1. Trang Chủ
  2. Công nghệ - Môi trường
  3. Đồ án tốt nghiệp: Xác định phương pháp tinh sạch NPV (Nuclera Polyhedrosis Virus)

Đồ án tốt nghiệp: Xác định phương pháp tinh sạch NPV (Nuclera Polyhedrosis Virus)

Đồ án tốt nghiệp được thực hiện với mục tiêu nhằm tìm ra công thức ly tâm phù hợp nhằm làm giảm lượng vi sinh vật hiếu khí có trong dịch virus; xác định công thức ly tâm phù hợp để thu nhận virus (số PIB); tối ưu hóa số vòng li tâm để tinh sạch virus NPV. Mời các bạn cùng tham khảo. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TINH SẠCH NPV (NUCLEAR POLYHEDROSIS VIRUS) Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên h

Thể loại Tài liệu miễn phí Công nghệ - Môi trường

Số trang 87

Ngày tạo 10/11/2021 12:07:10 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.84 M

Tên tệp

Tải Đồ án tốt nghiệp: Xác định phương pháp tinh sạch N... (.pdf)

Xem mẫu

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TINH SẠCH NPV (NUCLEAR POLYHEDROSIS VIRUS) Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Hai Sinh viên thực hiện : Trương Hùng Phong MSSV: 1151110260 Lớp: 11DSH04 TP. Hồ Chí Minh, 2015 i
  2. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP LỜI CAM ĐOAN - - - - - - - - -- - - - - - - - - Tôi tên: Trương Hùng Phong Sinh ngày 17 tháng 09 năm 1993 Sinh viên lớp 11DSH04 - Công Nghệ Sinh Học - Trường ĐH Kỹ Công Nghệ TP Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan : Đề tài "Xác định phương pháp tinh sạch NPV (Nuclera Polyhedrosis Virus)" do Tiến sĩ Nguyễn Thị Hai hướng dẫn là đề tài của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn tốt nghiệp là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình luận văn nào trước đây. Những thông tin tham khảo trong khóa luận đều được trích dẫn cụ thể nguồn sử dụng. Tất cả những nội dung trong đồ án đúng như nội dung đề tài và yêu cầu của giáo viên hướng dẫn. Nếu có sai sót tôi xin chịu trách nhiệm trước hội đồng. Sinh viên thực hiện Trương Hùng Phong i
  3. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP LỜI CẢM ƠN - - - - - - - - -- - - - - - - - - Để hoàn thành đề tài này ngoại sự nổ lực, cố gắng của bản thân, em còn nhận được sự hỗ trợ rất nhiều từ nhiều người, tôi chân thành gửi lời "CẢM ƠN" tới : Con xin kính dâng lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến Ba Mẹ cùng tất cả những người thân trong gia đình đã nuôi con khôn lớn nên người và tận tâm lo lắng, tạo mọi điều kiện cho con được học tập cho đến ngày hôm nay. Ngôi trường Đại học Kỹ Thuật Công Nghệ Tp. Hồ Chí Minh, nơi em đã gắn bó suốt bốn năm học qua, giúp em có thể tiếp cận được những điều bổ ích, những kinh nghiệm trong cuộc sống. Ban chủ nhiệm khoa Môi Trường và Công Nghệ Sinh Học, các thầy cô trong bộ môn Công Nghệ Sinh Học, Trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ TP HCM đã trang bị cho em những kiến thức cơ bản, làm nền móng để tôi thực hiện đề tài và làm tốt công việc sau này. Tiến sĩ Nguyễn Thị Hai, đã tận tình hướng dẫn, cung cấp những tư liệu quý giá. truyền đạt kinh nghiệm và động viên tinh thần để em có thể hoàn thành đồ án của mình. Thầy Huỳnh Văn Thành, thầy Nguyễn Trung Dũng phòng thí nghiệm khoa Môi Trường và Công Nghệ Sinh Học, Trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ TP HCM đã quan tâm, giúp đỡ em trong quá trình thực hiện đề tài. Các bạn trong tập thể lớp 11DSH04 cùng tập thể các bạn cùng thực hiện trong phòng thí nghiệm Công nghệ Sinh Học trường Đại học Kỹ Thuật Công nghệ Tp.Hồ Chí Minh, các bạn đã luôn quan tâm, ủng hộ và động viên tinh thần giúp em vượt qua những khó khăn trong quá trình thực hiện đồ án. Em xin chân thành "CẢM ƠN" những sự giúp đỡ đó. ii
  4. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP MỤC LỤC MỤC LỤC ........................................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ..............................................................................................vii DANH MỤC HÌNH ẢNH............................................................................................. viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................................... 4 1.1. Giới thiệu chung về sâu khoang (Spodoptera litura).......................................... 4 1.1.1. Phân bố .......................................................................................................... 4 1.1.2. Ký chủ ........................................................................................................... 4 1.1.3. Đặc điểm hình thái và sinh học .................................................................... 4 1.1.4. Tập tính sống và cách gây hại ...................................................................... 8 1.1.5. Thiên địch và biện pháp phòng trừ ............................................................... 9 1.2. Khái quát về virus diệt côn trùng ...................................................................... 11 1.2.1. Lịch sử nghiên cứu virus diệt côn trùng ..................................................... 11 1.2.2. Cơ sở khoa học sử dụng virus diệt côn trùng trong đấu tranh sinh học .... 11 1.2.3. Hình thái và cấu trúc chung của virus ........................................................ 12 1.2.4. Những nhóm virus chính gây bệnh côn trùng ............................................ 14 1.2.4.1. Nhóm Baculovirus (Baculoviridae) ........................................................ 14 1.2.4.2. Nhóm Cytoplasmic polyhedrosis virus - CPV (Reoviridae) .................. 16 1.2.4.3. Nhóm iridovirut (iridoviridae) ................................................................ 16 1.2.4.4. Nhóm Densevirut (Parvoviridae) ............................................................ 17 1.2.4.5. Nhóm các virut RNA (picornaviridae) ................................................... 17 1.2.4.6. Nhóm sigmavirut (Rhabdoviridae) ......................................................... 17 1.2.4.7. Nhóm ascoviridae .................................................................................... 17 1.2.5. Giới thiệu về virus NPV gây bệnh côn trùng ............................................. 17 iii
  5. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP 1.2.5.1. Cấu trúc ................................................................................................... 18 1.2.5.2. Cơ chế gây bệnh của NPV ...................................................................... 19 1.2.5.3. Phương thức lây truyền nguồn bệnh virus .............................................. 21 1.2.5.4. Triệu chứng của bệnh virus trên sâu khoang .......................................... 21 1.3.2.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu lực của virus và cách hạn chế khi sử dụng chế phẩm virus ............................................................................................. 23 1.2.5.5. Ưu và nhược điểm của việc sử dụng chế phẩm NPV trong phòng trừ dịch hại . ................................................................................................................ 24 1.3. Giới thiệu về phương pháp ly tâm ..................................................................... 25 CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................ 28 2.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 28 2.2 Vật liệu ............................................................................................................... 28 2.2.1 Dụng cụ ....................................................................................................... 28 2.2.2 Hóa chất ...................................................................................................... 29 2.3 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 29 2.3.1 Thí nghiệm 1 :Khảo sát sự ảnh hưởng của nguồn dịch gốc tới chất lượng của virus .................................................................................................................... 29 2.3.1.1 Bố trí thí nghiệm...................................................................................... 29 2.3.1.2 Tiến hành ................................................................................................. 30 2.3.2 Thí nghiệm 2: Xác định số vòng ly tâm phù hợp để loại bỏ xác sâu và các thể hòa tan ................................................................................................................. 35 2.3.2.1 Bố trí thí nghiệm...................................................................................... 35 2.3.2.2 Tiến hành ................................................................................................. 36 2.3.3 Thí nghiệm 3: Xác định số vòng ly tâm lần thứ 2 để tinh sạch NPV ........ 39 2.3.3.1 Bố trí thí nghiệm...................................................................................... 39 2.3.3.2 Tiến hành ................................................................................................. 39 2.3.4 Phương pháp xử lý số liệu .......................................................................... 40 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN................................................................. 41 3.1 . Ảnh hưởng của dịch gốc đến hiệu quả nhân NPV trong sâu khoang ............ 41 iv
  6. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP 3.2 Xác định số vòng ly tâm phù hợp để loại bỏ xác sâu và các thể hòa tan ......... 44 3.3 Xác định số vòng ly tâm lần 2 để tinh sạch virus NPV .................................... 52 3.4 Tối ưu hóa công thức ly tâm tinh sạch NPV ..................................................... 59 CHƯƠNG 4:KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................... 62 4.1. Kết luận .............................................................................................................. 62 4.2. Kiến nghị............................................................................................................ 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 63 v
  7. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NPV Virus đa diện nhân (Nuclear Polyhedrosis Virus) SENPV Spodoptera exigua Nuclear Polyhedrosis Virus BVTV Bảo vệ thực vật DDT Thuốc trừ sâu (Dichloro diphenyl trichlorothane) EPN Tuyến trùng ký sinh côn trùng (Entomopathogenic Nematodes) PPI Chất kiềm hãm sinh trưởng CT Công thức IPM Biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp (Integrated Pest Management CPVs Virus đa diện tế bào chất (Cytoplasmic polyhedrosis viruses). IB Thể vùi (Inclusion Body) OB Thể vùi (Occlusion Body) PIB Thể vùi (Polyhedral inclusion body) DNP Deoxyribo Nucleo Protein PCA Plate Count Agar vi
  8. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thành phần công thức thức ăn nhân tạo ........................................................ 33 Bảng 3.1 Số sâu chết sau các ngày phơi nhiễm dịch NPV (con) .................................. 42 Bảng 3.2 Hiệu lực diệt sâu (%) của dịch NPV .............................................................. 43 Bảng 3.3 Tổng số vi sinh vật hiếu khí trong dịch virus ................................................ 43 Bảng 3.4 Tổng vi sinh vật hiếu khí trong dịch NPV sau khi li tâm lần 1 ..................... 45 Bảng 3.5 Số PIB của dịch virus NPV ở các chế độ li tâm ............................................ 47 Bảng 3.6 Hiệu lực diệt sâu (%) của dịch NPV ............................................................. 50 Bảng 3.7 Hiệu lực diệt sâu, số PIB và tổng vi sinh vật hiếu khí của dịch virus ở các công thức ly tâm .............................................................................................................. 51 Bảng 3.8 Tổng vi sinh vật hiếu khí trong dịch NPV sau khi li tâm lần 2 ..................... 53 Bảng 3.9 Số PIB của dịch virus NPV ở các chế độ li tâm ............................................ 54 Bảng 3.10 Hiệu lực diệt sâu (%) của các công thức ở các ngày sau nhiễm ................ 56 Bảng 3.11 Hiệu lực diệt sâu, tổng số vi sinh vật hiếu khí và số PIB của các CT ở các chế độ ly tâm 2 lần........................................................................................................... 58 Bảng 3.12 Hiệu lực diệt sâu, số PIB và tổng vi sinh vật hiếu khí của dịch virus ....... 60 vii
  9. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình1.1: Vòng đời sâu khoang....................................................................................... 5 Hình1.2: Trứng sâu khoang ............................................................................................. 6 Hình1.3: Ấu trùng sâu khoang ....................................................................................... 7 Hình1.4: Nhộng sâu khoang ............................................................................................ 7 Hình1.5: Bướm sâu khoang ............................................................................................. 8 Hình1.6: Một số hình dạng của virus ............................................................................ 13 Hình1.7: Cấu trúc của virus.......................................................................................... 14 Hình1.8: Cấu trúc của thể vùi (Kalmakoff et al,2003) ................................................. 18 Hình1.9: Sâu khoang chết do nhiễm virus .................................................................. 22 Hình 2.1: Các bước tiến hành phương pháp đổ đĩa ....................................................... 32 Hình 2.2: A: Hộp nhựa 20x12x7 cm; B: Sau khi cho thức ăn nhân tạo; C: Sâu được nuôi trong thức ăn nhân tạo sau khi quét dịch virus ....................................................... 35 Hình 2.3: Buồng đếm hồng cầu ...................................................................................... 36 Hình 2.4: Cấu tạo buồng đếm hồng cầu ......................................................................... 37 Hình 2.5: Quy tắc đếm bằng buồng đếm hồng cầu ........................................................ 38 Hình 2.6: Hình dáng virus trên buồng đếm hồng cầu (vật kính 40X) ........................... 39 Hình 3.1: Diễn biến số sâu chết qua các ngày phơi nhiễm ............................................ 42 Hình 3.2: Biểu đồ thể hiện tổng số vi sinh vật hiếu khí của dịch virus NPV ................ 46 Hình 3.3: Khuẩn lạc của vi sinh vật hiếu khí trên môi trường PCA ............................. 46 Hình 3.4: PIB virus trong buồng đếm hồng cầu (vật kính 40X) ................................... 48 Hình 3.5: Biểu đồ thể hiện lượng PIB trong dịch virus ở các CT ly tâm ...................... 48 Hình 3.6: Hiệu lực diệt sâu qua các ngày phơi nhiễm ................................................... 50 Hình 3.7: So sánh hiệu lực diệt sâu, số PIB và tổng vi sinh vật hiếu khí của các công thức ....................................................................................................................... .52 Hình 3.8: Biểu đồ thể hiện tổng số vi sinh vật hiếu khí của dịch virus NPV ................ 53 Hình 3.9: Biểu đồ thể hiện lượng PIB trong dịch virus NPV ........................................ 55 viii
  10. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Hình 3.10: Sâu chết với các dấu hiệu đặc trưng của nhiễm virus ................................ 56 Hình 3.11: Diễn biến hiệu lực diệt sâu qua các ngày phơi nhiễm............................... 57 Hình 3.12: Diễn biến hiệu lực diệt sâu qua các ngày phơi nhiễm................................ 61 ix
  11. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sâu khoang Spodoptera litura là đối tượng gây hại nghiêm trọng trên phạm vi toàn thế giới cũng như ở Việt Nam. Trong những năm gần đây sâu khoang xuất hiện khá phổ biến ở các ruộng rau màu tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh và các vùng lân cận. Phạm vi ký chủ của sâu sâu khoang khá rộng với trên 290 loài cây bao gồm cả cây thực phẩm, rau quả, cỏ dại và cây cảnh. Chúng tấn công trên lá, ăn hết phần thịt lá chỉ còn lại gân lá. Để phòng trừ sâu khoang thì biện pháp hóa học là biện pháp được sử dụng phổ biến hơn cả bởi tính tiện lợi, đơn giản, dễ sử dụng lại cho hiệu quả . Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc hóa học không hợp lý trong một thời gian dài và không đúng cách đã dẫn đến tình trạng kháng thuốc của sâu khoang, gây hậu quả nghiêm trọng tới môi trường quan trọng hơn hết còn là vấn đề sức khỏe của con người. Lượng thuốc hóa học còn tồn đọng trong nông sản sẽ gây ra những ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới sức khỏe. Đứng trước thực trạng như hiện nay, thì việc nghiên cứu và tìm ra những tác nhân sinh học phòng trừ sâu khoang an toàn cho con người là một điều hết sức cần thiết. Trong số các tác nhân đã được nghiên cứu thì virus NPV được xem là có triển vọng vì hiệu lực diệt sâu cao, mức độ lây lan trong quần thể rộng và kéo dài lại không độc hại với con người và môi trường. Trên thế giới cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về virus NPV. Việc sản xuất NPV cho đến nay chủ yếu là lây nhiễm trên sâu ký chủ và thu nhận virus thông qua cơ thể sâu chết. Do vậy, dịch NPV thường bị tạp nhiễm cao bởi nhiều thành phần như da, thể mỡ và có cả các vi sinh vật khác. Các tác nhân này ảnh hưởng xấu đến chất lượng dịch gốc dùng để nhiễm sâu, hiểu quả sản xuất chế phẩm NPV cũng như việc bảo quản chế phẩm này. Tại Việt Nam, việc nghiên cứu quy 1
  12. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP trình ly tâm tinh sạch NPV phục vụ cho sản xuất chế phẩm này vẫn chưa được quan tâm. Xuất phát từ thực tiễn trên sinh viên tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài “XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP TINH SẠCH NPV (Nuclear Polyhedrosis Virus)”. 2. Tình hình nghiên cứu Đối với loài sâu khoang Spodoptera litura thì virus NPV được coi là tác nhân hứa hẹn nhất và cho kết quả tương đương với thuốc hóa học (Ravishanka and Venkatesha, 2010). NPV đã được quan tâm nghiên cứu và sử dụng ở Việt Nam từ đầu những năm 1980. Khởi đầu là việc nghiên cứu và sử dụng NPV để trừ sâu xanh hại bông của Viện nghiên cứu Bông và Viện bảo vệ Thực vật. Sau đó là SENPV trừ sâu xanh da láng (Spodoptera exigua) trên bông, nho, hành tỏi cũng được phát triển khá mạnh và sử dụng rất hiệu quả. Các kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng NPV có hiệu lực trừ sâu tương đương hoặc cao hơn so với thuốc hóa học (Phạm Hữu Nhượng và CTV, 2005; Hoàng Thị Việt và ctv,1999, 2000; Ngô Trung Sơn, 2001; Nguyễn Văn Tuất, 2004). Chính vì vậy, virus NPV đã dành được nhiều mối quan tâm của các tác giả trong nước cũng như ngoài nước. Các nghiện cứu đều chỉ ra rằng NPV có hiệu lực gây chết rất cao trên sâu khoang. Sâu càng nhỏ mức độ mẫn cảm càng cao (Mohammad et al, 2002). Cụ thể Tran Thi Kieu Trang et al (2002) cho biết, sâu 2 ngày tuổi mẫn cảm gấp 1.500.000 lần so với sâu 8 ngày tuổi. Năm 2000, Monobrullah và Nagata nghiên cứu và cho biết, sản lượng NPV cao nhất khi sử dụng sâu 9 ngày tuổi (trọng lượng 125 – 155mg) để nhiễm virus. Và sau 7 ngày nhiễm sản lượng virus đạt cao nhất. Sâu gần chết thích hợp hơn để thu nhận virus so với sâu chết. Việc phối trộn NPV với nhiều sản phẩm khác như: thuốc trừ sâu, chế phẩm Neem, acid boric, rỉ đường… sẽ làm tăng hiệu lực trừ sâu và rút ngắn thời gian ủ 2
  13. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP bệnh do virus NPV. Rabindra và cộng sự (1997) cho biết phối hợp NPV (liều lượng 5 x 105 PIB/ml) + mật đường (1%) + dịch chiết neem (0,1%) cho hiệu quả diệt sâu khoang tăng hơn so với không trộn. Ngoài ra, nhằm kích thích sự ăn của sâu ký chủ hoặc tăng cường hiệu lực gây chết của virus thì các chất phụ gia cũng được cho thêm Bên cạnh các vần đề về việc tăng cường hiệu lực diệt sâu khoang của các virus NPV, sản xuất virus NPV, quy trình sản xuất tạo chế phẩm… thì những vấn đề liên quan đến bảo quản chế phẩm virus NPV cũng đang được quan tâm. Các nghiên cứu đều cho rằng, hiệu lực của virus ảnh hưởng bởi thời gian và biện pháp bảo quản. Rodrigo Lasa và cộng sự (2008) cho biết, hiệu lực trừ sâu xanh da láng của virus SENPV bị giảm 16,67 lần sau 18 tháng bảo quản ở nhiệt độ 250C và hiệu lực không thay đổi nếu bảo quản virus ở điều kiện 40C và -200C. Nhóm tác giả cũng cho biết thêm, bổ sung các chất kháng khuẩn và chất chống oxy hóa có thể duy trì hiệu lực của virus trong vòng 18 tháng ở điều kiện bảo quản trong tủ lạnh. 3. Mục tiêu nghiên cứu - Tìm ra công thức ly tâm phù hợp nhằm làm giảm lượng vi sinh vật hiếu khí có trong dịch virus - Xác định công thức ly tâm phù hợp để thu nhận virus (số PIB) - Tối ưu hóa số vòng li tâm để tinh sạch virus NPV 4. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài là tìm ra được công thức ly tâm virus để loại bỏ tối đa lượng vi sinh vật hiếu khí bước đầu tinh sạch dịch NPV. 3
  14. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Giới thiệu chung về sâu khoang (Spodoptera litura) Tên khoa học: Spodoptera litura Họ: Ngài đêm (Noctuidae) Bộ: Cánh vẩy (Lepidoptera) 1.1.1. Phân bố Sâu khoang phân bố khắp nơi trên thế giới và gây hại nặng cho nhiều nước nhiệt đới như : Ấn Độ, Pakistans, Banglades, Srilanca, Indonesia, Philippin, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Úc, Hawaii, các nước Đông Nam Á. Ở Việt Nam sâu khoang hiện diện khắp nơi. 1.1.2. Ký chủ Sâu khoang là loài đa thực, chúng phá hoại trên 290 loài cây trồng thuộc 99 họ thực vật khác nhau. Gây hại phổ biến nhất trên đậu nành, bắp, cải xanh, cải bắp, rau muống và đậu phộng. Ngoài ra còn có trên ớt, cà chua, khoai lang, khổ qua và lúa non (Phạm Huỳnh Thanh Vân và Lê Thị Thùy Minh, 2001). Sâu non tuổi nhỏ thường gây hại nghiêm trọng nhất bởi vì hàng trăm con sâu non tập trung lại ăn lá cây và nhanh chóng làm lá cây xơ xác. Sâu non còn có thể gặm ăn vỏ quả làm giảm phẩm chất. 1.1.3. Đặc điểm hình thái và sinh học 4
  15. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Hình1.1: Vòng đời sâu khoang Vòng đời trung bình 35 - 40 ngày, trong đó thời gian sâu non sống và phá hoại khoảng 20 - 25 ngày (Phạm Văn Biên et al., 2003). * Giai đoạn trứng Trứng có hình bán cầu, đường kính 0,4 - 0,5 mm. Bề mặt trứng có những đường dọc từ đỉnh trứng xuống đến đáy và bị cắt ngang bởi những đường khía ngang tạo thành những ô nhỏ. Trứng mới đẻ có màu trắng vàng, sau chuyển thành màu tro, lúc sắp nở có màu tro đậm. Ổ trứng có phủ lông từ bụng bướm mẹ. Sau khi đẻ khoảng 2 - 3 ngày trứng sẽ nở. 5
  16. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Hình1.2: Trứng sâu khoang * Giai đoạn ấu trùng Sâu có 5 - 6 tuổi tùy điều kiện môi trường và phát triển trong thời gian từ 20 - 25 ngày. Sâu lớn đủ sức dài 35 - 53 mm, hình ống tròn. Sâu tuổi nhỏ có màu xanh lục, càng lớn sâu chuyển dần thành màu nâu đậm (Nguyễn Văn Huỳnh và Lê Thị Sen, 2004). Điểm đặc trưng nhất của ấu trùng sâu khoang là chấm đen ở đốt thân thứ nhất rất to, rõ gần như giao nhau tạo thành khoang do đó sâu còn được gọi là sâu khoang. Trên các đốt còn lại vẫn có chấm đen nhưng không lớn như ở đốt thứ nhất. Trên cơ thể sâu có 4 sọc màu vàng cam (2 sọc nằm trên lưng và 2 sọc nằm 2 bên hông). Ở mỗi đốt, lỗ khí khổng nằm ở bên hông và lớn dần theo tuổi của sâu. Sâu có phần bụng màu nhạt hơn phần lưng (Phạm Huỳnh Thanh Vân và Lê Thị Thùy Minh, 2001). Sâu non lột xác 5-6 lần, sâu tuổi nhỏ ăn biểu bì của lá, sâu tuổi lớn ăn cả thịt lá chỉ chừa lại gân lá. Khi mật độ sâu cao có thể làm cho lá rụng nhanh. Tuy nhiên sự gây hại thường không nghiêm trọng lắm do khả năng tự đền bù của cây. 6
  17. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Hình1.3: Ấu trùng sâu khoang * Giai đoạn nhộng Nhộng dài 18 - 20 mm, màu nâu tươi hoặc nâu tối, hình ống tròn. Theo Phạm Huỳnh Thanh Vân và Lê Thị Minh (2001), khi mới được hình thành nhộng sâu khoang có màu xanh đọt chuối, rất mềm sau đó chuyển dần sang màu vàng xanh, cuối cùng có màu nâu, thân cứng dần và có màu nâu đỏ. Khi sắp vũ hóa nhộng có màu nâu đen, các đốt cuối cùng của nhộng có thể cử động được. Thời gian nhộng là 7 ± 1 ngày. Hình1.4: Nhộng sâu khoang * Giai đoạn thành trùng 7
  18. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Bướm có chiều dài thân 20 - 25 mm, sải cánh rộng 35 - 45 mm. Cánh trước màu nâu vàng. Phần giữa từ cánh trước đến cánh sau có một vân ngang rộng, màu trắng. Trong vân trắng này có 2 vân màu nâu. Cánh sau màu trắng óng ánh. Bướm có đời sống trung bình từ 1 - 2 tuần tùy điều kiện thức ăn. Trung bình một bướm cái đẻ 300 trứng, nhưng điều kiện thích hợp bướm có thể đẻ từ 900 - 2000 trứng. Thời gian đẻ trứng trung bình của bướm kéo dài từ 5 - 7 ngày, đôi khi đến 10 hoặc 12 ngày (Nguyễn Văn Huỳnh và Lê Thị Sen, 2004). Hình1.5: Bướm sâu khoang 1.1.4. Tập tính sống và cách gây hại Bướm thường vũ hóa vào buổi chiều và bay ra hoạt động vào lúc vừa tối, ban ngày bướm đậu ở mặt sau lá hoặc trong các bụi cỏ. Bướm bay rất nhanh, có khi xa đến vài chục mét và cao đến 6 - 7 m. Sau khi vũ hóa vài giờ bướm có thể bắt cặp và một ngày sau thì đẻ trứng (Nguyễn Văn Huỳnh và Lê Thị Sen, 2004). Bướm có xu tính thích các chất có mùi chua ngọt và ánh sáng bước sóng ngắn. Sâu khoang phá nhiều loại cây nên có mặt quanh năm trên đồng ruộng. Sâu cắn phá mạnh vào lúc sáng sớm nhưng khi có ánh nắng sâu chui xuống dưới tán lá để ẩn nắp. Chiều mát sâu bắt đầu hoạt động trở lại và phá hại suốt đêm. 8
  19. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Sâu khoang thường phát sinh phá hại nhiều trong điều kiện thời tiết ấm, ít nắng và nhiệt độ không cao lắm, khoảng 20 - 25oC (Phạm Văn Biên et al., 2003). Theo Nguyễn Đức Khiêm (2006), Sâu khoang là loài ưa điều kiện nóng ẩm, nhiệt độ thích hợp nhất cho sâu sinh trưởng phát dục là 29 - 30oC và độ ẩm không khí thích hợp là trên 90%. Sâu vừa nở sống tập trung, nếu bị khua động nhẹ chúng có thể bò phân tán ra chung quanh hoặc nhả tơ buông mình xuống đất. Ở giai đoạn này sâu chỉ gặm mặt dưới lá, chừa biểu bì trên và gân. Sang tuổi 2 sâu bắt đầu phân tán và ăn gặm lá nhiều hơn. Từ tuổi 4 sâu bắt đầu có phản ứng rõ rệt đối với ánh sáng nên ban ngày sâu ẩn ở những nơi tối hoặc chui xuống kẻ đất nứt, ban đêm sâu leo lên cây. Ở tuổi lớn sâu có tập quán ăn thịt lẫn nhau và không những ăn phá lá cây mà còn ăn trụi cả thân cây, cành và trái non. Khi sắp làm nhộng sâu chui xuống đất làm thành một khoang và nằm yên trong đó hóa nhộng (Nguyễn Văn Huỳnh và Lê Thị Sen, 2004). 1.1.5. Thiên địch và biện pháp phòng trừ * Thiên địch - Các loài ăn mồi: Bọ rùa, kiến, bọ xít ăn thịt, bọ cánh cứng. - Ong kí sinh: Cotesia prodeniae, Telenomus remus. - Vi khuẩn BT, virus NPV. * Biện pháp phòng trừ Biện pháp canh tác: Vệ sinh đồng ruộng, sau thu hoạch phải thu gôm các tàn dư cây trồng đem đốt hoặc ủ làm phân. Đất trước khi trồng cần phải được cày, phơi và xử lý thuốc trừ sâu hoặc cho ruộng ngập nước 2 - 3 ngày để diệt nhộng, sâu non có trong đất. Phải thường xuyên đi thăm ruộng để kịp thời phát hiện sâu nếu sâu phát sinh nhiều thì ban đêm có thể soi đèn để bắt, ngắt bỏ ổ trứng hoặc tiêu diệt sâu non mới nở khi chưa phát tán đi xa. Ngài sâu khoang có khuynh 9
  20. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP hướng thích mùi chua ngọt và ánh sáng đèn, do đó có thể dùng bả chua ngọt để thu hút bướm khi chúng phát triển rộ. Biện pháp hóa học: Atabron được dùng làm nền phối hợp với các loại thuốc còn lại hoặc với các loại thuốc Cúc tổng hợp sẽ cho hiệu quả phòng trị rất tốt. Sâu khoang cũng rất dễ kháng thuốc, nên luân phiên nhiều loại thuốc để phun. Biện pháp Phòng trừ Dịch hại tổng hợp (IPM): - Vệ sinh đồng ruộng, tiêu diệt nhộng, phơi đất hay ngâm ruộng một thời gian. - Dùng hoa hướng dương hay các loài cây có thể dẫn dụ sâu khoang trồng xung quanh ruộng canh tác để dễ dàng tiêu diệt. - Hàng ngày theo dõi dự báo sự phát triển của sâu qua bẫy pheromone, thường xuyên ngắt bỏ ổ trứng và diệt ấu trùng trên những ruộng dẫn dụ. Biện pháp sinh học: Hiện nay có nhiều tác nhân đặc trưng được sử dụng để làm giảm mật độ sâu khoang nhưng bảo tồn thiên địch, một số tác nhân như chất điều hòa sinh trưởng côn trùng hoặc vi khuẩn Bt, các tác nhân này chỉ có hiệu quả trên ấu trùng rất nhỏ và cần áp dụng nhiều trên một thế hệ. Do đó pheromone giới tính được kết hợp sử dụng không chỉ làm giảm thành trùng mà còn để theo dõi sự xuất hiện của ấu trùng và dự đoán được sự nở của ấu trùng (Shinoda, 2001). Dùng sản phẩm sinh học có nguồn gốc nấm (Beauveria sp. và Nomureasp. ), vi khuẩn (vi khuẩn Bt), virus (NPV), protozoa,… khi có những dấu hiệu cắn phá lá đầu tiên và thông thường 10 ngày sau phải phun thuốc lại 1 lần. Tuy nhiên vẫn chưa được áp dụng rộng rải do chi phí sản xuất cao, bảo quản còn khó khăn, và ảnh hưởng của yếu tố môi trường và sinh vật và còn ngần ngại vì đưa ra một tác nhân lạ có thể gây rủi 10
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược