mm (R4). C¸c chØ tiªu cña tõng tiªu chÝ ®−îc xem xÐt trªn khÝa c¹nh vÒ møc ®é thuËn lîi trong ho¹t ®éng trång rõng. Cã bèn cÊp thuËn lîi ®−îc xem xÐt lµ: (i) rÊt thuËn lîi ; (ii) ThuËn lîi ; (iii) Ýt thuËn lîi vµ (iv) Kh«ng thuËn lîi. Tæng hîp c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu cô thÓ theo møc ®é ®¸nh gi¸ thuËn lîi kh¸c nhau ®−îc nªu ë B¶ng 64. 90
  12. B¶ng 64. Tæng hîp TC & CT vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cho ®¸nh gi¸ ®Êt Tiªu chÝ vµ ký ChØ tiªu vµ ký hiÖu hiÖu RÊt thuËn lîi ThuËn lîi (II) Ýt thuËn lîi Kh«ng thuËn (I) (III) lîi (IV) 1. Thµnh phÇn c¬ Trung b×nh H¬i nÆng NhÑ RÊt nÆng hay giíi ®Êt (T) (T1) (T2) (T3) rÊt nhÑ (T4) 2. §é dèc, ®é (G) < 15 15 - 25 25 - 35 > 35 (G1) (G2) (G3) (G4) > 1000 300-1000 < 300 Kh«ng cã 3. Tr¹ng th¸i thùc b×, sè l−îng c©y gç (IC) (IB1) (IB2) (IA) t¸i sinh cã chiÒu cao trªn 1m, c/ha (I) 4. §é dµy tÇng ®Êt, > 100 50-100 < 50 Tr¬ sái ®¸ cm (D) (D1) (D2) (D3) (D4) 5. §é cao tuyÖt ®èi, < 300; cao 300 – 700 1000 - 1700 > 1700 m (H) nguyªn vµ (H2) (H4) (H5) b¸n b×nh vµ nguyªn 700 - 1000 (H1) (H3) 6. L−îng m−a b×nh > 2000 1500 - 2000 1000 - 1500 < 1000 qu©n n¨m, mm (R) (R1) (R2) (R3) (R4) 3.3.2 Tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi §©y lµ mét tiªu chÝ kh¸ tæng hîp vµ rÊt khã lùa chän. Tuy nhiªn dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra toµn diÖn vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi trªn toµn quèc cña ñy ban d©n téc miÒn nói vÒ ph©n lo¹i c¸c x· theo ®iÒu kiÖn khã kh¨n, chóng t«i ®· sö dông c¸c kÕt qu¶ nµy vµ ph©n chia c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu cô thÓ vÒ ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. Cã 5 tiªu chÝ ®−îc lùa chän ®Ó ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi, ®ã lµ: (i) §Þa bµn c− tró ; (ii) C¬ së h¹ tÇng ; (iii) C¸c yÕu tè x· héi ; (iv) §iÒu kiÖn s¶n xuÊt ; vµ (v) VÒ ®êi sèng. §iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi ®−îc ®¸nh gi¸ vµ ph©n chia theo 3 khu vùc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn khã kh¨n bao gåm: Khu vùc I : Khu vùc b−íc ®Çu ph¸t triÓn; Khu vùc II : Khu vùc t¹m æn ®Þnh; Khu vùc III: Khu vùc khã kh¨n. M« t¶ chi tiÕt c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu ®Ó ph©n chia ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi theo møc ®é khã kh¨n ë 3 khu vùc nãi trªn ®−îc nªu ë B¶ng 65. 91
  13. B¶ng 65. Tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ChØ tiªu theo c¸c khu vùc Tiªu chÝ Khu vùc I Khu vùc II Khu vùc III 1. §Þa bµn c− tró: Nhá h¬n 5 Tõ 5-10 Lín h¬n 10 C¸c x· (ph−êng, thÞ trÊn) c¸ch thµnh phè, thÞ x·, khu c«ng nghiÖp, trung t©m th−¬ng m¹i, vïng s¶n xuÊt hµng ho¸, nhµ ga, bÕn c¶ng, quèc lé, tØnh lé (km) 2. C¬ së h¹ tÇng: Kh¸ thuËn Ch−a ®¸p øng RÊt thÊp kÐm Giao th«ng thñy bé, hÖ thèng lîi yªu cÇu hoÆc kh«ng cã ®iÖn, thñy lîi, n−íc s¹ch, tr−êng häc, bÖnh x¸, ph¸t thanh, truyÒn h×nh... phôc vô s¶n xuÊt ®êi sèng 3. C¸c yÕu tè x· héi: a.Tr×nh ®é d©n trÝ, ®êi sèng v¨n Cã tiÕn bé Cßn thÊp ThÊp ho¸, nÕp sèng... b. Tû lÖ mï ch÷, thÊt häc §¹t møc TB §¹t 20-30% Lín h¬n 50% c.VÖ sinh phßng bÖnh §¹t møc TB KÐm, thiÕu BÖnh tËt nhiÒu, tËp tôc l¹c hËu, th«ng tin thiÕu th«ng tin 4. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt: a. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt æn ®Þnh Ch−a æn ®Þnh RÊt khã kh¨n b. Sè hé lµm thuª, (%) Nhá h¬n 10 10-20 Lín h¬n 20 c. S¶n xuÊt hµng ho¸ B−íc ®Çu Tù tóc, tù cÊp ThiÕu thèn h×nh thµnh d. Sè hé thiÕu ®Êt s¶n xuÊt n«ng Nhá h¬n 10 10 - 20 Lín h¬n 20 nghÞªp, (% ) e. Sè hé cã ng−êi lµm thuª, % Nhá h¬n 10 10 - 20 Lín h¬n 20 5. VÒ ®êi sèng: a. Sè hé ®ãi nghÌo, (%) Nhá h¬n 10 10 –30 Lín h¬n 30 b. §êi sèng ®ång bµo T−¬ng ®èi T¹m æn ®Þnh Cßn nhiÒu khã ch−a bÒn æn ®Þnh kh¨n v÷ng c. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi B»ng 100 70 50 so víi møc b×nh qu©n c¶ n−íc, (%) 92
  14. 3.4 Thö nghiÖm ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai dùa trªn c¸c TC & CT ®∙ hoµn thiÖn 3.4.1 Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh §¬n vÞ ®Êt ®ai lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ ®Êt. §¬n vÞ ®Êt ®ai ®−îc hiÓu lµ mét l« hoÆc khoanh ®Êt cã ®Æc tr−ng t−¬ng ®èi ®ång nhÊt bëi 6 tiªu chÝ ®Ò xuÊt lµ thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt, ®é dèc, tr¹ng th¸i thùc b×, ®é dµy tÇng ®Êt, ®é cao tuyÖt ®èi vµ l−îng m−a b×nh qu©n n¨m. Hai néi dung chÝnh cña viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ: (i) X¸c ®Þnh tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt vµ (ii) §¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång. S¬ ®å qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®−îc m« t¶ ë H×nh 6. H×nh 6. S¬ ®å qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai B¶n ®å ®Þa h×nh B¶n ®å thæ nh−ìng X¸c ®Þnh Thu thËp tµi §V§§ liÖu liªn quan B¶n ®å hiÖn tr¹ng rõng Tµi liÖu liªn quan kh¸c Tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®Êt §¸nh gi¸ t¹i Tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ hiÖn tr−êng ®iÒu kiÖn KTXH Hoµn thiÖn §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn §V§§ KTXH §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña ®Êt §Ò xuÊt c¬ cÊu c©y trång §¸nh gi¸ ®é thÝch hîp 93
  15. a. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt §¸nh gi¸ TNSX cña ®Êt lµ viÖc x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng sö dông ®Êt cho c¸c môc tiªu chÝnh dùa trªn c¸c yÕu tè h¹n chÕ hoÆc thuËn lîi trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt ®−îc tiÕn hµnh qua viÖc ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ, c¸c chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña §V§§ theo 4 møc sau: Møc 1: RÊt thuËn lîi, rÊt tèt hÇu nh− kh«ng cã h¹n chÕ trong sö dông; Møc 2: ThuËn lîi, tèt cã Ýt h¹n chÕ trong sö dông; Møc 3: Ýt thuËn lîi, trung b×nh; Møc 4: Kh«ng thuËn lîi, xÊu nhiÒu h¹n chÕ trong sö dông. TiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®−îc ph©n ra lµm 3 h¹ng nh− sau: H¹ng 1: §¬n vÞ ®Êt ®ai cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cao; H¹ng 2: §¬n vÞ ®Êt ®ai cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trung b×nh; H¹ng 3: §¬n vÞ ®Êt ®ai cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt thÊp. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña c¸c §V§§ ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p cho ®iÓm. Tuy nhiªn víi mét sè tiªu chÝ quan träng, cã sö dông träng sè. VÝ dô, ®é dèc nhá 15O ®é dµy tÇng ®Êt trªn 100cm ®iÓm sè ®−îc t¨ng lªn 1,5 lÇn (träng sè 1,5); c¸c tiªu chÝ kh¸c nh− ®é dèc qu¸ lín (Trªn 35O, ®Êt tr¬ sái ®¸ hoÆc vïng nói rÊt cao (®é cao tuyÖt ®èi trªn 1700m), ®iÓm sè bÞ h¹ cÊp xuèng mét nöa (träng sè 0,5). §iÓm sè x¸c ®Þnh cho tõng tiªu chÝ cña §V§§ ®−îc x¸c ®Þnh ë B¶ng 66. B¶ng 66 . §iÓm sè x¸c ®Þnh cho c¸c chØ tiªu cña §V§§ Tiªu chÝ ChØ tiªu Ký hiÖu §iÓm sè 1. Thµnh phÇn c¬ 1.1. Trung b×nh T1 4 giíi ®Êt 1.2. H¬i nÆng T2 3 1.3. NhÑ T3 2 1.4. RÊt nÆng hoÆc rÊt nhÑ T4 1 2. §é dèc, ®é 2.1. Nhá h¬n 15 G1 6 2.2. Tõ 15 ®Õn 25 G2 3 2.3. Tõ 25 ®Õn 35 G3 2 2.4. Lín h¬n 35 G4 0,5 3. Tr¹ng th¸i 3.1. Lín h¬n 1000 IC 4 thùc vËt, c©y gç 3.2. Tõ 300- 1000 IB1 3 t¸i sinh chiÒu 3.4. Nhá h¬n 300 IB2 2 cao lín h¬n 1m, 3.5. Kh«ng cã IA 1 c©y/ha 4. §é dµy tÇng 4.1. Lín h¬n 100 D1 6 94
  16. ®Êt, cm 4.2. Tõ 50-100 D2 3 4.3. Nhá h¬n 50 D3 2 4.4. Tr¬ sái ®¸ D4 0,5 5. §é cao tuyÖt 5.1. Nhá h¬n 300; Cao nguyªn; B¸n H1 4 ®èi, m b×nh nguyªn 5.2. Tõ 300 ®Õn nhá h¬n 700 H2 3 5.3. Tõ 700 ®Õn nhá h¬n 1000 H3 2 5.4. Tõ 1000 ®Õn nhá h¬n 1700 H4 1 5.5. Lín h¬n 1700 H5 0,5 6. L−îng m−a, 6.1. Lín h¬n 2000 R1 4 mm 6.2. Tõ 1500 ®Õn nhá h¬n 2000 R2 3 6.3. Tõ 1000 ®Õn nhá h¬n 1500 R3 2 6.4. Nhá h¬n 1000 R4 1 TiÒm n¨ng cña §V§§ sÏ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tæng ®iÓm cña tõng §V§§ dùa vµo quy ®Þnh ®iÓm sè cho tõng chØ tiªu nh− ®· nªu. TiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña §V§§ ®−îc x¸c ®Þnh theo 3 h¹ng nh− sau: H¹ng 1: TiÒm n¨ng s¶n xuÊt cao: §V§§ cã tæng ®iÓm tõ 21 ®iÓm trë lªn; H¹ng 2: TiÒm n¨ng s¶n xuÊt trung b×nh: §V§§ cã tæng ®iÓm tõ 12 – 21 ®iÓm; H¹ng 3: TiÒm n¨ng s¶n xuÊt thÊp: §V§§ cã tæng ®iÓm d−íi 12 ®iÓm. b. §¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång §¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång ®−îc ®¸nh gi¸ theo tõng ®¬n vÞ ®Êt ®ai dùa trªn c¸c c¨n cø sau: TiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ ®Êt ®ai; §Æc tÝnh sinh th¸i cña c¸c loµi c©y trång; Qui tr×nh trång c¸c loµi c©y ®· ®−îc ban hµnh; Kinh nghiÖm, kÕt qu¶ vµ nh÷ng tiÕn bé kü thuËt vÒ trång rõng; §é thÝch hîp c©y trång ®−îc ®¸nh gi¸ theo 4 cÊp thÝch hîp d−íi ®©y: S1: ThÝch hîp cao; S2: ThÝch hîp trung b×nh; S3: ThÝch hîp thÊp; N: Kh«ng thÝch hîp. 95
  17. §¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång b»ng ph−¬ng ph¸p so s¸nh dùa trªn ®Æc tÝnh sinh th¸i cña loµi c©y víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña §V§§. X¸c ®Þnh ®é thÝch hîp c©y trång ®−îc tiÕn hµnh nh− sau : X¸c ®Þnh møc ®é thÝch hîp chuÈn cña c©y trång dùa trªn ®Æc tÝnh sinh th¸i cña tõng loµi theo c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, c¸c qui tr×nh trång mét sè loµi c©y ®· ban hµnh, kinh nghiÖm, kÕt qu¶ vµ nh÷ng tiÕn bé kü thuËt vÒ trång rõng. So s¸nh cÊp thÝch hîp chuÈn cña loµi c©y dù kiÕn trång rõng víi c¸c tiªu chÝ cña §V§§ ®· x¸c ®Þnh ë khu vùc ®¸nh gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh ®é thÝch hîp cña c¸c loµi c©y ®ã víi §V§§ ®ang ®¸nh gi¸. Trong qu¸ tr×nh so s¸nh, ®é thÝch hîp c©y trång ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn nguyªn t¾c yÕu tè h¹n chÕ, cô thÓ lµ: NÕu 1 trong 6 tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ë møc kh«ng thÝch hîp (N) th× c©y - trång thuéc cÊp kh«ng thÝch hîp (N) ; NÕu 1 trong 2 tiªu chÝ ®é dèc, ®é dµy tÇng ®Êt ë cÊp thÝch hîp kÐm - (S3) th× c©y trång thuéc cÊp thÝch hîp thÊp (S3) ; NÕu ®a sè (trªn 50%) c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n»m ë cÊp thÝch hîp - nµo c©y trång thuéc cÊp thÝch hîp ®ã. c. §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x∙ héi §iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi ®−îc ph©n chia thµnh 3 khu vùc lµ Khu vùc I (Khu vùc b−íc ®Çu ph¸t triÓn), Khu vùc II (Khu vùc t¹m æn ®Þnh) vµ Khu vùc III (Khu vùc khã kh¨n) §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi b»ng ph−¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi hiÖn t¹i cña x· hoÆc khu vùc ®¸nh gi¸ víi c¸c tiªu chÝ vµ chØ tiªu vÒ kinh tÕ – x· héi nªu ë B¶ng 65. ViÖc ph©n chia c¸c x· hoÆc khu vùc ®¸nh gi¸ theo 3 khu vùc nªu ®−îc thùc hiÖn nguyªn t¾c lµ nÕu 1 x· cã tõ 3/4 (T−¬ng ®−¬ng 75%) sè tiªu chÝ ph©n chia khu vùc trë lªn thuéc møc (khu vùc) nµo th× xÕp vµo møc (khu vùc) Êy. d. Lùa chän c©y trång theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x∙ héi ViÖc quyÕt ®Þnh lùa chän c©y trång trong mét khu vùc hoÆc mét dù ¸n ®−îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi. C¸c c¬ së ®Ó ®−a ra c¬ cÊu c©y trång gåm : KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt; KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®é thÝch hîp c©y trång theo ®iÒu kiÖn tù nhiªn; KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi; 96
  18. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nguyÖn väng ng−êi d©n vµ môc tiªu ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña khu vùc vµ/hoÆc cña dù ¸n. Chän loµi c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Õn sù thµnh c«ng cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi mµ lùa chän c©y trång cho phï hîp. ViÖc lùa chän c©y trång ®−îc ®Ò xuÊt nh− sau : Víi nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi thuéc møc 1 (Khu vùc I) vµ møc 2 (Khu vùc II), chän loµi c©y thÝch hîp ë c¶ 3 cÊp gåm cÊp thÝch hîp cao (S1), thÝch hîp trung b×nh (S2) vµ thÝch hîp thÊp (S3). Víi nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi thuéc møc 3 (Khu vùc III), chän loµi c©y thÝch hîp ë 2 cÊp gåm cÊp thÝch hîp cao (S1) vµ thÝch hîp trung b×nh (S2). 3.4.2 KÕt qu¶ thö nghiÖm ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô trång rõng a. §¸nh gi¸ ®Êt ®ai t¹i x∙ Thanh LuËn huyÖn S¬n §éng – B¾c Giang §¸nh gi¸ ®Êt ®−îc tiÕn hµnh trªn diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp kh«ng cã rõng víi diÖn tÝch lµ 941,5 ha. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®· x¸c ®Þnh ®−îc 41 §V§§ víi 125 kho¶nh. Cã hai lo¹i ®Êt chÝnh lµ ®Êt vµng ®á ph¸t triÓn trªn phiÕn th¹ch sÐt (Fs) cã TPCG nÆng vµ ®Êt vµng ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ c¸t (Fq) cã TPCG nhÑ. DiÖn tÝch ®Êt cã TPCG nÆng lµ 595 ha, chiÕm 83.2% vµ diÖn tÝch ®Êt cã TPCG nhÑ lµ 346.5 ha chiÕm 36.8%. §é dèc cña khu vùc ®¸nh gi¸ gåm 3 cÊp, chñ yÕu lµ cÊp ®é dèc 2 (Tõ 15 – 25O). §é dµy tÇng ®Êt tõ 50 – 100cm chiÕm ®a sè diÖn tÝch. Tr¹ng th¸i thùc vËt kh¸ ®a d¹ng, gåm 3 lo¹i lµ Ia, Ib1 vµ Ib2. §é cao cña khu vùc ®¸nh gi¸ tËp trung vµo cÊp ®é cao d−íi 300 m víi diÖn tÝch lµ 896.7 ha, chiÕm kho¶ng 95% vµ cÊp ®é dèc tõ 300 – 700 m chØ chiÕm kho¶ng 5%. L−îng m−a b×nh qu©n n¨m cña khu vùc ®¸nh gi¸ thuéc cÊp trung b×nh, tõ 1500 – 2000mm. DiÖn tÝch ®Êt cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cao chiÕm diÖn tÝch lµ 160.4 ha, kho¶ng 17%. DiÖn tÝch cßn l¹i lµ 781,1 ha, chiÕm 82,9% cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trung b×nh. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh §V§§ vµ c¸c ®Æc ®iÓm cô thÓ cña §V§§ ®−îc tæng hîp ë B¶ng 67 vµ c¸c cÊp tiÒm n¨ng cña ®Êt cña khu vùc ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh ë thÓ hiÖn trªn b¶n ®å. 97
  19. B¶ng 67. Tæng hîp kÕt qu¶ x¸c ®Þnh §V§§ vµ c¸c ®Æc ®iÓm cña §V§§ x· Thanh LuËn TT §V§§ Sè DiÖn tÝch CÊp tiÒm C¸c ®Æc ®iÓm vÒ §V§§ (ha) kho¶nh n¨ng TPCG §é dèc TÇng dµy Thùc b× §é cao L−îng m−a 1 T1G1D2IaH1R2 1 2.9 NhÑ (Fq) < 15 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 2 T3G1D2IcH1R2 1 1.2 NhÑ (Fq) < 15 50 - 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Cao 3 T3G2D2Ib1H1R2 6 51.9 NhÑ (Fq) 15 - 25 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 4 T3G2D2IcH1R2 4 43.3 NhÑ (Fq) 15 - 25 50 - 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 5 T2G1D2Ib2H1R2 1 5.0 NÆng (Fs) < 15 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 6 T3G1D2IaH1R2 2 9.1 NhÑ (Fq) < 15 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 7 T3G2D2IaH1R2 4 9.8 NhÑ (Fq) 15 - 25 50 - 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 8 T3G2D2Ib2H1R2 3 18.6 NhÑ (Fq) 15 - 25 50 - 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 9 T3G1D2Ib2H1R2 3 25.8 NhÑ (Fq) < 15 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 10 T3G3D2IcH1R2 2 42.6 NhÑ (Fq) 25 - 35 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 11 T2G2D2Ib1H1R2 7 30.8 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 12 T2G3D2Ib1H1R2 3 5.1 NÆng (Fs) 25 - 35 50 - 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 13 T2G2D2IaH1R2 12 65.5 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 14 T2G2D2IcH1R2 5 54.5 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 15 T2G2D2Ib2H1R2 7 54.9 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 16 T2G3D2IaH1R2 1 1.6 NÆng (Fs) 25 - 35 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 17 T2G3D2IcH1R2 7 55.4 NÆng (Fs) 25 - 35 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 18 T2G1D2IaH1R2 4 27.9 NÆng (Fs) < 15 50 - 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 19 T3G2D3IaH1R2 2 1.8 NhÑ (Fq) 15 - 25 < 50 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 20 T3G2D3IcH1R2 1 51.2 NhÑ (Fq) 15 - 25 < 51 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 98
  20. TT §V§§ Sè DiÖn tÝch CÊp tiÒm C¸c ®Æc ®iÓm vÒ §V§§ (ha) kho¶nh n¨ng TPCG §é dèc TÇng dµy Thùc b× §é cao L−îng m−a 21 T3G3D3IcH2R2 1 20.8 NhÑ (Fq) 25 - 35 < 52 Ia 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 22 T2G2D3IaH1R2 1 9.3 NÆng (Fs) 15 - 25 < 53 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 23 T2G3D1Ib2H1R2 3 26.7 NÆng (Fs) 25 - 35 > 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 24 T2G2D1IcH1R2 5 34.5 NÆng (Fs) 15 - 25 > 100 Ic < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 25 T2G3D1IcH1R2 4 36.3 NÆng (Fs) < 15 > 100 Ic < 300 1500 - 2000 Cao 26 T2G1D1IaH1R2 3 7.0 NÆng (Fs) < 15 > 100 Ia < 300 1500 - 2000 Cao 27 T2G2D1IaH1R2 10 36.3 NÆng (Fs) 15 - 25 > 100 Ia < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 28 T3G1D1IaH1R2 2 25.8 NhÑ (Fq) < 15 > 100 Ia < 300 1500 - 2000 Cao 29 T3G2D1IcH1R2 1 19.8 NhÑ (Fq) 15 - 25 > 100 Ic < 300 1500 - 2000 Cao 30 T2G2D1Ib1H1R2 3 26.2 NÆng (Fs) 15 - 25 > 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Cao 31 T2G1D1Ib2H1R2 2 26.7 NÆng (Fs) < 15 > 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Cao 32 T2G2D2Ib1H2R2 3 23.1 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ib1 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 33 T2G2D2IcH2R2 2 16.2 NÆng (Fs) 15 - 25 50 - 100 Ic 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 34 T2G2D3Ib1H2R2 1 10.0 NÆng (Fs) 15 - 25 < 50 Ib1 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 35 T2G2D3Ib2H2R2 1 10.5 NÆng (Fs) 15 - 25 < 50 Ib1 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 36 TeG2D3Ib1H1R2 1 8.2 NÆng (Fs) 15 - 25 < 50 Ib1 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 37 T2G3D2Ib2H2R2 1 8.1 NÆng (Fs) 25 - 25 50 - 100 Ib2 300 - 700 1500 - 2000 Trung b×nh 38 T3G3D2Ib1H1R2 1 19.9 NhÑ (Fq) 25 - 25 50 - 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Trung b×nh 39 T2G1D2IcH1R2 2 5.1 NÆng (Fs) < 15 50 - 100 Ic < 300 1500 - 2000 Cao 40 T3G2D1Ib1H1R2 1 2.1 NhÑ (Fq) 15 - 25 > 100 Ib1 < 300 1500 - 2000 Cao 41 T2G2D1Ib2H1R2 1 10.2 NÆng (Fs) 15 - 25 > 100 Ib2 < 300 1500 - 2000 Cao 99
nguon tai.lieu . vn
Nông nghiệp Ngư nghiệp Lâm nghiệp Sinh học Hoá học Ngôn ngữ học Ngân hàng - Tín dụng