Xem mẫu
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright
Hư ng d n tóm t t v
Kinh t h c Vĩ mô
Nh ng ñi u Các nhà Qu n lý, Các nhà ði u hành
và Sinh viên c n bi t
David A. Moss
Ngư i d ch: Châu Văn Thành
n b n c a Trư ng Kinh doanh Harvard, 2007
1
M cl c
Gi i thi u
Ph n I: Hi u v N n Kinh t Vĩ mô
Chương 1: S n lư ng
ðo lư ng s n lư ng qu c gia
Trao ñ i s n lư ng gi a các nư c
ði u gì làm cho s n lư ng tăng lên hay gi m xu ng
C a c i không quan tr ng nhi u như s n lư ng?
Chương 2: Ti n
Ti n và nh hư ng c a ti n ñ n lãi su t, t giá h i ñoái và l m phát
Th c và danh nghĩa
Ti n và ho t ñ ng ngân hàng
Khoa h c và ngh thu t c a ho t ñ ng ngân hàng trung ương
Chương 3: Kỳ v ng
Kỳ v ng và l m phát
Kỳ v ng và s n lư ng
Kỳ v ng và các bi n s vĩ mô khác
Ph n II: Các Ch ñ Ch n l c
Chương 4: L ch s tóm t t v Ti n và Chính sách Ti n t Hoa Kỳ
ð nh nghĩa ñơn v tính toán và giá c a ti n
B n v vàng: cơ ch t ñi u ti t?
S sáng t o c a C c D tr Liên bang
Tìm ra quy t c ti n t ñúng ñ n dư i t giá h i ñoái th n i
S chuy n hóa c a chính sách ti n t Hoa Kỳ
Chương 5: Các Nguyên t c cơ b n c a H ch toán GDP
Ba ti p c n ño lư ng
Nh ng chi ti t cơ b n c a phương pháp chi tiêu
Kh u hao
GDP và GNP
So sánh l ch s và gi a các qu c gia
ð u tư, ti t ki m và vay nư c ngoài
Chương 6: ð c Báo cáo Cán cân Thanh toán
Báo cáo cán cân thanh toán tiêu chu n
Hi u v n và có
S c m nh và c m b y c a h ch toán BOP
Chương 7: Hi u v T giá H i ñoái
2
Cán cân vãng lai
L m phát và ngang b ng s c mua
Lãi su t
Làm nên ý nghĩa c a t giá h i ñoái
K t lu n
K t h p t t c nh ng v n ñ riêng l l i v i nhau
S n lư ng
Ti n
Kỳ v ng
S d ng ñúng và sai kinh t vĩ mô
3
Gi i thi u
Các l c lư ng kinh t vĩ mô tác ñ ng ñ n t t c chúng ta trong cu c s ng h ng ngày. T
l l m phát nh hư ng ñ n giá c mà chúng ta chi tr cho hàng hóa và d ch v , và t ñó
nh hư ng ñ n giá tr thu nh p và ti t ki m c a chúng ta. Lãi su t xác ñ nh chi phí c a
vi c ñi vay và sinh l i c a các tài kho n ngân hàng và trái phi u, trong khi t giá h i ñoái
tác ñ ng ñ n kh năng s d ng s n ph m nư c ngoài cũng như giá tr tài s n tài chính
c a chúng ta. Và t t c nh ng gì ñã k qua ch th hi n ph n ñ nh chóp c a núi băng trôi.
Các bi n s kinh t vĩ mô – tr i r ng t th t nghi p cho ñ n năng su t – quan tr ng như
nhau trong vi c ñ nh hình môi trư ng kinh t trong ñó chúng ta ñang s ng.
ð i v i h u h t các nhà qu n lý kinh doanh, vi c hi u bi t căn b n kinh t h c vĩ mô cho
phép h có ñư c m t s nh n th c hoàn ch nh hơn – cũng như ñúng nghĩa hơn các ñi u
ki n th trư ng, c phía cung và phía c u. ði u này cũng b o ñ m r ng h ñư c trang b
ñ có th bi t trư c và ph n ng trư c các s ki n kinh t vĩ mô chính y u, như là s
gi m giá b t ng c a t giá h i ñoái th c hay s tăng ñ t xu t và quá m c c a lãi su t
qu liên bang.
Dù các nhà qu n lý kinh doanh có th t n hư ng s thành công ngay c n u h không
th c s hi u v các lo i bi n s vĩ mô này, nhưng h s có ñư c ti m năng hành ñ ng t t
hơn các ñ i th c nh tranh - như là th y ñư c các cơ h i b che n và ngăn ch n các l i
không c n thi t (và ñôi lúc r t t n kém) – sau khi ph i h p các khái ni m và các m i
quan h vĩ mô cơ b n vào h p công c qu n lý c a h . Ví d , vào nh ng năm 1990, các
nhà qu n lý là nh ng ngư i bi t cách ñ c và di n gi i m t báo cáo cán cân thanh toán ñã
có m t quy t ñ nh k p th i trong vi c ñ i phó v i các cu c kh ng ho ng ti n t châu Á và
Mexico.
Và giá tr th c hành c a kinh t h c vĩ mô m r ng vư t kh i nh ng gi i h n c a công
vi c kinh doanh. M t s hi u bi t căn b n v môn h c thì quan tr ng ñ i v i chúng ta v i
tư cách là nh ng ngư i tiêu dùng, nh ng ngư i làm vi c, nh ng nhà ñ u tư, và ngay c
ngư i b u c . Li u r ng các quan ch c ñư c b u b i chúng ta (và nh ng cá nhân ñư c h
ñ c ñ ph trách các cơ quan quan tr ng hàng ñ u, như C c D tr Liên bang và B
Tài chính) có qu n lý t t hay t i n n kinh t vĩ mô rõ ràng có t m quan tr ng r t l n ñ i
v i ch t lư ng cu c s ng c a chúng ta c hi n t i và tương lai. Li u r ng m t kho n thâm
h t ngân sách l n là thu n l i hay b t l i m t th i ñi m c th là nh ng gì mà nh ng c
tri nên có kh năng t mình ñánh giá.
Không may, ngay c nhi u công dân có giáo d c t t l i chưa t ng ñư c h c kinh t h c vĩ
mô. Và nh ng ngư i ñã h c môn h c này thì ñư c h c quá nhi u v cách th c gi i quy t
các bài t p gi t o hơn là v nh ng n n t ng th c c a n n kinh t vĩ mô. Kinh t h c vĩ
mô thư ng ñư c d y v i s t p trung quá n ng vào các phương trình và ñ th , mà ñ i
v i nhi u sinh viên, cách d y này r t khó hi u v các ý tư ng thu c v b n ch t và s
hi u bi t thông qua tr c giác mà có th làm cho môn h c tr nên có ý nghĩa hơn. Quy n
sách này c g ng cung c p m t s t ng quan có tính nh n th c v kinh t h c vĩ mô, nh n
m nh vào các nguyên lý và các m i quan h thu c v b n ch t, hơn là các công th c và
4
các mô hình toán h c. M c ñích là ñ chuy n t i nh ng v n ñ n n t ng – nh ng kh i
ki n th c – và làm ñi u này theo cách thích h p và có th ng d ng ñư c.
Cách ti p c n ñư c s d ng ñây là cách ti p c n mà tôi ñã giúp phát tri n hơn m t th p
niên qua t i Trư ng Kinh Doanh Harvard (HBS). Th c t , tôi ñã phác th o ra phiên b n
ñ u tiên c a quy n sách như là m t tài li u v lòng cho sinh viên c a tôi, và nó ñã ñư c
ch p nh n như là m t tài li u ñ c b t bu c trong nhi u chương trình t i HBS. Dù cho
cách ti p c n này hoàn toàn khác v i nh ng gì mà ngư i ta s tìm th y trong m t quy n
giáo trình kinh t vĩ mô tiêu chu n (ñ i h c hay sau ñ i h c), ñây là m t cách ti p c n mà
chúng ta có th tìm th y r t h u hi u và cách này cũng ñư c ch p nh n r t nhi u b i sinh
viên cũng như các nhà ñi u hành.
Như ph n còn l i c a quy n sách này s làm rõ, kinh t h c vĩ mô có th ñư c nghĩ ñ n
như là s c u thành c a ba tr cơ b n: s n lư ng, ti n, và kỳ v ng. B i vì s n lư ng là tr
c t trung tâm, chúng ta b t ñ u ñ tài này trong chương 1 và ti p theo v i ti n và kỳ v ng
l n lư t trong chương 2 và 3. Cùng v i nhau, chương 1 cho ñ n chương 3 t o thành ph n
I c a quy n sách, bao ph nh ng v n ñ n n t ng c a kinh t h c vĩ mô dư i d ng súc
tích nh t có th .
ð i v i nh ng b n ñ c quan tâm ñào sâu hơn các v n ñ này, chương 4 ñ n chương 7
(ph n II) cung c p m t s bao quát chi ti t hơn m t s các khu v c ch y u. Các chương
này không ch có tính toàn di n, n i dung các chương ñúng hơn còn nh n m nh ñ n m t
nhóm các ñ tài vĩ mô mà thư ng châm ngòi cho h u h t các câu h i trong l p h c.
Chương 4 cung c p m t kh o sát l ch s ng n g n v chính sách ti n t c a Hoa Kỳ, dò
tìm vi c qu n lý cung ti n c a qu c gia t bu i ñ u c a n n c ng hòa cho ñ n hi n nay.
Kinh nghi m cho th y r ng m t cách ti p c n có tính l ch s ch ng minh tính h u hi u
ñ c bi t trong vi c truy n ñ t c v logic và nh ng gi i h n c a chính sách ti n t và s
hình thành ngân hàng trung ương. Chương 5 và 6 ñ c p t ng quát nh ng v n ñ căn b n
c a h ch toán kinh t vĩ mô. Gi ng như ki n th c làm cách nào ñ ñ c báo cáo thu nh p
và b ng cân ñ i thì quan tr ng trong vi c ñánh giá m t công ty, ki n th c làm th nào ñ
ñ c tính toán GDP (chương 5) và báo cáo cán cân thanh toán (chương 6) thì quan tr ng
cho vi c ñánh giá m t qu c gia và thành qu kinh t c a nó. Cu i cùng, chương 7 kh o
sát ñ tài t giá h i ñoái, t p trung vào các y u t ñư c xem là nguyên nhân làm các ñ ng
ti n tăng giá hay gi m giá. Dù con ñư ng ñi c a m t t giá h i ñoái, gi ng như qu ñ o
c a m t c phi u, ai cũng bi t là khó mà d ñoán, t t nhiên s có m t s các m i quan h
kinh t quan tr ng mà ngư i ta s suy nghĩ ñ n – ho c là vì lý do cá nhân hay kinh doanh
– khi c n d ñoán v nó.
Không gi ng như m t giáo trình tiêu chu n, quy n sách này ñư c thi t k ñ ñ c trong
m t vài l n. Dù b n ñ c có th mu n tr l i các ph n c th lúc này hay lúc khác (ví d ,
ñ xem l i t giá h i ñoái hay chính sách tài khóa), h r t c n ph i ñ c g n như toàn b
quy n sách n u l n ñ u tiên ñ c nó (hay ít nh t là ñ c ph n I) - v i m c tiêu nh m phát
tri n m t s hi u bi t bao ph toàn môn h c, các ph n chính y u c a môn h c, và cách
mà các ph n này n i k t v i nhau.
5
nguon tai.lieu . vn
Hư ng d n tóm t t v
Kinh t h c Vĩ mô
Nh ng ñi u Các nhà Qu n lý, Các nhà ði u hành
và Sinh viên c n bi t
David A. Moss
Ngư i d ch: Châu Văn Thành
n b n c a Trư ng Kinh doanh Harvard, 2007
1
M cl c
Gi i thi u
Ph n I: Hi u v N n Kinh t Vĩ mô
Chương 1: S n lư ng
ðo lư ng s n lư ng qu c gia
Trao ñ i s n lư ng gi a các nư c
ði u gì làm cho s n lư ng tăng lên hay gi m xu ng
C a c i không quan tr ng nhi u như s n lư ng?
Chương 2: Ti n
Ti n và nh hư ng c a ti n ñ n lãi su t, t giá h i ñoái và l m phát
Th c và danh nghĩa
Ti n và ho t ñ ng ngân hàng
Khoa h c và ngh thu t c a ho t ñ ng ngân hàng trung ương
Chương 3: Kỳ v ng
Kỳ v ng và l m phát
Kỳ v ng và s n lư ng
Kỳ v ng và các bi n s vĩ mô khác
Ph n II: Các Ch ñ Ch n l c
Chương 4: L ch s tóm t t v Ti n và Chính sách Ti n t Hoa Kỳ
ð nh nghĩa ñơn v tính toán và giá c a ti n
B n v vàng: cơ ch t ñi u ti t?
S sáng t o c a C c D tr Liên bang
Tìm ra quy t c ti n t ñúng ñ n dư i t giá h i ñoái th n i
S chuy n hóa c a chính sách ti n t Hoa Kỳ
Chương 5: Các Nguyên t c cơ b n c a H ch toán GDP
Ba ti p c n ño lư ng
Nh ng chi ti t cơ b n c a phương pháp chi tiêu
Kh u hao
GDP và GNP
So sánh l ch s và gi a các qu c gia
ð u tư, ti t ki m và vay nư c ngoài
Chương 6: ð c Báo cáo Cán cân Thanh toán
Báo cáo cán cân thanh toán tiêu chu n
Hi u v n và có
S c m nh và c m b y c a h ch toán BOP
Chương 7: Hi u v T giá H i ñoái
2
Cán cân vãng lai
L m phát và ngang b ng s c mua
Lãi su t
Làm nên ý nghĩa c a t giá h i ñoái
K t lu n
K t h p t t c nh ng v n ñ riêng l l i v i nhau
S n lư ng
Ti n
Kỳ v ng
S d ng ñúng và sai kinh t vĩ mô
3
Gi i thi u
Các l c lư ng kinh t vĩ mô tác ñ ng ñ n t t c chúng ta trong cu c s ng h ng ngày. T
l l m phát nh hư ng ñ n giá c mà chúng ta chi tr cho hàng hóa và d ch v , và t ñó
nh hư ng ñ n giá tr thu nh p và ti t ki m c a chúng ta. Lãi su t xác ñ nh chi phí c a
vi c ñi vay và sinh l i c a các tài kho n ngân hàng và trái phi u, trong khi t giá h i ñoái
tác ñ ng ñ n kh năng s d ng s n ph m nư c ngoài cũng như giá tr tài s n tài chính
c a chúng ta. Và t t c nh ng gì ñã k qua ch th hi n ph n ñ nh chóp c a núi băng trôi.
Các bi n s kinh t vĩ mô – tr i r ng t th t nghi p cho ñ n năng su t – quan tr ng như
nhau trong vi c ñ nh hình môi trư ng kinh t trong ñó chúng ta ñang s ng.
ð i v i h u h t các nhà qu n lý kinh doanh, vi c hi u bi t căn b n kinh t h c vĩ mô cho
phép h có ñư c m t s nh n th c hoàn ch nh hơn – cũng như ñúng nghĩa hơn các ñi u
ki n th trư ng, c phía cung và phía c u. ði u này cũng b o ñ m r ng h ñư c trang b
ñ có th bi t trư c và ph n ng trư c các s ki n kinh t vĩ mô chính y u, như là s
gi m giá b t ng c a t giá h i ñoái th c hay s tăng ñ t xu t và quá m c c a lãi su t
qu liên bang.
Dù các nhà qu n lý kinh doanh có th t n hư ng s thành công ngay c n u h không
th c s hi u v các lo i bi n s vĩ mô này, nhưng h s có ñư c ti m năng hành ñ ng t t
hơn các ñ i th c nh tranh - như là th y ñư c các cơ h i b che n và ngăn ch n các l i
không c n thi t (và ñôi lúc r t t n kém) – sau khi ph i h p các khái ni m và các m i
quan h vĩ mô cơ b n vào h p công c qu n lý c a h . Ví d , vào nh ng năm 1990, các
nhà qu n lý là nh ng ngư i bi t cách ñ c và di n gi i m t báo cáo cán cân thanh toán ñã
có m t quy t ñ nh k p th i trong vi c ñ i phó v i các cu c kh ng ho ng ti n t châu Á và
Mexico.
Và giá tr th c hành c a kinh t h c vĩ mô m r ng vư t kh i nh ng gi i h n c a công
vi c kinh doanh. M t s hi u bi t căn b n v môn h c thì quan tr ng ñ i v i chúng ta v i
tư cách là nh ng ngư i tiêu dùng, nh ng ngư i làm vi c, nh ng nhà ñ u tư, và ngay c
ngư i b u c . Li u r ng các quan ch c ñư c b u b i chúng ta (và nh ng cá nhân ñư c h
ñ c ñ ph trách các cơ quan quan tr ng hàng ñ u, như C c D tr Liên bang và B
Tài chính) có qu n lý t t hay t i n n kinh t vĩ mô rõ ràng có t m quan tr ng r t l n ñ i
v i ch t lư ng cu c s ng c a chúng ta c hi n t i và tương lai. Li u r ng m t kho n thâm
h t ngân sách l n là thu n l i hay b t l i m t th i ñi m c th là nh ng gì mà nh ng c
tri nên có kh năng t mình ñánh giá.
Không may, ngay c nhi u công dân có giáo d c t t l i chưa t ng ñư c h c kinh t h c vĩ
mô. Và nh ng ngư i ñã h c môn h c này thì ñư c h c quá nhi u v cách th c gi i quy t
các bài t p gi t o hơn là v nh ng n n t ng th c c a n n kinh t vĩ mô. Kinh t h c vĩ
mô thư ng ñư c d y v i s t p trung quá n ng vào các phương trình và ñ th , mà ñ i
v i nhi u sinh viên, cách d y này r t khó hi u v các ý tư ng thu c v b n ch t và s
hi u bi t thông qua tr c giác mà có th làm cho môn h c tr nên có ý nghĩa hơn. Quy n
sách này c g ng cung c p m t s t ng quan có tính nh n th c v kinh t h c vĩ mô, nh n
m nh vào các nguyên lý và các m i quan h thu c v b n ch t, hơn là các công th c và
4
các mô hình toán h c. M c ñích là ñ chuy n t i nh ng v n ñ n n t ng – nh ng kh i
ki n th c – và làm ñi u này theo cách thích h p và có th ng d ng ñư c.
Cách ti p c n ñư c s d ng ñây là cách ti p c n mà tôi ñã giúp phát tri n hơn m t th p
niên qua t i Trư ng Kinh Doanh Harvard (HBS). Th c t , tôi ñã phác th o ra phiên b n
ñ u tiên c a quy n sách như là m t tài li u v lòng cho sinh viên c a tôi, và nó ñã ñư c
ch p nh n như là m t tài li u ñ c b t bu c trong nhi u chương trình t i HBS. Dù cho
cách ti p c n này hoàn toàn khác v i nh ng gì mà ngư i ta s tìm th y trong m t quy n
giáo trình kinh t vĩ mô tiêu chu n (ñ i h c hay sau ñ i h c), ñây là m t cách ti p c n mà
chúng ta có th tìm th y r t h u hi u và cách này cũng ñư c ch p nh n r t nhi u b i sinh
viên cũng như các nhà ñi u hành.
Như ph n còn l i c a quy n sách này s làm rõ, kinh t h c vĩ mô có th ñư c nghĩ ñ n
như là s c u thành c a ba tr cơ b n: s n lư ng, ti n, và kỳ v ng. B i vì s n lư ng là tr
c t trung tâm, chúng ta b t ñ u ñ tài này trong chương 1 và ti p theo v i ti n và kỳ v ng
l n lư t trong chương 2 và 3. Cùng v i nhau, chương 1 cho ñ n chương 3 t o thành ph n
I c a quy n sách, bao ph nh ng v n ñ n n t ng c a kinh t h c vĩ mô dư i d ng súc
tích nh t có th .
ð i v i nh ng b n ñ c quan tâm ñào sâu hơn các v n ñ này, chương 4 ñ n chương 7
(ph n II) cung c p m t s bao quát chi ti t hơn m t s các khu v c ch y u. Các chương
này không ch có tính toàn di n, n i dung các chương ñúng hơn còn nh n m nh ñ n m t
nhóm các ñ tài vĩ mô mà thư ng châm ngòi cho h u h t các câu h i trong l p h c.
Chương 4 cung c p m t kh o sát l ch s ng n g n v chính sách ti n t c a Hoa Kỳ, dò
tìm vi c qu n lý cung ti n c a qu c gia t bu i ñ u c a n n c ng hòa cho ñ n hi n nay.
Kinh nghi m cho th y r ng m t cách ti p c n có tính l ch s ch ng minh tính h u hi u
ñ c bi t trong vi c truy n ñ t c v logic và nh ng gi i h n c a chính sách ti n t và s
hình thành ngân hàng trung ương. Chương 5 và 6 ñ c p t ng quát nh ng v n ñ căn b n
c a h ch toán kinh t vĩ mô. Gi ng như ki n th c làm cách nào ñ ñ c báo cáo thu nh p
và b ng cân ñ i thì quan tr ng trong vi c ñánh giá m t công ty, ki n th c làm th nào ñ
ñ c tính toán GDP (chương 5) và báo cáo cán cân thanh toán (chương 6) thì quan tr ng
cho vi c ñánh giá m t qu c gia và thành qu kinh t c a nó. Cu i cùng, chương 7 kh o
sát ñ tài t giá h i ñoái, t p trung vào các y u t ñư c xem là nguyên nhân làm các ñ ng
ti n tăng giá hay gi m giá. Dù con ñư ng ñi c a m t t giá h i ñoái, gi ng như qu ñ o
c a m t c phi u, ai cũng bi t là khó mà d ñoán, t t nhiên s có m t s các m i quan h
kinh t quan tr ng mà ngư i ta s suy nghĩ ñ n – ho c là vì lý do cá nhân hay kinh doanh
– khi c n d ñoán v nó.
Không gi ng như m t giáo trình tiêu chu n, quy n sách này ñư c thi t k ñ ñ c trong
m t vài l n. Dù b n ñ c có th mu n tr l i các ph n c th lúc này hay lúc khác (ví d ,
ñ xem l i t giá h i ñoái hay chính sách tài khóa), h r t c n ph i ñ c g n như toàn b
quy n sách n u l n ñ u tiên ñ c nó (hay ít nh t là ñ c ph n I) - v i m c tiêu nh m phát
tri n m t s hi u bi t bao ph toàn môn h c, các ph n chính y u c a môn h c, và cách
mà các ph n này n i k t v i nhau.
5