Xem mẫu
- Chu'dng3 ,. ,. ,.,, XU HUONG PRAT TRIEN GIA DINH VI:ij;T NAM . 1. Nhung ye'u t6 tac d(mg den stf phat triin cu a g1a dinh Vi~t Nam I.I · Su. b"' ten d''· · diin h V" ot gia iet N am · s a lua c nh · · · ling hinh tluii gia dinh trong licli sit . Cac hinh thai gia dinh tu the' ky XV de'n cuoi the' ky XIX Tu truck the' ky' XV chua tim thay tai lieu nao nghien cuu " , . ho:;,c ghi chep cac hinh thai gia dinh Viet Nam. d' Co tni)t so hinh thai gia dinh Viet Nam n6i bat la: gia ~nh nho giao va gia dinh quan lai gia dinh nong dan (biln no de':g, :rung nong, dia chu) ve can· ' ban khong thay d6i cho Cach mang thang s. C , . C
- Gilio trinh Gia dinh hc;,c XIX, thcti ky Phap thuoc xuat hien nhung hinh thai gia dinh moi nhu: Gia dinh c6ng chirc (co chilng hoac con lam viec c~o chinh quyen thuc dan Phap); gia dinh tu san; gia dinh tieu tu sari; gia dinh tiJu thuong. Nhung nam dilu cua thi).p ky XX, do Ian s6ng Au ho~ phat triJn manh, phong trao narn nu binh quyen xuat hien. Vi th€, vai tro cua nguoi phu nu trong mot so gia dinh thanh thj da c6 su thay d6i. - Cac hinh thai gia dinh tu sau Cach mang thang 8 den nay. Cac hinh thai gia dinh nhu gia dinh ke SI, gia dinh c6ng nhiin, gia dinh quy t(lc duce thay d6i bang hinh thai gia dinh khac nhu: gia dinh c6ng nhiin; gia dinh c6ng chuc; gia dinh b(l d(li, gia dinh can b(l, gia dinh tiJu tti san, gia dinh tiJu thuong ... Hinh thai gia dinh can b(l la nhung gia dinh lam vi~c trong cac co quan c6ng quy€n. Thcti ky d6 khuynh huong b~t con cai phai theo Sl,f s~p d(it cua cha m~ tU vi~c hQC hanh den hon nhiin - Gia dinh can b(l nhin chung song d?m b?c va song theo che d(l tem phieu bao cap. 0 n6ng th6n tu sau cai each ru(lng dat xuat hi~n m(lt hinh thai gia dinh d6 la gia dinh xii vien, do n6ng dan dii 182 TRUONG O~I HQC LAO OQNG . XA HQI
- Chuong Ill. Xu hUcing phat trien gia dinh Vi~t Nam h~p tac hoa, moi nguoi lam chung va chia san ph~m theo cong di~m lao dong. . Hien nay, trong XU the phat tri~n cua xa hoi hien dai, gi~ dinh Vi~t Nam co nhirng ten goi moi nhu gia dinh trf thuc ' gia diin h d oanh nhan, gia dinh quan chuc , ... . Van de nam nu binh quyen diroc hien phap c6ng nhan, VJ tn Xii hi_\i CUa nguoi phu nu trong gia dinh dliQC thay d6i. l.2. Nhilng van de' diit ra do'i v
- Gicio trinh Gia dinh hoc Trong thoi ky qua do len chu nghia xii h9i, cac dieu kien d~ hinh thanh gia dinh mdi khong xuat hien va CO t~C dung dil.y du ngay l~p tuc ma chi c6 th~ hoan chinh dan tung bucc. Luc dil.u xii hoi moi con t6n tai nhiiiu gia dinh ' . . ' duce tao li;ip tu xii h9i cu, nhieu yeu t6 cua gia dinh cil con ' h h ucng an ' , tang trong cac , , d ung gl. a dinh lop dan cu. Xay mdi bat dil.u tu viec cai tao nhung gia dinh cu theo ti~h thil.n cua chu nghia xii h9i, g~n li6n voi viec giao dvc lop thanh nien den vci tinh yeu va hon nhan tien b9. Do xii h9i con nhieu thanh phan kinh te va cac gial ca'.p khac nhau, viec chuy~n bien hinh thanh yeu tfJ gla • ' ? ' g dinh moi se i'J muc d9 khac nhau trong cac gia dinh el tun_ lo:;i.i dan Cli. Tuy vi;ly, trong thcli ky qua d9 len chu ngn;a :a h9i, vfin ciin thiet de ra nhiing d/nh huang chu yeu de xaY dljng gia dinh moi. G"la d'm h mel1 ,. cua ' chu' nghia xii h91 ,. ra del1 , . t re'n stl· . k8 ,., thua nhung net d~p gia dinh truyen th6ng, d6ng thcli ueP thu nhung tien b9 cua thcli d:;i.i ve gia dinh. D'e xay , dljng gia dinh moi phai ngi'tn chiftn n hi\' n g hien ; tuqng tieu cljc, manh dan hta chon va xti ly dung d~-~ · · · · , · b1et nhung yeu t6 moi nay sinh va quan trong heln, la phal . ,,, t.iep ,, thu nhu· ng n91 ,. d ung tien ' . ,, b9 cua · ' t h" , , , t1eP el1 d :;i.1.. X"u ly va , n" thu nhung va'.n de cua thcli d:;i.i khong phai la "each ta 184 TRl!ClNG O~I HQC LAO OQNG - XA HQI
- ChLIO'ng Ill. Xu hu6'ng phat trien gia dinh Vi?t Nam gian don, ma phai phu hop vdi truyen thong cua dan toe, cua gia dinh va su phat tri€n chung cua xa hoi, Phuong huong quan trong ct€ hinh thanh ngay cang nhieu cac gia dinh mdi la viec thuc hien hon nhtin tie'.'! bt). Hon nhan tien bi_\ coi tinh yeu la co scJ tinh than chu yeu, la yeu t6 quyet dinh nhat cua hon nhan. ; Hon nhan tien bi_\ con bao ham nguyen tiic tu nguyen. Hon nhan tV nguyen bao darn t6i da cho tinh yeu tien toi hon nhan mot each hien thuc. D€ cho narn nu tu do tim hi6u, de'n voi nhau c6 nghia la d€ ho tu dinh doat lfty tuong lai hanh phuc. Xay dung gia dinh van hoa moi, ke't hop truyen thong voi hi~n d0i, la rn9t trong nhung rnvc tieu phat tri6n xa h9i cua Dang va Nha nuoc. Trong thdi ky chuy6n di.\i tu m9t xii h9i quan lieu bao cap sang xa h9i tieu dung cao moi chlia hinh thanh, hoan thi~n, cac gia trj CU dang (lliQC sang l9c, nhung bat c~p thai qua xay ra. Hang lo:;it cac tac nhan xii h9i moi, lam giam slj lien ket trong gia dinh, giua vq va ch6ng nhu: ph:;im vi ho:;it d9ng rnd r9ng, vai tro cua Phv nu thay di.\i, tarn ly chu9ng hinh thuc, s]!'. chuy6n djch cua moi trudng s6ng va lam vi~c. Van hoa gia dinh ciing chuy6n di.\i tu truyen th6ng sang hi~n d0i, theo djnh huong: binh dfrng, diin chu, quyen con ngudi. 185 TRlfdNG O~I HQC LAO OQNG - XA HQI
- Giao trinh Gia dinh noc Trong nen van hoa lau doi cua dan t9c Viet Nam, ,gia dinh d6ng vai tro nen tang giu gin cac gia trj truyen th6n!: su thuy chung cua VO chong, long hieu thao CUa con cai VOi cha me da trc'J thanh gia tri nhan van. Tat ca nhirng die_u nay da di sau vao tiem thirc va tinh cam d;10 due con ngli~l Vi$t Nam. D6 la sue manh ngiin chan su tac dong cua nen kinh te thi truong' Va su bang hoai d\10 due. Su chuyiin tiep tu gia dinh truyen thong sang gia din~ hi$n dai dii b:it diiu tu lau, truoc het cJ cac thanh thi. Trong thoi gian giin day, qua trinh nay duce di\y nhanh chua tung thay va lan ra ca cac vung n6ng th6n rong lon. Tu ch6 gia dinh la m9t don vi san xuat (chu yeu la n6ng nghi$p va phiin nao thu c6ng nghi~p), nay n6 chi con duy tri chuc niing kinh te trong linh Vl)'.C thu nhip Va ti~U dung. Tu chil gia dinh Ian kiiiu gia tntcJng, n6 diin dan chuyiin thanh gia dinh h\lt nhan. Cac thanh vien trong gia dinh c6 nhung moi quan he doi voi nhau khac trlioc: tinh d9c l*p CUa nglidi VQ Va ca cua con cai tiing len; cac quan h$ hon nhan dl)'.a tren co scJ tv nguy$n hon la bi ap d~t; kh6ng khi "dil.n chu" va "binh d&ng" trong gia dinh cJ nuoc ta da duqc, cac qua trinh each m\lng va khang chien thuc, di\y Sl)'. chuyJn bien nay CUa gia dinh, m~c du nen kinh te cua xa h9i chua c6 nhung bien d6i ve chat. Thiet che gia dinh duqc ph\J.c h6i trc'J l\li: trong thcJi ky d6i m{Jj v{Jj tat Ca nhung tiem niing Von c6 sau may Ch\J.C 186 TRlfONG o,;1 HQC LAO OQNG - xA HQI
- Chuong Ill. Xu hu6'ng phat trien gia dinh Vi~t Nam narn bi lu mo va bo quen trong nen kinh te' quan lieu bao cap duy y chi, cac chuc nang dac biet la chuc nang kinh te' cua gia dinh duce phuc h6i da giup cho gia dinh Viet Nam thoat khoi nguy co khung hoang do bi dut UO\\n voi truyen thong. Vi trf nen tang cua gia dinh trong quan h$ vdi xa h9i Uli(JC kh£ng dinh trO lai. Kinh te' gia dinh la CO SO tao nen su g/in b6 Va moi quan he tinh cam, tinh than dac biet giua cac thanh vien trong gia dinh (tinh nghia thuy chung vo chong, yeu thuong dum boc anh em, ho hang, long hieu thao cha me, t6 tien. ). Gia dinh la mot thiet che dij.c thu, mang nhieu dnu an tinh cam cho nen viec thuc hien cac chirc nang cua gia dinh vua thi'i hien trach nhi$m gia dinh doi voi xa h9i vita thoa man tinh cam ma cac thanh vien cua gia dinh danh cho nhau. Kh£ng dinh chuc nang cua gia dinh Vi$t Nam la bao v¢, cham s6c, xa h9i hoa tre em va nu6i duang ngli
- Giao trinh Gia dinh noc trong hon nhiin. Tat nhisn, trong xii h9i moi, hanh phuc lua doi rat can su huong d§.n, khuysn nhu cua ngudi than, ban . be de, ho. c6 the, tim hieu , va quyet. diin h van ., dg dude · phu hop nhat, Hon nhan tien bo la hinh thuc gia dinh mot v(/ rn9"t . ' 't chdng. Hon nhan tu do tien b9 pha! duoc dam bao ve l'Ill/- phap ly. 3 Cac thanh vien trong gia dinh c6 quan h¢ binh dan~, thuo • va' co' t rac u. ng yeu ' h n hiiern • voi '" n h au, qua day a cung chia se, ganh vac Cong viec gia dinh, Day ciing la m9t phudng huong Ion cua xay d\fng gia dinh rndi. Trong van dg nay, truoc he't phai n6i toi qu~n h¢ vo ch6ng. Quan h¢ vo - chong nay c6 y nghia va ,tac d9ng lon de'n cac quan h¢ khac trong gia dinh. Binh d~ng va ton tr9ng nhau la net di;tc trung cua quan h¢ v(/ chong trong gia dinh moi. Vq ch6ng c6 quygn lqi va nghia _vv ngang nhau vg m9i mi;tt trong deli song gia dinh. Vq chong duqc tv: do l\fa ch9n nhung va"n dg rieng, chinh dang (nghg nghi¢p, vi¢c tham gia c6ng tac xii h(>i ... ) va thil~~ nhat giai quye't nhung van dg chung (ndi d, t6 chuc ddl "' song... ) t ren • cd sd' cung ' n h au ban bl).c ve, quyen , 1 91,· hanh . phuc cua ca gia dinh. Trong gia dinh di;tc bi¢t phai quan tam de'n di;tc di~m vg gioi tinh d~ tao digu kien phu h
- Chu'Cmg Ill. Xu hu6'ng phat triffn gia dinh Viiffet Nam tac xa hoi, Chung thuy la yeu t6 quan trorig dJ gia dinh c6 hanh phuc viirig ben. Quan h¢ b6 me va con cai cung mang tinh tluiri miti. B6 me yeu thuong va khong phan biet d6i xi't voi cac con, ton trong va hudng diin nhung nhu cilu chinh dang cua con. Nuoi day cac con thanh ngucJi c6 ich cho xii hoi la nhi¢m V\J, cua b6 me. Cac con phai biet on, kinh trong, nghe lcJi khuyen nhu cua b6 me va khong ngung hoc hoi vuon len giu vimg truyen thong t6t dep cua gia dinh. Quan h¢ b6 me va cac con trong gia dinh con la hinh anh chung cua quan h¢ the h¢ ngoai xa h9i. Trong gia dinh, cdn xay d(lng nhftng m6'i quan h~ t6't gifta anh chi em vrJi nhau. Tren co sd gia dinh hoa thu:\(n, xay d(lng t6't ccic quan h? v
- Giao trinh Gia dinh hoc Trong nhirng phudng hudng xay dung gia dinh moi cua chu nghia xii hoi, con otin. de bdo ddm quyen fl.J do ly hon. Cong nhan quyen ly hon la mot bucc tien thuoc v€ n
- Chucmg Ill. Xu hu'dng phat trien gia dinh Vi
- Gieo trinh Gia dinh hoc Cac thanh vien gia dinh d:ln dan tham gia hoat d9ng san ' xuat Xa hoi d ben ngoai khu6n kh6 gia dinh va chinh su "md cua" ay da dern lai mot su XaO tron Ve quan h~ gia dinh kh6ng th~ tranh khoi. "T:im vdi'' cua con nguoi trd nen r9ng Ion hon, chuc nii.ng xa h9i hoa cua gia dinh duong nhu bi thu hep (chu yeu o tu6i au tho va nien thieu ). Cac th~ che xa hoi khac - goi la cac th~ che thu sinh (institutions secondaires)- nhu truong hoc, noi lam viec, noi giao dich ... ngay cang chiern mot vai tro quan trong hon, N6i chung, ve mat van hoa va nghe nghiep, gia dinh kh6ng con giu vai tro chu yeu trong qua trinh xa h9i hoa, d' nhung lua tu6i vj thanh nien nhu truoc. Nhieu b6 m~ kh6ng du sue "ren cij.p" con cai. Uy tin cua b6 m~ bj uy tin CUa trlidng h9c Va ndi lam viec . "canh . tranh" , vi d6 ]a nhung ndi bao dam cho S\f tien than CUa m6i nglidi nhieu hdn. Dij.c bi~t dang chti y la trong m6i trudng d6 thj, nha't ]a Cac do thj Ion, ft ai biet ai, S\f ki~m soat CUa gia dinh d5i voi con cai bj bu6ng long ... Nhung hi~n tuc;ing g:ln nhu tat yeu ay, cang kh6ng the' ngan chij.n m9t each duy y chi. Van de la lam sao d~ gia dinh v:'i.n giu duqc chuc nii.ng xii h9i hoa cua n6 ding voi truelng h9c va ndi lam vi~c. Ngoai nhung quan h~ khac, (kinh te, Xii h9i Va ca chfnh trj nua), gia dinh con CO mi_l.t tam linh cua n6, b~t ngu6n tu huyet th6ng, dong d6i ma con nguoi cam thay la thieng lieng. Vi~c tho cting t6 tien, 192 TRUONG O':'I HQC LAO OQNG . XA HQI
- Chuang Ill. Xu hU6"ng phet trien gia dinh Vi~t Nam SUa sang m6 ma cha ong ... dang di6n ra, ve CO ban, la mot hien tli
- Giao trinh Gia dinh hoc da thay, nhirng bien d6i ve van hoa va sinh heat cua con nguoi c6 sue manh "lay lan" rat ldn. M(lt hien tuong mia ciing duoc chu y; so cap v
- Chuong Ill. Xu hucing phat trien gia dinh Vi(fet Nam di. Them vao d6 la each nhin dii d6i khac ve tmh due C'cach mang tinh due"): du luan xii hoi ft khat khe hen ve quan h$ tinh due trudc hon nhan va ngoai hon nhan. Mliu so chung cua nhung hinh mau nhan each cu la lay nha nude lam chiJ dua. Con mau so chung cua cac hinh mliu nhan each dang hinh thanh la lay nang luc ca nhiin cua ban than minh lam ch6 dua. Tu do h$ gia trj gia dinh Cung bion d6i theo. Gia dinh Vi$t Nam dang dung truce nhung kh6 khan khong nho do tac d9ng cua nhung bien d6i kinh te xii h9i trong thcJi ky cong nghi$p hoa, hien dai hoa. Cac cau true, chuc nang, cac mrii quan h$ gia dinh, dinh hudng gia trj se c6 nhirng thay d6i. Qua trinh nay se lam xuat hicn m9t so loi/-j hinh gia dinh mdi khong theo truyen thong, ti/-O nen tfnh da di/-ng cua cau true va ciic khuon mliu gia dinh. D~c bi$t la chuc nang c6 nhung thay d6i, m(lt so chuc nang suy giam, m(lt so chuc nang khac dU9c tang cUcJng, nhU v~y se di~n ra tinh tr:;mg kh6ng 6n djnh cua gia dinh. Tu6i ket hon trung binh cua ca nam va nu c6 chieu huong du9c niing cao nhung tinh tr~ng tao hon vlin con h" b , p O ien d mien nui, vung siiu, vung xa. Hang tri$u cu(lc hon nhiin khong dang ky. Quan h$ tinh d9-c trUdc hon nhan lien quan den sue khoe va loi song vj thi:mh nien dang ngay m(lt ph6 bien TRUONG D.1;11 HQC LAO OQNG - XA HQI 195
- Giet: trlnt: Gia c!inh h',!r: kh6ng ch] 6 thanh thj rn8_ r~B ~i nfinrr thrm. Ci1r flfi tr] v8 su trong tr:ing, trinh tict chun.. thuy cb bi coi nhe. T\', lf cfic vu ly h61-t tf111g len nhnuh qua c{1r: 118.rn d~c bi(,t (j ~llC thanh phfl lun. Bao luc gioi trong gia dinh la van de dang lo ng:;t: khong chi (j 11rti.ing gia dinh lao C1')t1g ma xav ra trong C~ nhung gia dinh tri t!n:tc dttcli nhieu hinh thuc (bao Ive ve tinh thil.n, ve thil xac ... ). T$ nan xii h9i xarn nhi,p vao gia dmh vii toi pham tre em c6 nguyen nhan t.ir pLit< gia dinh ,:ia tiing d)c bi(,t tre' vi thanh vien vi ph,1m phfip lu(it tiing nhanh trong nhi.ing niim ghn day. Tam ly chu9ng con trai vim con ph6 bif;n lilm mf1t can b~ng gicli trong xii h9i, diiy la m9t hi~n tudng d{rng bao d9ng. Qua trinh h:;tt nhan hoa gia dinh VOi vi~c dam bao CUQC song cho nguiJi cao tu6i !ii van de cua xii h9i hi~n d:;ti. NguiJi gia co ddn khilng ndi nudng tva du9c de c~p de'n nhieu tren cac phucJng ti¢n thong tin d:;ti chung. s,1 ncli long ki6m so,\t ci'1a gia dinh vii trach nhi(\m cua l,6 lll/f di\i v{Jj Vi?C f'.if10 d,1c con cai da Jam gia tang cfic hi~n ttl\Jng tre em cl6i giao tiep, r6i nhieu cam xuc va roi nhieu hanh vi. .19(; TRlfCJNG 0~1 HQC LAO flQNG • XA HQI -
- Chuang ---~--· Ill. Xu /1u611u1;!~a~_trien ·----~··-------- gia dinh Vi¢t Nam Ti8rn 118.ng phat tr1e'u k10J... l11) gin dinh (_/J nhieu h0-11 che trong boi canh h(,i ul,i.tp kt1d1 ;;t, lil Lliu vuc quoc do te sv suy thoai kinh te toun c[;ll :inlt J,,1,J11g. S1J Jech cb11i\n vii.n boa giCl clin], ''fl suv thofi.i nhRn each CU:1 tn) em bieu hien \/\ S\1 sn i ]€•ch t1 Olli'° himh vi c{1 nhi\n va hanh vi xi\ hoi. 2. Xu hu'ong hie11 dfli V
- Ghio trinh Gia dinh noc h9i san xuat n6ng nghiep ciing thuong duce goi la gia din~ truyen thong. Do quy luat phat tri~n kh6ng dong' deu, co nhung xii h9i dii chuyen ht nen van minh n6ng nghiep san~ nen van minh c6ng nghi$p va hau c6ng nghiep, trong k~J nhung xii· h9i khac rnoi dat duqc hoZic moi bil.t dib chuyen sang nen van rninh c6ng nghi$p, 1
- Chuong Ill. Xu hU'6ng phat trien gia dinh Vi~t Nam 0 xii h(>i Vi$t Nam truyen thong, phuong thuc san xuat n6ng nghiep t6n tai ph6 bien va n6ng dan chism tren 90% dan so... Bit dfiu tu the ky thu XVIII va dac biet la buck sang the ky XIX, vdi su giai thil cua dai b9 phan cac c6ng xii n6ng th6n, ruong dat duoc chia nho ra duoi su chiern hiru cua cac gia dinh n6ng dan, Nhu vay, gia dinh truyen thong Viet Nam mac du c6 mot so bien thil khac nhau nhung v€ can ban n6 la con de cua nen sari xuat n6ng nghiep tu cung tu cap khep kin trong do m6i gia dinh la mot don vi sari xuat d(>c lap. Gia dinh truyen thong c6 nhirng dac dii\m chung rat ph6 bien. Hai dac dii\m quan trong nhat v€ chuc nang va Cd cau cua gia dinh trong san xuat n6ng nghi$p truy€n thong d6 la: tfnh da chuc nang cua gia dinh va sv coi tr9ng moi quan h$ gia dinh theo chi€u doc. Gia dinh trong xii h(>i san xuat nong nghi$p truy€n thong la gia dinh da chuc niing. Trang ca.c xii h(>i san xuat n6ng nghi$p truy€n thong, gia dinh la m9t trong nhung thiet che quan tr9ng nhfft, hdn nua la m9t thiet che Cd Sd cu.a xii h9i. Nha nuoc va ca.c t6 chuc c(>ng d6ng dVa vao thiet che Cd Sd la C8.C gia dinh di\ tien hanh san xuiJ.'t, duy tri CUQC Song, thvc hi$n C8.C nghfa V\l, giu gin Va chuyi\n giao C8.C gia. trj Van hoa. tu the h$ nay sang the h$ kha.c. Trang the gioi quan cua ca.c tri€u d~i phong kien phuctng Dong, "nuoc" TRUONG DAI . HOC . LAO DONG . • XA HOI. . 199
- Giao trinh Gia dinh hoc cung chi du
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học