Xem mẫu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Ngöôøi Haø Noäi T p3 Ch u Trách Nhi m Đinh Ti n Hoàng Biên T p Bùi Quang Tú Hi u Đính Đinh Ti n Hoàng Thi t K Nhóm thi t k Ban D án Hà N i Tôi Yêu ® HDINVESTMENT Đ i L 1000 năm Thăng Long 2010 www.100hanoi.com 1 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án www.100hanoi.com 2 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com M cL c Bà Tr n Th Thanh Kỳ và thương hi u cà phê c a nh ng ngư i yêu nư c ......................4 C u danh th Nguy n Cao Cư ng: M t ngư i Hà N i hoài c .........................................8 Dòng h ti t h nh kh phong “phát minh” ra bánh c m....................................................11 Dương Phú Hi n: Nhà sưu t p bí n ................................................................................16 GS Hoàng Th y Nguyên và ý tư ng m i: Ch ng bi n ñ i khí h u ..................................20 GS Ngô B o Châu & m t cõi quê hương..........................................................................23 Hoàng Vĩnh Giang: “Tôi may m n vì là ngư i Hà N i!” ....................................................28 Hà N i trong m t KTS Hoàng Đ o Kính............................................................................31 H u du Lương Văn Can hành ngh s a kính.................................................................37 KTS H Thi u Tr : Nhà hát l n Hà N i là công trình vĩ ñ i nh t ñ i tôi............................41 Lê Hàm - ngư i tr ng ñào Th t th n.................................................................................45 Lê Đình Nghiên - Ngh nhân cu i cùng c a dòng tranh Hàng Tr ng...............................49 Lê Th Trung: Ngư i lính quân y Hà N i l ng danh.........................................................53 M t nhà 6 c m t quân......................................................................................................57 www.100hanoi.com 3 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Bà Tr n Th Thanh Kỳ và thương hi u cà phê c a nh ng ngư i yêu nư c 64 năm qua, cà phê Nhân ñã tr thành m t trong nh ng thương hi u ñ c ñáo trên ñ t Hà Thành. Ít ngư i bi t, thương hi u y ñư c m ñ u b i ba ngư i lính bi t ñ ng, và c pv ch ng ông bà Thi - Kỳ ñã t tìm công th c pha ch , sáng l p nên m t thương hi u cà phê tinh t t hai bàn tay tr ng. Cà phê “bi t ñ ng ñ i” Ông Nguy n Văn Thi là ngư i ñã sáng l p cà phê Nhân. Ông sinh năm 1918, làng V Hà, huy n Bình L c, Hà Nam, quê hương c Tam Nguyên Yên Đ Nguy n Khuy n. Là con trong m t gia ñình nghèo nhưng ông v n thông minh và h c gi i. Ông Thi nguyên là ñ i viên Đ i bi t ñ ng Liên khu 3 (ñ i bi t ñ ng Hoàng Di u) ho t ñ ng trong n i thành, dư i s ch huy c a ông T Đình Đ . Năm 1946, gia ñình ông bà Thi ñi t n cư Vân Đình. Đư c s g i ý c a c p trên, ông Thi quy t ñ nh m quán bán cà phê, v a là ngu n s ng c a gia ñình, ngu n kinh phí ho t ñ ng cách m ng, l i có th tr thành nơi nh n liên l c c a cán b Cách m ng. Ông Thi cùng v i 2 ngư i b n là ông Th và ông Nhân ñã t nghiên c u, mua cà phê tươi v rang, xay. www.100hanoi.com 4 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Nh ng m cà phê ñ u tiên ñ u không thành công, m thì s ng, m thì cháy khét. Ông Thi ph i vào t n liên khu 4 cũ, nơi có nh ng ñ n ñi n nh ñ tìm hi u v các lo i cà phê. Ông ch n mua h t và nghiên c u pha tr n v i t l t ng ph n khác nhau. Cà phê do ông Thi ch bi n, v i m t t l “bí m t” gi a cà phê chè và cà phê v i, có hương v th t ñ c bi t, quy n rũ ñư c nh ng ngư i am tư ng m th c. Th i ñi m y Hà N i có 2 quán n i ti ng là cà phê T ng và cà phê Ngôn, ñư c ñ t theo tên ngư i ch c a hi u. Ba ngư i b n bi t ñ ng ñ i – ba “sáng l p viên” th ng nh t l yt Nhân cho tên hi u c a quán. Ch Nhân không còn là tên riêng mà ch a ñ ng hàm ý Nhân ñ c, Nhân tâm, Nhân h u, Nhân nghĩa b n bè... và cũng nh m ñ tr thành m t b ba cà phê n i ti ng “T ng – Nhân – Ngôn” c a Hà N i sau này. Cà phê Nhân do ba ngư i sáng l p, nhưng ch có gia ñình ông bà Thi Kỳ là ngư i tr c ti p tìm tòi, ch bi n và kinh doanh. Quán cà phê Nhân Vân Đình thu hút ñông ñ o ngư i thư ng th c, tr thành ngu n thu nh p chính nuôi s ng 18 ngư i trong gia ñình ông bà Thi Kỳ th i kỳ t n cư. Cán b kháng chi n cũng ch n ñây là m t “m t c ” ñ g p g , móc n i liên l c, trao ñ i tin t c quân s , tình báo gi a n i thành và vùng sơ tán ñ a phương. M t s cán b cách m ng ñã mua s n ph m c a ông bà Thi, m thêm c a hàng mang tên cà phê Nhân t i các vùng C ng Th n, Ch Đ i . r ng thông... Anh em ho t ñ ng trong vùng hay ñi công tác t i ñâu ñ u tìm ñ n cà phê Nhân ñ móc n i, liên h . Như th , cà phê Nhân không ñơn thu n là tên g i c a m t c a hi u và s n ph m n a, nó còn làm nhi m v như m t tín hi u liên l c c a cách m ng. Năm 1949, Pháp nh y dù Vân Đình, ph n l n gia ñình ông Thi tr v Hà N i. Riêng ông bà, cùng m t s anh em ru t l i sơ tán v Nho Quan (Ninh Bình). T i ñây, quán cà phê Nhân ti p t c ñư c m ra ñ kinh doanh. Dòng ngư i ñ v Nho Quan t n cư cũng r t ñông, quán Cà phê Nhân ñã l y l i ñư c không khí s m u t như th i gian Vân Đình. S ph n cà phê Nhân cũng l n ñ n, cũng s ng c nh “sơ tán” như nhân dân ta nh ng năm tháng ch ng Pháp. Năm 1951, ông T Đình Đ xin v i liên khu trư ng Hoàng Sâm cho ông Thi tr v Hà N i m quán cà phê ñ làm nơi sinh ho t c a ñ i bi t ñ ng. Th là ông Thi cùng v l i d t díu gia ñình “dinh tê” (m t ki u nói ám ch vi c tr l i thành ph th i ñó - T là thành ph ). Ngày y, gia ñình nào ñang t n cư mà “dinh tê ” thì b xem như là ph n ñ ng. B t ch p l i ra, ti ng vào c a ngư i xung quanh, vì nhi m v , ông bà Thi ñã tr v th ñô, gây d ng l i quán cà phê Nhân t i s nhà 100 ph C u G . Cu i nh ng năm 1950 thì cà phê Nhân ñã tr thành m t trong nh ng quán b c nh t Hà N i. www.100hanoi.com 5 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Ngư i ph n làm nên thương hi u cà phê Nhân Bà Tr n Th Thanh Kỳ sinh năm 1930 t i làng Hoàng Xá, xã Vân Đình, huy n ng Hoà, t nh Hà Đông (nay là Hà N i). Bà sinh ra trong m t gia ñình gia giáo, có b là th y lang gi i, n i ti ng trong vùng. Nay, tuy ñã vào cái tu i “xưa nay hi m” nhưng bà v n gi vai trò là “Ch t ch HĐQT” cho con cháu trong vi c ch n mua nguyên li u, pha ch và rang xay cà phê Nhân. Năm 1960, Nhà nư c th c hi n c i t o công thương, cà phê Nhân ñư c ñưa vào h p doanh trong Cty ăn u ng Hoàn Ki m. Bà Kỳ ñư c giao ph trách k thu t rang, xay cà phê c a hàng s 8 Đi n Biên Ph , hai ngư i con gái pha ch Khách s n Phú Gia. Do ñ i s ng nh ng năm bao c p khó khăn, ch t v t, l i s ng ch t v i ngh cà phê bao nhiêu năm, ñ u nh ng năm 1980, sau khi ngh hưu, bà Kỳ m l i quán cà phê s 27 ph Lương Ng c Quy n và nhanh chóng ñông khách tr l i. Ông Nguy n Văn Thi và bà Tr n th Thanh Kỳ năm 1977 ( nh tư li u gia ñình) Do tu i tác, ông bà Thi Kỳ ñã thôi không tr c ti p bán hàng mà giao l i cho cô con gái út, m nh d n thuê l i bãi ñ t tr ng ngã ba Hàng Hành (t c s nhà 37 bây gi ) làm nơi kh i nghi p. Ph Hàng Hành khi y ch là m t ngõ nh v ng v ch ñi v a chi c xích lô; là ch cho m y ñ a tr r i chi u và chơi bi. Cái quán nh , vách b ng cót ép, l p lá chuyên bán bánh mỳ và cà phê c a bà H nh là lo i hình kinh doanh duy nh t c a ph . Khách t i ñây ch y u là khách quen c a cà phê Nhân t th i trư c ñó. www.100hanoi.com 6 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Kinh doanh cà phê th i bao c p m i th ñ u phân ph i, ñư ng và s a c c kỳ hi m nhưng nh tài xoay x , làm ăn luôn gi uy tín v ch t lư ng, cà phê Nhân c a bà H nh, con gái út c a ông bà Thi Kỳ ngày càng thêm ñông khách. Sau nhi u năm v t l n v i vi c kinh doanh, thương hi u cà phê Nhân ñã ñư c ñ n bù x ng ñáng. Không ch ñ ti n mua và xây d ng quán cà phê l n s 39 ph Hàng Hành, bà H nh ñã phát tri n cà phê Nhân thành m t thương hi u l n trong lĩnh v c m th c Hà N i, tr thành m t d u n không th phai m trong lòng nhi u ngư i Hà N i. Cho t i th i ñi m này, Hà N i ñã có g n m t ch c quán mang thương hi u Cà phê Nhân do các con và cháu ông bà Thi Kỳ m , như: Cà phê Nhân s 39D Hàng Hành, s 9 Láng H , s 143 Nguy n Thái H c, ph Đê La Thành.... Ngõ Hàng Hành nh bé ngày nào gi ñã tr thành “ph cà phê”. Có th nói, s hoà quy n gi a ni m say mê tìm tòi và sáng t o ra công th c sao t m, pha ch riêng có cho cà phê Nhân c a ông Nguy n Văn Thi và s gìn gi , ch bi n khéo léo t ñôi m t, bàn tay bà Tr n Th Thanh Kỳ ñã ñ l i cho Hà N i m t th c u ng ñ c ñáo. Không bi t ñã có bao nhiêu ngư i Hà N i n y sinh ý tư ng m i khi ng i l ng l nhìn nh ng gi t cà phê Nhân ch m ch m nh ? Ông Nguy n Văn Thi ñã m t t năm 1995. Hi n bà Tr n Th Thanh Kỳ an nhàn dư ng già trong m t căn ngõ nh trên ñư ng Nguy n Thái H c – Hà N i. Bà v n t tay mình rang xay cà phê. Ngõ nh y luôn thơm s c m t mùi hương n ng ñư m. www.100hanoi.com 7 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com C u danh th Nguy n Cao Cư ng M t ngư i Hà N i hoài c Cao Cư ng không ph i là ngư i ít nói. Nhưng trong nh ng câu chuy n c a mình ông thư ng ít nh c ñ n hi n t i và tương lai; th i lư ng l n là nh ng h i ni m quá kh mà ông cho r ng bao gi cũng ñ p nh t… Khi tôi g p Cao Cư ng ñ th c hi n bài vi t này, bi t v ý ñ nh c a TT&VH ông ñã ñ ngh ñ ng ch vi t m t bài báo mà hãy làm h n m t cu n sách. Đó không ph i là m t cu n sách ch v ông mà v nh ng con ngư i ñã cùng nhau xây ñ p lên n n bóng ñá Hà N i, v nh ng k ni m nh ng khó khăn và c nh ng may m n mà nh ng c u th Hà N i như Cao Cư ng ñã tr i qua. Cao Cư ng nói: “Hãy ñ ng ch g i g n riêng mình tôi trong m t trang báo nh nhoi mà hãy vi t v nh ng ngư i như cha tôi (danh th Thái A), anh tôi (danh th Ba Đ n), v nh ng ngư i ñi trư c, nh ng ngư i cùng th i và c nh ng th h sau tôi”. “L ch s bóng ñá Hà N i” – ñó là cái tên mà Cao Cư ng ñ t cho cu n sách mà ngày ñêm ông p . Th m chí, ông còn g i ý s n sàng ñi ki m ngu n tài tr , ñ u ra và c huy ñ ng s tr giúp v thông tin tư li u ñ chúng tôi th c hi n cu n sách ñó cho k p k ni m 1000 năm Thăng Long – Hà N i. Cái nhi t huy t như th cũng ch vì ông quá yêu bóng ñá th ñô, yêu m nh ñ t này và c m th y ti c nu i khi gi i tr bây gi còn bi t quá ít v m t th h c u th như ông. M t trung phong chơi bóng bàn Ít ai bi t dù sinh ra trong “nhà nòi” bóng ñá như th nhưng Cao Cư ng l i xu t thân t môn bóng bàn trư ng ph thông. Nh có th hình t t và l i ñư c ñánh giá là có năng khi u th thao, Cao Cư ng ñư c tuy n vào Đ i bóng ñá Thi u niên Hà N i. Đáng ra Cao Cư ng ñã là c u th c a Công an Hà N i như l a b n bè th i ñó vì t t c thành viên c a ñ i Thi u niên Hà N i ñ u ñư c tuy n th ng vào ñ i bóng ñ i di n c a th ñô này. Nhưng m t ch n thương x y ra ngay trư c ñ t tuy n quân ñó ñã bu c Cao Cư ng ph i ng m ngùi n m trên giư ng b nh v i chi c chân trái bó parafin nhìn b n bè ra ñi. May thay nh trư c ñó t ng có l n ñ n nơi Th Công ñóng quân ngo i ô Hà Nôi ñ thăm anh ru t Th Anh (Ba Đ n) r i chơi bóng ñó nên kh năng c a Cao Cư ng ñã ñư c các HLV bi t ñ n. Chính vì th mà khi ñư c Th Anh ti n c , Th Công ñã nh n ngay Cao Cư ng dù ñôi chân còn t p t nh. www.100hanoi.com 8 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Ch chơi ñ i tr g n 1 năm rư i, Cao Cư ng ñã ñư c nh c lên ñ i 1 và n i danh v i l i chơi h t mình và ñ y uy l c. Cha con nhà Cao Cư ng H i tư ng l i nh ng tháng ngày chơi bóng, quãng th i gian ñáng t hào nh t v i Cao Cư ng không ph i là nh ng ñ t t p hu n nư c ngoài liên ti p mà th i ñó ch có Th Công may m n ñư c ưu ái ñài th hay nh ng gi i vô ñ ch toàn qu c sau gi i phóng ñã làm nên s nghi p oanh li t c a ông. Cao Cư ng nh nh t nh ng gi i bóng ñá H ng Hà dành cho các ñ i bóng phía B c mà ch y u là Hà N i th i ñ t nư c chưa th ng nh t. Khi ñó, nh ng tr n ñ u h u h t ñư c t ch c t i Trư ng hu n luy n th thao Nh n b t ch p nh ng ñ t t n công phá ho i mi n B c c a Không quân M . Quanh sân ñ u khi y là l n nh n nh ng h m trú n ñ ch c n nghe còi báo ñ ng là các c u th l n BHL 2 ñ i có th nh y xu ng ngay. Ch c h n ch ng ñâu như Vi t Nam trong th i kỳ ch ng M ác li t y, khi m t gi i ñ u l i có ñi u l quy ñ nh công nh n luôn k t qu cu i cùng c a tr n ñ u n u th i ñi m báo ñ ng di n ra khi tr n ñ u ñã ñư c 75 phút; n u ngư c l i thì 2 ñ i s ph i chơi l i t ñ u vào hôm sau. Th nhưng theo Cao Cư ng thì trong nh ng ngày tháng y c bư c vào sân là các c u th ñ u chơi h t mình b t ch p cái ch t có th treo lơ l ng trên ñ u. www.100hanoi.com 9 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com N i ni m Th Công Giã t ñ i c u th v i vô s vinh quang, Cao Cư ng chuy n sang nghi p HLV r i l i làm qu n lý bóng ñá Su t 40 năm ông g n ch t v i qu bóng tròn và màu áo Th Công. Bây gi khi ñ i bóng quân ñ i ñã b xóa tên thì ñó luôn là n i ñau c a vào tim Cao Cư ng m i khi ai nh c ñ n. Ông k l i r ng vào cái ngày Th Công chính th c bi n m t trong làng bóng Vi t y, có m t ngư i hâm m ñã g i ñi n ñ n cho ông ñ trách vì ng r ng ông v n còn n m cương v lãnh ñ o ñây. Ngư i ñó ñã ch nói 1 câu v a làm ông ñau mà ng m l i còn th y a nư c m t: “Không nên xóa tên Th Công vì ñó không ph i là ñ i bóng ch c a quân ñ i mà c a toàn dân” Bây gi , m i l n ñi qua sân C t C th y ngư i ta dành ñ u xe ô tô và ñâu ñó th nh tho ng có ngư i chia nhau ñá bóng ph i thì Cao Cư ng l i ñau lòng mà t h i “Bao gi cho ñ n ngày xưa?”. C u th tr bây gi khó ñ ngày xưa Gi thì m i cu i tu n Cao Cư ng v n ra sân Hàng Đ y xem bóng ñá nhưng ch v i m c ñích công vi c trên cương v Giám ñ c chi n lư c phát tri n th thao c a T&T. Cao Cư ng không còn th y bóng ñá Vi t Nam h p d n vì b n tr gi ñá bóng mà không có trái tim như cái th i khán gi s n sàng ñ i c phi u g o ñ l y vé vào sân xem th h b n ông thi ñ u. C v năng l c, Cao Cư ng cũng th y c u th kém ngày xưa nhi u quá b i vì theo ông th h tr bây gi còn kém ý chí t rèn luy n. Cao Cư ng ñưa ra m t phép tính, ngày xưa nh ng c u th thu c c p ñ i ki n tư ng như ông (không quá ít) lúc nào ki m tra cũng ph i ch y dư i 12 giây nhưng gi ngay c c u th chuyên nghi p c a Vi t Nam cũng khó ñ t t c ñ ñó. Trong th i gian không xa Cao Cư ng s qu n lý m t trung tâm ñào t o bóng ñá tr c a T&T xây t i Hà N i. Ông p ý tư ng s ph i rèn luy n cho các h c trò không ch là cái chân, cái ñ u mà còn c trái tim bi t h t mình v bóng ñá n a. Tuy nhiên ông cũng lo r ng trung tâm c a ông s khó thu hút ñư c nhi u h c viên ngay Hà N i vì gi các thành ph l n hi m b c ph huynh mu n con chơi th thao chuyên nghi p. Và vì th b n thân ông cũng ch ng th nào tr l i r ng ñ n bao gi s l i có 1 danh th ngư i Hà N i như ông ngày xưa… www.100hanoi.com 10 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Dòng h ti t h nh kh phong “phát minh” ra bánh c m Bánh c m Nguyên Ninh, ch ng bi t t bao gi , c t nhiên như là s ng v y, tr thành m t trong nh ng ñ c s n không th không nh c ñ n c a Hà Thành. M i khi bày ra, chi c bánh c m l i g i cho ngư i ta n i hoài ni m v m t Hà Thành c kính, v nh ng con ngư i “d u không thanh l ch cũng ngư i Tràng An”. C a ñ dành vô giá Câu chuy n c a bà Nguy n Th H ng Vân, ngư i con gái c a gia ñình dòng h Nguy n Duy v i thương hi u bánh c m gia truy n Nguyên Ninh s nhà 11 ph Hàng Than ñ m tâm hoài c . Chi c bánh c m v i ngư i khác ch là m t lo i th c ph m, còn v i gia ñình bà, nó còn như là m t l s ng, ñúc k t tinh hoa c a c dòng h này. Bánh c m, bánh xu xuê gi ng bánh chưng, bánh dày, ñ u là s n ph m t g o n p, ñ xanh, b c lá chu i. Nhưng bánh c m, bánh xu xuê tinh l c hơn, cách ch bi n cũng c u kỳ hơn. Bánh c m ch bi n t lúa n p non làm c m, men, t o hương v ng y ng y như s a, xào ñư ng, thêm nhân ñ u xanh giã nhuy n vương m y s i d a n o khéo. www.100hanoi.com 11 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Đ i v i bánh c m, quan tr ng nh t là có ñư c ngu n c m ñ t ch t lư ng. Ngày trư c, bánh c m Nguyên Ninh l y c m làng Vòng, làng L ven Hà N i. C m r t thơm ngon và m m. Ch c năm qua ñô th hóa h t m t r i, c m ph i ñưa t Thái Bình lên. C m m i năm hai v , v chiêm vào tháng Tư, tháng Năm và v mùa vào tháng Tám, tháng Mư i. Cũng là lúa n p non, nhưng c m b c trong thúng lá sen mà ta hay th y gánh ñi bán rong, ăn tươi ho c ch m v i chu i là lo i c t non. Còn c m ñ làm bánh ph i là c m già, nghĩa là lúa c t th i ñi m h t ñã ch c xanh. C m thu ho ch ñư c x lý qua r i cho vào chum, hũ , ñ y kín khi nào làm bánh m i l y ra. Đ u xanh làm nhân bánh ph i ñư c l a ch n k , h t m y ñ u, thêm các lo i ph gia nhuy n cùng như m t sen tr n, d a n o. C m ư p theo cách riêng r i ñem xào trên ch o nóng v i ñư ng kính kho ng hai gi ñ ng h ñ n khi h t n p qu n l i nhưng ph i v n gi ñư c màu xanh, g n t i thì nh vài gi t nư c c t hoa bư i ñ t o thêm hương v . Trong các công ño n làm bánh, thì xào là quan tr ng nh t. Non l a thì bánh nhão, quá l a thì khê, khét… C m xanh bao ngoài, nhân ñ vàng, d a tr ng bên trong, thơm ph c mùi lúa m i, th m ñư m tình quê hương là th . Xưa nay ngư i ăn bánh c m thì nhi u, nhưng ngư i mu n tìm hi u g c gác cái th bánh ñ m ñà hương v tr i ñ t, thơm ngon ng t bùi y thì l i ch ng có m y. H i bánh c m có chính xác t năm nào, bà Vân cũng ch u. Ch bi t r ng ngư i ñ u tiên làm ra cái bánh c m, nói như thu t ng bây gi g i là “phát minh ra”, là c bà Trư ng Ái c a dòng h Nguy n Duy. C bà Trư ng Ái sinh ñư c m t ngư i con trai nhưng y u m nh. Con dâu c Trư ng Ái, bà Hoàng Th Đích góa b a t năm 17 tu i, cũng sinh ñư c duy nh t m t m n con, là ông Nguy n Duy t (c thân sinh ra 8 anh ch em nhà bà Vân) r i v y nuôi con, ph ng dư ng m ch ng. Bà ñư c vua Kh i Đ nh ñích thân ban phong cho b n ch “Ti t H nh Kh Phong” danh giá. V n là ngư i Hà N i g c, bà c th ti p n i ngh bánh gia truy n nhà ch ng, ñư ng ngư i hàng ph quý m n l y luôn cái tên s n ph m c a gia ñình mà g i: c C m. Ông Nguy n Duy t l n lên, th a hư ng ý chí c a m và truy n th ng c a dòng h Nguy n Duy, l i càng làm cho bánh c m Nguyên Ninh thêm cư ng th nh. Th i Pháp, ông t t ng là m t ngư i n i ti ng trong gi i chơi ñ c . “Ông c là ngư i l ch lãm. Ti ng Pháp nói như gió. Trong nhà bày bi n c c ñ p, th hi n m t tư duy th m m c c cao. H i chúng tôi còn bé, ngay nơi c a ra vào s nhà 11 Hàng Than này, ông c d ng m t b c bình phong Tây Sương Ký c khi n ai vào cũng ph i tr m tr ” - bà Vân nh l i- “B c bình phong y gia ñình bây gi v n gi , nhưng tr i qua m t giai ño n không ai chăm sóc quét m i phun sơn nên ñã h ng, không trưng bày ñư c n a”. www.100hanoi.com 12 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Ngày c C m h i v cho ông t, món bánh c m ñ c s n c a gia ñình ñóng thành mâm l n, h nhà gái t trên xu ng dư i t m t c khen ngon. Bà Nguy n Th Tu t cũng ngư i Hà N i g c, v a ñ p v a ñ m, khéo tay ch ng kém m ch ng. Nh phúc m c a t tiên, bà Tu t có ñông con cái. Ngư i ñ i có câu con ñ c, cháu ñàn, chính là ng vào gia ñình dòng h Nguy n Duy này v y. Khi bà Tu t v làm dâu, thì cơ ngơi mà c bà Trư ng Ái và bà c C m xây d ng nên ñã r t b th r i. Nhưng không ph i vì th mà bà có tư tư ng hư ng th . M t nách bà v a nuôi con, v a n i ti p ngh truy n th ng làm bánh c m c a gia ñình, bà còn khéo tay làm ñư c nhi u lo i bánh khác như bánh xu xê, bánh bao, bánh Tô Châu... khi n cho ñ a ch 11 Hàng Than lúc y càng n c ti ng ch n kinh kỳ. Nhà ñông con th nhưng ñ u do m t tay bà d y d , ông t chưa bao gi ph i quát m ng, roi v t m t ñ a nào. “Ngày y chúng tôi ñư c d y d m t cách c n th n như các gia ñình n n n p khác. Đông con gái thì l m chuy n, nhưng dù có ñang chí choé nhau, b ñi qua ch ñưa m t l m t cái là tr t t ngay, ch ng ñ a nào dám ho he n a. Cũng t s khuôn phép y mà chúng tôi nên ngư i như bây gi . Nh c công có, nh c s có, nhà giáo có, kinh doanh có, b n thân tôi trư c cũng là k toán c a cơ quan nhà nư c, ngh hưu r i gi cùng các anh ch em quây qu n trông nom nhà bánh. Ai ñi làm “ông to bà l n” gì ñâu cũng m c. V ñ n nhà ñ u ph i x n tay vào làm. T t c chúng tôi ñ u luôn ghi nh công ơn t tiên, cha m ñã cho chúng tôi m t cái ngh , d y d chúng tôi nên ngư i”. Ti p c i cho b p l a ngh Các anh ch em nhà bà Vân, ngư i tr tu i nh t như bà giáo Nguy n Th Hi p cũng ñã ngoài cái tu i “l c th p nhi nhĩ thu n.” Có câu: dâu con, r khách, thông thư ng, ngh gia truy n c a gia ñình ch truy n cho con dâu, không truy n cho con gái. Nhưng gia ñình Nguy n Duy, ai cũng ñ u ph i có ý th c gìn gi ngh truy n th ng c a gia ñình, và ñ u ph i h c cách làm bánh. Bà Vân nh l i r ng, t h i bà ch 7 – 8 tu i, m bà ñã b t ñ u bày d y cho các anh ch em trong nhà làm bánh c m. Ngư i nào làm công vi c phù h p v i tu i y như ch n lá chu i, r a lá, ngâm, ñãi ñ ... Ngày y nhà Nguyên Ninh không ph i ch có s 11 ph Hàng Than như bây gi , mà c s nhà 13 và s nhà 23, ñư c chia ra xư ng s n xu t và nơi , nhà ti p khách riêng. Th a y ph Hàng Than thu c làng Yên Ninh, t ng Yên Thành, là ngo i thành Hà N i. Nơi ñây xưa kia là b n bãi ñ dân thuy n chài d c sông H ng lên bán than, và cũng có nhi u gia ñình làm ngh buôn bán, thu gom than ñ cung c p cho Hà N i. V sau, b n bãi lùi d n ra b sông Cái, c nh v t th i th m i d n thay www.100hanoi.com 13 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com ñ i… Thì cũng ñúng thôi, ngay như gia ñình nhà Nguyên Ninh cũng ñông ñúc khác xưa r i. Nhà Nguyên Ninh m i năm có 2 ngày gi l n là gi ông t, gi bà Tu t, con cháu kéo v v a ñúng 12 mâm c , s p kín thành 2 dãy d c nhà. Tr trư ng h p hãn h u như ñang công tác nư c ngoài, còn thì b t c con cháu ñ u ph i c g ng v nh ng ngày y, v a là ñ g p nhau, v a ñ tái h i quy t tâm gi v ng ngh truy n th ng c a gia ñình. Trong s nh ng ngư i con c a gia ñình dòng h Nguy n Duy, c nh c s Nguy n Duy Quang, tác gi bài hát Hoa Tràng An n i ti ng và nhi u nh c ph m hay vi t v Hà N i, cho thi u nhi ñư c nhi u ngư i bi t ñ n. Nhưng ít ai bi t ñư c r ng nh c s Nguy n Duy Quang cũng là m t th làm bánh c m tài ba. Tháng 9/2009 v a r i, nh ng ngư i b n và h c trò c a ông ñã t ch c m t ñêm nh c k ni m m t năm ngày m t c a ông t i Nhà Hát L n Hà N i. Các l a h c trò c a nh c s Nguy n Duy Quang có nhi u ca s n i ti ng như M Linh, Ng c Khuê, Ng c Tùng, Quỳnh Chi... Có m t giai ño n bánh c m Nguyên Ninh lao ñao, th m chí ñã có lúc m t h n trên th trư ng. Cái th i công – tư h p doanh, ông bà Nguyên Ninh cũng ph i vào h p tác, nhưng ngh thì không th ñư c phép truy n cho ngư i ngoài. Bánh c m Nguyên Ninh ng ng s n xu t m t th i gian là vì th ... Cái gì c a truy n th ng thì tr l i cho truy n th ng Cùng v i s phát tri n c a xã h i, ñ i s ng ñi lên, bây gi bánh c m v a nhi u v a r , khái ni m ñ c s n nhi u khi ch còn trong nh ng ngôn t ca t ng. M c dù v n là m t m c không th thi u trong các ñám cư i, h i, nhưng v i ñám tr bây gi , b o cho chúng cái bánh c m, chưa ch c chúng ñã thích b ng nhi u th khác hơn. Nói bánh c m bây gi khác ngày xưa, là có lý do c a nó. Ngày trư c, bánh c m ñ c m nguyên h t. C n m t mi ng, vào ñ n bên trong v n còn th y h t c m, thơm ngon ñ c trưng mà không l n ñi ñâu ñư c. Bánh bây gi , c ph Hàng Than ch không ch riêng gì nhà ai, c m h u như không ñ nguyên h t n a. V n d o ñ y, v n thơm ñ y, bánh ñư c s n xu t nhanh hơn, lư ng tiêu th cũng l n hơn r t nhi u nhưng ngư i ăn không th có c m giác như bánh c m ngày trư c ñư c. Ch t lư ng bánh thì v n t t thôi, không m c, không thiu, nhưng hương v thì có s thay ñ i. Bánh c m Nguyên Ninh t th i Pháp ñã có b n ñăng ký “nhãn hi u trình toà” h n hoi, nó t a như gi y ñăng ký ch ng nh n b n quy n bây gi . Ngày xưa, có t gi y y thì ph i uy tín l m, và không ph i ai cũng theo ñư c. Còn bây gi , gi y ñăng ký b n quy n qu c gia h n hoi, in ngay m t sau h p gi y b c bánh, ch ng nh n ñăng ký an toàn v sinh th c ph m ñ y ñ c , nhưng bánh v n không th có ñư c cái s kính n như ñã t ng… www.100hanoi.com 14 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Gian nhà s 11 ph Hàng Than gi v a là nơi ti p khách, v a là s nh bán hàng luôn. M t chi c ph n c kê ngay sát b c tư ng phía trong, bên trên là m t b c tranh kh c g c , song hành là ñôi câu ch m t ñá n m ng c, r t c kính. Hai bên là hai t m hình ông bà t - Tu t trong khung tròn b ng g , to. Trên cùng là b c hoành phi kh m trai ñã cũ ñ n m t nét. Hai bên trên c a ra vào bu ng trong có treo 2 b c tranh ch . Bà Vân b o t tc ñ ut th i các c ñ l i. Đã có l n gia ñình nh ngư i ñ n d ch nh ng ch y, nhưng r i có v như v n chưa th hi n ñư c ñ y ñ ng nghĩa c a nh ng b c hoành phi câu ñ i y, nên gia ñình cũng ch ng dám “khoe” v i khách. Ch có m t ñôi câu ñ i phía trái tư ng nhà thì bà Vân ñ c nôm cho chúng tôi và r ng ñó v a là l i răn d y c a b trên ñ i v i con cháu c a dòng h Nguy n Duy và cũng là phương châm s ng c a c ñ i gia ñình: Hoà khí xuân vô h n/Bình tâm l c t nhiên. Đôi câu ñ i kh c g sơn son ñã chuy n sang màu cũ k , gi a là ch phúc ch m g r t c u kỳ như luôn là l i nh c nh ñ i v i con cháu trong dòng h bi t gi gìn s thu n hoà thì cu c s ng lúc nào cũng tươi vui như ñ t tr i mùa xuân. Trong kinh doanh, cái tâm gi ñư c trong sáng thì vi c làm ăn thu n l i, l c theo ñó ñua nhau kéo v . Còn m t chi ti t n a v căn nhà s 11 Hàng Than mà không th không nh c ñ n. Tư ng nhà ñư c xây 30 (dày 30cm, 3 hàng g ch) mùa ñông m, mùa hè mát như h u h t các căn nhà ki n trúc Pháp c Hà N i còn l i. Nhưng ñ c bi t nh t ph i là nh ng ch Th ñư c “in” m t ñ khá dày ñ c trên tư ng. Nguyên m u nh ng ch ñó có l là m u ñ , nhưng ch ng hi u b ng lo i ch t li u gì mà qua bao nhiêu l n vôi sơn mà v n c hi n trên tư ng, không h b m t ñi. Bà Vân b o, khi m i quét m u l i b c tư ng thì các ch có v b che l p, nhưng c sau th i gian kho ng m t tháng, khi vôi sơn ñã khô, thì các ch y l i hi n lên, m m thôi, nhưng ñ ñ cho b t c ai cũng có th nhìn th y. Bà Vân b o, ñã có h i m t vài ch xu ng c p, có ngư i ñ xu t phương án b l p trát cũ vôi v a bata ñi mà trát m i l i cho s ch s , nhưng gia ñình không ñ ng ý… Ngư i Hà N i t hào vì có bánh c m Nguyên Ninh thơm ng t bùi, ñ m hương v và màu s c c a ñ ng ñ t quê hương t ñ i này sang ñ i khác. Nh ng ngư i con c a dòng h Nguy n Duy ñã bi t n i ti p cu i ngu n, truy n nhau b p l a gia ñình và r i t trong c i r c a nó, m t cách sâu xa, tác ñ ng ngư c tr l i m t cách r t t nhiên, t o nên m t nét văn hoá ñ c trưng c a m nh ñ t kinh kỳ ngàn năm văn hi n. www.100hanoi.com 15 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Dương Phú Hi n: Nhà sưu t p bí n Đư c bi t t i là ngư i ñàn ông “tri u ñô” v i hàng v n c v t quý hi m, nhưng ngư i ñàn ông mà chúng tôi v n thư ng ti p xúc l i có phong thái gi n d ñ n l thư ng. Ông ñã “gi u mình” trư c báo chí nhi u năm nay b i không mu n ai bi t mình là ngư i giàu có. Ông ch mong con cái mình khôn l n và trư ng thành mà không d a vào tài s n c ab . Ông Dương Phú Hi n “Ông vua” c v t n danh Ngay c gi i chơi ñ c cũng không ph i ai cũng bi t v ông Dương Phú Hi n. Ngư i ñàn ông này cũng hi m khi xu t hi n trên các phương ti n truy n thông. Tuy nhiên, m i l n ông cho ra m t m t b sưu t p c v t thì dư ng như ñ u t o nên m t “cú s c” nào ñó, b i nh ng món ñ c a ông ñ u thu c hàng quý hi m, có nh ng món ñư c cho là có m t không hai trên th gi i. Th c ra tính cách c a ông Hi n l i khá trái ngư c v i nh ng gì m t s ngư i nghĩ v ông. Ông cho bi t, vi c không công b v các c v t vào nh ng năm trư c ñây là m t ph n do các chính sách v sưu t m c v t chưa thông thoáng. Còn sau ñó, khi ñã có cơ ch thì ông b t ñ u gi i thi u nh ng món ñ tuy t m c a mình cho m i ngư i cùng chiêm ngư ng. www.100hanoi.com 16 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Ông cho bi t, ñi u ông tâm ñ c nh t là mu n gi i thi u ñư c nh ng món c v t ñ c ñáo c a mình v i b n bè qu c t ñ h có cái nhìn ngày càng thay ñ i v Vi t Nam. Ông v n băn khoăn nhi u v ñi u này b i chưa th xác ñ nh ñư c vi c mình gi i thi u các c v t y s ñư c ñón nh n th nào và gây ra nh ng hi u ng gì. Ch ñ n d p Vesak 2008 ñư c t ch c t i Vi t Nam, ông Hi n m i b t ñ u m nh d n ñưa b sưu t p tư ng ph t c c a mình ñ n ñây trưng bày. B sưu t p này c a ông có khá nhi u pho b ng vàng ròng nguyên kh i, to như ngư i th t. S c thu hút c a tri n lãm Vesak thành công ngoài mong ñ i. Ông Hi n k , nhóm trông xe cho tri n lãm này thu ñư c quá nhi u ti n ñã ng ý chia l i cho ông m t s ti n lên t i c trăm tri u ñ ng, nhưng ông xin ñư c t ch i. V i ông, ñi u quan tr ng hơn c là nh ng c v t c a ông ñư c công chúng ñón nh n m t cách h h i. Cũng t tri n lãm Vesak mà ông Hi n m i quy t ñ nh “bung” mình ra. Ông d n d n cho xu t hi n trên các phương ti n truy n thông ñ i chúng nh ng b c v t mà tr giá c a nó lên t i hàng tri u USD. M t ngư i giàu gi n d Không ch b t ñ u công b các b sưu t p c v t thông qua các kênh truy n thông mà ông Hi n còn m r ng vi c gi i thi u c v t c a mình cho nhi u b n bè, ngư i quen... và m r ng d n cho các ñ i tư ng là cán b tham quan, nghiên c u. www.100hanoi.com 17 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com M t s tư ng Ph t c trong b sưu t p c a ông Dương Phú Hi n Ông Hi n quan ni m, m i c v t cũng gi ng như m t cu n sách, n u cu n sách y ch ñư c m t ngư i ñ c thì ch m t ngư i hi u nhưng n u ñư c nhân ra thì nó s giúp cho nhi u ngư i ñư c bi t ñ n. Hơn n a, ông cũng mu n cu c s ng c a chính mình ñư c hòa nh p cùng xã h i. Ông tâm s : “Tôi già r i, cũng không bi t s ng ch t khi nào. Tôi mu n các con mình có ý th c gi gìn nh ng gì mà nhi u ñ i nay gia ñình ñã dày công sưu t m, v i ñi u ki n nh ng th ñó có phát huy ñư c tác d ng v i xã h i”. Có l , chính nh ng quan ñi m d n ñư ng y mà ông Hi n ñã không ng n ng i khi ñưa b sưu t p c a mình ra gi i thi u. Có nhi u ñoàn ñã ñ n tư gia c a ông ñ ñư c chiêm ngư ng t n m t nh ng c v t mà các b o tàng t i Vi t Nam không có. V i ñoàn nào ông cũng nhi t tình d n ñi t t ng h m cho ñ n t ng năm c a ngôi nhà ken kín c v t. t ng t ng, ông l i say sưa nói v t ng c v t v i l ch s , xu t x và tác d ng c a nó. Thi tho ng cao h ng ông còn mang ñàn guitar ra v a ñ m ñàn v a hát cùng c ñoàn khách. Ngoài vi c gi i thi u c v t và t làm “hư ng d n viên” t i nhà, ông Hi n còn cho nhi u b o tàng mư n c v t, hoàn toàn mi n phí. Th m chí, có nh ng ñ t trưng bày ông còn h tr thêm kinh phí cho các b o tàng ñư c thu n l i trong vi c gi i thi u v i công chúng. www.100hanoi.com 18 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com Chơi c v t nh bán ñ t R t nhi u ngư i ñ t ra câu h i: “Ông Hi n l y ñâu ra nhi u ti n như th ?”. Có ngư i còn t ra h nghi v i kh i tài s n c a ông. Ông thư ng không bao gi t ái v ñi u ñó. Ông cho bi t, vi c chơi c v t là vi c c a nh ng ngư i c n có nhi u ti n, th m chí là r t nhi u ti n. B n thân vi c chơi c v t c a ông ñư c b t ñ u t truy n th ng c a gia ñình. Ông n i c a ông Hi n là c Dương Lương Quang - m t nhà tư s n kinh doanh ô tô. C Quang ñã t ng hi n t ng 154 chi c ô tô cho cách m ng. C Quang ñã có s thích sưu t p ñ c và truy n l i cho con trai và sau ñó là ông Hi n ti p t c k nghi p. Ông Hi n cho bi t, vi c sưu t p c v t c a ông cũng ch th c s m nh m kho ng 30 năm nay. Và ti n dành cho thú chơi này chính là nh ông bán ñ t. Ông cho bi t, có th i gian ông sinh s ng t i nư c ngoài, dành d m ñư c ít ti n ông v nư c mua h t ñ t tr ng r ng. Th c tình, khi mua ñ t ông ch nghĩ s thu ñư c l i t vi c tr ng cây. Ông cũng không th ng r ng, ch m t th i gian sau, s ñ t y tăng v t, giá th trư ng cao g p c trăm l n so v i s ti n ông b ra mua. Trư c khi có nhi u ti n ñ sưu t m c v t, xu t phát là m t sinh viên s h c nên ông Hi n ñã có ý th c nghiên c u v các c v t. Trong th i gian chi n tranh, ông tham gia vào nhi u tr n chi n t B c vào Nam, nơi nào ñi qua ông cũng ñ ý ñ n các c v t ñang ñư c lưu tr trong dân. Ông ghi chép t m vào m t cu n s tay và hy v ng có ngày tr l i và mua ñư c nó. Chính b i lòng say mê c v t mà sau này khi tr l i, có khi ông ñư c gia ch t ng ho c bán r g n như cho. Tuy nhiên cũng không ít ngư i th y ông quá ham mê mà b t ch t v i giá cao hàng ch c l n giá tr th c c a c v t. V i s ham mê c v t, dư ng như ông ñ u mua cho b ng ñư c nh ng món ñ ưng ý, ch tr khi gia ch không có ý ñ nh bán. Đi u ñ c bi t khác c a nhà sưu t p Dương Phú Hi n là ông ch sưu t m ch không bán c v t. Chính vì th mà căn nhà 5 t ng c a ông c ngày càng ch t kín. Ông cho bi t, hi n ông ñang d n tâm s c cho vi c k ni m 1.000 năm Thăng Long - Hà N i s p t i. D p này ông s ph i h p v i B o tàng Hà N i ñưa ra nhi u c v t ñ c s c gi i thi u v i công chúng. www.100hanoi.com 19 Haø Noäi Toâi Yeâu
- Ngöôøi Haø Noäi www.100hanoi.com GS Hoàng Th y Nguyên và ý tư ng m i: Ch ng bi n ñ i khí h u Khi chúng tôi liên l c v i GS. TSKH Hoàng Th y Nguyên, m t trong nh ng nhà virus h c và ch t o v c xin hàng ñ u c a Vi t Nam ñ vi t v ông, ông ch nh nhàng: “Mình già r i. Cái ñã qua thì mình ch p nh n nó, nhưng cái ñã qua mà không t o ra tương lai thì cũng không có ý nghĩa gì c . Đ ng nói v tôi, nói v tương lai s vui v hơn nhi u!” GS Hoàng Th y Nguyên sinh năm 1929. Ông nói: "Tôi sinh ra t i Hà N i, l n lên t i Hà N i, và ñ n bây gi v n còn là ngư i Hà N i". H i còn nh , ông thư ng ñ n khu bi t th làm vi c s 1 ph Yec xanh bây gi ñ ñón cha ông, GS Hoàng Tích Trý, ngư i sau này tr thành B trư ng B Y t . Quê GS Hoàng Th y Nguyên tên Nôm là làng V , tên ch là Đông Ng c, m t làng c n i ti ng mi n B c. Ông có m t ngư i b n chí c t, h c cùng nhau t ti u h c, ñ i h c, cùng ñi lính, ñó là Đ ng Đ c Tr ch, ngư i làng Hành Thi n - Nam Đ nh. GS Hoàng Tích Trý ñã ñ nh hư ng Hoàng Th y Nguyên vào vi rut h c, ñ nh hư ng Đ ng Đ c Tr ch vào vi khu n h c. Sau này, GS Hoàng Th y Nguyên ñư c coi là nhà vi rut h c hàng ñ u, GS Đ ng Đ c Tr ch ñư c coi là nhà vi khu n h c hàng ñ u. Năm 2004, GS Đ ng Đ c Tr ch m t. GS Hoàng Th y Nguyên nói: "Chúng tôi hoàn www.100hanoi.com 20 Haø Noäi Toâi Yeâu
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học