Ebook Chủ tịch Hồ Chí Minh - Nhà thơ lớn của dân tộc: Phần 2 - Minh Đức

JẮXưv ế CHƯƠNG THỨ NĂM T Ì N H C Ả M T H I Ê N N H I Ê N T R O N G T H Ơ B Ấ C Thiên nhiên trong thơ Bác chủ vếu đưọ’Cnỏi đế qua hai hoàn cảnh đặc biệt. Một là khi Ngưòi 1 ịíiam hãm Irong lù ngục, cuộc song có lúc nh lioàn toàn Láchrời khỏi thiên nhiên. Một vầng trăn l)ầii bạn, tiếng oanh hót nhà bên, những tia nắn ban mai... đều xiết bao ấm cúng và thân thiết V( sinh hoạt và tình cảm của xigười tù. Hai là nhŨT bài thơ thiên nhiên được viết ra trong cảnh rừr Việt Bắc khi thiên nhiên chan hòa, che chở và t nhập vào cuộc sống con người. « Xem sậch chìm rừnq vào cửa đậu, Phẫ văn hoa núi ghé nghiên soi ». Cảnh ngộ và không khi ấy luôn tạo nên nhữr cảm hứng đặc biệt với thiên nhiên. Tình cảm thiê nhiên trong tho` Bác thật phong phú, trong sár và nhiều màu sắc. Tuy phải dòn sức tập trung Asá nhiệm vụ đấu tranh chính trị, nhưng Bác khỏr 144 c y `y hững với cảnh đẹp. Tâm hồn thơ chứa chan rc sống và thi vị của Người không đóng lại và từ lối mọi cảm hứng thiên nhièntưoi đẹp. Yêu thích liên nhiên, nhưng trong thơ, Bác không mê say leo cách ngâm vịnh và thưởng ngoạn thuần túy. hông thẻ` để cho phằn hưo`ng hoa cảnh vật lấn đi lất tliép Lư tưỏng như trong thơ của người xưa. hiên nhiên, tạo vật trong tho` Bác luôn mang theo lất thép của cuộc đòi qua một hàm ỷ của nội ang, một rtiỊic tiêu chính trị hoặc một liên tưỏ’ng iu xa. Cảm hửng với thiên nhiồn bộc lộ một tầm ;iin, một quan niệm triết lý và nhân sinh tiến bộ I những cảm xúc thầm mỹ cao ctẹp. Đi vào nội ing cự thê, thì tình cảm thiên nhiên trong những li thơ đưọ’c viết ra trong cảnh tù tội ở đất nưỏc ;ưòi, cũnrt khác đi nhiều với cảm hửng thiên -liên khi Người trực tiếp sống trên mảnh đấl quê .ro’íig đấl nước. Trong những bài thớ được viết ra khi Ngiròi đẵ ở vẽ Tô quốc, thiên nhiên luôn được nói đến ong sự liên lưởng với đất nước. Thiên nhiẻii là ột bộ phận của đất nước và tình cảm vởi thiên liên là một khía cạnh sâu sắc của Unh yêu đất rớc. Qua thơ Bác, phong cảnh tươi đẹp của thiên liên luôn gọi linh cảm yêu thương đất nước và ih thầu lo lắag Irảch nhiệm. Cái đẹp nên thơ, an mác mà trang nghiêm cô kính của cảnh rừng ệt Bắc vói trăng sáng, suối trong, vừa họa sắc i họa đàn: «Tiếiụ^ suối trong Iihư tiếng hái xa, Trăng lồng cS thụ bóng lồng hoa... ». HCT .1 4 5 cảnh đẹp ấv không cuốn hút người trcng cuộc thuần tuy đi về phía thưỏng ngoạn mà phà.i thưởng ngoạn nẳra trong cảm hửng bao trùm của tình yêu đất nước: « cảiih khuya nhir vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước ixhầ». (Cảnh khuya) Vẻ đẹp của Ihiên nhiên luôn khơi dậy tinh cẫir vêu riirớc một cách tự nhièn và tha thiết. Có những càu thơ tưởng là đơn sơ, mộc mạc, má nhiỉ` tiếng gọi niróc non Ihàm kín : «Xon xa xa, nước dã xa... » Câu thơ được viết ra Ihco một lầm nhin phỏng xa vè phía trước. Núi non, cảnh vật Xíi xa ẫn hiện Irong bức dư đò của cha ông từ ngàn xưa đê lại. Nhưng câu thơ lại rất gợi \ề mặt âm Lhanh nhu tiếng gọi nhẹ nhàng mà xao xuvến, nghe ẩm áp mẵi một lình cảm 3`ỒLI Ihương đất nưỏc. Trong những năm kháng chiến chốniị Pliảp, mộl làn đi thuyền trèn sông Đáy, trước cảnli sông nước mênh mang Irong đêm thanh vắng, nỗi lo lắng \`ỉ đẫt nước lại dội lêu khắc khoải: « Lòng sông lặng ngắt như lờ, Sao đưa tỉuigền chạy, ihuụên chờ trăng íheo. Bốn bề phonq cảnh vãiìỊ] teo, Chỉ nghe cót két tiếng chèo ihuyền mn. Lòng riêng riêng lứiững bàn hoàn, Lo sao khôi phục giang san Tiên Ròng»ì. 146 ỉầ sự vận động của thiên nhiên cũng rẩt phù hợp ỉởi cảm hứng của lòng người : (iThiiựén ue, trời đã rạng đônq Bao ia nhuốm một màu IioiựỊ ậẹp tươi». (qa ílun/ên trên sống Đủij) rhiẻn nhiên trong thơ Bác vừa hiện thực lại vừa )ay bồng lãng mạn. Cảnh vật đưọc xác định cụ hễ, mà vân tượng trưng, ngụ ý, phơi phới tự ứiiên, mà chắt lọc sáng tạo... Bác luôn luôn tòn rọng vẻ đẹp vá canil lượng khách quan cua cac" liện tượng thièn nhiẻn, không gò ép theo dụng ý :hủ quan. Tuynhiièn trong nhiều trường họ’p cảnh thièn nhièn lại chính là biễu tượng sinh động tễ bộc lộ phần tinh câm của nhà thơ. Hình tưọ*ng hơ chủ ycu vẫn là những hình ảnh khách quan ỉuợc liên kết chặt chẽ Lrong bức íranh chung trên lét phác họa, miêu tả, nhưng Irong chiều sâu liên ưởng lại mang 5" nghĩa tự biêu hiện sâu sắc. [`rong nhữnit liiện tưọ’ng vô cùng phong phú và ươi đẹp của cuộc sổng tự nhiên, vẫn có những liện tu-ợng mang ý nghĩa tượng trưng, thicli hợp fới trạng thái của tâm hồn ; «Nủi ấp òin màiỊ, màụ ấp núi, Lòng sòng gươny súng bụi không mờ. Bòihôỉ dạo bnó`c Tày Phong Lĩnh, Trôn>j lại Irừi Xam, nhử bạn xưa». (Mới 7(1 lù tập leo núi) )òng §ông ỉihir tấm gương trong hiện Jen sau những Igày tù đàv gian khô, gió bụi cát lầin đã nói lồn 147 ý chí Irung kiên, bất khuấl và tàm hồn trong sáng tuyệt vời của người chiến sĩ cách mạng. Tẫm lòng trong sảng và thủv chung với cách mạng là cái gốc của tinh`oam thủy chung, nhớ thương đồng chí, nhớ thương bạn bè. «Lòng sòng gương sáng bụi không mờ » là câu tho’ nói về mình, nghĩ \ề mình như một liên hệ, một tâm sự, đề từ đó nghĩ về người, về đòng chí phương xa. Tự thấv mình vẫn trong sảng và giữ được vẹn toàn phầm chất của người chiến sĩ cách mạng qua bao nhiêu thửthách, gian truân. Ý nghĩ và tấm lòng ấy khó đê bộc lộ ra một cách trực tiếp nên Bác phải dùng đến một ần ý tượng trưng. Qua nhiều bài tho` thiên nhiên của Bác, chủng ta không thê quên sắc thái tự biễii hiện kín đáo bên cạnh phàn miêji_lả_jiôi lên như quán xuyến nội dung: ĩai mươi tư tháng sáu, Lên ngon núi này chơi, Ngàng đầu: mặt trời đỏ, Bên suối môt nhành mai)). (Lên núi) Mặt tròi đỏ và nhành mai là những cảnh vật cỏ thật của thiên nhiên, cùng trong một tầm nhìn miêu tả chung, đồng thời cũng là hinh ảnh tượng trtrng giàu ý nghĩa xă hội^. Một mặt Irời đỏ rực 1. Trong thơ Bác, hình lượng thiên nhiên nhiều lúc được vận dụng như những biều tượng có tinh chẫl tượiig trưng, nhằm biêu hiện kín đáo ý tưởng và nội dung xã hội. Do đó, khi đi vào bình luận, phân lich, có nhiẽu cách giải thich không giống nhau, thậm chí Irái 148 ... - tailieumienphi.vn