Xem mẫu
- F. Engels – nhµ lý luËn lçi l¹c vµ chiÕn sÜ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i trong phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ Vò ThÞ Xu©n Mai(*) tæng thuËt C¸ch ®©y ®óng 190 n¨m, vµo ngµy 28/11/1820, t¹i thµnh phè Barmen thuéc tØnh Ranh, §øc, mét con ng−êi ®· ®−îc sinh ra mµ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp g¾n liÒn víi sù nghiÖp ®Êu tranh cho sù ph¸t triÓn, tiÕn bé cña nh©n lo¹i vµ sèng m·i trong khèi ãc, tr¸i tim cña hµng triÖu con ng−êi yªu tù do, hoµ b×nh, c«ng lý vµ chÝnh nghÜa,... cho ®Õn tËn ngµy nay. Ng−êi ®ã chÝnh lµ F. Engels. Nh©n dÞp kû niÖm 190 n¨m ngµy sinh cña «ng (1820-2010), Häc viÖn ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh phèi hîp víi c¸c bé, ban, ngµnh trung −¬ng vµ c¸c häc viÖn, c¸c tr−êng ®¹i häc trong n−íc long träng tæ chøc Héi th¶o khoa häc quèc gia víi chñ ®Ò "F. Engels - nhµ lý luËn lçi l¹c vµ chiÕn sÜ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i trong phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ". Ban tæ chøc ®· nhËn ®−îc 135 b¶n b¸o c¸o tham luËn. Néi dung bµi viÕt d−íi ®©y lµ nh÷ng néi dung chÝnh ®−îc tr×nh bµy vµ th¶o luËn t¹i Héi th¶o. 1. F. Engels - tuæi trÎ cña mét thiªn tµi Chóa vµ «ng còng lµ mét tÝn ®å thµnh F. Engels sinh ra vµo lóc ch©u ¢u t©m nhÊt cña nhµ thê. Nh−ng ®Õn tuæi b¾t ®Çu c¶m thÊy c¬n lèc cña c¸ch m¹ng. 14-15, tiÕp cËn víi ph¸i Hegel trÎ, F. Chó bÐ F. Engels b¾t ®Çu con ®−êng vµo Engels nhËn biÕt vai trß cña lý trÝ vµ ®êi b»ng kho¶ng thêi gian “nghØ gi¶i lao” b¾t ®Çu biÕt suy nghÜ mét c¸ch ®éc lËp gi÷a hai mµn c¸ch m¹ng; mµn thø hai næ vµ biÕt phª ph¸n.(*)Qua thêi gian, víi trÝ ra vµo n¨m 1830 khi F. Engels võa m−êi th«ng minh thiªn bÈm cña m×nh, dÇn tuæi. Nh÷ng n¨m th¸ng tr«i qua, c¸ch dÇn trªn gi¸ s¸ch cña F. Engels nh÷ng m¹ng ngµy mét lín m¹nh vµ còng lµ cuèn s¸ch t«n gi¸o biÕn mÊt vµ lÇn l−ît kho¶ng thêi gian F. Engels ngµy cµng hiÖn ra lµ c¸c cuèn “C«ng cuéc kh«i tr−ëng thµnh. phôc vÜ ®¹i cña khoa häc” cña F. Bacon, Hä nhµ Engels lµ nh÷ng ng−êi h©m “§èi tho¹i” cña Galileo Galilei, “LuËn mé chñ nghÜa nh©n ®¹o. ¤ng cña F. v¨n vÒ ¸nh s¸ng” cña R. Descarter,... Engels cho r»ng, ®¹o C¬ ®èc lµ mét bé ®©y lµ nh÷ng t¸c phÈm cña c¸c nhµ triÕt nguyªn t¾c dïng ®Ó duy tr× trËt tù x· héi. V× vËy, nh÷ng n¨m th¸ng th¬ Êu (*) ThS., Häc viÖn ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnh quèc cña F. Engels trµn ®Çy niÒm tin vµo gia Hå ChÝ Minh.
- F. Engels – nhµ lý luËn lçi l¹c vµ… 19 häc tù nhiªn ®· gi¶i ®¸p t−¬ng ®èi ®Çy F. Engels ®· trë thµnh mét nhµ b¸c häc. ®ñ nh÷ng vÊn ®Ò mµ F. Engels tõng suy Trªn con ®−êng häc tËp vµ nghiªn cøu, nghÜ n¸t ãc. Sù thay ®æi nhËn thøc vµ F. Engels ®· gÆp K. Marx lÇn thø nhÊt hµnh ®éng cña F. Engels ®· lµm bè cËu vµo n¨m 1842 vµ lÇn thø hai vµo mïa giËn d÷ vµ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng HÌ n¨m 1844. Hai con ng−êi tõ nh÷ng trËn ®ßn roi. Tuy nhiªn cËu ®· lín vµ hoµn c¶nh xuÊt th©n, m«i tr−êng gi¸o trong cuéc tranh luËn víi bè, F. Engels dôc vµ qu¸ tr×nh ®µo t¹o rÊt kh¸c nhau, b»ng lý luËn s©u s¾c ®· ®¸p l¹i: “Ba nh−ng cã ®iÓm t−¬ng ®ång bëi trÝ tuÖ kh«ng b»ng lßng v× con b¾t ®Çu hoµi thiªn tµi vµ tr¸i tim nhiÖt huyÕt, ®· trë nghi nhiÒu c¸i. Nh−ng hai thÕ kû tr−íc thµnh hai ng−êi ®ång chÝ, hai ng−êi b¹n, ®©y, Descarter ch¼ng ®· tõng kh¸m ph¸ mét t×nh b¹n vÜ ®¹i vµ c¶m ®éng, g¾n ra sù hoµi nghi lµ mét ho¹t ®éng cña quyÖn t×nh ®ång chÝ s¾t son chung thuû. hoµi nghi ®ã sao? Ch©m ng«n cña «ng ta Tõ viÖc nghiªn cøu triÕt häc, kinh tÕ 'T«i t− duy, do ®ã t«i tån t¹i!' §ã còng lµ chÝnh trÞ häc, víi thiªn tµi quan s¸t thùc ch©m ng«n cña con”. tÕ vµ ãc kh¸i qu¸t s¸ng t¹o lý luËn, hai Vµo nh÷ng n¨m 1835-1840, F. «ng ®· ®ång s¸ng lËp nªn mét häc Engels ®Õn tuæi tr−ëng thµnh còng lµ thuyÕt khoa häc – c¸ch m¹ng v¹ch thêi lóc c¸ch m¹ng t¹m thêi xÕp c¸c bao ®¹n ®¹i – häc thuyÕt Marx. l¹i, kh«ng giÔu trªn ®−êng phè mµ ®i Trªn con ®−êng nghiªn cøu khoa trªn c¸c trang b¸o, ngµy h«m nay vò khÝ häc vµ ho¹t ®éng ®Êu tranh cho sù ra ®êi cña c¸ch m¹ng lµ mét khèi ãc. §©y lµ vµ th¾ng lîi cña CNCS khoa häc, F. lóc F. Engels dÇn c¶m nhËn ®−îc ý chÝ Engels lu«n lµ ng−êi b¹n, ng−êi ®ång chÝ c¸ch m¹ng ë ch©u ¢u, mçi tr¸i tim thuû chung, chia bïi sÎ ngät, ®ång cam trung thùc lµ mét tr¸i tim chiÕn sÜ. céng khæ víi K. Marx, b¶o vÖ chñ nghÜa Marx ngay c¶ khi K. Marx ®· qua ®êi. Nh÷ng n¨m 1841-1846 c¬n lèc c¸ch Nh÷ng ng−êi céng s¶n trªn thÕ giíi m¹ng lËt vïn vôt nh÷ng trang lÞch sö, ®Òu biÕt r»ng nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì më ra mét thêi ®¹i míi còng lµ lóc F. hÕt lßng cña F. Engels, K. Marx khã cã Engels hai m−¬i t¸m tuæi. LÇn ®Çu tiªn ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó hoµn thµnh nh÷ng trong ®êi vµo sinh nhËt m×nh, F. Engels t¸c phÈm ®å sé cña m×nh, ®Æc biÖt lµ bé kh«ng h«n lªn ®«i m¸ dÞu dµng cña mÑ. “T− b¶n”. H¬n thÕ n÷a, trªn b×nh diÖn lý H«m ®ã lÇn ®Çu tiªn anh h«n lªn l¸ cê luËn, ngoµi nh÷ng t¸c phÈm thiªn tµi rùc rì cña c¸ch m¹ng, b¾t ®Çu thêi kú cña riªng m×nh, «ng cßn gióp K. Marx tr−ëng thµnh cña Engels. rÊt nhiÒu vÒ mÆt khoa häc. F. Engels 2. Nh©n c¸ch cao th−îng, t×nh b¹n ®· cã c«ng ®Çu trong viÖc hoµn chØnh vµ thuû chung cña F. Engels cho xuÊt b¶n phÇn cßn l¹i cña bé “T− Tõ mét häc sinh ®Çy m¬ méng, mét b¶n”. Ngay c¶ nh÷ng t¸c phÈm hai chµng trai giµu lßng nh©n ®¹o, nång ng−êi cïng trùc tiÕp viÕt, F. Engels bao nhiÖt, yªu tù do ®· dïng thi ca lµm vò giê còng tuyªn bè: nh÷ng t− t−ëng chñ khÝ biÓu lé sù ®ång c¶m víi nh©n d©n vµ ®¹o cña c¸c t¸c phÈm Êy hoµn toµn lµ kh¸t väng t−¬ng lai; tõ con ®−êng tù häc, cña b¹n «ng – K. Marx. häc trong s¸ch b¸o, trong c¸c c©u l¹c bé Víi viÖc hoµn thµnh mét khèi l−îng khoa häc, trong tæng kÕt thùc tiÔn vµ c«ng viÖc v« cïng ®å sé, khã kh¨n trong trong sù phÉn né cña x· héi ®−¬ng thêi, chØnh lý, biªn tËp vµ cho xuÊt b¶n
- 20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010 QuyÓn II, QuyÓn III bé “T− b¶n”, F. vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, ®ång thêi Engels ®· x©y cho ng−êi b¹n vÜ ®¹i cña g¾n kÕt chøc n¨ng thÕ giíi quan cña m×nh mét ®µi t−ëng niÖm vinh quang vµ triÕt häc víi chøc n¨ng ph−¬ng ph¸p chãi läi. Chñ nghÜa Marx chØ mang tªn luËn cña nã thµnh mét thÓ thèng nhÊt mét m×nh Marx th«i lµ ®ñ. §ã lµ ®Ò xuÊt trong viÖc xem xÐt giíi tù nhiªn, ®êi cña chÝnh F. Engels. ¤ng còng tù ®¸nh sèng x· héi vµ t− duy con ng−êi, thµnh gi¸ r»ng, b¶n th©n «ng còng cã nh÷ng khoa häc kh«ng chØ “gi¶i thÝch ®óng thÕ ®ãng gãp nµo ®ã trong sù nghiÖp vµ t− giíi”, mµ cßn “tham gia vµo qu¸ tr×nh t−ëng cña K. Marx, song nh÷ng g× mµ c¶i t¹o thÕ giíi” vµ do vËy, F. Engels «ng lµm ®−îc th× kh«ng cã «ng, K. Marx ®· lµm cho triÕt häc, nh− V. I. Lenin còng lµm ®−îc, cßn nh÷ng g× mµ Marx nhËn xÐt, trë thµnh “chñ nghÜa duy vËt lµm ®−îc th× «ng vµ nh÷ng ng−êi kh¸c triÕt häc hoµn bÞ”, thµnh “c«ng cô nhËn kh«ng thÓ nghÜ tíi. thøc vÜ ®¹i”. Sinh thêi, mÆc dï F. Engels rÊt Víi chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, cïng khiªm tèn, lu«n tù nhËn m×nh lµ c©y vÜ víi K. Marx, F. Engels ®· thùc hiÖn mét cÇm thø hai bªn c¹nh K. Marx, lu«n cuéc c¸ch m¹ng trong toµn bé quan kh¼ng ®Þnh vai trß s¸ng lËp hµng ®Çu lµ niÖm vÒ lÞch sö thÕ giíi bëi v× lÇn ®Çu thuéc vÒ K. Marx, nh−ng nh÷ng ng−êi tiªn c¸c quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi nghiªn cøu vÒ chñ nghÜa Marx ®Òu loµi ng−êi ®−îc ®−a ra ¸nh s¸ng, bao nhËn thÊy nh÷ng ®ãng gãp to lín, dÊu gåm hÖ thèng c¸c quy luËt: quy luËt Ên s©u ®Ëm cña F. Engels trong viÖc quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt; quy Marx. ChÝnh K. Marx ®· ®¸nh gi¸ F. luËt c¬ së kinh tÕ cña x· héi quyÕt ®Þnh Engels lµ mét trong nh÷ng ®¹i biÓu kiÕn tróc th−îng tÇng cña x· héi, tån t¹i xuÊt s¾c nhÊt cña CNXH hiÖn ®¹i. V. I. x· héi quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi chø Lenin kh¼ng ®Þnh “Muèn ®¸nh gi¸ ®óng kh«ng ph¶i ng−îc l¹i; kinh tÕ xÐt ®Õn ®¾n nh÷ng quan ®iÓm cña Marx, tuyÖt cïng quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ; quy luËt vÒ ®èi ph¶i ®äc nh÷ng t¸c phÈm cña ng−êi sù thay thÕ lÉn nhau nh− mét qu¸ tr×nh cïng t− t−ëng vµ ng−êi céng t¸c gÇn gòi lÞch sö tù nhiªn cña c¸c h×nh th¸i kinh nhÊt cña Marx lµ F. Engels. Kh«ng thÓ tÕ - x· héi,… nµo hiÓu ®−îc chñ nghÜa Marx vµ tr×nh Nh÷ng t¸c phÈm mµ F. Engels viÕt bµy ®Çy ®ñ ®−îc chñ nghÜa Marx nÕu cïng víi K. Marx còng nh− nh÷ng t¸c kh«ng chó ý ®Õn toµn bé nh÷ng t¸c phÈm cña riªng F. Engels ®· trë thµnh phÈm cña Engels”. nh÷ng t¸c phÈm kinh ®iÓn, trong ®ã lÇn 3. F. Engels – ng−êi ®· gãp phÇn ®Çu tiªn nhiÒu luËn ®iÓm, nguyªn lý, lµm cho triÕt häc trë thµnh “chñ nghÜa quy luËt vµ ph¹m trï cña triÕt häc mµ K. duy vËt hoµn bÞ”, thµnh “c«ng cô nhËn Marx vµ «ng x©y dùng ®· ®−îc tr×nh thøc vÜ ®¹i” bµy mét c¸ch cã hÖ thèng. F. Engels cßn Cïng víi K. Marx vµ ®éc lËp víi K. lµ ng−êi ®Çu tiªn vËn dông phÐp biÖn Marx, F. Engels ®· dµnh c¶ cuéc ®êi chøng duy vËt vµo viÖc nhËn thøc nghiªn cøu khoa häc t¹o nªn cuéc c¸ch nh÷ng quy luËt cña tù nhiªn, nhê ®ã, m¹ng vÜ ®¹i trong lÞch sö t− t−ëng triÕt ®· ph¸t hiÖn ra ý nghÜa triÕt häc s©u s¾c häc nh©n lo¹i b»ng viÖc x©y dùng vµ cña chóng, ®−a ra nh÷ng tiªn ®o¸n ph¸t triÓn chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng thiªn tµi vÒ mèi liªn hÖ gi÷a triÕt häc
- F. Engels – nhµ lý luËn lçi l¹c vµ… 21 víi khoa häc tù nhiªn, vÒ sù ph¸t triÓn K. Marx ®· ph¸t hiÖn ra quy luËt kinh tÕ cña khoa häc trong t−¬ng lai, ®ång thêi c¬ b¶n cña CNTB – quy luËt gi¸ trÞ chøng minh r»ng chñ nghÜa duy vËt thÆng d−. Cïng víi K. Marx, F. Engels biÖn chøng vµ phÐp biÖn chøng duy vËt ®· v¹ch râ qu¸ tr×nh ph¸t sinh, ph¸t lµ c¬ së lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn triÓn cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN, kh«ng chØ cho c¸c khoa häc x· héi, mµ nªu lªn nh÷ng mÆt tiÕn bé, ®ång thêi cßn c¶ c¸c khoa häc tù nhiªn vµ khoa còng v¹ch râ nh÷ng khuyÕt tËt vµ m©u häc kü thuËt. thuÉn cña CNTB. Tõ ®ã hai «ng ®· chØ ra 4. Cèng hiÕn cña F. Engels trong häc r»ng, ph−¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN tÊt thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d− – ph¸t hiÖn vÜ yÕu sÏ bÞ thay thÕ bëi ph−¬ng thøc s¶n ®¹i thø hai cña häc thuyÕt Marx xuÊt míi, cao h¬n, tiÕn bé h¬n, ®ã lµ Nh÷ng cèng hiÕn cña F. Engels qua ph−¬ng thøc s¶n xuÊt CSCN. c¸c c«ng tr×nh ®Çu tay nh− “L−îc th¶o 5. Cèng hiÕn ®Æc s¾c cña F. Engels phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ”, “T×nh trong viÖc ph¸t hiÖn sø mÖnh lÞch sö toµn c¶nh cña giai cÊp lao ®éng ë Anh”, cïng thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n – ph¸t nh÷ng bµi viÕt vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, hiÖn vÜ ®¹i thø ba cña häc thuyÕt Marx x· héi cña n−íc Anh lóc bÊy giê ®· b¸c Tõ bá vÞ trÝ xuÊt th©n cña m×nh, F. bá nh÷ng quan ®iÓm lý luËn t«n sïng Engels ®· l¨n lén, g¾n bã víi phong trµo chÕ ®é t− h÷u nãi chung, chÕ ®é së h÷u c«ng nh©n; víi tÊm lßng trung thµnh v« t− s¶n nãi riªng, v¹ch trÇn bÝ mËt cña h¹n vµ lËp tr−êng kiªn ®Þnh; víi trÝ tuÖ chÕ ®é bãc lét, ¸p bøc, chÕ ®é c¹nh tranh thiªn tµi vµ sù mÉn c¶m vÒ chÝnh trÞ, F. v« chÝnh phñ, n¹n khñng ho¶ng vµ thÊt Engels ®· quan s¸t, c¶m nhËn trùc tiÕp nghiÖp, n¹n bÇn cïng ®ãi khæ, ®Þa vÞ nhu cÇu bøc thiÕt cña mét giai cÊp bÞ ¸p kinh tÕ – x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n bøc, bãc lét nÆng nÒ nhÊt trong x· héi t− trong x· héi t− b¶n. Trªn c¬ së dù b¸o cã b¶n vµ ph¸t hiÖn ra lùc l−îng x· héi cã vai tÝnh khoa häc vµ c¸ch m¹ng mang b¶n trß chñ ®¹o trong cuéc ®Êu tranh nh»m chÊt nh©n v¨n s©u s¾c, F. Engels truy t×m xo¸ bá ¸p bøc, bãc lét cña CNTB, x©y dùng nguyªn nh©n s©u xa cña nh÷ng tÖ n¹n CNCS - ®ã lµ giai cÊp c«ng nh©n. x· héi, nh÷ng nçi thèng khæ cña giai cÊp c«ng nh©n: ®ã lµ chÕ ®é së h÷u t− nh©n t− Cã thÓ kh¼ng ®Þnh, theo V. I. Lenin, s¶n. Trong chÕ ®é ®ã, lùc l−îng s¶n xuÊt viÖc ph¸t hiÖn ra sø mÖnh lÞch sö cña c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn vµ t¹o ra nhiÒu giai cÊp c«ng nh©n lµ “®iÓm träng yÕu cña c¶i nh−ng “n¹n giµu – nghÌo, ®au khæ trong häc thuyÕt Marx”. Tõ ®ã häc do chÝnh sù thõa th·i ®Î ra” l¹i ngµy cµng thuyÕt Marx trë thµnh vò khÝ s¾c bÐn, t¨ng lªn. ngän ®uèc soi ®−êng cho phong trµo ®Êu Víi nh÷ng ph¸t hiÖn vµ nh÷ng t− tranh cña giai cÊp c«ng nh©n, ®−a t−ëng, quan ®iÓm thÓ hiÖn trong c¸c phong trµo c«ng nh©n tõ ®Êu tranh tù c«ng tr×nh nghiªn cøu ngay tõ thêi gian ph¸t ®Õn tù gi¸c, tõ “giai cÊp tù m×nh” ®Çu cña F. Engels, nh− K. Marx nhËn ®Õn “giai cÊp cho m×nh”. xÐt, ®· gîi më vµ t¹o c¶m høng cho K. Cèng hiÕn cña F. Engels ®èi víi Marx mét h−íng nghiªn cøu míi, ®óng phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ ®−îc thÓ ®¾n vÒ x· héi t− b¶n, h−íng nghiªn cøu hiÖn sinh ®éng th«ng qua 10 n¨m tån chuyÓn tõ triÕt häc vµ luËt häc sang t¹i cña Quèc tÕ I vµ ho¹t ®éng cña «ng nghiªn cøu kinh tÕ chÝnh trÞ häc. Tõ ®ã, trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ cho
- 22 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2010 ®Õn tËn cuèi ®êi. Sau khi Quèc tÕ I «ng ®Êu tranh víi bÊt cø ng−êi nµo coi ngõng ho¹t ®éng, råi Quèc tÕ II ra ®êi, th−êng sù tiÕn bé cña khoa häc, coi vÊn ®Ò thèng nhÊt phong trµo c«ng th−êng nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng nhu nh©n quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ sù thèng nhÊt cÇu x· héi míi n¶y sinh. Khi t×nh h×nh t− t−ëng cña phong trµo ®−îc F. Engels thay ®æi vµ cuéc sèng hiÖn thùc ®Æt ra hÕt søc quan t©m. ¤ng ®Êu tranh m¹nh nh÷ng vÊn ®Ò míi, «ng dòng c¶m xem mÏ, kiªn quyÕt chèng nh÷ng khuynh xÐt l¹i ngay c¶ nh÷ng quan ®iÓm cña h−íng t− t−ëng ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m×nh. ¤ng th¼ng th¾n thõa nhËn sai phong trµo c«ng nh©n, nhÊt lµ ®Êu lÇm cña m×nh vµ K. Marx trong thêi kú tranh chèng chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ b·o t¸p c¸ch m¹ng 1848-1852 khi nhËn nghÜa v« chÝnh phñ, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, ®Þnh vÒ t×nh h×nh thÕ giíi, vÒ CNTB, vÒ vai trß quan träng cña chñ nghÜa Marx ph−¬ng ph¸p, s¸ch l−îc c¸ch m¹ng cña trong phong trµo c«ng nh©n. phong trµo c«ng nh©n,... Ngay c¶ mét sè Khi ®¸nh gi¸ c«ng lao to lín cña F. nhËn ®Þnh trong “Tuyªn ng«n cña §¶ng Engels ®èi víi phong trµo ®Êu tranh Céng s¶n” sau nµy ®· ®−îc F. Engels c¸ch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi, cïng K. Marx thõa nhËn nÕu ®−îc viÕt V. I. Lenin viÕt: “Sau b¹n «ng lµ K. l¹i th× còng cÇn bæ sung vµ yªu cÇu Marx, Engels lµ nhµ b¸c häc vµ ng−êi nh÷ng ng−êi céng s¶n “bÊt cø ë ®©u vµ thµy lçi l¹c nhÊt cña giai cÊp v« s¶n bÊt cø lóc nµo, viÖc ¸p dông nh÷ng hiÖn ®¹i trong toµn thÕ giíi v¨n minh. nguyªn lý ®ã còng ph¶i tuú theo hoµn Tõ ngµy mµ vËn mÖnh ®· g¾n liÒn K. c¶nh lÞch sö ®−¬ng thêi, vµ do ®Êy kh«ng Marx víi F. Engels th× sù nghiÖp suèt nªn qu¸ c©u nÖ vµo nh÷ng biÖn ph¸p ®êi cña hai ng−êi b¹n Êy trë thµnh sù c¸ch m¹ng nªu ra ë cuèi ch−¬ng II”. nghiÖp chung cña hä. Cho nªn muèn Lµ nhµ t− t−ëng qu©n sù thiªn tµi, hiÓu F. Engels ®· lµm g× cho giai cÊp v« F. Engels cßn lµ ng−êi cã c«ng ®Æt nÒn s¶n th× ph¶i nhËn râ ý nghÜa cña häc mãng x©y dùng vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt thuyÕt vµ ho¹t ®éng cña Marx ®èi víi sù m¸cxÝt vÒ qu©n ®éi, vÒ chiÕn tranh, b¶o ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng. Nh÷ng ®ãng hiÖn ®¹i”. gãp cña F. Engels trong lÜnh vùc khoa häc, nghÖ thuËt qu©n sù gãp phÇn lµm 6. F. Engels b¶o vÖ, ph¸t triÓn chñ phong phó, s©u s¾c h¬n di s¶n lý luËn nghÜa Marx, gãp phÇn lµm cho chñ cña chñ nghÜa Marx trong kho tµng tri nghÜa Marx trë thµnh bÊt diÖt thøc, v¨n ho¸ nh©n lo¹i, mét mÉu mùc Còng nh− K. Marx, F. Engels kh«ng vÒ sù vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa duy bao giê coi lý luËn cña m×nh lµ häc vËt biÖn chøng, chñ nghÜa duy vËt lÞch thuyÕt hoµn h¶o, ®· xong xu«i vµ buéc sö vµo nhËn thøc, gi¶i thÝch lÜnh vùc mäi ng−êi ph¶i rËp khu«n, sao chÐp, mµ ®Æc biÖt phøc t¹p lµ chiÕn tranh vµ hoµ lu«n ®ßi hái ph¶i ph¸t triÓn lý luËn b×nh, qu©n sù vµ quèc phßng, khëi th«ng qua nghiªn cøu thùc tiÔn, tæng nghÜa vò trang vµ ®Êu tranh c¸ch m¹ng, kÕt thùc tiÔn. x©y dùng qu©n ®éi c¸ch m¹ng vµ b¶o vÖ F. Engels kiªn quyÕt b¸c bá nh÷ng Tæ quèc. m−u toan gi¸o ®iÒu ho¸ häc thuyÕt 7. ý nghÜa vµ nh÷ng gi¸ trÞ c¸c luËn Marx, biÕn häc thuyÕt ®ã thµnh mét mí ®iÓm cña F. Engels ®èi víi c¸ch m¹ng nh÷ng c«ng thøc bÊt biÕn. §ång thêi, ViÖt Nam
- F. Engels – nhµ lý luËn lçi l¹c vµ… 23 VËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa Marx- ta còng nhËn thøc s¸ng tá h¬n sø mÖnh Lenin, trong ®ã cã nh÷ng t− t−ëng thiªn lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n, t¨ng tµi cña F. Engels, §¶ng ta do Chñ tÞch c−êng vai trß l·nh ®¹o ®Êt n−íc cña Hå ChÝ Minh s¸ng lËp vµ rÌn luyÖn §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam trong bèi ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô gi¶i c¶nh héi nhËp quèc tÕ, x©y dùng nÒn phãng d©n téc, thèng nhÊt Tæ quèc, ®−a kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, c¶ n−íc qu¸ ®é lªn CNXH vµ hiÖn nay x©y dùng nÒn d©n chñ XHCN víi Nhµ ®ang l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi. Qua n−íc ph¸p quyÒn cña nh©n d©n, do gÇn 25 n¨m ®æi míi ®Êt n−íc cho thÊy, nh©n d©n, v× nh©n d©n vµ h−íng ®Õn ®æi míi lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña sù x· héi “D©n giµu, n−íc m¹nh, d©n chñ, nghiÖp c¸ch m¹ng, lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa c«ng b»ng, v¨n minh”. sèng cßn. Tuy nhiªn ®æi míi kh«ng ph¶i lµ phñ ®Þnh s¹ch tr¬n thµnh tùu vµ c¸ch Tham luËn ®−îc tr×nh bµy t¹i Héi th¶o: lµm tr−íc ®©y, mµ lµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng g× tr−íc kia hiÓu ®óng vµ lµm ®óng, lo¹i 1. GS. TS. Lª H÷u NghÜa: F. Engels – bá nh÷ng g× hiÓu sai, lµm sai, hoÆc nhµ lý luËn lçi l¹c vµ chiÕn sÜ c¸ch nh÷ng g× tr−íc kia ®óng nh−ng nay m¹ng vÜ ®¹i trong phong trµo céng kh«ng cßn phï phîp, bæ sung nhËn thøc s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. míi vµ c¸ch lµm míi, ®¸p øng yªu cÇu 2. GS. TS. Hoµng ChÝ B¶o: F. Engels vµ thùc tiÔn cña c¸ch m¹ng. §æi míi kh«ng chñ nghÜa Marx. ph¶i lµ tõ bá môc tiªu CNXH, mµ lµ lµm 3. PGS. TS. §Æng H÷u Toµn: F. Engels cho CNXH ®−îc nhËn thøc ®óng ®¾n x©y dùng vµ ph¸t triÓn triÕt häc duy h¬n, x©y dùng hiÖu qu¶ h¬n. Qu¸ tr×nh vËt biÖn chøng. nµy kh«ng ph¶i lµ xa rêi chñ nghÜa 4. PGS. TS. TrÇn V¨n Phßng: Quan Marx-Lenin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh, niÖm cña F. Engels vÒ mèi quan hÖ mµ lµ nhËn thøc ®óng, vËn dông s¸ng gi÷a triÕt häc vµ khoa häc tù nhiªn. t¹o vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt, t− t−ëng 5. ThS. Phan Thµnh Nam: Quan ®iÓm ®ã, n¾m v÷ng b¶n chÊt khoa häc vµ c¸ch cña F. Engels vµ mèi quan hÖ gi÷a m¹ng cña nã, lÊy ®ã lµm nÒn t¶ng t− chÝnh trÞ vµ kinh tÕ – ý nghÜa thùc t−ëng vµ kim chØ nam cho hµnh ®éng tiÔn ë ViÖt Nam hiÖn nay. c¸ch m¹ng, dïng lý luËn ®ã lµm c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh, víi 6. PGS. TS. NguyÔn Quèc PhÈm: tinh thÇn nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh Nh÷ng quan ®iÓm cã gi¸ trÞ cña F. gi¸ ®óng sù thËt, lÊy ®ã lµm c¬ së xuÊt Engels vÒ chñ nghÜa x· héi khoa häc ph¸t ®Ó ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi ®æi míi. vµ ý nghÜa ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay. Nh÷ng t− t−ëng cña F. Engels vÒ 7. PGS. TS. D−¬ng V¨n Sao: T− t−ëng triÕt häc, kinh tÕ chÝnh trÞ, CNXH khoa cña F. Engels vÒ c«ng ®oµn vµ viÖc häc,... ®Õn nay vÉn cßn nguyªn tÝnh thêi ph¸t huy vai trß cña c«ng ®oµn trong sù vµ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n. cuéc ®æi míi ®Êt n−íc ta, nhÊt lµ trong viÖc nhËn thøc vµ lµm s¸ng tá quy luËt 8. PGS. TS. Bïi ThÞ Ngäc Lan: Quan vËn ®éng tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng ViÖt ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña F. Nam: ®i lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN. Engels vµ ý nghÜa thêi ®¹i. Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc, chóng (xem tiÕp trang 6)
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học