Ebook Lịch sử Phật giáo Việt Nam thời Trịnh - Nguyễn phân tranh (Tập 1: Lịch sử Phật giáo Đàng Ngoài): Phần 2 - Nguyễn Hiền Đức

CHÛÚNG 6 Thiïìn sû Nhû Trûâng - Lên Giaác vúái Phaái Liïn Töng o Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc hay Thöôïng só Cöùu Sinh thuoäc truyeàn thöøa cuûa Hoøa thöôïng Chaân Nguyeân-Chaùnh Giaùc. Thieàn sö Laân Giaùc keá thöøa phaùi thieàn Truùc Laâm vaø Laâm Teá ñoàng thôøi keát hôïp tinh hoa cuûa phaùi thieàn Taøo Ñoäng ôû Ñaøng Ngoaøi laäp thaønh phaùi Lieân Hoa hay phaùi Lieân Toâng vôùi Toå ñình laø chuøa Lieân Toâng hay chuøa Lieân Phaùi. Phaùi Lieân Toâng phaùt trieån maïnh ôû Ñaøng Ngoaøi cho ñeán thôøi nhaø Nguyeãn vaø coøn truyeàn cho ñeán thôøi hieän ñaïi. Nhö Tröøng-Laân Giaùc (1696-1733) Taùnh Tuyeàn-Lieãu Giaùc (1709-1778) Haûi Quyùnh-Töø Phong (1728-1811) Tòch Truyeàn-Kim Lieân (1745-1816) Chieáu Khoan-Töôøng Quang (1741-1830) Phoå Tònh-Töø Taùnh (-) I. THIEÀN SÖ NHÖ TRÖØNG-LAÂN GIAÙC (1696-1733) Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc, huùy Nhö Nhö hay Thöôïng só Cöùu Sinh, hieäu Cao Thieàn, teân laø Trònh Thaäp (hay Trònh Hôïp), laø con cuûa - 515 - Phoå Quang vöông Trònh Bính vaø baø Nguyeãn thò Dieäu, vaø laø em cuûa An Ñoâ vöông Trònh Cöông; sanh vaøo giôØ Daäu, ngaøy muøng 5 thaùng 5 naêm Bính Tyù, nieân hieäu Chaùnh Hoøa thöù 17 (1696), ñôøi vua Leâ Hy Toâng, queâ ôû vuøng nuùi Vónh Soùc, traán Thanh Hoùa. Khi sanh, treân traùn Trònh Thaäp coù daáu hình chöõø “Nhöït”. Lôùn leân, Trònh Thaäp ñöôïc vua Leâ Hy Toâng gaû coâng chuùa thöù tö; tuy soáng trong caûnh vöông giaû Hoaøng toäc, laàu son gaùc tía, nhöng khoâng ham thích vieäc traàn theá, taâm luoân höôùng veà ñaïo Phaät, nghieân cöùu kinh saùch. Trònh Thaäp coù tö dinh ôû phöôøng Baïch Mai taïi kinh ñoâ Thaêng Long, vôùi khu vöôøn ao roäng 6 maãu. Sau tö dinh coù moät ñoài cao khoaûng baûy, taùm thöôùc, oâng baûo ngöôøi nhaø ñaøo moät hoà ñeå nuoâi caù vaøng. ÔÛ treân ñoài ñoù, ngöôøi nhaø ñaøo gaëp moät coïng sen lôùn, ñem trình, oâng cho ñoù laø ñieàm baùo oâng phaûi tu haønh neân oâng daâng sôù vua cho pheùp xuaát gia, baét ñaàu aên chay vaø quyeát chí tu taäp thieàn ñònh, bieán nhaø rieâng thaønh chuøa, nhaân ñieàm gaëp coïng sen neân ñaët teân chuøa laø Lieân Hoa(1). Sau khi ñöôïc chaáp thuaän, Trònh Thaäp ñeán taän chuøa Long Ñoäng (hay Laân Ñoäng) ôû nuùi Yeân Töû xin quy y thoï giaùo vôùi Taêng thoáng Chaân Nguyeân-Chaùnh Giaùc vaøo naêm Bính Ngoï (1726), luùc ñoù Taêng thoáng ñaõ 80 tuoåi. Khi Trònh Thaäp ñeán leã, Taêng thoáng Chaùnh Giaùc baûo: “Duyeân xöa gaëp gôõ, vì sao ñeán chaäm vaäy?”. Trònh Thaäp thöa: “Thaày troø hoäi hieäp, cô duyeân ñeán thì gaëp”. Taêng thoáng baûo: “Truøng höng Phaät, Toå sau naøy laø troâng caäy ôû ngöôi”. Taêng thoáng ban phaùp danh cho Trònh Thaäp laø Nhö Tröøng, hieäu Laân Giaùc. Töø ñoù ngaøy ñeâm, Sa ñi Laân Giaùc chí taâm nghieân cöùu kinh ñieån, tu taäp thieàn ñònh. Moät thôøi gian ngaén sau, Taêng thoáng Chaùnh Giaùc coù theå ñaõ bieát ñöôïc ngaøy veà queâ xöa neân laøm leã thoï giôùi Cuï tuùc cho Laân Giaùc vaø truyeàn taâm phaùp. Ngaøy 28 thaùng 10 naêm Bính Ngoï (1726), Taêng thoáng Chaân Nguyeân-Chaùnh Giaùc vieân tòch ôû chuøa Laân Ñoäng, ñoà chuùng laäp thaùp thôø ôû khuoâng vieân chuøa Laân Ñoäng vaø ôû chuøa Quyønh Laâm. Thieàn sö Laân Giaùc trôû veà chuøa Lieân Hoa hoaèng hoùa, ñoà chuùng ñeán tham hoïc raát ñoâng, vì vaäy, thieàn sö Laân Giaùc laäp thaønh phaùi Lieân Hoa. - 516 - Thieàn sö Laân Giaùc thaønh laäp theâm hai chuøa: - Chuøa Hoä Quoác ôû phöôøng An Xaù, huyeän Thoï Xöông taïi kinh ñoâ Thaêng Long (HaøNoäi). - Chuøa Haøm Long ôû nuùi Giaùc Sôn, xaõ Queá Laâm, huyeän Queá Voõ, Traán Kinh Baéc (nay laø Baéc Ninh). Vaøo ngaøy raèm thaùng Hai naêm Quyù Söûu (1733) , nieân hieäu Long Ñöùc thöù 2, Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc cho nhoùm ñaïi chuùng phoù chuùc raèng giôø quy tòch saép ñeán, ta ñöôïc phaùp nôi Hoøa thöôïng Taêng thoáng (Chaân Nguyeân-Chaùnh Giaùc) nay trao laïi cho caùc ngöôi, haõy nghe keä ñaây: Boån tuøng voâ boån Tuøng voâ vi lai Hoøan tuøng voâ lai khöù Ngaõ boån voâ lai khö Töû sanh haø taèng luïy (Voán töø khoâng goác, Töø khoâng maø ñeán Laïi töø khoâng maø ñi Ta voán khoâng ñeán ñi Töû sanh laøm gì luïy (Hoøa Thöôïng Thanh Töø dòch) Sö laïi baûo: “Thaân töù ñaïi khoå naøy ñaâu theå giöõ laâu”. Noùi xong, sö ngoài an nhieân thò tòch, höôûng döông 37 tuoåi. Ñoà chuùng laäp thaùp Cöùu Sinh ñeå thôø Thieàn sö Laân Giaùc ôû ba chuøa: Lieân Hoa, Hoä Quoác (Haø Noäi) vaø Haøm Long (Baéc Ninh). Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc coù caùc taùc phaåm ñeå laïi nhö sau: - Nguõ giôùi quoác aâm - Thaäp giôùi quoác aâm - Phaät taâm luaän - Kieán ñaøn giaûi ueá nghò - Maõn taùn taï quaù nghi - Khaûo chöùng vaø vieát baøi töïa saùch “Ty - ni Nhaät Duïng Luïc” (Chuøa Suøng Phuùc in laïi naêm Ñinh Tò 1797 ?) - Dòch vaø ñeà töïa saùch “Xuaát gia Sa di Quoác aâm Thaäp giôùi “ vaøo naêm Baûo Thaùi 7 (1726). Chuøa Suøng Phuùc in laïi naêm 1797 - 517 - Ñeán ñôøi vua Minh Maïng, vöông phi teân laø Hoà Thò Hoa (meï vua Thieäu Trò), neân chuøa Lieân Hoa phaûi ñoåi thaønh chuøa Lieân Toâng. Ñeán ñôøi Thieäu Trò (1841-1847), vua teân laø Mieân Toâng, neân chuøa Lieân Toâng ñöôïc ñoåi laïi laø chuøa Lieân Phaùi cho ñeán ngaøy nay(1). Chuøa Lieân Phaùi ngaøy nay toïa laïc taïi heûm Lieân Phaùi, phoá Baïch Mai, huyeän Hai Baø Tröng, thuû ñoâ Haø Noäi. Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc coù caùc ñeä töû noåi danh nhö Taùnh Tuyeàn (truï trì chuøa Lieân Toâng), Taùnh Ngaïn (truï trì chuøa Haøm Long), Taùnh Döôïc (?)... Phaùi Lieân Hoa (Lieân Toâng) do Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc hay Thöôïng só Cöùu Sinh saùng laäp sau naøy phaùt trieån roäng khaép Ñaøng Ngoaøi vôùi caùc chuøa Lieân Toâng, Hoä Xaù, Haøm Long, Caøn An, Suøng Phöôùc, Nghieâm Xaù, Thieân Quang, Phöôùc An, Vaân Trai... Thaùp Cöùu Sinh thôø Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc ôû chuøa Lieân Toâng laøm baèng ñaù xanh maøi laùng, hình khoái 4 maët, ba töøng cao khoaûng 5m, ñeá thaùp hình vuoâng, caïnh 2 m10, ñænh laø baàu hoà loâ coù trang trí hoa vaên hình caùnh sen. II- CHUØA LIEÂN PHAÙI Chuøa Lieân Phaùi hay chuøa Lieân Toâng, hay chuøa Lieân Hoa, ôû heûm Lieân Phaùi, phoá Baïch Mai, quaän Hai Baø Tröng, thuû ñoâ Haø Noäi. Naêm 1726, Thieàn sö Nhö Tröøng-Laân Giaùc bieán nhaø rieâng thaønh chuøa Lieân Hoa. Sau ñoù, noái tieáp ngoïn ñeøn phaùp cuûa Hoøa thöôïng Chaân Nguyeân-Chaùnh Giaùc, Thieàn sö Laân Giaùc ñaõ phoái hôïp toâng chæ phaùi thieàn Truùc Laâm (Yeân Töû) vaø phaùi thieàn Laâm Teá ôû Ñaøng Ngoaøi (Baéc Haø) ñeå laäp ra phaùi thieàn Lieân Hoa. Ñeán ñôøi vua Minh Maïng, kî huùy teân Hoa neân ñoåi Lieân Hoa thaønh Lieân Toâng. Ñôøi vua Thieäu Trò, vì kî huùy (teân vua laø Mieân Toâng) neân chuøa Lieân Toâng laïi phaûi ñoåi thaønh chuøa Lieân Phaùi cho ñeán ngaøy nay. Naêm 1733, Thieàn sö Laân Giaùc vieân tòch, ñeä töû laø Thieàn sö Taùnh Tuyeân (1674-1744) ñang xuaát döông tham hoïc theâm vôùi Hoøa thöôïng Kim Quang Ñoan ôû chuøa Khaùnh Vaân thuoäc Quaûng Chaâu (Trung Quoác). Naêm 1736, Thieàn sö Taùnh Tuyeân môùi trôû veà nöôùc, thænh veà hôn 300 boä kinh vôùi hôn 1.000 quyeån, sö tieáp noái truï trì ôû chuøa Lieân Toâng, vaø troâng coi chuøa Haøm Long, Suøng Phöôùc. - 518 - Thaùp Lieân Hoa ôû Chuøa Lieân Phaùi. - 519 - ... - tailieumienphi.vn