Xem mẫu
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 31 GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ PHÁT TRIỂN THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG MIỀN TRUNG CN. Hồ Thị Mai Hoa Thư viện, trường Đại học Xây dựng Miền Trung Đặt vấn đề: học và là nguồn thông tin phù hợp với nhu Chất lượng giảng dạy đại học ở nước cầu của người sử dụng tin. ta nói chung trong thời gian gần đây đang Thư viện trường đại học còn là điểm trong tình trạng báo động đỏ vì việc giảng kết nối giữa nguồn thông tin của xã hội và dạy và học tập vẫn diễn ra một cách thụ nhu cầu thông tin của sinh viên: Sinh viên động, cổ truyền và nhàm chán. Thầy giảng, hiệm nay đang đứng trước nhiều thách thức đọc, chiếu những gì đã được chuẩn bị trong mang tính thời đại. Xã hội thông tin đang giáo án. Trò nghe, chép, nhớ những gì thầy sản xuất ra một khối lượng thông tin lớn với chuyển giao…Việc dạy và học đó được hoàn tốc độ nhanh. Hiện tượng bùng nổ thông tin tất khi tiếng chuông báo hết giờ vang lên. này đang làm nảy sinh 3 vấn đề: Sự khủng Phương thức dạy và học như thế đang làm hoảng các vật mang tin, hiện tượng phân tán thông tin và tốc độ lạc hậu nhanh chóng của mất đi khả năng sáng tạo, năng lực tư duy thông tin. Vì vậy việc tiếp cận, khai thác và độc lập, sự sinh động và hấp dẫn của buổi sở hữu thông tin của sinh viên ngày càng trở học. Vậy làm thế nào để có những buổi học nên khó khăn và tốn kém. Mặt khác, sinh trở thành những chuyến phiêu lưu kỳ thú vào viên trong xã hội thông tin lại hoàn toàn bị lệ thế giới của tri thức? Làm thế nào để khơi thuộc vào thông tin. Thông tin đối với sinh gợi lên niềm say mê khám phá, khả năng viên không còn chỉ để biết mà còn là điều sáng tạo, khả năng tư duy độc lập của sinh kiện để tồn tại. Do vậy thư viện trong trường viên? Bài toán này có rất nhiều lời giải khác đại học phải trở thành điểm kết nối giữa nhu nhau, nhưng trong đó nhất thiết phải có lời cầu người dùng tin và nguồn tin của xã hội. giải từ các thư viện trong đó có thư viện Nó phải là chiếc cầu nối liền khoảng cách trường Đại học Xây dựng miền Trung. Vì ngày càng được nới rộng giữa nguồn thông sao? Bởi những lý do sau: tin và nhu cầu người dùng tin. Thứ nhất: Thế mạnh của thư viện Thư viện đại học là môi trường rèn trong trường Đại học: luyện và phát huy năng lực độc lập trong Thư viện trong trường Đại học là nơi việc khám phá và tư suy sáng tạo của sinh cung cấp nguồn thông tin quan trọng nhất viên: Việc tiếp cận, chiếm hữu và sở hữu tri trong nhà trường: Ở đây SV và GV được thức chỉ thật sự có hiệu quả trên tính tự giác tiếp cận nhiều nguồn thông tin khác nhau. của sinh viên. Việc tiếp cận và chiếm hữu Những nguồn thông tin từ thư viện sẽ là những kiến thức đã có là việc học về quá chính thống, đầy đủ, chính xác, toàn diện, đa khứ, việc tìm tòi, khám phá những cái chưa dạng và phong phú bởi các thông tin ấy đã có mới thật sự là việc học cho tương lai. được sàng lọc, có cơ sở pháp lý, cơ sở khoa Không có một người thầy nào, không có một
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 32 ngôi trường nào có thể song hành suốt đời không phải là những điều mà họ phải cố với sinh viên. Sinh viên vì thế phải học cách nhớ. Qua đó, sinh viên sẽ tự rèn cho mình tự tồn tại, tự khám phá ngay ở trên ghế nhà một phương pháp học tập, một phương pháp trường. Thư viện đại học mở ra một môi khảo sát vấn đề. Sự đóng góp của thư viện trường tri thức rộng lớn, thông thoáng và đa trong trường đại học cho lớp học này là dạng để sinh viên “thỏa sức” mở rộng tầm không thể chối bỏ. nhìn và thực hiện ước mơ của mình. Ở nơi Thứ hai: Thực trạng của thư viện đó, bài giảng của thầy chỉ còn là những “cọc trường ĐHXDMT: Thư viện trong trường tiêu” để sinh viên định hướng, xác định mục Đại học quan trọng là vậy, nhưng hiện tại tiêu của công cuộc khám phá. Thư viện đã thư viện của nhà trường vẫn chưa đáp ứng trở thành “thao trường” cần thiết để sinh được nhu cầu học tập và nghiên cứu của viên từng bước tập dượt trên con đường trở giảng viên, sinh viên nhà trường. Thời gian thành người có ích, có năng lực trên con gần đây thư viện đã được nâng cấp và dần đi đường chinh phục đỉnh cao trí tuệ sau này. vào hoạt động theo mô hình thư viện của Thư viện đại học có thể góp phần cải tiến một trường Đại học. Tuy nhiên, sự đầu tư đó nội dung chương trình giảng dạy: Sách giáo vẫn chưa đủ, nguồn tài nguyên thông tin khoa và giáo trình chỉ là cái khung cơ bản trong thư viện vẫn chưa được cải thiện là của nội dung chương trình đào tạo, tài liệu bao. Vấn đề đó được thể hiện: phong phú đa dạng trong thư viện mới thật 1- Về bộ máy tổ chức: Chỉ có 2 người sự đóng góp cho những tư duy, tri thức được và thư viện là một bộ phận trực thuộc phòng đặt thành vấn đề để đem ra nghiên cứu thảo chức năng của nhà trường đó là phòng Quản luận, so sánh, phê bình, đánh giá để đem đến lý Đào tạo. một nhận định riêng cho người học. Và như 2- Về vốn tài liệu và nguồn lực thông vậy, thư viện đại học đương nhiên đã làm tin: Còn nghèo, hiện chỉ có gần 40.000 đơn thay đổi phương pháp giảng dạy và học tập ở vị tài liệu lại đa phần cũ và lạc hậu. Trong trường đại học. Thay vì thầy lên lớp thuyết khi đó những tài liệu chuyên sâu, có giá trị, trình hàng loạt kiến thức, học trò lắng nghe, tài liệu nước ngoài rất khiêm tốn. ghi chép, nhớ, lập lại và chứng tỏ cái nhớ, 3- Cơ sở vật chất chật hẹp, trang thiết bị hiểu của mình qua các kỳ thi, thì ở đây chưa có gì đáng giá, tính chuyên dụng, công người thầy trong lớp học chỉ nêu vấn đề mà nghệ cao và tiện nghi vẫn chỉ là “mơ ước”. học trò cần tìm hiểu và chỉ ra những nguồn 4- Dịch vụ trong thư viện hiện tại chưa tài liệu mà sinh viên có thể dùng để nghiên có gì, hình thức phục vụ chủ yếu là cho cứu tham khảo. Sinh viên phải tự đến thư mượn tài liệu về nhà và phục vụ SV học tại viện tìm tài liệu liên quan đến vấn đề cần chỗ. Thư viện “hình như” vẫn còn nằm bên nghiên cứu, thảo luận. Thư viện có đầy đủ lề hoạt động giảng dạy và học tập của giảng sách báo, tài liệu điện tử, vv... về mọi lĩnh viên và sinh viên trong nhà trường. vực tri thức trong chương trình đào tạo của Thư viện thế kỷ XXI không chỉ là một nhà trường. Những điều sinh viên phát hiện, trung tâm tri thức, mà còn là một trung tâm tìm tòi được sẽ khắc sâu vào tâm trí của sinh thông tin, ở đó không chỉ có sách, báo, tạp viên, vì đó là những điều họ tự tìm ra chứ chí in trên giấy mà còn có các xuất bản
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 33 phẩm dưới dạng điện tử nối mạng Internet. 2/ Tăng cường chất lượng cơ sở vật chất Vì vậy, hình thức tổ chức và phương pháp và đội ngũ nhân viên: hoạt động của thư viện các trường Đại học - Về cơ sở vật chất: Mở rộng diện tích nói chung và thư viện trường ĐHXDMT nói và hiện đại hoá các phương tiện ở thư viện là riêng phải là sự kết hợp giữa thư viện truyền điều cần thiết để thư viện phải trở thành một thống và thư viện điện tử, thư viện số, trong trung tâm nghiên cứu trong nhà trường để từ đó việc sử dụng máy tính để lưu giữ, khai đó làm sao tạo được sự hấp dẫn đối với giáo thác thông tin và xây dựng thư viện số là xu viên và sinh viên bởi tính chuyên dụng, tiện hướng quan trọng nhất trong việc phát triển nghi và mỹ quan. tự động hoá của thư viện. Vì vậy trong - Về đội ngũ nhân viên: Cần phải hướng đến tính chuyên nghiệp trong khuôn khổ cho phép chúng tôi xin đề xuất phương thức phục vụ bạn đọc. Những phẩm một số giải pháp nhằm mục đích đổi mới và chất cần có đối với nhân viên thư viện đại phát triển thư viện của nhà trường như sau: học là năng lực chọn lọc, đánh giá, tái cấu 1/ Phải thay đổi quan điểm và chính sách trúc và tổ chức thông tin. Năng lực phát đầu tư đối với thư viện: hiện, xác định và kiến tạo nhu cầu tin. Năng Hầu hết những người có trách nhiệm lực tư vấn và cung ứng thông tin. Là nhân đối với công việc này trước đây thường xem viên thư viện nhưng cũng đồng thời phải là thư viện như một bộ phận cần có để đảm bảo một nhà giáo dục. sự đồng bộ cơ cấu của một nhà trường mà - Tăng cường qui mô, chất lượng tài liệu không cần quan tâm đến việc thư viện có để và nguồn lực thông tin: Nguồn lực thông tin làm gì? Vì vậy việc đầu tư cho thư viện chủ của thư viện phải phù hợp với mục tiêu đào yếu để hoạt động cần có cho sự “đồng bộ” tạo của nhà trường, với nhu cầu và thói quen ấy mà không nghĩ tới hiệu quả phục vụ của sử dụng của giảng viên, sinh viên và hướng một thư viện như thế nào? Nhưng những đến nhu cầu đòi hỏi của xã hội. Cần phải chú ý đến nguồn lực thông tin nội sinh đó là các quan điểm ấy không thể tồn tại ở một thư luận án, các báo cáo khoa học, các kỷ yếu viện của một trường Đại học nhất là trong khoa học của nhà trường và các trường có giai đoạn mà sự phát triển mạnh mẽ của liên quan. Vốn tài liệu và nguồn lực thông CNTT và KHKT đang là then chốt trong thế tin của thư viện phải được cấu trúc một cách kỷ 21 này. linh động và mềm dẻo để có thể lưu giữ và Hãy xác định thư viện là thiết chế chuyển tải một cách thuận tiện. Môi trường quan trọng hàng đầu trong cơ cấu đào tạo số hiện nay là giải pháp tối ưu cho việc linh của một trường đại học, tham gia và chịu động và mềm dẻo hóa vốn tài liệu của thư trách nhiệm chính vào chất lượng đào tạo viện trong điều kiện tài chính còn hạn chế. của nhà trường, do vậy phải có một chính - Tổ chức thư viện trở thành một môi sách mang tính pháp lý về sự đầu tư cho trường mở, liên kết khai thác tài liệu với các thư viện và đó cũng phải là một hạng mục thư viện trong cùng ngành và các thư viện chi tiêu chính thức và tương đối lớn trong khác: Do vẫn còn tồn tại tư duy “quản thủ tư ngân sách nhà trường. liệu” nên người ta đã dựng lên những rào
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 34 cản không gian, rào cản thời gian và rào cản như các thư viện có tên tuổi trong khu vực thủ tục. Sinh viên, giảng viên chỉ có thể tiếp để việc trao đổi tài liệu, kinh nghiệm tổ chức cận được với nguồn thông tin ở một địa điểm và quản lý thư viện hiện đại, đào tạo chuyên nhất định và với một loạt những thủ tục nhất gia, tranh thủ nguồn tài trợ nước ngoài thông định…Những rào cản ấy cần được gỡ bỏ qua các dự án quốc tế. trong thời đại kỹ thuật số như hiện nay. Tóm lại: Đã đến lúc thư viện trường Khuynh hướng “thư viện không tường” hay phải trở thành niềm tự hào, là tâm điểm của “phục vụ bên ngoài các bức tường thư viện” mọi hoạt động trong nhà trường, là nơi kiểm hiện nay đang được các thư viện hướng đến. Thư viện đại học phải trở thành một trạm nghiệm đáng tin cậy của giảng viên và sinh trung chuyển thông tin của một hệ thống viên trong quá trình giảng dạy và học tập. thông tin toàn quốc và toàn cầu. Những Không thể nói đến việc đổi mới và nâng cao thành tựu của công nghệ thông tin, kỹ thuật, chất lượng đào tạo giáo dục trong nhà trường viễn thông là thời cơ để xu hướng này có thể mà thư viện lại đứng bên lề. Cùng với việc phát triển thuận lợi. thư viện trường đại học đã đến lúc là điều - Hướng mở rộng hợp tác quốc tế, liên kiện bắt buộc trong việc kiểm định, đánh giá kết hoà mạng với hệ thống thư viện của một chất lượng đào tạo các trường đại học trong số trường đại học trong cùng ngành cũng thời gian tới ở Việt Nam. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Pháp lệnh thư viện. 2001. Học viện Chính trị Quốc gia. [2] Quyết định số 13/2008/QĐ-BVHTTDL ngày 10/3/2008 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch về việc ban hành Quy chế mẫu tổ chức và hoạt động thư viện trường đại học. [3] Chiến lược phát triển văn hoá đến năm 2015, định hướng phát triển đến năm 2020 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch. [4] Một số báo cáo về hoạt động thư viện ở các thư viện trường Đại học và Cao đẳng trong cả nước.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học