Xem mẫu
- GIÁO DỤC CHỦ QUYỀN VĂN HOÁ CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN HIỆN NAY ThS. Nguyễn Bảo Lâm Khoa Lý luận chính trị, Trường Đại học Tây Nguyên 1. Mở đầu Trường Đại học Tây Nguyên là một trường đại học đa ngành, đa lĩnh vực đóng trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk. Là một trung tâm đào tạo và chuyển giao khoa học công nghệ trọng điểm của khu vực miền Trung Tây Nguyên cũng như của cả nước. Đặc biệt, đối tượng sinh viên của trường hết sức đa dạng về dân tộc dẫn đến sự đa dạng về văn hoá. Hiện nay, khái niệm chủ quyền văn hoá quốc gia là một vấn đề mới mẻ đối với nhiều người, trong đó có sinh viên trường Đại học Tây Nguyên. Chính vì vậy, việc giáo dục chủ quền văn hoá cho sinh viên nhà trường là vấn đề cần thiết và thiết thực. Chủ quyền văn hoá là một khái niệm đối lập với bá quyền văn hoá. Cái gọi là bá quyền văn hoá là một thứ hành vi bá quyền quốc tế, xuất phát từ lợi ích và mục tiêu chiến lược của quốc gia bá quyền, dựa trên thế mạnh của văn hoá nước mình tiến hành thẩm thấu và khuyếch trương văn hoá sang các nước khác, nhất là các nước lạc hậu trên thế giới, ép buộc các nước này tiếp nhận quan niệm giá trị và ý thức xã hội của mình, để đạt tới mục đích ràng buộc, tác động đến quá trình phát triển nội bộ của các quốc gia đang phát triển. Sau đại chiến thế giới lần thứ hai nhất là sau khi chiến tranh lạnh chấm dứt, các nước phương Tây, đặc biệt là Mỹ, tiếp tục coi văn hoá là tài nguyên chiến lược quan trọng; hơn nữa, để mưu đồ bá quyền thế giới, họ đã không ngừng nâng cao vị trí của văn hoá trong chiến lược đối ngoại của quốc gia, xuất khẩu ra nước ngoài quan niệm giá trị và mô hình chế độ của nước Mỹ, bất chấp, thậm chí vượt khỏi giới hạn chủ quyền quốc gia của các nước khác nhất là các nước đang phát triển, xâm thực và làm tổn hại chủ quyền văn hoá của nước đó.[1] Chủ quyền văn hoá luôn gắn chặt với chủ quyền chính trị của một quốc gia. Bảo vệ chủ quyền văn hoá không những liên quan tới tính độc lập của văn hoá mà còn quan hệ tới chủ quyền chính trị và địa vị độc lập của một dân tộc. Văn hoá là linh hồn của một dân tộc. Một quốc gia hoặc dân tộc muốn giữ vững độc lập của mình, thì trước tiên phải giữ gìn tính độc lập về văn hoá, chỉ có như vậy mới có thể nói tới độc lập hoàn toàn của một quốc gia. Cho dù cuộc đấu tranh của chủ quyền văn hoá với bá quyền văn hoá về mức độ gay gắt nói chung không như cuộc đấu tranh chủ quyền chính trị và chủ quyền kinh tế, nhưng là hành vi thuộc về phạm vi chủ quyền. Vì vậy, chúng ta phải tỉnh táo nhận thức rằng, sau lưng cuộc đấu tranh kinh tế phản ánh đấu tranh chủ quyền chính trị, phản ánh cuộc đọ sức của lợi ích quốc gia. Phải luôn luôn quan sát bá quyền văn hoá từ góc độ chính trị, nâng chủ quyền văn hoá tới tầm cao quan hệ đến độc lập chính trị quốc gia, tồn vong dân tộc để nhận thức và xem xét. 2. Giáo dục chủ quyền văn hóa cho sinh viên Đại học Tây Nguyên hiện nay Việt nam là một quốc gia đang phát triển, cũng là một nước xã hội chủ nghĩa đang vươn lên khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế, về vấn đề an toàn 39
- văn hoá, Việt Nam đối mặt với áp lực rất lớn và với những thách thức rất là gay gắt. Việt nam có lịch sử văn minh lâu dài mấy nghìn năm, có nền văn hoá lâu đời, sâu sắc và tinh tuý. Cũng chính vì như vậy, một số nhà chiến lược của các quốc gia phương tây sau chiến tranh lạnh luôn thích ôm khư khư tư tưởng chiến tranh lạnh, nhấn mạnh sự cạnh tranh, thậm chí tính chất đối kháng giữa hai nền văn minh. Nhìn từ ý thức xã hội, Việt Nam xã hội chủ nghĩa có nền kinh tế đi theo con đường khác hẳn với thế giới phương tây, sau biến đổi lớn ở Liên Xô, Đông Âu, phong trào Cộng sản quốc tế ở vào bối cảnh thoái trào, các quốc gia phương tây đứng đầu là Mỹ, coi Việt Nam là trọng điểm thực hiện chiến lược “diễn biến hoà bình”, điều đó làm cho Việt Nam luôn phải gánh chịu áp lực to lớn đến từ bá quyền văn hoá phương Tây, luôn luôn đứng trước nhiệm vụ nặng nề đó là bảo vệ an toàn văn hoá của quốc gia, dân tộc mình. Trước thách thức và đe dọa nghiêm trọng đến sự an toàn văn hoá của đất nước chúng ta đã có nhận thức tỉnh táo. Ngay vào những năm đầu của công cuộc đổi mới, ở lĩnh vực văn hóa, Đảng ta đã luôn luôn đứng trên lập trường của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để tiến hành phân tích, xem xét phân biệt và phê phán nội dung tư tưởng và phương thức biểu hiện rất đa dạng của văn hóa, điều đó "quan hệ tới tiền đồ và vận mệnh của đảng và quốc gia". Sau biến đổi ghê gớm của Liên Xô, Đông Âu, khi phân tích sâu sắc đặc điểm chủ nghĩa bá quyền trong điều kiện mới, chúng ta nhận thấy các quốc gia phương Tây, cùng với bá quyền về kinh tế, đang gây ra “đại chiến thế giới thứ ba” không có khói súng, tức là làm cho các nước xã hội chủ nghĩa chuyển hóa chế độ bằng “diễn biến hoà bình”. Vì thế chủ quyền quốc gia, an toàn của quốc gia phải luôn luôn đặt ở vị trí quan trọng. Một số quốc gia phương Tây đã lấy nhiều lý do khác nhau, nào là nhân quyền, nào là chế độ xã hội chủ nghĩa không hợp lý, không hợp pháp làm chiêu bài, trên thực tế là muốn làm tổn hại chủ quyền quốc gia của chúng ta. Chúng ta đã gắn an toàn văn hoá với an toàn quốc gia với nhau để tiến hành phân tích quyền lợi quốc gia, qua đó cho thấy chủ quyền rõ ràng bao gồm chủ quyền văn hoá. Cùng với cả nước, Trường Đại học Tây Nguyên là một trường trọng điểm ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên, khu vực có ý nghĩa to lớn về an ninh quốc phòng, trong có có cả vấn đề an toàn văn hoá. Nhận thức rõ vấn đề này, chúng ta cần giáo dục cho sinh viên của nhà trường về chủ quyền văn hoá, tạo cho sinh viên một thái độ đúng đắn trong việc bảo vệ chủ quyền văn hoá của nước ta hiện nay. 3. Một số giải pháp Để giáo dục cho sinh viên về chủ quyền văn hoá củaViệt Nam trước thời đại hội nhập quốc tế, cũng như những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 của thế giới. Chúng ta cần thực hiện một số giải pháp sau: Một, không ngừng tăng cường ý thức an toàn văn hoá của chúng ta, nâng cao tính tự giác chống lại bá quyền văn hoá, bảo vệ chủ quyền văn hoá của chúng ta, tránh tình trạng khi suy nghĩ và phân tích môi trường an toàn quốc gia, chỉ hạn chế ở an toàn quân sự và kinh tế, coi nhẹ tầm quan trọng của an toàn văn hoá. Chỉ có không ngừng tăng cường ý thức an toàn văn hoá, chúng ta mới có thể ngăn chặn được một cách chủ động hơn, tự giác hơn bá quyền văn hoá. Vậy làm thế nào để bảo đảm an toàn văn hóa? Chúng ta chỉ có hình thành nên sự thúc đẩy lẫn nhau 40
- một cách tích cực với thị trường văn hóa quốc tế, hiểu rõ hướng đi hiện thực của văn hóa thế giới, làm quen với quy luật vận hành và kênh phát hành của thị trường văn hóa thế giới, học tập kinh nghiệm quản lý tiên tiến, tích cực xây dựng, bồi dưỡng phát triển thị trường văn hóa trong nước, cố gắng mở rộng thị phần của doanh nghiệp văn hóa trên thị trường văn hóa trong nước, đồng thời tranh thủ ưu thế của văn hóa dân tộc kết hợp với kế thừa các giá trị văn hóa phương Đông, phương Tây để hình thành nên một nền văn hóa vừa tiên tiến, hiện đại vừa giữ gìn được bản sắc văn hóa dân tộc.[2] Hai, định ra chiến lược văn hoá đối ngoại. Biến bị động thành chủ động, giảm nhẹ áp lực bá quyền văn hoá đối với chúng ta. Chúng ta phản đối việc khuyếch trương và thẩm thấu văn hoá trong quan hệ quốc tế, nhưng chúng ta có thể đưa nhân tố văn hoá vào chiến lược đối ngoại của quốc gia, sử dụng đầy đủ các biện pháp văn hoá, tích cực tham dự cạnh tranh văn hoá quốc tế, tăng cường lực ảnh hưởng quốc tế và sức thu hút của văn hoá và ý thức xã hội của chúng ta, đạt tới mục đích giảm nhẹ áp lực, tăng mức độ an toàn về văn hóa. Ba, khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên văn hoá tự dân tộc, tích cực phát triển công nghiệp văn hoá, chống lại sự xâm nhập của các sản phẩm văn hoá phương Tây có nguy hại tới an toàn văn hoá nước ta. Trước thế tiến công mạnh mẽ của công nghiệp văn hoá phương tây, chúng ta phải coi trọng hơn nữa việc khai thác tài nguyên văn hoá dân tộc, định ra một cách nghiêm túc chiến lược công nghiệp văn hoá quốc gia, tích cực xây dựng hệ thống công nghiệp văn hoá, hình thành nên sức mạnh có thể chống chọi văn hoá phương Tây thông qua các sản phẩm hàng hoá của họ, ồ ạt xâm nhập thị trường văn hóa Việt Nam. Bốn, mạnh dạn thu hút tinh hoa của văn minh phương Tây, tăng cường hơn nữa sức tụ hội văn hoá của dân tộc ta và sức đề kháng đối với bá quyền văn hoá. Chúng ta chủ trương phản đối bá quyền văn hoá, bảo vệ chủ quyền văn hoá, tăng cường an toàn văn hoá, nhưng không gạt bỏ mù quáng một cách giản đơn mọi giá trị văn hoá từ nước ngoài vào, mà ngược lại, phải chủ động thu hút mọi tinh hoa của văn minh phương Tây để phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh Khoa học - Kỹ thuật phát triển mạnh, nhanh như hiện nay. Tốc độ đổi mới hệ thống tri thức tăng nhanh, chúng ta chỉ có thu hút mạnh dạn hơn nữa thành quả văn minh tiên tiến nhất, hoà nhập vào văn hoá Việt Nam, mới có thể làm lớn mạnh hơn nữa thực lực văn hoá, sức mạnh văn hoá Việt nam. Từ đó kích thích hơn nữa niềm tự hào dân tộc, lòng yêu nước và lực hướng tâm dân tộc của quần chúng nhân dân, đồng thời tăng cường sức miễn dịch và sức đề kháng của văn hoá Việt nam đối với sự thẩm thấu những ảnh hưởng của văn hoá phương Tây làm nguy hại cho văn hoá của dân tộc. Năm, cần đẩy mạnh việc quản lý nhập khẩu các sản phẩm văn hoá phương Tây, xây dựng cơ chế dự báo về sự an toàn văn hoá quốc gia có hiệu quả. Xây dựng cơ chế dự báo an toàn, là phải đi sâu phân tích tình hình phát triển công nghiệp văn hoá nước ta, xu thế lưu thông các sản phẩm văn hoá trên thị trường văn hoá quốc tế, đánh giá khách quan các sản phẩm văn hoá phương Tây khi đi vào thị trường nước ta có thể gây ra tác động tiêu cực cho công nghiệp văn hoá nước ta như thế nào. Trên cơ sở đó, một mặt định hướng vận dụng các biện pháp về pháp 41
- luật, hành chính, thị trường, kinh tế và các biện pháp quản chế khác đảm bảo cho sự an toàn văn hóa của nước ta; mặt khác giúp cho các chủ thể quản lý nhận biết và phân biệt sản phẩm văn hoá phương Tây sẽ đi vào nước ta, tìm cách thu hút và nhập khẩu những sản phẩm phù hợp lợi ích văn hoá của chúng ta và có lợi cho công nghiệp văn hoá của nước nhà phát triển. Từ chối và tẩy chay những sản phẩm văn hoá nguy hại đến lợi ích văn hoá của dân tộc, từ đó khống chế kiểm soát chặt chẽ những nhân tố và sức mạnh có thể gây ra mối đe doạ sinh tồn và phát triển đối với văn hoá và phát triển công nghiệp văn hoá nước ta. Bên cạnh đó, chúng ta có tài nguyên văn hóa dân tộc phong phú phải được kích thích cho sống động bằng cuộc sống hiện tại. Chúng ta phải kiên quyết bảo vệ di sản văn hóa dân tộc, phải từ trong truyền thống dân tộc thu hút lấy dinh dưỡng dồi dào để phát triển và hiện đại hóa văn hóa dân tộc, đồng thời với việc tiếp thu có chọn lọc những giá trị văn hóa tiên tiến của nhân loại trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhâp quốc tế hiện nay. Chỉ có như vậy mới có thể tăng cường được sức sáng tạo và sức cạnh tranh quốc tế của văn hóa Việt Nam, mới thực sự bảo đảm cho an toàn văn hóa của nước nhà Tóm lại, đối với một quốc gia, sức mạnh không chỉ thể hiện trên các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, quân sự…mà nó còn thể hiện thông qua sức mạnh mềm văn hoá. Một quốc gia dân tộc phải thực sự bản lĩnh và trí tuệ mới có thể bảo vệ và gìn giữ các giá trị văn hoá của mình. Chính vì vậy, để bảo vệ được các giá trị đó thì mỗi công dân của Việt Nam, trong đó có sinh viên trường Đại học Tây Nguyên cần phải nhận thức đúng đắn về vấn đề chủ quyền văn hoá. Luôn tỉnh táo trước âm mưu của các thế lực thù địch khi sử dụng sức mạnh mềm văn hoá để chống phá chủ quyền văn hoá của nước ta hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. PGS.TS Phạm Huy Kỳ,2013, Chủ quyền văn hóa và an toàn văn hóa - vấn đề đặt ra với Việt Nam hiện nay, https://ajc.hcma.vn/Pages/nghien-cuu-khoa- hoc.aspx?CateID=679&ItemID=3346 2. GS.TS Trần Ngọc Thêm, “Văn hoá Trung Quốc vá văn hoá Việt Nam – Một số vấn đề cần bàn”, Tạp chí số 13, trang 16, Hà Nội , 2014. 42
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học