1. Trang Chủ
  2. Công nghệ - Môi trường
  3. Đồ án tốt nghiệp: Nghiên cứu ảnh hưởng của một số điều kiện nuôi cấy lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Như in vitro

Đồ án tốt nghiệp: Nghiên cứu ảnh hưởng của một số điều kiện nuôi cấy lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Như in vitro

Đồ án tốt nghiệp: Nghiên cứu ảnh hưởng của một số điều kiện nuôi cấy lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Như in vitro được thực hiện với mục tiêu nhằm nghiên cứu sự ảnh hưởng của các chất điều hòa sinh trưởng BA, NAA, ánh sáng và các chất hữu cơ đến sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Như. Mời các bạn cùng tham khảo. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA MỘT SỐ ĐIỀU KIỆN NUÔI CẤY LÊN SỰ NHÂN CHỒI VÀ TẠO CÂY LAN GIẢ HẠC CHÂU N

Thể loại Tài liệu miễn phí Công nghệ - Môi trường

Số trang 85

Ngày tạo 10/11/2021 12:39:16 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.94 M

Tên tệp

Tải Đồ án tốt nghiệp: Nghiên cứu ảnh hưởng của một số ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA MỘT SỐ ĐIỀU KIỆN NUÔI CẤY LÊN SỰ NHÂN CHỒI VÀ TẠO CÂY LAN GIẢ HẠC CHÂU NHƢ IN VITRO Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên hƣớng dẫn : TS. HUỲNH HỮU ĐỨC KS. VÕ THANH HUY Sinh viên thực hiện : NGUYỄN THỊ LAN HƢƠNG MSSV: 1411100329 Lớp: 14DSH03 TP. Hồ Chí Minh, 2018
  2. Đồ án tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Huỳnh Hữu Đức – Phó trƣởng phòng Thực nghiệm Cây trồng và KS. Võ Thanh Huy – cán bộ phòng Thực nghiệm Cây trồng Trung tâm Công Nghệ Sinh Học TPHCM. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đồ án là trung thực, không sao chép từ bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Mọi sự tham khảo sử dụng trong đồ án đều đƣợc trích dẫn các nguồn tài liệu trong đồ án và danh mục tài liệu tham khảo. Nếu không đúng nhƣ đã nêu trên, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình. Tp.HCM, ngày 31 tháng 07 năm 2018 Ngƣời cam đoan Nguyễn Thị Lan Hƣơng
  3. Đồ án tốt nghiệp LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Trung tâm Công Nghệ Sinh Học Thành Phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện, trang thiết bị đầy đủ để em có thể hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp này. Với lòng biết ơn sâu sắc em xin gửi lời cám ơn đến TS. Huỳnh Hữu Đức – Phó trƣởng phòng Thực nghiệm Cây trồng – ngƣời đã hƣớng dẫn em trong suốt những tháng ngày vừa qua, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ và trao đổi với em những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn đến KS. Võ Thanh Huy – một ngƣời anh đã tận tình hƣớng dẫn em một cách tận tâm, truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho em. Cám ơn anh luôn động viên, giúp đỡ, trao đổi và giảng giải tận tình những vƣớng mắc mà em gặp phải trong quá trình thực hiện đề tài, giúp em nhanh chóng vƣợt qua khó khăn và hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp này. Em xin gửi lời cảm ơn đến các anh, chị làm việc tại Phòng Thực nghiệm cây trồng, Trung tâm Công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn và nhiệt tình giúp đỡ em trong quá trình thực hiện đề tài. Em xin gửi lời cảm ơn Ban Giám Hiệu Trƣờng Đại Học Công Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là Quý Thầy Cô bộ môn Công Nghệ Sinh học, đã tạo điều kiện cho sinh viên chúng em tiếp cận với môi trƣờng thực tế và nâng cao kỹ năng thực hành, bên cạnh đó cũng đã truyền đạt nhiều kiến thức giúp em hoàn thành đồ án tốt nghiệp của mình. Con xin gửi lời cám ơn sâu sắc và chân thành đến ba, mẹ những ngƣời đã sinh thành và nuôi dƣỡng dạy dỗ con nên ngƣời. Ba mẹ đã luôn ở bên cạnh động viên, lo lắng, tạo mọi điều kiện cho con đƣợc học tập trong suốt thời gian qua. Cuối cùng, em xin kính chúc Quý Trung tâm Công Nghệ Sinh Học Thành Phố Hồ Chí Minh, các anh, chị làm việc tại Phòng Thực nghiệm cây trồng và Quý Thầy Cô luôn dồi dào sức khỏe và thành công trong cuộc sống! Em xin chân thành cảm ơn!
  4. Đồ án tốt nghiệp MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................1 LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................2 MỤC LỤC ....................................................................................................................i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................... iv DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................v DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... vii LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 1. Đặt vấn đề...............................................................................................................1 2. Mục tiêu và nội dung của đề tài .............................................................................2 3. Ý nghĩa của đề tài...................................................................................................3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................3 5. Kết quả đạt đƣợc của đề tài ....................................................................................4 6. Kết cấu của đồ án ...................................................................................................4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................5 1.1. Tổng quan về phong lan ......................................................................................5 1.2. Tổng quan về Dendrobium .................................................................................6 1.3. Tổng quan về lan Giả Hạc (Dendrobium anosmum)..........................................7 1.3.1. Nguồn gốc và phân bố ...............................................................................7 1.3.2. Phân loại ....................................................................................................9 1.3.3. Đặc điểm hình thái ....................................................................................9 1.3.4. Điều kiện sinh trƣởng của lan Dendrobium anosmum ...........................14 1.3.5. Giá thể trồng lan (compost) .....................................................................16 1.3.6. Giá trị sử dụng cây lan Giả Hạc Dendrobium anosmum ........................18 i
  5. Đồ án tốt nghiệp 1.4. Tổng quan về nuôi cấy mô thực vật..................................................................19 1.4.1. Khái niệm ................................................................................................19 1.4.2. Một số phƣơng pháp nuôi cấy mô...........................................................19 1.4.3. Ƣu, nhƣợc điểm của phƣơng pháp nhân giống in vitro ..........................21 1.5. Các chất hữu cơ tự nhiên đƣợc bổ sung vào trong quá trình nuôi cấy in vitro 23 1.5.1. Nƣớc dừa .................................................................................................23 1.5.2. Chuối........................................................................................................23 1.5.3. Độ pH và Agar.........................................................................................23 1.5.4. Pepton ......................................................................................................24 1.6. Các chất điều hòa sinh trƣởng thực vật đƣợc bổ sung .....................................24 1.6.1. Cytokinin .................................................................................................25 1.6.2. Auxin .......................................................................................................25 1.6.3. Sự kết hợp giữa Auxin và Cytokynin .....................................................26 1.7. Tổng quan về đèn ..............................................................................................26 1.7.1. Vai trò của nguồn chiếu sáng đến sự phát triển của cây giống in vitro .27 1.7.2. Đèn huỳnh quang.....................................................................................27 1.7.3. Đèn LED ..................................................................................................29 1.7.4. Xác định hàm lƣợng chlorophyll (Arnon, 1949) ....................................30 1.7.5. Tình hình nghiên cứu sử dụng ánh sáng đèn LED trong nuôi cấy mô ...32 1.8. Tình hình nghiên cứu cây Lan Dendrobium thế giới và Việt Nam: ................35 1.8.1. Tình hình nghiên cứu trên Thế giới ........................................................35 1.8.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ........................................................36 CHƢƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................37 ii
  6. Đồ án tốt nghiệp 2.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ....................................................................37 2.2. Vật liệu và phƣơng pháp ...................................................................................37 2.2.1. Vật liệu nghiên cứu .................................................................................37 2.2.2. Dụng cụ, trang thiết bị và hóa chất .........................................................37 2.2.3. Điều kiện phòng nuôi cấy........................................................................39 2.2.4. Phƣơng pháp xử lý số liệu .......................................................................40 2.3. Nội dung nghiên cứu .........................................................................................40 2.3.1. Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng lên sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ ........................40 2.3.2. Thí nghiệm 2: Khảo sát ảnh hƣởng của chất hữu cơ (chuối và nƣớc dừa) lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ. ..................................................41 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN..........................................................43 3.1. Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng lên sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ ..................................43 3.2. Thí nghiệm 2: Khảo sát ảnh hƣởng của chuối và nƣớc dừa lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ....................................................................................51 CHƢƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .........................................................59 4.1. Kết luận .............................................................................................................59 4.2. Kiến nghị ...........................................................................................................59 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................60 PHỤ LỤC ....................................................................................................................1 iii
  7. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BA : 6-Benzyl Adenine CNSH : Công Nghệ Sinh Học CĐHSTTV : Chất điều hòa sinh trƣởng thực vật C : Chuối Chl : Chlorophyll Cs : Cộng sự CW : NSSƣớc dừa IBA : Indolebutyric Acid LED : Light Emitting Diode MS : Murashige - Skoog NAA : Napthalene Acetic Acid NT : Nghiệm thức TDZ : 1-phenyl-3-(1,2,3-Thiadiazol-5 yl)-urea TP.HCM : Thành Phố Hồ Chí Minh iv
  8. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Các trang thiết bị trong thí nghiệm............................................................38 Bảng 2.2. Hóa chất môi trƣờng MS ...........................................................................39 Bảng 2.3. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng lên sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ.....................................................................41 Bảng 2.4. Ảnh hƣởng của chuối và nƣớc dừa lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ .............................................................................................................42 Bảng 3.1. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng lên sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy ....................................44 Bảng 3.2. Ảnh hƣởng của chuối và nƣớc dừa lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy.............................................................................52 v
  9. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Một số loại lan Giả Hạc ...............................................................................7 Hình 1.2. Mặt hoa và màu sắc khác nhau của Giả hạc Châu Nhƣ ..............................8 Hình 1.3. Rễ lan Giả Hạc ...........................................................................................10 Hình 1.4. Thân lan Giả Hạc........................................................................................11 Hình 1.5. Lá lan giả hạc .............................................................................................11 Hình 1.6. Hoa lan Giả Hạc .........................................................................................13 Hình 1.7. Quả lan Giả Hạc .........................................................................................14 Hình 1.8. Đèn Huỳnh Quang ......................................................................................28 Hình 1.9. Đèn LED .....................................................................................................29 Hình 1.10. Phổ hấp thụ ánh sáng của thực vật ...........................................................31 Hình 3.1. Cụm chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ ở các nồng độ BA, NAA và ánh sáng sau 8 tuần nuôi cấy .....................................................................................................48 Hình 3.2. Ảnh hƣởng của chuối và nƣớc dừa lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy ...................................................................................55 vi
  10. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng tới khả năng nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy .................45 Biểu đồ 3.2. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng tới trọng lƣợng tƣơi lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy ......................45 Biểu đồ 3.3. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng tới trọng lƣợng khô lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy.......................46 Biểu đồ 3.4. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng tới Hàm lƣợng chất khô lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy................46 Biểu đồ 3.5. Ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng tới hàm lƣợng chlorophyll lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy............47 Biểu đồ 3.6. Ảnh hƣởng của Chuối và nƣớc dừa đến số chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy .....................................................................................................53 Biểu đồ 3.7. Ảnh hƣởng của Chuối và nƣớc dừa đến chiều cao lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy .............................................................................................53 Biểu đồ 3.8. Ảnh hƣởng của Chuối và nƣớc dừa đến số lá lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy............................................................................................................54 Biểu đồ 3.9. Ảnh hƣởng của Chuối và nƣớc dừa đến số rễ lan Giả hạc Châu Nhƣ sau 8 tuần nuôi cấy .....................................................................................................54 vii
  11. Đồ án tốt nghiệp LỜI MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Lan rừng luôn đƣợc ƣa chuộng bởi một vẻ đẹp thanh thoát cao sang, có hƣơng thơm rất nồng nàn. Cái đẹp của hoa lan thể hiện từ những đƣờng nét của cánh hoa, cấu trúc đặc biệt quyến rũ của môi lan, cho đến những điểm xuyến ngộ nghĩnh trên các lá lan, hay cấu trúc đa dạng của thân lan đã góp phần tạo nên vẻ đẹp kiêu sa, đƣợc ví von nhƣ một thiếu nữ e ấp khi khoe sắc thắm dịu dàng, thƣớt tha nhƣng có lúc cũng vô cùng mạnh mẽ [5]. Lan rừng Việt Nam thƣờng mọc trong những khu rừng sâu thẳm âm u, hiểm trở với bao nguy hiểm rình rập, do đó mà đa phần lan rừng trở thành loài cây cảnh hiếm và giá thành khá cao. Thế giới lan rừng rất phong phú với nhiều chủng loại, trong đó lớn nhất phải kể đến là chi Dendrobium. Trong chi này, Giả Hạc là loài hoa tuyệt đẹp và quý hiếm. Ngoài tự nhiên rất khó tìm thấy Giả Hạc do tình trạng thu hái, buôn bán trái phép phổ biến nhƣ hiện nay sẽ dẫn đến nguy cơ làm mất nguồn gen quý trong một tƣơng lai gần. Để bảo tồn, khai thác nguồn gen và phát triển loài lan quý hiếm này cần phải tiến hành nhân giống và nuôi trồng chúng ở quy mô lớn. Ngành Công nghệ Sinh học đang ngày càng phát triển và đã có nhiều thành tựu trong các lĩnh vực sản xuất, nông nghiệp, công nghiệp, vi sinh, y tế, dƣợc phẩm,… Một trong những thành tựu nổi bật nhất của Công nghệ Sinh học là lĩnh vực nhân giống cây trồng bằng phƣơng pháp nuôi cấy mô tế bào thực vật in vitro, tạo ra số lƣợng cây lớn, cây con đảm bảo chất lƣợng về mặt di truyền của cây mẹ. Lan là một trong những đối tƣợng đƣợc áp dụng phƣơng pháp nuôi cấy in vitro nhiều nhất, nhằm tạo ra số lƣợng cây con lớn để đáp ứng nhu cầu thị trƣờng. Trong đó, họ lan hay phong lan (Orchidaceae) là một trong những họ thực vật lớn nhất với khoảng trên 35.000 loài phân bố rộng rãi trên toàn thế giới. Việt Nam là quốc gia thuộc khí hậu nhiệt đới, thích hợp cho sự phát triển của các loài phong lan. 1
  12. Đồ án tốt nghiệp Trong những năm gần đây, nhu cầu thƣởng thức hoa của ngƣời Việt ngày càng phát triển và đƣợc chú trọng. Chính vì vậy, việc cung cấp lan giống cho thị trƣờng cần đƣợc quan tâm. Tuy nhiên, các giống hoa lan phổ biến trên thị trƣờng nƣớc ta chủ yếu là do nhập ngoại từ Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc,… Việc nghiên cứu nhân giống cây lan Giả hạc Châu Nhƣ (Dendrobium anosmum) sẽ góp phần vào công việc bảo tồn các nguồn gen lan rừng của Việt Nam. Do đó, đề tài “Nghiên cứu ảnh hƣởng của một số điều kiện nuôi cấy lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả Hạc (Dendrobium anosmum) in vitro” nhằm mục đích xác định loại môi trƣờng khoáng, các chất điều hòa sinh trƣởng và các chất bổ sung phù hợp nhất cho quá trình nhân nhanh chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ nhằm góp phần vào công tác bảo tồn, khai thác nguồn gen loài lan rừng Việt Nam cũng nhƣ hƣớng tới việc nhân nhanh cây con phục vụ thƣơng mại hóa loài hoa đẹp và có giá trị thẩm mĩ cao này. 2. Mục tiêu và nội dung của đề tài Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu sự ảnh hƣởng của các chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA, ánh sáng và các chất hữu cơ đến sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ. Nội dung của đề tài: Khảo sát ảnh hƣởng của chất điều hòa sinh trƣởng BA, NAA kết hợp với ánh sáng lên sự nhân chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ. Khảo sát ảnh hƣởng của chất hữu cơ (chuối và nƣớc dừa) lên sự nhân chồi và tạo cây lan Giả hạc Châu Nhƣ. 2
  13. Đồ án tốt nghiệp 3. Ý nghĩa của đề tài Ý nghĩa khoa học: - Rất có ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu. Giúp sinh viên củng cố lại kiến thức đã học và nghiên cứu khoa học. - Thông qua đề tài, tìm hiểu đƣợc các yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển cây lan Giả Hạc. - Biết đƣợc phƣơng pháp nghiên cứu một số vấn đề khoa học, xử lý và phân tích số liệu, biết cách trình bài một bài báo khoa học. - Cung cấp cho công tác nuôi cấy mô điều kiện tối ƣu cho quá trình sinh chồi và tạo cây lan Giả Hạc có giá trị kinh tế. - Tạo tiền đề giúp cho việc phát triển lan Giả Hạc thành nuôi cấy công nghiệp lan rừng với số lƣợng lớn, đáp ứng nhu cầu thị trƣờng trong nƣớc và quốc tế. Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu cung cấp đƣợc những điều kiện nuôi cấy tốt nhất cho sự tăng trƣởng cây lan Giả Hạc in vitro, tạo ra cây giống có chất lƣợng cao đáp ứng nhu cầu sản xuất tại Trung tâm Công Nghệ Sinh Học TP.HCM. Xác định đƣợc nồng độ của các chất điều hòa sinh trƣởng BA và NAA kết hợp với cƣờng độ ánh sáng lên sự nhân nhanh chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ. Xác định đƣợc nồng độ chuối và nƣớc dừa thích hợp cho sự nhân chồi và tạo cây ở lan Giả hạc Châu Nhƣ. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Các thí nghiệm đƣợc bố trí theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên. Các nghiệm thức thí nghiệm đƣợc lặp lại 3 lần, mỗi lần 3 chai. Số liệu thu thập đƣợc xử lý thống kê bằng phần mềm SAS V8 và chƣơng trình Microsoft Excel 2016®, sử dụng trắc nghiệm phân hạng Duncan’s test với độ tin cậy P 0,05. 3
  14. Đồ án tốt nghiệp 5. Kết quả đạt đƣợc của đề tài - Xác định đƣợc nồng độ của các chất điều hòa sinh trƣởng BA và NAA kết hợp với cƣờng độ ánh sáng lên sự nhân nhanh chồi lan Giả hạc Châu Nhƣ. - Xác định đƣợc nồng độ chuối và nƣớc dừa thích hợp cho sự nhân chồi và tạo cây ở lan Giả hạc Châu Nhƣ. 6. Kết cấu của đồ án Đồ án bao gồm các chƣơng sau: Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu Chƣơng 2: Vật liệu và phƣơng pháp Chƣơng 3: Kết quả và thảo luận Chƣơng 4: Kết luận và kiến nghị 4
  15. Đồ án tốt nghiệp CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Tổng quan về phong lan Họ Phong lan (Orchidaceae) là một họ thực vật có hoa, thuộc ngành thực vật hạt kín, lớp một lá mầm (Monocotylendons), họ Lan (Orchidaceae). Họ phong lan đã biết khoảng 850 chi (APG III, 2009). Ngày nay, dựa vào đặc tính di truyền các nhà khoa học đã chia họ lan thành 6 họ phụ: Apostasioideae, Cypridioideae, Neottioideae, Orchidioideae, Epidendroideae, Vandoideae. Họ Lan là một họ thực vật lớn và phân bố gần nhƣ trên toàn thế giới (ngoại trừ châu Nam Cực). Danh sách dƣới đây liệt kê gần đúng sự phân bố của họ này: Nhiệt đới châu Mỹ: 250 – 270 chi Nhiệt đới châu Á: 260 – 300 chi Nhiệt đới châu Phi: 230 – 270 chi Châu Đại Dƣơng: 50 – 70 chi Châu Âu và ôn đới châu Á: 40 – 60 chi Bắc Mỹ: 20 – 25 chi [35]. Ở Việt Nam có 137 – 140 chi gồm trên 1000 loài lan rừng, bao gồm cả địa lan, thạch lan và phong lan, phân bố rộng khắp cả nƣớc, hầu hết đều có hoa đẹp nên đƣợc trồng làm cây cảnh [6]. Dựa theo đặc điểm hình thái của thân cây, phong lan đƣợc chia ra làm hai nhóm: Nhóm cây đơn thân (monopodial): đây là nhóm chỉ tăng trƣởng về chiều cao, lá mầm từ đỉnh mọc thêm hàng năm kéo theo thân cây phát triển dài ra có thể đạt kích thƣớc tối đa đến vài mét. Thân mầm phát triển từ thân gốc gọi là “mắt” cây, các mắt cây phát triển. Nhóm cây đa thân (sympodial): thân cây lan tăng trƣởng có giới hạn, đến một kích thƣớc nào đó thì ngừng phát triển, chồi mới ở gốc lại sẽ phát triển tiếp. Cứ thế 5
  16. Đồ án tốt nghiệp tiếp tục, chồi nọ sinh ra từ gốc của chồi có trƣớc đến một kích thƣớc nào đó sẽ phát triển thêm lá và rễ tạo nên một thân cây. Thân cây cứ phát triển theo cách này tạo nên một tập hợp phân nhánh. Dựa theo khả năng thích nghi với điều kiện môi trƣờng họ lan đƣợc chia thành 4 nhóm chính [36]: - Phong lan (Epiphyte): Là loài sống ký gửi nhờ vào thân cây cao ẩm mục ở trong rừng hoặc trên núi cao, rễ bám vào các cây to, thân rủ xuống. - Địa lan (Terrestrial): Là loài có thân giả dạng củ, rễ chùm sống nhờ đất ở sƣờn núi, bờ suối hay dƣới tán rừng ẩm ƣớt. Địa lan có nhiều loài với hình dáng, màu sắc phong phú đẹp mắt. - Hoại lan (Saprophyte): Gồm những loại mọc trên rêu và gỗ mục. - Thạch lan (Lithophyte): Gồm một số loại mọc trên đá. 1.2. Tổng quan về Dendrobium Chi lan Hoàng thảo (Dendrobium) là chi lớn thứ 2 trong họ hoa lan đứng sau lan lọng. Chữ “Dendrobium” có nguồn gốc từ Hy Lạp, “Dendro” hiểu là cây gỗ lớn và “bio” hiểu là sống [2]. Lan Dendrobium rất phong phú và đa dạng với hơn 1600 loài, phân bố ở các vùng Châu Úc, Châu Á tập trung nhiều nhất ở Đông Nam Á. Lan Dendrobium rất đa dạng về cấu tạo sinh học, hình thái và phong phú về dạng cây, dạng hoa. Vì vậy các nhà khoa học đã chia thành 40 nhóm nhỏ và chia thành 2 dạng chính: - Dạng đứng (Dendrobium phalaenopsis) thƣờng mọc ở xứ nóng, chịu ẩm và rất siêng ra hoa: Nhất điểm hồng, Nhất điểm hoàng, Báo hỉ, Ý thảo, Thủy tiên, Sonia,… - Dạng thòng (Dendrobium nobile) chịu khí hậu mát mẻ: Giả hạc, Hạc vĩ, Long tu, Phi điệp vàng,… Với 1600 loài khác nhau đòi hỏi nhiều cách chăm sóc khác nhau, nguyên do là vì chúng du nhập từ nhiều địa danh khác nhau: Nhật Bản, Triều Tiên và Newzealand, đặc biệt là New Guinea là nơi sản sinh ra nhiều loài Dendrobium nhất. 6
  17. Đồ án tốt nghiệp 1.3. Tổng quan về lan Giả Hạc (Dendrobium anosmum) 1.3.1. Nguồn gốc và phân bố  Nguồn gốc Giả hạc, lƣỡng điểm hạc, phi điệp hay giả hạc tím,… có tên khoa học là Dendrobium anosmum, thuộc chi Dendrobium. Đƣợc khoa học gia Lindleyi đặt tên Giả hạc từ năm 1845. Đặc điểm của giống là sai hoa, hoa to, đẹp và có hƣơng thơm nên rất đƣợc ƣa chuộng trong chi Lan Hoàng Thảo, đƣợc xếp vào loại dòng thân thòng bởi thân của chúng mọng nƣớc và mọc hƣớng xuống dƣới khi ra hoa tạo thành một dải nhƣ thác nƣớc. Giả hạc đƣợc mệnh danh là nữ vƣơng lan rừng, là phong lan quý của rừng nhiệt đới.  Phân bố Dendrobium anosmum là đối tƣợng quý hiếm có ở Việt Nam, Lào, Thái Lan, Philippines, New Guinea, Bomeo, Indonesia, Malaya và Sri Lanka. Lan Giả hạc có nhiều trên dãy Trƣờng Sơn từ Nam ra Bắc [17]. Thƣờng mọc trên các cành cây ở cao độ khoảng 1000 – 1300 m tại các rừng cây nhiệt đới thuộc Đô Lƣơng, Vinh, Krong Pha, Đà Lạt, Bảo Lộc, Đắc Lắk, Sông Bé, Lộc Ninh v.v.... Nhƣng hiện nay có nhiều nhất tại Di Linh - Lâm Đồng. Hình 1.1. Một số loại lan Giả Hạc (Nguồn: https://www.google.com.vn/mot-so-loai-lan-Gia-Hac) 7
  18. Đồ án tốt nghiệp Lan Giả hạc Châu Nhƣ Giả hạc Châu Nhƣ là sự kết hợp của hai dòng cây lan rừng Việt Nam là: Giả hạc Xuân Di Linh lai với Đại Ý Thảo Xuân Lâm Đồng do chị Châu Nhƣ thực hiện. Giả hạc Xuân Di Linh: sống trên những thân cây cao và mọc rủ xuống dƣới. Thân có thể dài tới 3 m, lá mọc đối cách, hoa nở to khoảng 7 cm ra hoa ở các đốt đã rụng lá, ra hoa vào mùa xuân và hoa có mùi rất thơm, là hoa chơi tết. Về màu sắc giả hạc Xuân Di Linh có các màu chính nhƣ: tím hồng và trắng. Ngoài ra còn có hồng nhạt hồng thẫm hoặc cánh trắng lƣỡi tím. Đại Ý Thảo Xuân Lâm Đồng: là loại hoa lan dòng thân thòng mọc ở vùng Di Linh - Lâm Đồng, có thân rất dài và rất mảnh, đƣờng kính thân chỉ bằng 1/3 đến 1/2 thân giả hạc, lá cũng nhỏ và mỏng. Hoa chỉ mọc trên những đốt trụi lá, mỗi cụm hoa có từ 1 đến 3 hoa màu tím nhạt, cánh môi trắng có nhiều lông mịn, phía trong cánh môi có những đƣờng gân ngang màu tím đậm, thân Đại Ý Thảo rất dài nên khi hoa nở tập trung sẽ tạo thành một khóm hoa lớn tha thƣớt nhƣ đuôi hạc, ra hoa vào mùa xuân. Chính sự kết hợp trên đã tạo ra loài lan Giả hạc Châu Nhƣ độc đáo với kết cấu hoa rất đẹp, lạ, màu đậm, hoa nở vào mùa xuân, là loài lan lai nổi tiếng, đa dạng mặt hoa với nhiều màu sắc đẹp đáng để sƣu tầm. Hình 1.2. Mặt hoa và màu sắc khác nhau của Giả hạc Châu Nhƣ (Nguồn: https://www.google.com.vn/hoa-lan-chau-nhu) 8
  19. Đồ án tốt nghiệp 1.3.2. Phân loại  Giới: Plantae (Thực vật)  Ngành: Angiospermae (Thực vật hạt kín)  Lớp: Monocotyledoneac (Một lá mầm)  Bộ: Asparagales (Măng Tây)  Họ: Orchidaceae (Phong lan)  Chi: Dendrobium (Hoàng Thảo)  Loài: Dendrobium anosmum (Giả hạc, Lƣỡng điểm hạc, Phi điệp tím,…). 1.3.3. Đặc điểm hình thái [37]  Rễ lan Lan là họ sống phụ (bì sinh) bám, treo lơ lửng trên các cây thân gỗ khác. Các dạng thân gỗ nạc dài, ngắn, mập hay mảnh mai đƣa cơ thể bò đi xa hay chụm lại thành các bụi dày. Rễ làm nhiệm vụ hấp thu chất dinh dƣỡng, chúng đƣợc bao bởi lớp mô hút dày, ẩm bao gồm những lớp tế bào chết chứa đầy không khí, do đó nó ánh lên màu xám bạc. Với lớp mô xốp đó, rễ có khả năng hấp thu nƣớc mƣa chảy dọc dài trên vỏ cây, lấy nƣớc lơ lửng trên không khí, hơi sƣơng và hơi nƣớc, giúp cây bám chặt vào giá thể, không bị gió cuốn. Một số loài có lá kém phát triển thậm chí tiêu giảm hoàn toàn, có hệ rễ chứa diệp lục tố giúp cây hấp thụ ánh sáng cần thiết cho sự ra hoa và quang hợp [14]. Nếu rễ quá ít, cây sẽ không đủ nƣớc, không bám cành cây hốc đá đƣợc, hoa sẽ không nhiều và không đẹp. Nếu rễ không mọc đƣợc, bị thối, bị bệnh hay bị chết, cây sẽ thiếu nƣớc, thiếu chất bổ dƣỡng cây sẽ còi cọc và sẽ chết dần chết mòn. Rễ của lan Dendrobium không chịu đƣợc lạnh, nếu bị lạnh trong thời gian dài, rễ cây sẽ bị mục nát và cây sẽ chết [9]. 9
  20. Đồ án tốt nghiệp Hình 1.3. Rễ lan Giả Hạc (Nguồn: http://phonglanrung.vn/)  Thân lan Lan có 2 loại thân: đa thân và đơn thân. Ở các loài lan sống phụ có nhiều đoạn phình lớn thành củ giả (giả hành). Đó là bộ phận dự trữ nƣớc và các chất dinh dƣỡng để nuôi cây trong điều kiện khô hạn khi sống bám trên cao. Mầm hoa và mầm lá đều mọc từ phần gốc của bộ phận thân rễ. Củ giả rất đa dạng: Hình cầu hoặc hình thuôn dài xếp sát nhau hay rải rác đều đặn hoặc hình trụ xếp chồng chất lên nhau thành một thân giả. Cấu tạo củ giả: Gồm nhiều mô mềm chứa đầy dịch nhầy, phía ngoài là lớp biểu bì với vách tế bào dày, nhẵn bóng bảo vệ, tránh sự mất nƣớc do trời nóng. Đa số củ giả đều có màu xanh bóng, nên cùng với lá nó làm nhiệm vụ quang hợp. 10
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược