Xem mẫu
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM CHÖÔNG IV: COÂNG ÑOAÏN RAÙP NOÁI Raùp noá i baè ng phöông phaùp may: I. I.1. Baû n chaá t moá i lieân keá t may: Moái lieâ n keá t may ñöôï c taïo thaønh do quaù trình phoái hôïp giöõ a kim may, chæ may vaø vaät lieäu may Trong quaù trình taïo muõi may cuõ ng nhö trong quaù trình söû duïng saû n phaåm may, caù c taùc ñoäng cô hoïc leân ñöôøng may thöôøng dieãn ra raát phöù c taï p. Caùc löï c taù c duïng coù theå laø raát lôùn gaây phaù huûy töùc thôøi ñöôøng may vaø moá i lieân keát giöõa caù c voøng chæ may. Nhöng trong nhieàu tröôøng hôïp, laï i coù giaù trò nhoû nhöng laëp laï i nhieà u laàn vaø xen keõ coù giai ñoïan nghæ ngaén , laøm cho ñöôøng may bò suy yeáu daàn vaø seõ bò phaù huûy sau moä t thôø i gian söû duïng. Ñeå ñaûm baûo moá i lieân keát, gheùp noái caù c chi tieá t cuû a saûn phaåm may, caù c ñöôøng may sau khi taïo thaønh phaûi ñaï t ñöôïc moä t ñoä beà n nhaá t ñònh vaø taïo ra öùng suaát ñoàn g ñeà u giöõa caùc lôùp vaûi tham gia lieân keát. Ngoaø i ra, giöõ a ñoä beàn ñöôøng may vaø ñoä beà n cuûa vaûi caàn coù moä t söï töônginh nhaát ñònh phuï thuoäc thích M Chi P. Ho vaøo ñaë c tröng kyõ thuaä t vaø yeâu caàu söû duïn g cuûa töøn g saûn phaåm. thôø T Vôùi saûn phaåm may may maë c thoâ ng duïn g, ñeå taêngthuait gian söû duï ng cuûa saûn phaåm, ngöôø i tieâu y duøng vaãn mong muoán chæ bò ñöùt tröôù c khi vaû i pham Khuû y, nghóa laø khi thöï c hieän quaù trình keùo ñöùt, bò phaù Su ñöôøng may bò phaù huûy tröôù c vaû i may. KhiDH, ñoä beàn ñöôøng may thöôøng nhoû hôn ñoä beàn cuûa vaû i. ng ñoù uo Vôùi caùc saûn phaåm söûght n g r i muïc tieâu kyõ thuaä t (moä t soá saûn phaåm chæ söû duïn g moät laàn nhö : duï © T vôù i r kinh khí caàu, oâ duø, xuoà opy Cng phao, bình ñöïn g nöôùc vaø khí…), ñeå taêng ñoä beàn laâu cuû a saû n phaåm, yeâu caàu ñoä beàn ñöôø ng may caø ng cao caøng toá t, töông ñöông thaäm chí lôùn hôn ñoä beàn cuû a vaûi. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, khi thöï c hieä n quaù trình keùo ñöù t,vaûi vaø chæ treân ñöôøng may bò ñöùt cuøn g moä t luùc. Ñeå ñaùn h giaù söï töông thích veà ñoä beà n giöõa vaûi vaø ñöôø ng may, caùc nhaø coâng ngheä thöôøng söû duïng “ heä soá hieä u duï ng ñöôøng may”, heä soá naøy ñaë c tröng cho tính hieäu quaû cuû a ñöôøng lieân keá t may, kyù hieäu laø Hs vaø ñöôïc xaù c ñònh theo coâng thöùc sau: Hs = Pdm Pv Trong ñoù, Pdm: ñoä beàn keùo ñöùt cuû a ñöôø ng may; Pv: ñoä beàn keùo ñöùt cuû a vaät lieäu may Theo keá t quaû cuûa moä t soá coâ ng trình nghieâ n cöùu, moä t ñöôø ng may ñaït yeâ u caàu veà ñoä beàn, laø ñöôøng may coù heä soá hieä u duïn g ñöôøn g may lôùn hôn 0,8 Nhö vaäy, vôù i saûn phaåm may maë c thoâng duïng, ñeå ñöôøn g may ñaï t yeâu caàu veà ñoä beà n, heä soá hieäu duïng ñöôøng may phaû i ñaï t giaù trò xaáp xæ 1. I.1.1. Caáu truù c vaø tính chaát chæ may, kim may: I.1.1.1. Chæ may : Chæ may laø moä t boä phaän caáu thaønh ñöôøng may vaø ñöôï c laøm baèn g nhieàu chaá t lieäu nhö boâng, tô taèm, caùc vaä t lieäu nhaân taïo….goàm nhieàu sôï i xoaén laïi. Chæ coù 2 höôùng xoaén laø höôù ng xoaén phaûi (S) vaø höôùng xoaén traùi (Z ). Thoâ ng soá chæ may ñöôïc ñaë c tröng baèng nhieàu yeáu toá , trong ñoù quan troïn g laø chi soá chæ, ñoä beà n, ñoä ñoàng ñeàu cuûa sôïi chæ. Chæ may ñöôïc kyù hieäu theo chi soá baèng caù c phaân soá. Ví duï: 120/2, 60/3, 20/3… . Trong ñoù, töû soá bieåu dieãn ñoä maûn h cuû a chæ ( soá meù t chæ coù trong 1 gam chæ) vaø maãu soá bieåu dieãn ñoä beàn cuûa chæ (soá sôï i chaäp xe) 41 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM I.1.1.2. Kim may : Kim may laø duïng cuï ñöôïc duøn g xuyeân qua vaûi ñeå lieân keát caù c lôù p vaû i baèng caù ch mang theo sôï i chæ may. Muoá n theá, noù goàm coù moä t loã kim qua ñoù coù xoû sôïi chæ. Ñaàu tieân , muõi kim ñöôï c thieát keá ñeå may nhöõ ng muõi lieân tieáp. Nhöng sau ñoù, noù ñaõ ñöôï c söû duï ng trong nhieàu phaïm vi cuû a coâng nghieäp may. Vôùi kim may tay, moä t ñaàu kim ñöôï c xoû chæ vaø ñaàu kia ñöôï c ñaåy xuyeân qua vaûi. Sau ñoù , keùo caû caâ y kim coù mang chæ xuyeân qua heá t caùc lôùp vaûi taïo thaønh muõ i may ñôn giaû n. Coøn treân maùy may, nguyeân lyù coù khaù c hôn. Kim khoâng xuyeân qua heá t hoaøn toaøn lôùp vaû i nhöng cho pheùp ta taïo ñöôïc moät voøng sôï i döôù i lôù p vaû i. Tuøy theo tính chaát cuû a voøng sôï i naøy ñöôï c giöõ ra sao, ngöôøi ta seõ phaân bieät caùc loaïi muõi may khaùc nhau. Nhöng ñeå hieå u moät voøng sôï i ñöôï c caáu taïo nhö theá naøo, caàn phaû i bieát caáu taïo cuû a kim may. - Muõi kim : ñöôï c nghieân cöùu phuø hôïp vôù i caùc yeâu caàu cuûa vaûi. Caùc loaïi thoâng thöôøng ñöôïc söû duïng laø : muõ i kim ñaàu troø n bình thöôøng, muõ i kim ñaàu troøn trung bình, muõ i kim ñaàu troøn ñaëc bieät - Loã kim: ñeå xoû chæ qua. Beà roän g loã kim baèng ½ ñöôøng kính thaân kim. Ñoä tinh cheá cuû a noù phuï thuoä c vaøo caùch gia coâ ng: hoaëc phay, hoaë c daäp. h Min Chi - Choã phình: laø nôi chuû yeáu laøm nguoä i caây kim. P. Ho u tT - Raõn h lôùn : laø raõnh khoeù t daø i, cho pheùp sôï i chæ tröôï t töïado khi kim xuyeân qua vaûi ñeå may noá i. y th am K - Raõn h nhoû : baûo veä sôï i chæ khi kim xuyeân qua vaû i, coù aûnh höôûn g ñeán söï taïo voøn g cuûa sôï i chæ. ph - Choã khuyeá t: duøn g ñeå giöõ laáy voø nDH Su n g moù c. g sôïi baè ng * Caù ch choï n kim: kim may ruo c xaù c ñònh theo loaï i maùy may bôûi kyù hieäu, ñieà u naøy ñöôïc chæ roõ t © T ñöôï h yrig Cop treân caù c hoäp kim. - Heä kim : do nhaø cheá taïo qui ñònh. - Daïng muõ i kim. - Ñoä lôùn cuû a kim (1/100 mm) * Ñaë c tính quan troïng cuûa kim: - Ñöôøn g kính thaân kim: caàn phaûi ñöôï c choïn phuø hôï p vôù i loaïi vaûi may - Hình daïng muõi kim: coù nhieà u daïng muõ i kim troøn baà u hoaëc hôi troøn. * Traïng thaùi beà maët: thoâng thöôøng, kim ñöôï c maï niken hoaëc croâm, boùn g saùng. Coù caùc loaïi kim vôùi caùc beà maë t ñöôï c gia coâng ñaëc bieät ñeå haïn cheá sinh nhieä t vaø thoaù t nhieä t. Gaà n ñaây, kim may ñöôïc laøm vôù i lôùp voû boïc baèng Titan giuùp kim ít bò hao moøn vaø hö haïi trong quaù trình söû duïng. * Kyù hieäu kim: goàm 2 phaàn - Loï ai kim: ñöôï c kyù hieäu baèng cuïm chöõ hoaëc soá - Chi soá kim: ñöôï c kyù hieäu bôûi daáu # vaø 1 hoaëc 2 con soá . Chi soá kim laø soá ñeå xaù c ñònh ñöôø ng kính cuû a thaân kim. Hieän nay, coù 2 heä thoâng duïn g ghi chi soá kim laø heä quoá c teá vaø heä Anh + Vôù i heä quoá c teá (ñôn vò meùt) : 1 ñôn vò chi soá kim =1/100 mm = 0,01mm. Vaäy ñeå tính ñöôø ng kính thaân kim, ta laáy chi soá kim nhaân cho 0,01mm. Ví duï : kim DB x 1#80 laø loaïi kim DBx1, ñöôøng kính thaân kim = 0,8 mm. + Vôù i heä Anh: 1 ñôn vò chi soá kim =1/400 inch = 2,54/400 = 0,0635mm. Vaäy ñeå tính ñöôøn g kính thaân kim, ta laáy chi soá kim nhaân cho 0,0635mm. Ví duï : kim UY 128#14 laø loaï i kim UY128, ñöôøng kính thaân kim = 14 x 0,0635 = 0,89mm. 42 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Moät soá loaïi kim thöôø ng duø ng : STT Kyù hieä u kim Loaïi thieá t bò söû duï ng Ghi chuù 1. DB x 1 # 9~18 Maùy may baè ng 1 kim 2. DB x K5 Z Maùy theâu vi tính 3. DB x K5 Maùy theâu thöôøng 4. DP x 5J # 11~14 Maùy thuø a khuy 5. DP x 5 # 11~14 Maùy thuø a khuy 6. DA x 1 Maùy may baè ng 1 kim 7. DC x 1 Maùy vaét soå 3 chæ 8. DM x 13 9. DC x 3 10. UY x 128 GAS Maùy may cuoán vieàn h Min 11. LQ x 5 Chi P. Ho 12. RE x 1 uat T yh Maùy 1 kim moùtc xích keùp, 13. TV x 7# 9~16 K maùu pham y KANSAI nhieàu kim S g DH y thuø a khuy ñaàu troøn ruon 14. DO 558 # 14~18 Maù t©T TQx 7 # 18 ~ 20 righ 15. Maùy ñính cuù c y Cop 16. TQ x1 # 14~20 Maùy ñính cuù c Baû ng phuï luï c veà kim: Soá kim 5 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 (A) Soá kim 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 12 0 (QT) Ñ .kính 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,0 1,05 1,10 1,20 thaâ n kim I.1.2. M oái quan heä giöõa kim - chæ- vaûi. Ñeå may caù c loaïi vaûi, ngöôø i ta söû duïng caùc loaï i kim coù ñaàu troøn daï ng thoâ ng thöôøng nhaá t. Kim coù ñaàu ñeå caét chæ duøn g ñeå may caùc loaï i vaû i da, vaûi giaû da vaø caùc loaïi vaûi töông töï. Vieäc choïn ñaàu kim thích hôïp phuï thuoäc vaø o tính chaát cuû a vaûi( vaûi deä t thoi hay deät kim), nguoàn goá c ( sôï i nhaân taïo hay sôï i töï nhieâ n) vaø yeâu caàu ñaët ra ñoá i vôù i ñöôøng may veà ñoä beàn vaø hình daù ng. Hình daùng ôû ñaàu kim hoaøn toaøn khoâng quan troïng ñoái vôù i trôû khaùn g cuûa vaû i may maø kim xuyeâ n qua. Kim coù ñaàu troøn khoâng xuyeân thuû ng vaûi maø bò sôï i vaû i ñaå y vaøo khoaûng troá ng giöõ a caùc sôï i vaûi. Do vaäy, ñaàu kim caøng phaûi to troøn khi sôï i vaû i caøn g thoâ. Haàu heá t caùc loaïi vaû i ñeà u ñöôïc may deã daøng baèng kim coù ñaàu troøn. Thoâng thöôøng, caùc loaïi vaû i maø sôïi deã ñöùt nhö sôï i toång hôï p phuø hôïp vôùi kim ñaàu 43 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM bi caàu nhoû SES. Caùc loaï i vaûi sôï i ñaøn hoài coù chöùa caù c loaï i sôïi cao su hoaëc sôïi ñaøn hoài yeâu caàu kim coù ñaàu bi troøn to hôn (SUK, SKL hoaëc SKF). Caùc loaï i ñaàu kim naøy khoâng heà ñaâm thuû ng sôï i vaûi ñaøn hoài maø chui vaøo khe hôû giöõ a 2 sôï i vaûi. Caà n löu yù laø khi ta söû duï ng loaï i kim côõ maûnh ñeå may loaï i vaû i thoâ daøy thì kim bò ñaåy sang beân khaù maïn h. Neáu kim bò ñaåy veà phía ñaà u vôùt chæ cuûa thoi thì kim coù theå gaây ra loã i ôû muõ i chæ khaâ u. Do vaäy , vieä c söû duïng kim ñaàu troø n, ñoä maûnh cuû a kim cuõng coù giôù i haïn. Ñoä maû nh cuû a kim (côõ kim) vaø hình daùn g ñaàu kim thích hôïp trong caù c tröôø ng hôïp khoù may ñöôïc xaù c ñònh baèng thöï c nghieäm. Kim coù ñaàu troøn nhoïn chæ ñöôïc söû duï ng trong tröôøng hôï p ñaë c bieä t, chaú ng haïn ñeå may caùc ñöôø ng may kín. ÔÛ ñaây, kim ñaâm thuû ng sôï i vaû i ôû goù c tieáp tuyeán hoaëc trong tröôø ng hôïp ñöôøng may yeâu caàu ñaëc bieä t thaún g. ( chaúng haïn khi may coå aùo hoaë c manchette). Luùc naøy, kim ñaàu troøn nhoïn SPI ñaâm thuûng sôïi vaû i vaø taïo ra ñöôø ng chæ may goï n vaø thaúng taép. Trong tröôøng hôïp naøy , phaû i choïn côõ kim thaä t maûnh ñeå haïn cheá toá i ña sôï i vaû i bò laøm ñöù t. Theo nguyeân taé c choï n kim – chæ – vaûi, chi soá chæ phaûi phuø hôïp vôùi chi soá sôï i taïo vaû i vaø ñöôø ng kính cuû a kim. Khaû naêng may cuû a moä t loaïi chæ ñöôï c ñaùnh giaù theo möù c ñoä ñöùt cuû a chæ khi may. Vì vaä y, h Min Chi khaû naên g may cuû a moä t loaï i chæ ñöôï c xaùc ñònh trong moá i quan heä tröïc tieáp vôù i soá laàn ñöù t cuû a chæ khi . Ho may hoaëc thôø i gian giöõ a hai laàn ñöùt lieân tieáp nhau khi may vôùattoá cPñoä lôùn nhaát cuû a maùy. ui T th Döôù i ñaây laø baûn g höôù ng daãn choïn kim – chæa– vaûy m K i: u ph DH S ng Ví t © Truophaåm Chi soá chæ Loïai vaû i duï saûn Chi soá h yrig Cop Chæ Chæ kim Chæ Chæ tô Chæ Rayon Nylon boâng gai VAÛI DEÄT THOI Moûng Aùo sô mi, aùo ñaàm 60-80 130- 140 Vöøa Boä compleâ, aùo ñaàm,daï hoäi 80-100 50- 60 Daøy Aùo khoaù c ngoaøi 100- 30- 130 36 Maät ñoä thaáp Luï a, tô taèm, micro- fibre 60-70 150- 140- 50-60 200 160 Maät ñoä trung bình Quaà n aù o theå thao 70-90 130- 80- 40-50 150 100 Maät ñoä cao Ñai löng an toaø n, leà u, tuùi 100- 60- 50-60 20-40 xaùch. 160 80 Denim Quaà n Jean, aùo khoaù c. 120-140 20-40 VAÛI DEÄT KIM (haø ng ñan ) Moûng Quaà n aù o loùt 60-65 80-100 44 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Loïai vaû i Ví duï saûn phaåm Chi soá Chi soá chæ Chæ Chæ kim Chæ Chæ tô Chæ Rayon Nylon boâng gai Trung bình Aùo T-Shirts 65-75 60-80 Daøy (to sôï i) Aùo sweat shirts 75-90 50-60 HAØNG THUN Moûng Quaà n aù o taém 65-70 70-90 Vöøa Quaà n aù o loùt phuï nöõ 75-90 50-70 Daøy Thieát bò y teá 80-100 30-50 DA Moûng Gaên g tay 65-75 50-60 h Trung bình Tuù i xaù ch caàm tay 70-90 30-50 Min Chi Daøy Tuù i xaù ch 90-180 20-30 P. Ho uat T y th K ham HAØNG NYLON Su p 65-140 g DH Moûng, daøy Giaày theå thao, muõ löôõ i trai 20-30 ruon T ht © yrig coân g ngheä may: Cp I.2. Toá i öu hoùa quaùotrình Vieä c xem xeù t qui trình may caà n phaûi laøm gì vaø thöïc hieän ra sao ñoø i hoû i moä t quaù trình nghieân cöùu nghieâm tuùc . Vaán ñeà troïng taâm ôû ñaâ y laø caàn löï a choïn ñöôï c nhöõ ng thao taùc may sao cho taän duï ng ñöôïc coâ ng suaát thieát bò, naêng löï c cuû a coâng nhaâ n, söû duïng hôïp lyù nguoàn nguyeâ n phuï lieäu ñaõ coù I.2.1. Tính lieâ n tuï c trong quaù trình may: Trong quaù trình phaân chia lao ñoäng thaønh caù c nguyeân coâng saûn xuaát, ngöôø i ta thöôøng tính toaùn ñeå coù theå xaây döïng caáu truù c toá i öu cuû a nguyeân coâ ng baèng caù ch ruù t ngaén soá löôïng chuyeån ñoäng lao ñoä ng vaø caûi tieán phöông phaùp thöï c hieän caùc thao taùc, loaï i boû caù c thao taù c thöøa vaø giaûm bôùt nhöõng nguyeân coâng phaûi thöï c hieän baèng tay. Ñeå laøm ñöôï c ñieà u naøy, caàn xem xeù t vieäc phoá i hôïp caù c ñoäng taù c tay, chaân vaø chuyeån ñoän g cuû a thaân ngöôøi, ñoâ i khi coø n xeùt caû ñeán vieä c boá trí ñoái töôïn g vaø phöông tieän lao ñoä ng sao cho hôïp lyù trong quaù trình may. Laøm toá t nhöõng ñieàu naøy, chuùng ta ñaõ taïo ra ñöôï c söï lieân tuï c trong quaù trình saûn xuaá t, ruù t ngaé n ñöôï c thôø i gian may saûn phaåm vaø ñaùp öùng toá t thôø i gian giao haøng. I.2.2. Chaát löôïng ñöôø ng lieân keát may: Caù c ñöôø ng may treân saû n phaåm caàn ñaûm baûo caù c yeâu caàu sau: - Daïng ñöôøng may nhö tieâ u chuaån kyõ thuaä t ñaõ qui ñònh - Loaïi thieá t bò caàn söû duïng. - Maät ñoä muõ i chæ. - Khoaûng caùch giöõ a caùc ñöôøng may vaø khoaûn g caù ch töø ñöôøng may ñeán meùp vaû i. - Söû duïng ñuùn g caùc loaïi nguyeân phuï lieäu ñaõ yeâu caàu nhö : loaï i vaûi, khoå vaûi, maøu saéc vaû i, chi soá chæ, maøu saé c chæ, … ñeå ñaûm baûo ñöôï c ñoä beàn vaø thaåm myõ cuûa saûn phaâm. - Caùc ñöôøng may phaûi ñaûm baû o khoâng thöø a muõ i, thieáu muõi, boû muõi, suøi chæ,…. vaø laï i moái chæ ñuùng qui ñònh. 45 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Khoân g cho pheùp noái chæ ôû nhöõng ñöôøng may dieã u, may mí treân beà maë t cuûa saûn phaåm I.2.3. Caùc yeáu toá aûn h höôû ng tôùi quaù trình coâ ng ngheä may. : Nguyeâ n phuï lieäu: caàn söû duïn g ñuù ng, ñuû vaø ñaùp öùng toát caù c yeâu caàu cô, lyù, hoùa trong quaù trình saûn xuaá t saûn phaåm. Caù c thieát bò caàn söû duïn g: ñuû, ñuù ng chuûn g loaï i vaø ñaûm baûo vaän haønh toá t trong suoát quaù trình saûn xuaát. Yeâu caàu laép raùp caùc chi tieá t saûn phaåm: roõ raøng, chính xaùc vaø ñuû yù nhaèm phuï c vuï toá t quaù trình saûn xuaá t. Thôø i gian ñònh möù c cho caù c saûn phaåm may caàn ñöôï c tính toaù n thaä t chính xaùc, phuø hôïp vôù i khaû naên g cuûa coâng nhaân vaø yeâu caàu cuû a coâng ngheä saûn xuaát. Tay ngheà vaø kyû luaät lao ñoä ng cuûa coâng nhaân: caàn ñöôï c ñaøo taïo vaø reøn luyeän ñeå ñaùp öùng toá t quaù trình saûn xuaá t. Ñoä phöù c taïp cuûa saûn phaåm may Ñieà u kieän laøm vieäc vaø taâm sinh lyù cuû a coâng nhaân , khaû naêng toå chöù c quaûn lyù cuû a caùn boä inh chuyeàn vaø caá p chaá t löôï ng cuûa saûn phaåm cuõng laø moä t yeáu toáhcoùM nh höôûng khoâng nhoû ñeán C i aû P. Ho uat T chaát löôïng saû n phaåm. y th am K ph II. Raùp noá i baè ng phöông phaùp khoâng chæ: H Su D g rn Ngoaøi phöông phaùp raùp ©noá i uo ng chæ keå treân, trong coân g nghieäp ngöôøi ta coøn söû duïng nhieàu t T baè h yr g phöông phaùp khoâng chæokhaù i ñeå taïo ñöôï c caùc moái lieân keát giöõa caù c chi tieát saûn phaåm may. Cuï theå laø: Cp c - Coâng ngheä daùn : duøng phuï gia (caùc loaï i keo) ñeå lieân keá t caùc chi tieát. - Coâng ngheä haøn : duøng cho vaä t lieä u toång hôï p hoaë c vaûi traùng phuû (aùo möa). - Coâng ngheä toång hôïp: söû duïng 2 loaï i coâng ngheä lieân keát trôû leân ñeå lieân keát vaä t lieäu nhö: coâ ng ngheä daä p khuy ( söû duïng coâng ngheä caét cô khí vôù i coâ ng ngheä haøn meùp hoaë c vôù i coân g ngheä raùp noái baèng chæ). II.1. Coâ ng ngheä daùn : söû duïng phuï gia ñeå taïo lieân keá t giöõ a caùc maûnh may II.1.1. Phaâ n loïai moái lieâ n keát baè ng keo daùn: Coù 3 loïai - Phöông phaùp lieân keát noái tieáp : trong saûn phaåm, caù c ñöôøng lieân keát tuaàn töï vôùi nhau. - Phöông phaùp lieân keát song song: caù c ñöôø ng lieân keát cuøng thöïc hieän moä t luùc. - Phöông phaùp lieân keát vöøa noá i tieá p, vöøa song song. II.1.2. Caù c loaïi lieân keát keo daùn: - Maøng keo - Taám keo - Baêng keo (3-6 mm) - Chæ keo - Keo boä t II.1.3. Caù c loaïi keo daù n: - Keo deûo nhieä t: ñeå lieâ n keá t caù c chi tieá t may. Keo döôùi taù c ñoäng cuûa nhieä t, töø traïng thaù i deûo cöù ng chuyeån sang traï ng thaù i deûo chaûy . ÔÛ traïng thaù i naøy, keo coù tính chaá t dính, deã thaâm nhaäp saâu vaøo beà maë t vaû i, taïo thaønh lieâ n keá t chaë t vôùi vaû i sau khi laøm nguoäi. 46 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Keo cao su, polyetylen, polyamid, epocsi: daï p tuyùp keo, boät keo, maøng keo, chæ keo. Vôù i caùc loaïi keo naøy, khi caàn daùn saûn phaåm, ngöôø i ta duøng phöông phaùp queát baèng tay, baèng con laên hoaëc phun keo leân dieän tích caàn daùn. Chæ keo ñöôïc quaán thaøn h buùp chæ cho leâ n maùy may, sau ñoù duøng nhieä t eù p laïi taïo neân ñoä dính eù p treân saûn phaåm. - Keo taám : daùn töøng taám, töø ng mieáng leân chi tieá t. II.1.4. Ñaë c ñieåm cuû a quaù trình coâng ngheä: quaù trình baùm dính xaûy ra qua 2 giai ñoaïn - Giai ñoaïn 1: xaûy ra trong söï di dôøi cuû a caù c phaân töû keo leâ n vaä t lieäu ( hay coøn goï i laø söï khuyeá ch taùn) - Giai ñoaï n 2: (giai ñoaïn huù t dính) baèng caù c lieân keá t caù c phaân töû ( lieân keá t caù c ñieän tích laïi vôù i nhau) vaø caù c lieâ n keá t hoù a hoïc. Trong ñoù, caùc lieân keá t hoùa hoï c thöôøng lôùn hôn caù c lieân keá t phaân töû. II.1.5. Tính chaát caù c ñöôø ng lieân keát: chaát löôïn g moá i lieân keá t baèng keo daùn bao goàm caù c chæ tieâu sau: - Ñoä beàn : ñaùnh giaù ñoä beàn tröôï t cuûa moá i lieân keát. Ñoä beàn bong troù c caønh thaáp, ñoä beàn cuû a moá i g n i Mi h Ho C lieân keá t caøng cao. . T. - Ñoä cöùng: ñaùnh giaù baèng ñoä meàm maï i cuû a moá i lieân keátatÑoäPcöù ng caø ng nhoû, ñoä ñoä meàm maïi caøng thu daø y cao. Ñoä cöùng cuûa moá i lieâ n keát phuï thuoäc beàm Ky, dieän tích beà maët cuû a lôùp keo, phuï thuoä c vaøo pha tính chaát cuû a vaûi vaø keá t caá u cuûa moá iH Su keát ñoù. lieân ng D II.1.6. Caù c yeá u toá aûnh höôû ng uoi quaù trình coâng ngheä daùn: Tr tôù © ight opyr - Nhieät ñoä : phuï thuoäc vaøo töø ng loaï i keo vaø vaä t lieäu. Vaûi caø ng moûng, nhieät ñoä eùp daùn caøn g thaáp C vaø ngöôï c laï i, vaät lieäu coù tính daãn nhieät thaáp thì nhieä t ñoä eùp daùn phaû i taê ng - Thôø i gian gia nhieät : cuõ ng phuï thuoä c vaøo töøng loaïi keo vaø vaä t lieäu. Neáu thôøi gian gia nhieä t quaù thaáp, keo chöa chuyeån sang traïng thaù i deûo chaûy hoaøn toaø n vaø chöa baùm dính vaøo vaät lieä u, seõ giaûm moái lieân keá t. Neáu gia nhieä t quaù laâu: moá i lieân keát haèn saâu vaøo vaûi, giaûm ñoä beàn cuûa moá i lieân keát. Thôø i gian gia nhieät coøn phuï thuoä c vaøo phöông phaùp gia nhieä t (beân trong, 1 phía hay 2 phía). - Löï c eùp : laøm taêng söï tieáp xuùc cuû a keo vaø vaät lieäu. Moãi loaïi keo khaù c nhau coù löïc eù p khaùc nhau. Neáu löï c eùp khoâng ñuû , seõ giaûm ñoä beàn cuûa moá i lieân keá t. Neáu löï c eùp quaù lôùn , seõ taïo ra veá t boù ng treân vaät lieäu. - Beà daøy cuû a lôù p keo: beà daøy lôùp keo caøng moûng thì ñoä beàn cuû a moái lieân keá t caøng taêng, vôù i ñieàu k ieän lôù p keo phuû toaøn boä beà maët. Ñoä daø y moûn g cuû a lôùp keo phuï thuoäc vaøo baûn chaát hoù a hoï c, tính chaát löu bieán, ñoä ñaäm ñaëc vaø löï c eùp khi caùn keo. - Tính phaân cöï c : phuï thuoä c vaø o loaï i vaä t lieäu coù cöï c hay khoâ ng ñeå choïn loaïi keo coù hoaëc khoâ ng phaân cöï c. Tính phaân cöï c cuû a keo caøn g cao thì ñoä beàn cuûa moá i lieân keá t cao caøng taêng. Daãn ñeán taêng khaû naê ng baùm dính cuûa keo leân vaä t lieäu, taïo ñoä nhaùm treân vaû i hoaë c caùc loã treân vaûi, nhôø ñoù taêng ñoä tieáp xuù c cuûa keo treân beà maët vaä t lieäu. II.2. Coâng ngheä haøn: Ñaây laø coâng ngheä söû duïng nhieä t ñoä ñeå lieâ n keát caù c maûnh may. Thöôø ng söû duïng ñoái vôù i caùc loï ai vaä t lieäu toång hôïp, vaä t lieäu traùng nhöï a, vaät lieäu polyme II.2.1. Baûn chaát : theo lyù thuyeát khuyeá ch taùn, khi vaä t lieä u ôû traïng thaùi deûo, moä t phaàn maï ch phaân töû ñöôïc khuyeác h taùn sang beân kia. Ñeå phaân töû khuyeá ch taùn nhanh, ñoø i hoû i phaû i coù thôø i gian, coù nhieät ñoä 47 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM vaø löïc eùp taùc ñoän g leân vaät lieäu haønh. Chaát löôïng cuû a moái lieân keá t haøn phuï thuoäc vaøo tính chaá t vaä t lyù cuû a vaät lieäu , phuï thuoäc vaø o cheá ñoä haøn h (thôø i gian, löï c eùp). Coù 2 phöông phaùp haøn: haø n noäi nhieä t vaø haøn ngoaï i nhieät Ñeå taên g chaá t löôï ng moá i lieân keá t haøn , ngöôøi ta thöôø ng boâ i 1 chaá t dung moâ i moûng leân vaä t lieä u, laøm taêng chuyeån ñoäng cuû a caùc phaân töû trong quaù trình haø n. II.2.2.. Haø n noäi nhieät : söû duïng nhieä t löôï ng töï sinh ra trong loøng vaät lieäu vaø löïc neùn, thôø i gian ñeå taïo lieâ n keá t haøn. Coù 2 phöông phaùp haøn noäi nhieät ñöôï c söû duïng laø: - Haøn baè ng ñieän cao taàn: döôùi taùc duïng cuû a doøng ñieän xoay chieàu coù taàn soá cao, seõ taïo ra nhieä t löôïn g sinh ra trong loøng vaät lieäu coù tính phaân cöï c cao. Quaù trình taï o nhieä t naøy laøm cho vaä t lieäu chuyeån sang traïng thaù i noùng deûo. Döôù i taù c duïng cuû a löï c eùp , caù c chi tieá t ñöôï c lieân keát chaë t laï i vôù i nhau. Ñoä beàn cuû a moá i lieân keá t haøn coù theå lôùn hôn ñoä beàn cuû a moá i lieân keá t chæ neáu quaù trình haøn ñaï t thoâng soá haø n toái öu. Khi beà daø y vaät lieäu taêng thì phaû i taên g coâng suaát haøn vaø thôø i gian haøn. Cöï ly giöõ a 2 ñieän cöï c taêng ñeán 70% beà daøy cuû a moá i haøn seõ laøm taê ng ñoä beàn cuû a moá i lieân keát haø n. Neáu vöôït quaù khoaûng caù ch naøy, seõ laøm giaûm ñoä beàn cuû a moái lieân keá t. inh - Haøn baèng sieâ u aâm: duøng soù ng sieâu aâm ñeå taïo naê ng löôïng nhieähi M trong loøng vaä t lieäu (vaä t C t ngay Ho lieäu toång hôïp), laøm cho vaät lieäu noùn g ñeán traï ng thaù i deûo. Döôùt taùP. duïng cuû a löïc eùp trong moät thôø i gian ua i T c th nhaát ñònh, caùc chi tieá t ñöôï c lieân keá t chaët laïi vôù i nhau Ky am ph II.2.3. Haøn ngoaïi nhieät: Beà maë t cuû a Su t lieäu caàn ñöôï c laøm noù ng baè ng moû haøn. Coù 2 phöông DH vaä g ruon t©T phaùp haøn ngoï ai nhieä t: gh - Gia nhieät beân Copyri Khi gia coâng haøn baèng phöông phaùp naøy, ngöôøi ta duøng moû haøn laøm noù ng trong: deûo 2 lôùp vaät lieäu. Sau ñoù, söû duïng löïc eùp taù c ñoäng vaøo caû 2 maët vaät lieä u trong moä t thôøi gian nhaá t ñònh. Caù c lôùp vaä t lieä u ñaõ ñöôï c lieân keá t laïi vôùi nhau - Gia nhieä t beâ n ngoøa i: Nhieät ñoä vaø löï c eù p ñöôïc ñöa töø phía ngoaø i cuû a caù c lôùp vaä t lieäu trong moä t thôø i gian nhaá t ñònh. Vaät lieäu eùp seõ bò noùn g deûo vaø lieân keát laï i vôù i nhau. Quaù trình gia nhieä t beân trong thöôø ng coù nhieä t ñoä nhoû hôn gia nhieä t beâ n ngoaø i. P, to p o t p P, to Gia nhieät beân trong Gia nhieät beân ngoaøi II.2.4. Ñaëc ñieåm quaù trình coâ ng ngheä: - Trong cuøng moät löïc eùp, neáu taêng thôø i gian haøn, seõ taêng ñöôï c ñoä beàn cuû a moái lieâ n keát haøn. Neáu tieáp tuï c taên g thôøi gian, ñoä beàn moá i lieân keá t haøn seõ giaûm. 48 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
- Truong DH SPKT TP. HCM http://www.hcmute.edu.vn Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Thôø i gian haïn ñònh phuï thuoä c vaøo töøn g loaï i vaät lieäu vaø ñaë c ñieåm cuû a moái haøn( beà roä ng cuûa moá i haøn – thöôøng töø 0,5 ñeán 0,6 giaây cho 1 moái haø n) - Khi taêng löï c eùp, seõ taêng ñöôï c ñoä beàn cuû a moái haøn . Luùc naøy, thôø i gian phaû i giaûm xuoá ng ñeå ñaûm baûo khoâng chaùy moá i haøn . - Beà roäng cuû a moá i haøn caøng taêng thì phaû i taên g löïc eù p ñeå ñaûm baûo ñoä beàn cuû a moá i lieân keá t. II.2.5. Tính chaát caù c ñöôøng lieân keát : - ÖÙùng duïn g haøn sieâu aâm ñeå haøn caùc vaät lieä u vaûi sôï i toå ng hôïp hoaë c pha toång hôïp, da nhaân taïo, caùc maøng moû ng toång hôïp, maøng nhöï a coù beà daøy töø 0,02-10mm. - Ngöôø i ta cuõng söû duïn g coâ ng ngheä haø n vôù i caù c vaät lieäu coù tính daãn nhieät, daãn ñieän thaáp maø khoâ ng theå lieân keát baèng phöông phaùp khaù c ñöôï c nhö vaät lieäu Polyetylen. II.2.6. Caù c yeá u toá aûnh höôû ng tôùi quaù trình coâng ngheä haø n. - Taàn soá dao ñoäng cuûa ñaàu haøn : Taàn soá dao ñoä ng cuû a ñaàu haøn taêng thì ñoä beàn cuû a moái lieân keát haøn taêng. - Coâng suaá t haøn: Khi vaä t lieäu caøng daøy thì Coâng suaát haøn caø ng phaû i taêng phuï thuoä c vaøo töøn g loaï i h Min Chi vaä t lieä u khaùc nhau. Ho - Bieâ n ñoä dao ñoän g cuû a ñaàu haøn : khi taên g bieân ñoä dao ñoäatgTP.a ñaàu haøn thì thôø i gian haø n seõ giaûm, u n cuû th taêng naêng suaát maùy , taêng chaát löôïng cuûa moái haøn. am Ky ph thöôø u - Cöï ly giöõ a ñaàu haøn vaø beä ñôõ : thoâng DH Sng, cöï ly naøy phaûi lôùn hôn bieân ñoä dao ñoäng vaø phaûi nhoû ong hôn 75% beà daøy cuû a moá i lieâ n keá©t Trumôùi ñaûm baûo ñoä beà n cao. t thì gh - Thôøi gian haøn Copyri - Löï c eù p II.3. Coâ ng ngheä daäp khuy: nhaèm taïo ñöôøng lieân keát môû treân saûn phaåm. * Ñaë c ñieåm : töông töï nhö coâ ng ngheä ñuïc loã cô khí ôû coâ ng ñoaïn caét * Thieá t bò: maùy daäp khuy, khuoân daäp, dao ñuï c loã, maùy thuø a, maùy haøn nhieä t * Yeâu caàu kyõ thuaä t: - Ñöôøn g cheùm khuy phaû i saïch, ñuùng vò trí, ñuùng kích thöôù c. - Dao daäp caàn löïa choï n phuø hôïp vôùi keát caáu vaät lieä u cuûa saûn phaåm may. - Meùp khuy phaûi caân ñoá i,ø khoâng bò suø i chæ hay quaên meùp. 49 ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM - http://www.thuvienspkt.edu.vn
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học