Xem mẫu
- ts. trịnh sơn hoan 141
III. GIẢI PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA KINH DOANH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
CHỦ NGHĨA THỰC DỤNG VÀ NHỮNG GỢI MỞ
CỦA NÓ GÓP PHẦN TẠO LẬP TRIẾT LÝ KINH DOANH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
TS. Trịnh Sơn Hoan
Trường Đại học Kinh Tế, Đại học Đà Nẵng
TÓM TẮT
Chủ nghĩa thực dụng là một trào lưu triết học sinh ra ở Mỹ, có tầm ảnh hưởng
sâu rộng đến toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội của nước Mỹ, góp phần hình thành
nên văn hóa và lối sống của người Mỹ. Trong khuôn khổ bài viết này, tác giả đề cập
đến ba vấn đề: (1) Giới thiệu vài nét về chủ nghĩa thực dụng; (2) Những quan điểm
chủ đạo của chủ nghĩa thực dụng và sự gợi mở của nó góp phần tạo lập triết lý kinh
doanh ở Việt Nam hiện nay; Và, (3) Nêu ra một số kết luận và khuyến nghị đối với
hoạt động kinh doanh dưới sự gợi mở của chủ nghĩa thực dụng ở Việt Nam hiện nay.
Từ khóa: chủ nghĩa thực dụng, hiệu quả, kinh nghiệm, chân lý, kinh doanh,…
1.Vài nét về chủ nghĩa thực dụng Mỹ là C.S.Pierce, người hệ thống hóa các quan
điểm, biến nó thành một trào lưu triết học là
Chủ nghĩa thực dụng ra đời vào cuối
W.James và J.Dewey là người làm cho chủ
thế kỷ XIX (khoảng 1871-1874) tại Câu lạc
nghĩa thực dụng bám rễ sâu vào đời sống
bộ Siêu hình học (Methaphysical club) của
xã hội Mỹ, làm cho cả thế giới biết đến chủ
trường Đại học Cambridge, Massachusetts
nghĩa thực dụng của nước Mỹ.
nước Mỹ, sau nhiều ngày tháng tranh luận
sôi nổi của các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh Khi mới ra đời, chủ nghĩa thực dụng
vực khác nhau như: triết học, tâm lý học, sử được W.James (1842 -1910) xem như “một
học, luật học, tôn giáo học, v.v.. Câu lạc bộ ánh hào quang phóng chiếu vào xã hội Mỹ,
này sinh hoạt theo phương thức một tháng làm bừng sáng lên mọi nẻo đường sinh tồn
của người Mỹ”; Còn H.S.Commager (1902 -
2 lần, không câu nệ vào hình thức cụ thể và
1998) – nhà sử học của nước Mỹ, trong tác
cũng không ràng buộc vào thiết chế cụ thể
phẩm Tư tưởng Mỹ lại phát biểu rằng: “Lý
nào, có nghĩa là các nhà khoa học được tự do
luận và lập luận trừu tượng làm cho người
tư tưởng, tự do phát biểu phát biển ý kiến, tự
Mỹ bực tức, và người Mỹ tránh những học
do tranh luận về những vấn đề mà họ cho là
thuyết triết học tối tăm,… như người khỏe
thiết thực với đời sống con người.
tránh thuốc, không có một thứ triết học nào
Người khai sinh ra chủ nghĩa thực dụng vượt ra khỏi giới hạn của ý chí mà lại làm
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
142 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
cho người Mỹ có hứng thú,…. người Mỹ Hiệu quả đối với chủ nghĩa thực dụng
vốn là người theo chủ nghĩa ích lợi và hoàn cũng được hiểu là chân lý. Nhưng chân lý với
toàn hiển nhiên rằng triết học của chủ nghĩa chủ nghĩa thực dụng được hiểu như là “một
công cụ (tức chủ chủ nghĩa thực dụng – theo mảnh đất không có đường đến” (theo cách
cách gọi của John Dewey) là thứ triết học duy nói của Krishnamurti), cho nên, nó khiến mỗi
nhất có thể gọi là thật sự của Mỹ” [2, tr. 276]. người theo chủ nghĩa thực dụng không bao
Commager ca ngợi: “Chủ nghĩa thực dụng giờ chấp nhận dừng lại và hài lòng với những
thực tiễn, dân chủ, cá nhân chủ nghĩa chan gì mình đang có, mà nó luôn khiến cho mỗi cá
chứa hy vọng, thật là thích hợp với tình hình nhân liên tục tiến lên phía trước để tìm kiếm
người Mỹ hạng trung. Trên thực tế người Mỹ chân lý, xác lập giá trị cao hơn cho mình, vì
bao giờ cũng là người theo chủ nghĩa công họ quan niệm rằng, càng nhiều chân lý thì
cụ… không lấy gì làm lạ rằng mặc dù nhiều càng thỏa mãn được nhiều nhu cầu trong cuộc
nhà triết học chửi bới và trách móc, chủ nghĩa sống. Vì thế, chân lý với chủ nghĩa thực dụng
thực dụng vẫn đạt tới chỗ trở thành triết học không chỉ có một mà là có rất nhiều. W.James
hầu như chính thức của châu Mỹ” [2, tr. 277]. đã viết: “sự thực quả là tốt đẹp – hãy đem lại
Có thể nói, sau khi chính thức được gọi cho chúng tôi nhiều sự thực hơn! Nguyên tắc
tên là một trào lưu triết học, chủ nghĩa thực là tốt – hãy cho chúng tôi nhiều nguyên tắc!
dụng đã có ảnh hưởng rất lớn ở Mỹ, trở thành nhìn từ một góc độ, thế giới chắc chắn là một,
hệ quy chiếu tư tưởng của người Mỹ, là thế và nhìn tự một góc độ khác, thế giới chắc
thế giới quan của người Mỹ, là phương pháp chắn là nhiều. Vừa là một, vừa là nhiều thế
tư duy và hành động của người Mỹ. Nhờ đó thì chúng ta hãy sử dụng thuyết nhất nguyên
mà người Mỹ đã gặt hái được không ít những của đa nguyên” [3, tr. 142].
thành công, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế. Theo chủ nghĩa thực dụng thì chân lý là
2. Những quan điểm chủ đạo của chủ thuộc tính của tư tưởng, của quan niệm chứ
nghĩa thực dụng và sự gợi mở của nó góp không phải là thuộc tính của sự vật. Điều này
phần tạo lập triết lý kinh doanh ở Việt có nghĩa là chủ nghĩa thực dụng đề cao khả
Nam hiện nay năng phán quyết chân lý một cách độc lập của
mỗi cá nhân. Do đó, “chân lý là cái tồn tại
2.1. Chủ nghĩa thực dụng là học thuyết
tương ứng với con người, tương ứng với kinh
triết học đề cao tính hiệu quả trong hành
nghiệm đang biến đổi của con người, chân lý
động của con người. Với quan điểm chủ
do con người dựa vào nhu cầu của mình sáng
đạo này, chủ nghĩa thực dụng được xem là
tạo nên, lấy thước đo là mức độ thỏa mãn nhu
một loại phương pháp triết học (J.Dewey thì
cầu của con người” [3, tr. 144] ; “Chân lý là
gọi là công cụ) dùng để tìm kiếm các giá trị,
quan niệm xác định niềm tin của con người,
các chân lý cho mỗi chủ thể nhất định trong
chú ý hiệu quả thực tế, là quan niệm thỏa mãn
cuộc sống. Nhưng phương pháp là gì? Theo
nhu cầu, nguyện vọng có ích của con người,
W.James, nó “là một loại thái độ xác định
là quan niệm có thể làm cho con người thu
phương hướng”. Thái độ này không đặt nặng
được thành công. Có hiệu quả, có ích, thành
các nguyên tắc hay phạm trù lên hàng đầu,
công là tiêu chuẩn căn bản của chân lý”
mà là xem xét kết quả thu hoạch được có hiệu
[3, tr. 145 – 146].
quả hay không, có thỏa mãn được một thang
bậc nhu cầu nào đó của chủ thể hay không Từ quan điểm chủ đạo nêu trên của chủ
mới là vấn đề quan trọng. nghĩa thực dụng có thể khẳng định rằng, chủ
- ts. trịnh sơn hoan 143
nghĩa thực dụng là học thuyết triết học nhân này của chủ nghĩa thực dụng vào trong hoạt
sinh (tức là triết học về đời sống con người), động kinh doanh cần phải linh hoạt theo chiều
chủ trương lấy hiệu quả làm thước đo trong hướng tích cực hơn, tức là không chỉ dừng
hành động của con người. Do đó, bất cứ hoạt lại ở sự hài lòng hay thỏa mãn nhu cầu của
động nào của con người lấy tiêu chí hiệu quả một cá nhân cụ thể mà phải hướng tới làm hài
để đo lường mục đích cuối cùng thì cũng lòng nhiều cá nhân hơn, đó là tập thể, đó là
được xem là chịu ảnh hưởng quan điểm này toàn xã hội, tức là nó phải hướng tới hiệu quả
của chủ nghĩa thực dụng. Trong khi đó, kinh và giá trị mang tính phổ quát. Làm được như
doanh được hiểu là hoạt động làm giàu của thế thì hoạt động kinh doanh mới bao hàm và
con người trên thương trường, hiệu quả của thể hiện được tính nhân văn, nhân bản sâu sắc
hoạt động kinh doanh chính là lợi nhuận mà của nó.
nó đem lại, và điều đó đã được nói rõ trong 2.2. Một trong những nội dung quan
luật kinh doanh Việt Nam: “Kinh doanh là trọng của chủ nghĩa thực dụng là xuất phát
toàn bộ hay một phần quy trình đầu tư sản từ thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, do đó việc
xuất, tiêu thụ đến dịch vụ trên thị trường vận dụng quan điểm này vào hoạt động kinh
nhằm mục tiêu sinh lời” [6, tr. 12-13]. doanh trước hết là thừa nhận sự thực khách
Kinh doanh là một hoạt động khách quan, quan của đời sống kinh tế - xã hội đang diễn
xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, do sự phát triển ra ở Việt Nam hiện nay. Sự thực đó yêu cầu
của xã hội, là kết quả của sự phân công lao mỗi chủ thể tham gia vào hoạt động kinh
động xã hội, và trên thực tế, nó đã trở thành doanh phải chấp hành và tuân thủ đúng quy
một nghề chính đáng cho bất cứ ai có khả luật kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
năng kinh doanh và chọn làm nghề nghiệp nghĩa, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
của mình. Nhưng kinh doanh như thế nào để Việt Nam; kinh doanh kiếm lời trong khuôn
có hiệu quả thì cần phải có sự kết hợp hài hòa, khổ pháp luật cho phép, làm giàu chính đáng
chặt chẽ giữa nhiều yếu tố. Không chỉ sản bằng chính trí tuệ của mình, góp phần làm
xuất ra nhiều hàng hóa là được, mà còn phải giàu cho đất nước. Bên cạnh đó, mỗi chủ thể
sản xuất ra nhiều hàng hóa có chất lượng tốt, kinh doanh cũng phải đề cao trách nhiệm cộng
chất lượng cao; biết buôn bán, tiêu thụ hàng đồng với môi trường tự nhiên, môi trường xã
hóa bằng nhiều hình thức khác nhau; biết tổ hội, tức là phải nêu cao ý thức bảo vệ chúng
chức dịch vụ tốt để duy trì sản xuất, phát triển như bảo vệ chính sự tồn tại của mình. Vì rằng,
sản xuất, "bảo dưỡng hoạt động kinh doanh”. một khi chủ thể kinh doanh đặt mục tiêu lợi
Làm được như vậy, có nghĩa là đã vận dụng nhuận lên trên hết, bất chấp quy luật để đạt
tốt "phương pháp của chủ nghĩa thực dụng" được hiệu quả bằng mọi giá, thì chính chủ thể
vào trong hoạt động kinh doanh, thẩm thấu kinh doanh sẽ phải trả giá đắt bằng chính thái
được "trí tuệ thực dụng chân chính", "tức là độ đó của mình trong tương lai.
chú trọng và nhấn mạnh đến hiệu quả đạt Trong hoạt động kinh doanh, các giá trị
được của tư tưởng và hành vi, mà tính hiệu đạo đức kinh doanh được xem là tiêu chí
quả quan trọng nhất là phải làm cho người ta quan yếu để đánh giá thái độ hành vi của chủ
cảm thấy hài lòng" [4, tr. 12]. thể kinh doanh đối với cộng đồng. Hiệu quả
Tuy nhiên, "sự hài lòng" mà chủ nghĩa mà mỗi chủ thể kinh doanh đem lại không chỉ
thực dụng đề cập đến chỉ là sự hài lòng của được thể hiện bằng lợi nhuận, bằng "giá trị
mỗi cá nhân cụ thể, nó đề cao giá trị hiện hữu tiền mặt" mà nó còn được thể bằng các hoạt
của cá nhân. Do đó, khi vận dụng quan điểm động cộng đồng, chuyển hóa vào các hoạt
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
144 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
động cộng đồng, nhằm thể hiện trách nhiệm các giá trị của nó). Tựu chung lại, theo các
cộng đồng, tức là chủ thể kinh doanh phải nhà triết học thực dụng thì, cơ sở của niềm tin
chia sẻ một phần lợi nhuận của mình để cùng chính là dựa vào "hiệu quả thực tiễn". Trong
duy trì và phát triển cộng đồng. Làm như thế, hoạt động kinh doanh, việc xác lập niềm tin
không có nghĩa là giá trị hay lợi nhuận của giữa các chủ thể với nhau trở thành một trong
chủ thể kinh doanh bị mất đi, mà ngược lại nó những yếu tố quan trọng góp phần dẫn đến sự
sẽ ngày càng gia tăng và kéo dài hơn. Đó là thành công của chủ thể kinh doanh.
hiệu ứng lan chuyền của tính hiệu quả mà chủ
Cơ sở để xác lập niềm tin trong hoạt động
nghĩa thực dụng đã đề cập đến.
kinh doanh phụ thuộc vào nhiều mối quan hệ
2.3. Chủ nghĩa thực dụng là trào lưu của chủ thể kinh doanh, đó là:
triết học duy tâm chủ quan, nên rất đề cao
- Mối quan hệ giữa chủ thể kinh doanh
yếu tố kinh nghiệm trong nhận thức của cá
với chính mình, tức là chủ thể kinh doanh
nhân, xem nó là trung tâm của mọi vấn đề,
phải có niềm tin vào chính mình, tin vào năng
đến mức James gọi là "kinh nghiệm triệt để". lực, vào khả năng và tiềm năng của mình.
Trong hoạt động kinh doanh việc coi trong
kinh nghiệm của chủ thể kinh doanh là rất cần - Mối quan hệ giữa chủ thể kinh doanh
thiết, vì đó là kết quả trải nghiệm của chủ thể với thực tại, tức là chủ thể kinh doanh phải
có niềm tin vào các giá trị đang hiện hữu
kinh doanh, tôn trọng sự thực kinh nghiệm đó
trong hoạt động kinh doanh như chủ trương
sẽ là một trong những cơ sở dẫn đến sự thành
của Đảng, cơ chế, chính sách và pháp luật
công trong kinh doanh. Tuy nhiên, ở quan
của Nhà nước; tiềm năng của thị trường; xu
điểm này của của chủ nghĩa thực dụng chúng
hướng vận động của thị trường, v.v..
ta cần phải thừa nhận rằng, kinh nghiệm chỉ
là một trong những cấp độ của nhận thức, nếu - Mối quan hệ giữa chủ thể kinh doanh
dừng lại và tuyệt đối hóa kinh nghiệm của cá với các đối tác, tức là chủ thể kinh doanh phải
nhân, lấy nó làm cơ sở để tạo lập niềm tin cho tạo ra niềm tin cho đối tác và tin vào các đối
tác trong quá trình kinh doanh.
chủ thể hành động là chưa đủ, mà cần phải kết
hợp hài hòa với những yếu tố khác của quá - Mối quan hệ giữa chủ thể kinh doanh
trình nhận thức. Hơn nữa, kinh nghiệm không với khách hàng, được xem là mối quan hệ
chỉ là của một cá nhân cụ thể mà là kết quả quan trọng nhất trong việc xác lập niềm tin
của sự trải nghiệm cộng đồng. trong hoạt động kinh doanh, vì xét đến cùng,
mục đích của chủ thể kinh doanh là hướng
2.4. Chủ nghĩa thực dụng cũng nêu lên đến người tiêu dùng. Nhưng để có được niềm
vấn đề niềm tin (mà J.Dewey gọi là lòng tin) tin ở người tiêu dùng thì chủ thể kinh doanh
của con người với tư cách là "vật bảo chứng cần phải quan tâm đến nhiều yếu tố, mà như
về sự hiện hữu của con người". Theo chủ gợi mở của chủ nghĩa thực dụng thì đó chính
nghĩa thực dụng thì niềm tin phải được xác là việc tạo lập và khẳng định thương hiệu của
lập trên những cơ sở nhất định, chẳng hạn sản phẩm (tức là ký hiệu, là khái niệm hay tên
như theo S.C.Pierce thì, nó phải được hình gọi của sản phẩm – như chủ nghĩa thực dụng
thành trên cơ sở phân tích các ký hiệu – ngôn vừa nêu ở trên), là các ý tưởng kinh doanh
ngữ để tìm ra ý nghĩa của nó, từ đó xác lập táo bạo, độc đáo (nhưng phải có cơ sở). Làm
niềm tin cho con người. Còn theo W.James được những điều như vậy, chủ thể kinh doanh
thì, niềm tin phải được tìm thấy nơi các ý sẽ có nhiều cơ hội gặt hái được hiệu quả thực
tưởng, các khái niệm và các lý thuyết (tức là tiến như mong đợi.
- ts. trịnh sơn hoan 145
3. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ thuyết chỉ dẫn con người hành động nhằm đạt
Chủ nghĩa thực dụng có xuất xứ từ Mỹ, là được hiệu quả cao nhất trong đời sống của họ.
đặc sản tinh thần của người Mỹ, là công cụ lý - Thực dụng trong đời sống thường ngày:
thuyết chỉ dẫn hành động của người Mỹ trong là khái niệm dùng để chỉ những hành vi của
cuộc sống. Nó được xem là triết học chính những người bất chấp các thể chế, bất chấp
thức của Nhà nước. Việc thừa nhận những giá các quy tắc luân lý, các chuẩn mực đạo đức
trị của nó là một thái độ khách quan đối với xã hội, v.v.. nhằm đạt được những hiệu quả
một học thuyết triết học. nhất định cho cá nhân mình, mà những hiệu
Vào những năm 60 của thể kỷ XX, chủ quả đó có thể thỏa mãn được nhu cầu nào đó
nghĩa thực dụng cũng có mặt ở Việt Nam, của họ trong những bối cảnh cụ thể.
nhưng người hiểu đúng thì ít mà hiểu chưa Ở Việt Nam, trong thời buổi kinh tế thị
đúng thì nhiều. Có ba nguyên nhân dẫn đến trường hiện nay, bên cạnh những chủ thể kinh
sự hiểu chưa đúng hoặc chưa đầy đủ về chủ doanh chân chính, tạo ra hiệu quả cao, thỏa
nghĩa thực dụng: Thứ nhất là, xuất phát từ các mãn được nhu cầu của bản thân và xã hội thì
nhà thực dụng trong quá trình triển khai học cũng có không ít những chủ thể kinh doanh
thuyết của mình đã tuyệt đối hóa các giá trị bất chấp tất cả để vươn lên chiếm lợi nhuận.
như hiệu quả của cá nhân, thỏa mãn được nhu Họ chỉ hiểu và vận dụng mặt trái của chủ
cầu cá nhân, kinh nghiệm của cá nhân, niềm nghĩa thực dụng, chứ không biết đến mặt giá
tin của cá nhân, v.v..; Thứ hai là, bản thân các trị của học thuyết này. Đã có không ít những
nhà triết học của trường phái này đã sử dụng hành vi xem thường pháp luật, vi phạm pháp
những thuận ngữ sặc mùi thị trường (đặc biệt luật, buôn lậu, trốn thuế, làm hàng giả, lừa
là James) như giá trị tiền mặt, lợi ích thiết lọc người tiêu dùng; bất chấp quy luật của
thân, lợi ích trọng yếu, v.v..; Thứ ba là, chủ tự nhiên, hủy hoại môi trường sinh thái, khai
nghĩa thực dụng vốn dĩ là ý thức hệ của giai thác tàn bạo tài nguyên thiên nhiên, miễn là
cấp tư sản Mỹ, được đế quốc Mỹ sử dụng như đem lại lợi nhuận cao tức thời; Và, hơn tất cả
một phương pháp giành thắng lợi trên tất cả những điều đó, có những chủ thể kinh doanh
các lĩnh vực. Trong khi đó, đế quốc Mỹ từng còn bất chấp cả quy luật đạo đức xã hội, bất
là kẻ thù xâm lược Việt Nam nên phần lớn chấp luân lý của gia đình, tranh chấp, gành
người Việt Nam chúng ta trước đây đều căm giật thị phần kinh doanh hàng hóa trên thương
thù Mỹ, coi tất cả những gì của Mỹ đều xấu, trường, thậm chí là biến người thân của mình
trong đó có cả chủ nghĩa thực dụng. Người thành kẻ địch chỉ vì lợi nhuận.
ta từng quy chụp chủ nghĩa thực dụng là thứ Tóm lại, chủ nghĩa thực dụng với tư
tư tưởng ngoại lai, xấu xa rồi từ đó phủ định cách là một học thuyết triết học nhân sinh,
sạch trơn những giá trị khoa học chân chính nó không hoàn toàn xấu như những gì mà
của nó. Từ thực tế này, chúng tôi cho rằng cần nhiều người Việt Nam trong quá khứ và hiện
phải phân biệt rõ hai khái niệm: “thực dụng tại nhìn nhận. Bản thân nó, cũng như các học
trong chủ nghĩa thực dụng” và “thực dụng thuyết triết học khác luôn hàm chứa tính hai
trong cuộc sống hàng ngày”: mặt: giá trị và hạn chế. Tuy nhiên, để là cơ sở
- Thực dụng trong chủ nghĩa thực dụng: lý thuyết có tác động tích cực đến quá trình
trước hết là một khái niệm triết học và bản tạo lập triết lý kinh doanh đúng đắn thì đòi
chất của nó được biểu trưng ở chỗ, nó là một hỏi cần phải từng bước giải quyết các yêu
phương tiện, một công cụ, hoặc là một lý cầu đang đặt ra hiện nay như: phải có thái
- Hội thảo Văn hóa kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường
146 định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
độ khách quan, khoa học khi đánh giá về chủ về chủ nghĩa thực dụng để nó đến được phổ
nghĩa thực dụng trên cả hai bình diện giá trị biến đến độc giả, v.v.. Làm được như vậy,
lẫn hạn chế; phải đầu tư cho nghiên cứu kỹ
thiết nghĩ sẽ góp phần hữu ích không chỉ cho
lưỡng và mạnh mẽ hơn về chủ nghĩa thực
dụng để làm rõ bản chất của nó; phải xúc tiến hoạt động kinh doanh nói riêng mà còn hữu
truyền thông những kết quả nghiên cứu mới ích đối với các hoạt xã hội khác.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Trịnh Sơn Hoan (2012), William James và chủ nghĩa thực dụng Mỹ, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
[2] Phạm Minh Lăng (1984), Mấy trào lưu triết học phương Tây, Nxb Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội.
[3] Lưu Phóng Đồng (1994), Triết học phương Tây hiện đại, Tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[4] Gia Khang – Kiến Văn ( 2011), Trí Tuệ dân tộc Mỹ, Nxb Thời đại.
[5] Nguyễn Thị Ngọc Oanh (2013), Văn hóa kinh doanh, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
[6] Phan Quốc Toản (2002), Đạo đức kinh doanh, Nxb Thống kê, Hà Nội
nguon tai.lieu . vn
