Xem mẫu
- UY BAN NHAN DAN QU~N 5
TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU~T CONG NGH:¢ HUNG VUONG
, '
GIAOTRINH
Bao dtrO'llg
,
hQp sO t\f dQng OtO
'
Nghe: Cong ngh~ o to
TRINH DO• TRUNG CAP
TPHCM-2019
- LOI GIOI TH~U
Cong ngh¢ sua chua 6 t6 la m9t mang kiln thuc cho nhfmg nguai c6ng nhan
sua chua 6 t6 tuong lai. Kiln thuc cua m6 dun se giup cha nguai h9c buac ddu
tilp cq,n du(JC vai d
- 4
MIJC IIJC
Trang
1- Leri tga 3
2- Mvclvc 4
6- Bai 1 - Ofo t~o bie'n mo men thuy hJc 9
- Bao duong bie'n mo men thuy hJc 21
7- Bai 2 - Scra chua ya bao duong bie'n mo men thuy Ive 25
"'Tove t~p sua·chua bie'n mo men thuy Ive 27
8- Bai 3 - Ofo t~o h9p so hanh tinh (thuy Ive) 33
-Tove t~p bao duong h9p sohanh tinh (thuy Ive) 55
9- Bai 4 - Si':ra chua va bao duong h9p sohanh tinh (thuy Ive) 61
- Tove t~p si':ra chua h9p so hanh tinh (thuy Ive) 64
.
10- Bai 5 - Si':ra chua va,!Jao duong cac b9 cam bie'n 72
- Tove t~p si':ra chua cac b◊ cam bie'n 78
11- Dap an cac cau hoi va bai t~p 84
12- Cac thu~t ngu chuyen mon 86
13- Tai li~u tham khao 87
- 5
giro thi¢u ve mo dun
Vj tri, y nghia, vai tro mo dun:
Bien mo men thuy h_rc va h◊p s6 hanh tinh la nhftng b◊ ph~n cua h¢ th6ng truy6n lgc
duqc dung nhi6u tren cac o to hi¢n d~i ngay nay. Bien mo men thuy h;rc va h◊p s6 hanh
tinh c6 nhi¢m VV tt;r d9ng truyen, d.t, bien d6i mo men, thay d6i hu6ng chuyen d9ng va s6
vong quay cua d9ng ca bfuig thuy h_rc phu hqp v6i h;rc keo cua o to.
Sira chua va bao duong bien mo men thuy li;rc va h◊p s6 harih tinh la m◊t cong vi¢c c6
tinh thuong xuyen, phuc t
- 6
7. Sir d1;1ng dung, hqp Iy cac d1;1ng cv kiim tra, bao duong va sira chua dam bao chfuh xac
va an toan.
N(>i dung chinh cua m~-dun:
1. Yeu cffu va nhi~m VV cua bie'n mo men thuy hJc va h9p s6 hanh tinh va ca cau chuyin
s6 AET tren o to.
2. Cau t~o va nguyen tile ho~t d9ng cua bie'n mo men thuy lgc va h9p s6 hanh tinh o to.
3. Cau t~o va nguyen tile ho~t d9ng cua ca cau tV d9ng di6u khiin va cac b9 cam bie'n
,.
trong bie'n mo men thuy Ive va h9p s6 hanh tinh tren o to.
4. Hi~n tu9'Ilg, nguyen nhan, phuong phap kiim tra, cha'.n doan va bao duong, sira chua
hu hong cua cac b9 ph*n cua bie'n mo men thuy Ive va h9p s6 hanh tinh tren o to.
5. Sira chua va bao duong: bie'n mo men thuy Ive va h9p s6 hanh tinh o to.
6. Bao duong ca cau di6u khiin va cac b9 cam bie'n.
7. Sir d1;1ng d1;1ng cv, thie't bj va ky thu*t an toan trong sira chua, bao duong: bie'n mo
men thuy Ive va h9p s6 hanh tinh tren o to.
- 7
Bai 1
Cau t~o bien momem thuy h_rc
Gi6i thi¢u:
Bie'n mo men thuy h.Jc la m9t phfu cu.a h9p s6 thuy h.Jc (dciu chuyen dung), cung v6i
h9p s6 hinh thanh m9t cvm cu.a h¢ th6ng truyen Ive tv d9ng chuyin s6. Bie'n mo men thuy
.
Ive co nhi¢m V1:1 tv d9ng._ dieu khiin: d.t, truyen Ive va bie'n d6i mo men tu d9ng ca de'n
h9p s6, thong qua ap Ive cu.a dong chat long.
Dieu ki¢n lam vi¢c cu.a b9 bie'n mo men lam vi¢c lien tvc truyen ap suat thuy Ive 1cm
va nhi¢t d9 cao nen cac chi tie't de bi hu hong ccln duqc tie'n hanh kiim tra, bao duong
thuang xuyen va sira chua ltjp thoi de dam bao cac yeu du ky thu~t va nang cao tu6i th9
cu.a b9 bie'n m6 men thuy Ive 6 t6.
Ml}c tieu th1;1c hi¢n:
1. Phat biiu dung yeu ciu, nhi¢m V1:1 va phan loi;ti cu.a bie'n m6 men thuy Ive.
2. Trinh bay duqc cau ti;to va nguyen tac hoi;tt d9ng cu.a b9 bie'n m6 men thuy Ive.
3. Nh~ di;tng va bao duong cac b9 ph~n cu.a bie'n m6 men thuy Ive dam bao dung quy
trlnh, dung yeu cau ky..thu~t.
N(>i dung chinh:
1. Nhi¢m vv, yeu ciu bie'n m6 men thuy Ive.
2. Cau ti;to va hoi;tt d9ng £lla bie'n m6 men thuy Ive.
3. Thao lap, kiim tra va bao duong bie'n m6 men thuy Ive.
- 8
HQc tren lop
I. Gi6i thi¢u chung ve bi€n mo men thuy h;rc va h¢p s6 hanh tinh
H(>p s6 hanh tinh Bien mo thuy h/c
Tn.ic khuyu
89 vi sai
Hinh 1-1: Cau.. t~o chung b9 bien mo men thuy hfc va h9p s6 hanh tinh
II. Nhi¢m Vl,l, yeu du
1. Nhi¢m Vl;l
B◊ bi€n mo men c6 cac nhi¢m V1,1:
- Tang mo men do d9ng ca t~o ra va lam cho tfl;lc khuyu quay deu.
- Tt;r dqng dong va ma m~ch truyen h;rc (truyen cong suat) tu dqng ca d€n tfl;lc sa cap
hqp s6 hanh tinh.
-Dan dqng barn diu cuaca cau dieu khi~n thuy h;rc cua cvm hqp s6 hanh tinh.
-Dam bao an toan cho dqng ca va h¢ th6ng truyen Ive khi bj qua tai.
2. Yeu cau
- TV dqng truyen va tang duqc mo men xoan 16n nhat cua dqng ca hqp ly .
-Lam vi¢c em va giup cho vi¢c tv dqng di s6 chfnh xac.
-Dam bao an toan cho dQilg ca va h¢ th6ng truyen Ive khi bj qua tai.
- K€t cau dan gian, thoat nhi¢t t6t va c6 dq be'n cao.
❖ Ngay nay bie'n mo men thuy h,rc (ly hqp thuy h,rc) duqc sir dvng nhieu tren 6 to tai va o
.
to du ljch.
- 9
ill. Cau t~o va ho~t d¢ng .cua b¢ bien mo men thuy Ive
1. Cau t~o: (hmh 1-2)
a) Phful chu d¢ng g6m c6: vo va banh bmn
-Banh bmn
~~~~~~~~~~~~~~~~~
xuyen duqc Hip theo hu~g kinh aben trong vo bmn, banh bmn duqc gan lien v6i vo bien
mo.
- Vo bien mo men
Vo bien mo men duqc Hip ch~t v6i t11,1c khuyu thong qua tam dfui d¢ng va luon quay
cung t11,1c khuyu, VO bien mo dung di lap banh bmn, ro to tua bin, stato va chua diu h¢p
s6.
Vo bien mo Banh bdm Canh bdm Ro to tua bin
Stato
Ro to tua bin Stato
Hlnh 1-2 Cau ti;io bien mo men thuy h/c
b) Phin bi d¢ng g6m c6: ro to tua bin va stato (1-2)
- Ro to tua bin g6m nhi6u canh hmh xuyen, hmmg cong nguqc chi6u v6i cac canh cua
banh bmn va lap phfa truQ'.c banh bmn (tfnh tu d¢ng ca den h¢p s6), ro to tua bin c6 moaya
lap v6i 111,lc S
- nen khong gian dong chay cu.a chat long a gan tfun 16n, cang ra ngoai cang thu nho, t~o
· di~u ki¢n nang cao toe d◊ dong chay khi chat long di ra xa tfun quay v6i d9ng nang 16n.
2. Nguyen tac ho~t d()ng
a) Tr~g thai truy~n mo men xorui (hlnh 1-3)
- Khi d9ng ca ho~t d9ng, banh barn duqc dan d9ng tu tn;tc khuyu, dffu trong banh barn se
quay theo cac canh barn cung m9t hu6ng. Khi toe d9 d9ng ca tang len, h;rc ly tfun tang len
diiy dffu tu tfun ra khoi canh barn, d~p vao cac canh qu~t cu.a ro to tua bin lam cho ro to
tua bin va tn;tc sa cap quaylheo chi~u cu.a banh barn.
Sau khi dffu mat nang luqng do va d~p vao cac canh qu~t cu.a ro to tua bin, dffu chay vao
trong dc theo cac canh va khi va d~p vao b~ m~t cong cac canh ro to quay se d6i hu6ng
nguqc 1~ diiy dffu v~ cac canh cu.a banh barn de l~p l~i chu ky ban dffu.
- Nhu v~y vi¢c truy~n ipo men (truy~n cong suat ache d9 khong tai) duqc thi;rc hi¢n bai
dong dffu chay qua cac canb barn va cac canh cu.a ro to tua bin.
b) Tr~g thai khuyech d~i (bien) mo men (hmh 1-3)
- Sau khi dffu di qua ro to tua bin d6i hu6ng nhu tren, dong dffu chay di qua cac canh cu.a
stato. Do chenh 1¢ch toe d9 quay cu.a banh barn va ro to tua bin, dffu tu ro to d~p vao m~t
tru6'c cu.a cac canh stato lam cho stato quay theo hu6ng nguqc l~i cu.a banh barn va lam
cho kh6'p m9t chi~u khoa cung stato. Khi stato bi khoa cung, dong chay d~p vao m~t cong
cu.a cac canh stato lam thay d6i hu6ng dong chay (xien g6c) c6 tac dt;mg tang cuong them
chuyen d9ng quay cu.a banh barn (tang mo men khi o to hilt dffu chuyin d9ng). Do v~y khi
d~p chan ga se lam cho ro to tua bin quay v6i mo men 16n han mo men do d9ng ca sinh ra
(bien mo men) de lam cho o to khai hanh.
Banh bdm Ro to tua bin Banh bdm
Ro to tua bin
Dong tang mo men
~.
5 ~.ij· 'l
- 11
c) Tr~ng thai kh6p n6i thuy Ive (hmh 1-4)
- Khi t6c d◊ quay cua ro to tua bin tang len d~t den t6c d¢ quay cua banh barn, hu6ng
cua dong chay dau den §.tato cung hu6ng vai chieu quay banh bmn lam cho dau d~p vao
m~t sau cua cac canh stato da'y ma kh6p m¢t chi6u cho stato quay cung chi6u vai ro to tua
bin va banh bmn. Bien mo khong con chuc nang khuech d~i mo men ma nhu m◊t kh6p
n6i thuy Ive de truy6n Ive (ty s6 truyen 1: 1) tu d¢ng ca den h¢p s6 hanh tinh.
Khi stato duqc ma khoa, dong chay d~p vao m~t sau cua cac canh stato lam cho stato
quay theo hu6ng dong chay (thfulg g6c) tu ro to tua bin den stato va banh barn de truyen
~
mo men khi o to v~n hanh e1 t6c d¢ thap.
- Khi xe ch~y e1 t6c d¢ thap, dau trong bien mo e1 phfa tru6'c va phfa sau ca cau khoa bien
.
mo c6 ap suat bang nhau lam cho kh6a bien mo ma ra, thong duong dau qua cac van ra le
va van tfn hi~u.
- 12
Banh bdm Stato Ro to tua bin
Dong truyen cong suat
a)
Ro to tua bin Khoa bien mo
Banh bdm
Van rd le
Van tfn hi$u
b)
Hinh 1-4 Sa do cau t~o va ho~t d(mg cua bien mo men thuy h/c
Tr~119 thai khdp noi thuy h/c va xe ch~y CJ toe d9 thap
a, b) Sa do tr~ng thai b9 bien mo truyen cong suat;
- Trong tnµ1g thai kh&p n6i (khong c6 sv khuech de;1i mo men - h1.nh. 1-5), v6i ty s6
truy6n 1:1, nhung giua banh bom va ro to tua bin c6 s1:f chenh 1¢ch v6 t6c d◊ tu 4-5% (v1
banh bom chu d9ng va ro to la bi d9ng). Vi v~y bien mo khong truy6n duqc 100% cong
suat cua d9ng ca den h9p s6. D~ ngan ch~ hi¢n tuqng mat nang luqng va giam tieu hao
nhien li¢u, tren ro to tua bin duqc mp C(j cau khoa bien mo loe;1i ma sat (hlnh 1-5).
- Khi t6c dq o to tang tu trung b1.nh den cao (tren 60 km/gia) khoa bien mo se n6i cung
ro to tua bin v6i banh bom. •
- Khi xe che;1y &t6c d~ trung bmh va cao (tren 60 km/gia), do cac bq cam bien t6c do xe
va bq cam biert d9 m& bu6m ga se di6u khi~n van tin hi¢u va van w le, m& duoog dau c6
ap suat phfa sau kh6a bien mo, da'.y tam ma sat cua C(i cau khoa ep ch~t vao VO bien mo
- 13
noi cung ro to tua bin v6i banh bmn de cho 100% cong suat dUQ'C truyen den ro to va h◊p
so.
Ro to ti bin Khoa b/ mo
Van rd le Van tfn hi$u
Hinh 1-5 SCI do cau t~o va ho~t d(mg cua khoa bien mo
III. Cau tt chi6u dung d~ lam tang mo men cua banh bmn khi d9ng cCJ bat d~u
ho
- 14
Canh cong Vong ngoai
Con Ian
Huang dau di, neu
khong c6 stato
Vong trong
• a) b)
Hlnh 1-6 Sa clo~cau t~o va hoc;1t d9ng cua khap m9t chieu cua stato
a) Sa clo cau tc;10 stato; b) Sa do cau tc;10 khdp m9t chieu
c. Nguyen tac ho';lt d¢ng (hlJ1h. 1-6b)
- Do chenh 1¢ch t6c d9 quay cua banh bO'lll va ro to tua bin, dau tu ro to d~p vao m~t tru6'c
cua cac canh stato lam cho stato quay theo hu6ng nguqc 1~ cua banh bO'lll va lam cho
kh6'p m¢t chieu k:hoa cllllg stato.
Khi c6 sv sai 1¢ch t6c dq giua hai vong Ive ma sat dfty con Ian (de;, 16n b tang) cho t6'i
khi khoa ch~t vong trong va vong ngoai .
.
- Khi t6c dq quay cua ro to tua bin tang len d';lt dtSn t6c dq quay cua banh bO'lll, hu6ng cua
dong chay dau dtSn stato cung hu6ng v6'i chieu quay banh bO'lll lam cho dau d~p vao m~t
sau cua cac canh stato dfty ma kh6'p m¢t chieu cho stato quay cung chieu v6'i ro to tua bin
va banh bO'lll.
Stato duqc ma khoa khi vong ngoai quay cung chi6u v6'i ro to va banh bO'lll, dfty vao
dau cac con Ian xoay cung -ehieu nghieng di va xoay chieu cao nho (Ii < 1 ) m6' cho vong
ngoai va stato quay theo ro to va banh bO'lll.
.
- 15
2. Ca cau khoa bien mo
a) Nhi¢m Vt;t
Ca cau khoa bitn m6 dung d~ khoa banh tua bin vao banh barn, dam bao truyen h€t
100% c6ng suat tu d¢ng ca d€n h¢p s6 khi s6 vong quay cua banh tua bin va banh barn
gan b&ng nhau.
b) Cau t~o (hmh.1-7)
Khi b◊ bien m6 & trs-ng thai kh6p n6i, v6i ty s6 truyen 1: 1, nhung giua banh barn va
r6 to tua bin c6 sv chenh l~ch ve t6c d◊ tir 4-5% (vi banh barn chu d9ng va r6 to la bi
d9ng). De ngan chiµi hi¢n tuqng mat nang luqng va giiim tieu hao nhien li~u, tren r6 to tua
bin duqc lap ca cau khoa bien m6 lo~ ma sat (hmh l-6a).
Khoa bien m6 duqc lap tren moaya cua ro to tua bin. Bao g6m: pitong khoa c6 dan
v~t li~u ma sat ho~c dan vao vo bien mo dung de truyen Ive ng!n sv truqt t~i thai diem an
kh6p cua khoa bien mo. Lo XO giam chan lap tren kh6p khoa dung de hap thv Ive xoan do
sv an kh6p cua ly hqp, ngan khong t~o ra va d~p.
Banh bdm Roto Khoa bien mo Khoa bien mo (mcl)
Stato
Khoa bien mo b)
Van tfn hi~u
Tn,ic sd cap h9p so
a) • c)
Hlnh 1-7 Sa do cau t90 va ho9t d9ng cua ca cau khoa bien mo
a) Sa do bien mo; b, c) Sa do ho9t d9ng cua khoa bien mo
c) Nguyen tac ho~t d9ng
- Tr~g thai nhii kh6p (hmh. 1-7b)
- 16
Khi xe ch~y &t6c d¢ thap, b¢ ph~n di6u khien cac van tin hi~u va van w le m& cho
dau c6 ap suat chay den phfa tnr6c cua kh6'p khoa. Do ap suat &phfa tnr6c va phfa sau
cua kh6'p khoa bang nhau, nen kh6'p khoa nha ra khong tiep xuc v6i vo b¢ bien mo.
-Tr~g thai an kh6'p (hlnh. l-7c)
"'
Khi xe ch~y &t6c d¢ trung blnh va cao (tren 60 km/gia), do cac b¢ cam bien t6c do
~
xe va b¢ cam bien d¢ m& bu6m ga se di6u khien van tin hi~u va van ra le, m& duoog dau
c6 ap suat phfa sau kh6a bien mo, dily tam ma sat cua CO' cau khoa ep ch~t vao VO bien mo
n6i cung ro to tua bin v6i banh bO'm de cho 100% cong suat duqc truy6n den ro to va h¢p
~
so.
3.Bmndau
a) Nhi~m V\l
BO'm dau dung de bO'm dau c6 ap suat cao (2,0 -2,5 Mpa) dua den b¢ bien mo, h¢p s6
hanh tinh, va h~ th6ng di6u khien thuy lqc. De boi troo cac chi tiet va di6u khien ho~t
d¢ng cua b¢ bien mo va h¢p s6 hanh tinh.
b) Cau t~o (hlnh.1-8)
BO'm dau g6m c6: cfia phati chia dau duqc lap quay tren tI9C SO' cap, banh rang chu d¢ng
(ho~c ro to va cac phien g~t) lap v6i trvc banh bO'm, banh rang bi d¢ng lap trong than bO'm
vanap.
Tn,1c stato B/ rang bl d9ng Ni!ip bdm
Than bdm B/ rang cha d9ng
B/ rang bl d9ng
Than bdm B/ rang bl d9ng
• Hinh 1-8. Cau t~o cua barn dau
- 17
c) Nguyen tile ho~t d¢ng
Khi d¢ng ca va b¢ bie'n mo ho~t d¢ng lam cho banh rang !:hu d¢ng quay trong banh
rang bj d¢ng vua an khap vua t~o ra cac khoang dau va tang din the tich t~o rn sue hut de
hut dau tu cac te vao tron.s bmn sau do nen ep dau tu the tich 16'n ve the tich nho, lam tang
ap suat dau de dua dau de'n h~ thong dieu khien h¢p so va b¢ bie'n mo.
Toe d¢ d¢ng ca tang len lam cho ap suat cua bmn dau tang len tuang ung (ap suat bmn
dau tu 1, 6-2,5 MPa)
- ap suat lam vi~c cua bmn dau duqc dieu chinh 6n dinh tu 1,6 - 2,0 Mpa nhd van di6u
tie't ap suat Hip sau bmn tren m~ch phan nhanh cua duoog dau chfnh.
4. Van dieu tiet ap suat
a) Nhi~m V\l
Van di6u tiet ap suat dung de dieu chinh ap suat bmn dau 6n dinh tu 1,6-2,0 MPa.
b) Cau t~o (hinh.1-9)
Van di6u tie't ap suat g6m co: than van lap sau bmn dau tren m~ch phan nhanh cua
duoog dau chfnh, con tnl'Qt, m¢t dau dong kfn va tie'p xuc v6i ap 11,!c cua m~ch dau chfnh
tu bmn dau, dau kia tva vao hai lo xo. Con truqt co ba m~t truqt de dong, ma ba m~ch dau
tu van de'n: b◊ bie'n mo, v6 truac bmn dau va tu bmn dau de'n van.
Oen mach
dau chfnh Van con tn1
- 18
C. Nguyen tac ho~t d9ng
Khi d9ng ca bat dau lam vi~c, ap suat cua barn dau thap khong thang duqc sue ciing lo
xo, con tnrqt dong kin duong dau de'n b◊ bie'n mo, sau do ap suat dau tang len 16n han sue
cang lo XO se diiy mO' mc:ich dau cung cap dau de'n b9 bie'n mo.
Khi t6c d◊ d9ng ca tang len, ap suat cua barn dau tang cao thang duqc sue cang cua
hai lo XO diiy con tnrqt dong bot m9t phan duang dau de'n b9 bie'n mo va mO' thong duang
dau ve tru6c barn lam giam ap suat dau. Qua trlnh duqc xay ra lien t1;1c di dieu tie't ap suat
dau luon 6n dinh tu 1,6-2,0 KPa.
5. Van tin hi~u khoa bi.en mo
a) Nhi~m Vl:1
Van tin hi~u khoa bie'n mo dung di dieu khiin ap suat dau tac d1;1ng len van ra le va
khoa bie'n mo.
b) Cau t~o (hmh.1-11)
Van khoa bie'n mo g6m co: than van, cac duang 6ng dful dau, van pit tong va lo XO
...
duqc lap trong than van du6i.
Than van tren Van rd le b /mo Than van
Van dieu bien
Van giam ap
Van tfch nang
"· Cam btt8m ga
Than van dtt8i Van b/ ga Van d/c so2
a) b)
Van dieu ap sd cap
Van di so Van d /ap thCt cap
Van ch/ so 1, 2
Van di so
Van dieu ap
~
Van di 0
Van tfn hi~u
khoa bl mo
Van ch/ so 3, 4
c) d)
Hinh 1-10. Sa do cau tao bo van dieu khi~n
a) Cau t~o b9 van, b) Than van tren, c) Van dieu khifn di d) Than van dlfdiso,
- 19
c) Nguyen tac hoto Khoa bien mo
Khi ap suat dau cua van ly
tam truyen tu ly h
nguon tai.lieu . vn
