Xem mẫu
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
môc lôc
lêi nãi ®Çu
Ch¬ng 1 - B¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph¬ng ph¸p hiÖN chØnh b¶n ®å
®Þa h×nh................................................................................................ 4
1.1. Kh¸i niÖm vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh...............................................4
1.2. C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh ......................................6
1.3. Néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh..............................................9
1.4. §é chÝnh x¸c cña b¶n ®å ®Þa h×nh......................................15
1.5. C¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh.......................16
1.6. C«ng t¸c hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh..................................19
Ch¬ng 2 - T liÖu viÔn th¸m vµ kh¶ n¨ng øng dông trong hiÖN chØnh
b¶n ®å ®Þa h×nh................................................................................. 28
2.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ viÔn th¸m........................................28
2.2. §Æc tÝnh ph¶n x¹ phæ cña c¸c ®èi tîng tù nhiªn..................32
2.3. Mét sè lo¹i vÖ tinh viÔn th¸m..................................................40
2.4. §Æc ®iÓm cña t liÖu ¶nh viÔn th¸m.....................................45
2.5. §Æc trng kü thuËt vµ kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin cña ¶nh
vÖ tinh SPOT- 5................................................................................ 47
Ch¬ng 3 - Quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖN chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng
¶nh vÖ tinh SPOT-5.............................................................................. 54
3.1. S¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å b»ng ¶nh vÖ
tinh SPOT- 5...................................................................................... 54
3.2. DiÔn gi¶i c¸c bíc cña quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n
®å theo ph¬ng ph¸p sè...................................................................... 60
KÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
Lêi nãi ®Çu
C«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh hµng
kh«ng ®· vµ ®ang trë thµnh c«ng nghÖ truyÒn thèng ë ViÖt Nam
còng nh trªn nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. Tõ tríc ®Õn nay chóng
ta sö dông ¶nh hµng kh«ng lµm nguån t liÖu chÝnh vµ ¶nh hµng
kh«ng ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å.
Nhng víi ®ßi hái cña thùc tÕ hiÖn nay th× sö dông ¶nh hµng kh«ng
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 1 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
cho môc ®Ých thµnh lËp hoÆc hiÖn chØnh b¶n ®å ®· cã nhiÒu h¹n
chÕ do tÝnh thêi sù cña ¶nh.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa
häc c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ khoa häc vò trô th× viÖc øng dông c«ng
nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh vÖ tinh ngµy cµng
réng r·i vµ ®· ph¸t huy ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ rÊt lín trong viÖc lµm míi
néi dung b¶n ®å.
Tuy nhiªn, lÜnh vùc hiÖn chØnh b¶n ®å trong thùc tiÔn s¶n xuÊt
vÉn cßn nhiÒu víng m¾c nh vÊn ®Ò ®a d¹ng cña tµi liÖu b¶n ®å gèc
hiÖn cã, vÊn ®Ò vÒ viÖc lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ nµo ®Ó ¸p
dông cho phï hîp víi con ngêi, m¸y mãc trang bÞ, phÇn mÒm...Thùc tÕ
c¸c s¶n phÈm hiÖn chØnh b¶n ®å ®· ®îc ®a vµo sö dông, song sè l-
îng cha nhiÒu, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. V×
vËy ®ßi hái ph¶i ®a ra mét quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®Ó hiÖn
chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh trong thêi gian ng¾n nhÊt nhng vÉn ®¶m
b¶o ®îc tÝnh kinh tÕ - kü thuËt. §Ó gi¶i quyÕt tÝnh cÊp thiÕt ®ã em
®· tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi: “HiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh tû
lÖ 1:25.000 b»ng ¶nh vÖ tinh SPOT-5”.
Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi nµy ®îc tr×nh bµy trong bèn ch¬ng:
Ch¬ng 1: B¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph¬ng ph¸p hiÖn chØnh b¶n
®å ®Þa h×nh
Ch¬ng 2: T liÖu viÔn th¸m vµ kh¶ n¨ng øng dông trong c«ng t¸c
hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh
Ch¬ng 3: Quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh tû
lÖ 1:25.000 b»ng ¶nh vÖ tinh SPOT-5
Ch¬ng 4: KÕt qu¶ thùc nghiÖm sö dông ¶nh vÖ tinh SPOT-5 ®Ó
hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 25.000
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 2 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
Trong thêi gian lµm ®å ¸n tèt nghiÖp víi sù híng dÉn tËn t×nh
cña thÇy gi¸o TS. TrÇn Xu©n Trêng cïng sù gióp ®ì cña c¸c thÇy, c«
gi¸o khoa Tr¾c ®Þa, bé m«n §o ¶nh vµ ViÔn th¸m, c¸c anh chÞ c¸n bé
trong Côc b¶n ®å- Bé Tæng Tham Mu vµ cïng víi sù nç lùc cña b¶n
th©n, em ®· hoµn thµnh cuèn ®å ¸n nµy.
MÆc dï ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu nhng do kiÕn thøc chuyªn m«n
cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi cã h¹n nªn trong ®å ¸n kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña c¸c
thÇy c« gi¸o, c¸c anh chÞ c¸n bé kü thuËt vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó
®å ¸n cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Hµ Néi, th¸ng 3 n¨m
2012
Sinh viªn thùc hiÖn
NguyÔn Nguyªn
Anh
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 3 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
Ch¬ng 1 - B¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph¬ng ph¸p hiÖN
chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh
1.1. Kh¸i niÖm vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh
1.1.1 Kh¸i niÖm
B¶n ®å ®Þa h×nh (B§§H) lµ h×nh ¶nh thu nhá ®îc kh¸i qu¸t ho¸
mét phÇn hay toµn bé bÒ mÆt tr¸i ®Êt lªn mÆt ph¼ng theo mét phÐp
chiÕu nhÊt ®Þnh (phÐp chiÕu ®ång gãc, phÐp chiÕu ®ång diÖn
tÝch, phÐp chiÕu ®ång kho¶ng c¸ch...) trong mét hÖ thèng to¹ ®é, ®é
cao biÓu thÞ b»ng hÖ thèng kÝ hiÖu ph¶n ¸nh sù ph©n bè, tr¹ng th¸i
vµ c¸c mèi quan hÖ t¬ng quan nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña
®Þa lý tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi víi ®é chÝnh x¸c vµ møc ®é chi tiÕt
phï hîp víi tû lÖ b¶n ®å cÇn thµnh lËp. Nã ph¶n ¸nh c¸c yÕu tè néi
dung c¬ b¶n nh thuû hÖ, ®iÓm d©n c, m¹ng líi giao th«ng, d¸ng ®Êt,
líp phñ thùc vËt, thæ nhìng vµ ranh giíi hµnh chÝnh.
HiÖn nay B§§H ®îc lu tr÷ vµ thµnh lËp víi hai d¹ng c¬ b¶n ®ã lµ
B§§H trªn giÊy vµ B§§H gèc d¹ng sè:
+ B§§H trªn giÊy lµ b¶n ®å truyÒn thèng, c¸c th«ng tin ®îc
thÓ hiÖn vµ lu tr÷ toµn bé trªn giÊy dùa trªn hÖ thèng c¸c ký hiÖu vµ
ghi chó. B§§H trªn giÊy cho ta th«ng tin râ rµng, trùc quan, dÔ sö
dông cho nhiÒu ®èi tîng. Ngµy nay B§§H trªn giÊy lµ s¶n phÈm ®îc
in Ên tõ b¶n ®å ®Þa h×nh d¹ng sè.
+ B§§H gèc d¹ng sè cã néi dung lu tr÷ díi d¹ng sè theo c¸c líp
th«ng tin trong m¸y tÝnh. C¸c th«ng tin kh«ng gian lu tr÷ díi d¹ng to¹ ®é
(x,y), c¸c th«ng tin thuéc tÝnh ®îc m· ho¸ vµ lu tr÷ díi d¹ng b¶ng tÝnh.
B¶n ®å sè ®Þa h×nh ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së hai yÕu tè cña c«ng
nghÖ th«ng tin lµ: thiÕt bÞ phÇn cøng vµ c¸c phÇn mÒm m¸y tÝnh.
B§§H d¹ng sè gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c còng nh cËp nhËt
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 4 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
c¸c th«ng tin ®Þa h×nh dÔ dµng h¬n, nã cho phÐp ngêi lµm c«ng t¸c
quy ho¹ch, thiÕt kÕ thùc hiÖn trùc tiÕp trªn m¸y tÝnh mét c¸ch chÝnh
x¸c vµ nhanh chãng.
1.1.2 ý nghÜa vµ môc ®Ých sö dông cña b¶n ®å ®Þa h×nh
B§§H nãi chung cã ý nghÜa lµ mét nÒn ®å ho¹ vÒ bÒ mÆt tr¸i
®Êt, cho ta kh¶ n¨ng nhËn thøc bÒ mÆt ®ã b»ng c¸i nh×n bao qu¸t,
tæng qu¸t, ®äc chi tiÕt hoÆc ®o ®Õm chÝnh x¸c. Dùa vµo B§§H cã
thÓ nhanh chãng x¸c ®Þnh to¹ ®é, ®é cao cña bÊt kú ®iÓm nµo trªn
mÆt ®Êt, kho¶ng c¸ch vµ ph¬ng híng gi÷a hai ®iÓm, chu vi, diÖn
tÝch vµ khèi lîng cña mét vïng, cïng hµng lo¹t nh÷ng th«ng sè kh¸c víi
®é chÝnh x¸c phï hîp víi tû lÖ b¶n ®å.
B§§H cã vai trß rÊt quan träng trong c¸c ngµnh khoa häc kü
thuËt vµ trong c«ng t¸c qu¶n lý quy ho¹ch bao gåm: trong x©y dùng
c«ng nghiÖp, n¨ng lîng, giao th«ng vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c. B§§H cã
nhiÒu tû lÖ vµ ë mçi lo¹i tû lÖ th× ta l¹i sö dông víi nh÷ng môc ®Ých
kh¸c nhau:
+ C¸c B§§H tû lÖ 1:500, 1:1.000, 1:2.000 vµ 1:5.000 (B§§H tû
lÖ lín) thêng ®îc dïng ®Ó thiÕt kÕ mÆt b»ng c¸c thµnh phè, c¸c ®iÓm
d©n c, c¸c tuyÕn ®êng giao th«ng, thuû lîi; ®Ó lËp thiÕt kÕ kü thuËt
c¸c tuyÕn ®Ëp thuû ®iÖn; dïng ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c th¨m dß chi
tiÕt vµ tÝnh to¸n tr÷ lîng c¸c kho¸ng s¶n cã Ých, dïng trong c¸c c«ng t¸c
quy ho¹ch vµ c¶i t¹o ruéng ®ång vµ dïng ®Ó tÝnh to¸n khèi lîng ®µo
®¾p, lËp m« h×nh huÊn luyÖn trong qu©n sù.
+ C¸c B§§H tû lÖ 1:10.000 vµ 1:25.000 (B§§H tû lÖ trung b×nh)
thêng dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch ruéng ®Êt vµ lµm c¬ së ®Ó ®o vÏ
thæ nhìng, thùc vËt; dïng ®Ó thiÕt kÕ s¬ bé c¸c c«ng tr×nh thñy n«ng,
dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ruéng ®Êt, dïng ®Ó chän n¬i x©y dùng c¸c
tr¹m thñy ®iÖn, dïng trong c«ng t¸c th¨m dß ®Þa chÊt, dïng ®Ó chän
c¸c tuyÕn ®êng s¾t vµ ®êng «t«, dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ c¶i
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 5 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
t¹o riªng, dïng ®Ó kh¶o s¸t c¸c ph¬ng ¸n x©y dùng thµnh phè,...
+ C¸c B§§H tû lÖ 1:50.000 vµ 1:100.000 (B§§H tû lÖ nhá) th-
êng ®îc sö dông trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Chóng thêng
cã nh÷ng t¸c dông sau: dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ tæ chøc c¸c
vïng kinh tÕ, dïng ®Ó chän s¬ bé c¸c tuyÕn ®êng s¾t, ®êng «t« vµ
kªnh ®µo giao th«ng; dïng ®Ó nghiªn cøu c¸c vïng vÒ mÆt ®Þa chÊt,
thñy v¨n,... B¶n ®å tû lÖ 1:100.000 lµ c¬ së ®Þa lý ®Ó thµnh lËp c¸c
b¶n ®å chuyªn ®Ò nh b¶n ®å ®Þa chÊt, b¶n ®å thæ nhìng vµ mét sè
b¶n ®å kh¸c nh b¶n ®å thiÕt kÕ bay chôp trong chôp ¶nh hµng kh«ng.
Nh vËy, víi mçi môc ®Ých sö dông B§§H nªu trªn l¹i ®a ra nh÷ng
yªu cÇu riªng vÒ tû lÖ, ®é chÝnh x¸c vµ néi dung cña B§§H. Khi thµnh
lËp B§§H ph¶i ®¶m b¶o: b¶n ®å ph¶i râ rµng, dÔ ®äc, cho phÐp
®Þnh híng nhanh chãng ë thùc ®Þa. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i b¶o ®¶m
c¸c yÕu tè biÓu thÞ trªn b¶n ®å cÇn ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. Møc ®é
tØ mØ cña néi dung b¶n ®å cÇn ph¶i phï hîp víi tû lÖ thµnh lËp, môc
®Ých sö dông vµ ®Æc ®iÓm cña khu vùc ®o vÏ.
1.2. C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh
B§§H ®îc thµnh lËp trªn c¬ së to¸n häc nhÊt ®Þnh, c¬ së to¸n
häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh bao gåm c¸c yÕu tè: tû lÖ, phÐp chiÕu, sù
ph©n m¶nh, hÖ thèng to¹ ®é, ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn B§§H.
1.2.1 Tû lÖ b¶n ®å
Tû lÖ b¶n ®å x¸c ®Þnh møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt Tr¸i ®Êt
khi biÓu thÞ lªn b¶n ®å, tû lÖ b¶n ®å lµ tû sè gi÷a chiÒu dµi mét ®o¹n
th¼ng trªn b¶n ®å vµ chiÒu dµi thùc cña nã ngoµi thùc ®Þa.
Cã 3 ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn tû lÖ :
- Tû lÖ sè: ThÓ hiÖn b»ng mét ph©n sè mµ tö sè b»ng 1 cßn
mÉu sè lµ sè cho thÊy møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt, tû lÖ nµy
thêng ®îc viÕt díi d¹ng 1:1000 hoÆc 1/1000.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 6 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
- Tû lÖ ch÷: Nªu râ mét ®¬n vÞ chiÒu dµi trªn b¶n ®å t¬ng øng
víi kho¶ng c¸ch lµ bao nhiªu ë ngoµi thùc ®Þa, tû lÖ nµy ®îc ghi lµ:
1cm trªn b¶n ®å t¬ng øng víi gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh theo tû lÖ.
- Thíc tû lÖ: Lµ h×nh vÏ cã thÓ dïng nã ®Ó ®o trªn b¶n ®å khi in,
cã thÓ ®o kho¶ng c¸ch, ®é chªnh cao trªn b¶n ®å.
1.2.2 C¬ së líi chiÕu
B§§H hiÖn nay ®îc thµnh lËp theo phÐp chiÕu UTM (phÐp
chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc). Elipxoid quy chiÕu quèc gia lµ
Elipxoid WGS-84 toµn cÇu ®îc x¸c ®Þnh (®Þnh vÞ) phï hîp víi l·nh
thæ ViÖt Nam trªn c¬ së sö dông c¸c ®iÓm GPS c¹nh dµi cã ®é cao
thñy chuÈn ph©n bè ®Òu trªn l·nh thæ. Trong ®ã Elipxoid WGS-84 cã
kÝch thíc:
- B¸n trôc lín : a = 6378137.0 m
- §é dÑt : α = 1: 298.257223563
- Tèc ®é quay quanh trôc: w = 729115.10 -11 radian/s
Kinh tuyÕn gèc (00) ®îc quy íc lµ kinh tuyÕn ®i qua ®µi thiªn v¨n
Greenuyt.
§iÓm gèc cña hÖ täa ®é mÆt ph¼ng cã X = 0 km, Y = 500 km
(chuyÓn trôc Y vÒ phÝa T©y 500 km so víi kinh tuyÕn trôc cña mói
chiÕu).
§iÓm gèc cña hÖ ®é cao lµ ®iÓm ®é cao ë Hßn DÊu - H¶i
Phßng.
§iÓm gèc täa ®é quèc gia: §iÓm N00 ®Æt t¹i ViÖn Nghiªn Cøu §o
®¹c vµ B¶n ®å.
C¸c c«ng thøc vµ th«ng sè tÝnh chuyÓn hÖ täa ®é ph¼ng cña
phÐp chiÕu Gauss-Kruger sang UTM:
XUTM = K0.XG
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 7 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
YUTM = K0.(YG -500.000) + 500.000
γ UTM = γ G
MUTM = K0.MG
Trong ®ã: K0 = 0.9996 dïng cho mói chiÕu 60
K0 = 0.9999 dïng cho mói chiÕu 30
XUTM,YUTM lµ täa ph¼ng cña líi chiÕu UTM
XG, YG lµ täa ®é ph¼ng cña líi chiÕu Gauss-Kruger
γ UTM, γ G lµ gãc lÖch kinh tuyÕn t¬ng øng cña líi chiÕu UTM vµ líi
chiÕu Gauss-Kruger.
MUTM, MG lµ tû lÖ biÕn d¹ng chiÒu dµi t¬ng øng cña líi chiÕu
UTM vµ Gauss-Kruger.
1.2.3 Chia m¶nh vµ ®¸nh sè hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh
ViÖc chia m¶nh, ®Æt phiªn hiÖu vµ tªn cña m¶nh B§§H thùc
hiÖn theo th«ng t sè 973/2001/TT-TC§C ngµy 20 th¸ng 6 n¨m 2001
cña Tæng côc ®Þa chÝnh nay lµ Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng vÒ “Híng
dÉn ¸p dông hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia VN- 2000”.
B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:25.000 n»m trong hÖ thèng b¶n ®å
®Þa h×nh c¬ b¶n cña ViÖt Nam nªn sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè hiÖu
®îc quy ®Þnh cô thÓ nh sau:
Mçi m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:50.000 chia thµnh 4 m¶nh b¶n ®å tû lÖ
1:25.000, mçi m¶nh cã kÝch thíc 7’30” × 7’30”, ký hiÖu b»ng a, b, c, d
theo thø tù tõ tr¸i sang ph¶i, tõ trªn xuèng díi.
HÖ thèng UTM quèc tÕ kh«ng ph©n chia c¸c m¶nh b¶n ®å tû lÖ
1:25.000 vµ lín h¬n.
Phiªn hiÖu m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 gåm phiªn hiÖu m¶nh
b¶n ®å tû lÖ 1:50.000 chøa m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 ®ã, g¹ch nèi
vµ sau ®ã lµ ký hiÖu m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 trong m¶nh b¶n ®å
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 8 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
tû lÖ 1:50.000.
VÝ dô m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 cã phiªn hiÖu F-48-68-D-d.
o o
Luí i chiÕ UTM mói 6
u Luí i chiÕ UTM mói 6
u
15' 7'30''
F-48-68-D-d-2
a b 1 2
(mói 3 o )
15' 7'30''
c d F-48-68-D-d 3 4
1: 25 000
F-48-68-D F-48-68-D-d
1: 50.000 1: 25.000
H×nh 1.1: S¬ ®å ph©n m¶nh vµ ®Æt phiªn hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh
1.3. Néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh
Trªn mÆt ®Êt cã rÊt nhiÒu yÕu tè ®Þa h×nh ®Þa vËt lín kh«ng
thÓ biÓu thÞ nguyªn vÑn trªn b¶n ®å, ®ång thêi cã nh÷ng yÕu tè nhá
nhng quan träng mµ kh«ng thÓ biÓu thÞ ®îc trong tû lÖ cña b¶n ®å
cÇn thµnh lËp. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu yÕu tè h×nh d¹ng gièng nhau
nhng b¶n chÊt kh¸c nhau; ngîc l¹i cã nhiÒu yÕu tè víi b¶n chÊt gièng
nhau nhng h×nh d¹ng kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó thÓ hiÖn tÊt c¶ c¸c yÕu
tè ®Þa vËt trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt lªn b¶n ®å cÇn ph¶i dïng hÖ thèng
ký hiÖu b¶n ®å ®Ó biÓu thÞ. C¸c yÕu tè néi dung B§§H biÓu thÞ
theo quy ®Þnh cña ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t¬ng øng. C¸c yÕu
tè néi dung ph¶i thÓ hiÖn trªn B§§H gåm:
1.3.1 C¸c yÕu tè c¬ së to¸n häc
C¸c yÕu tè c¬ së to¸n häc ph¶i thÓ hiÖn trªn b¶n ®å gèc d¹ng sè
bao gåm: khung m¶nh b¶n ®å vµ c¸c yÕu tè tr×nh bµy ngoµi khung
(trõ phÇn gi¶i thÝch ký hiÖu); líi kil«mÐt (bao gåm c¶ líi kil«mÐt cña
mói kÒ cËn nÕu m¶nh b¶n ®å n»m trong ®é phñ gi÷a hai mói); líi
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 9 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C –
K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
kinh, vÜ ®é; c¸c ®iÓm to¹ ®é vµ ®é cao quèc gia cßn tån t¹i trªn thùc
®Þa; c¸c ®iÓm to¹ ®é vµ ®é cao chuyªn dông ®îc sö dông khi thµnh
lËp b¶n ®å.
Trªn b¶n ®å gèc d¹ng sè, vÞ trÝ ®iÓm gãc khung, ®é dµi c¹nh
khung, ®êng chÐo khung b¶n ®å kh«ng cã sai sè so víi gi¸ trÞ lý
thuyÕt. VÞ trÝ ®iÓm täa ®é quèc gia kh«ng cã sai sè so víi gi¸ trÞ täa
®é gèc.
Khi biÓu thÞ ®é cao cña c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa trõ tr-
êng hîp ®iÓm n»m trªn vËt kiÕn tróc, ®èi víi tû lÖ 1:10.000, 1:25.000
nÕu chªnh cao thùc tÕ gi÷a mÆt ®Êt vµ mÆt mèc vît qu¸ 0,3 m ph¶i
biÓu thÞ c¶ ®é cao mÆt ®Êt, ®é cao mÆt mèc vµ ghi chó chÝnh x¸c
®Õn 0,1 m.
1.3.2 Thuû hÖ vµ c¸c ®èi tîng liªn quan
C¸c yÕu tè ph¶i thÓ hiÖn B§§H bao gåm biÓn, ®¶o, hå, ao, c¸c
lo¹i b·i ven bê; s«ng, ngßi, suèi, m¬ng, m¸ng, kªnh r¹ch; m¹ch níc
kho¸ng thiªn nhiªn, giÕng níc vµ c¸c ®èi tîng kh¸c cã liªn quan.
C¸c s«ng, suèi cã chiÒu dµi trªn b¶n ®å lín h¬n 1 cm; kªnh, m-
¬ng cã ®é réng thùc tÕ tõ 1 m trë lªn vµ chiÒu dµi trªn b¶n ®å lín h¬n
1 cm ®Òu ph¶i thÓ hiÖn. Khi s«ng, suèi, kªnh m¬ng trªn b¶n ®å cã ®é
réng tõ 0,5 mm trë lªn ph¶i biÓu thÞ b»ng hai nÐt, díi 0,5 mm biÓu thÞ
b»ng mét nÐt theo híng dÉn cña ký hiÖu t¬ng øng. Nh÷ng s«ng, suèi,
kªnh m¬ng cã chiÒu dµi ng¾n h¬n quy ®Þnh trªn nhng cã ý nghÜa
®Æc biÖt quan träng vÉn ph¶i thÓ hiÖn.
C¸c ao, hå cã diÖn tÝch trªn b¶n ®å tõ 1 mm 2 trë lªn ®èi víi tû lÖ
1:10.000 vµ 1:25.000 vµ 2 mm 2 trë lªn ®èi víi tû lÖ 1:50.000 ®Òu ph¶i
biÓu thÞ. ë nh÷ng vïng hiÕm níc, d©n c tha thít, c¸c ao, hå, giÕng níc
ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ. §èi víi nh÷ng vïng cã mËt ®é ao, hå dµy ®Æc
®îc lùa chän ®Ó biÓu thÞ theo nguyªn t¾c u tiªn c¸c ®èi tîng cã ý
nghÜa quan träng vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi ®èi víi vïng d©n c hoÆc
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 10 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
cã ý nghÜa ®Þnh híng.
§èi víi s«ng, hå vµ bê biÓn, khi ®êng mÐp níc c¸ch ®êng bê trªn
b¶n ®å tõ 0,3 mm trë lªn ph¶i biÓu thÞ c¶ ®êng bê vµ ®êng mÐp níc.
C¸c lo¹i s«ng suèi cã níc theo mïa hoÆc kh« c¹n; ®o¹n s«ng suèi
khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, ®o¹n s«ng suèi mÊt tÝch, ch¶y ngÇm ph©n
biÖt ®Ó biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. Híng dßng ch¶y cña c¸c
®o¹n s«ng, suèi, kªnh r¹ch cã ¶nh hëng cña thuû triÒu vµ c¸c s«ng,
suèi, kªnh r¹ch khã nhËn biÕt híng dßng ch¶y trong ph¹m vi m¶nh b¶n
®å ®Òu ph¶i thÓ hiÖn.
C¸c lo¹i bê, b·i, ®ª, ®Ëp vµ c¸c ®èi tîng liªn quan kh¸c cña thñy
hÖ biÓu thÞ theo híng dÉn cña ký hiÖu.
1.3.3 §Þa h×nh
§Þa h×nh ®îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å b»ng ®êng b×nh ®é, híng
chØ dèc, ®iÓm ghi chó ®é cao vµ c¸c ký hiÖu kh¸c; kho¶ng cao ®Òu
cña ®êng b×nh ®é c¬ b¶n phô thuéc vµo ®é dèc ®Þa h×nh vµ tû lÖ
cña b¶n ®å ®Þa h×nh.
Trªn mét m¶nh b¶n ®å chØ thÓ hiÖn ®Þa h×nh b»ng mét
kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n, khi kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n kh«ng m« t¶ hÕt
®îc d¸ng ®Þa h×nh th× sö dông thªm ®êng b×nh ®é nöa kho¶ng cao
®Òu. Trêng hîp ph¶i biÓu thÞ chi tiÕt c¸ biÖt cña d¸ng ®Êt ph¶i dïng
®êng b×nh ®é phô cã ®é cao thÝch hîp.
C¸c ®iÓm ghi chó ®é cao ph¶i chän vµo c¸c vÞ trÝ ®Æc trng
cña ®Þa h×nh nh ®Ønh nói, ®Ønh ®åi, yªn ngùa, c¸c ®iÓm thÊp nhÊt
cña thung lòng, ®¸y hè hoÆc ë n¬i giao nhau cña c¸c ®êng giao
th«ng, n¬i héi tô cña s«ng, suèi.
C¸c d¹ng ®Æc biÖt cña d¸ng ®Êt gåm khe r·nh xãi mßn, sên dèc
®øng, sên ®Êt sôt, ®øt gÉy, sên sôt lë, sên ®Êt trît, v¸ch ®¸, vïng nói
®¸, lòy ®¸, ®¸ ®éc lËp, dßng ®¸ sái, b·i ®¸, miÖng nói löa, cöa hang
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 11 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
®éng, ®Þa h×nh cast¬, gß ®èng, c¸c lo¹i hè, ®Þa h×nh bËc thang, b·i
c¸t, ®Çm lÇy biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu.
1.3.4 §êng giao th«ng vµ c¸c ®èi tîng liªn quan
Ph¶i thÓ hiÖn c¸c yÕu tè nh: c¸c lo¹i ®êng s¾t, ®êng «t«, ®êng
®Êt lín, ®êng ®Êt nhá, ®êng mßn, ®êng hµng kh«ng, ®êng giao
th«ng thuû...vµ c¸c ®èi tîng liªn quan ®Õn yÕu tè giao th«ng nh ga
tµu, bÕn xe, s©n bay, bÕn c¶ng, cÇu, cèng, phµ, ®Ìo, hÇm ...
HÖ thèng giao th«ng trong vïng d©n c tïy tõng trêng hîp cô thÓ
cã thÓ lùa chän lÊy bá nhng ph¶i b¶o ®¶m thÓ hiÖn ®îc ®Æc trng
chung cña vïng vµ tÝnh hÖ thèng cña m¹ng líi giao th«ng.
Trªn B§§H th× m¹ng líi ®êng x¸ ®îc thÓ hiÖn tØ mØ vÒ kh¶ n¨ng
giao th«ng vµ tr¹ng th¸i cña ®êng. M¹ng líi ®êng x¸ thÓ hiÖn chi tiÕt
hoÆc kh¸i qu¸t tuú thuéc vµo tû lÖ b¶n ®å.
1.3.5 D©n c vµ c¸c ®èi tîng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi
C¸c ®iÓm d©n c lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng cña B§§H,
trªn b¶n ®å cã c¸c lo¹i d©n c sau ®©y: c¸c ®iÓm d©n c ®« thÞ (thµnh
phè, thÞ x·, thÞ trÊn), c¸c ®iÓm d©n c n«ng th«n (lµng, xãm, b¶n) vµ
c¸c ®iÓm d©n c n«ng th«n nhng cã kiÕn tróc kiÓu ®« thÞ (thÞ tø, khu
tËp thÓ, c¬ quan, khu c«ng nghiÖp...). C¸c ®iÓm d©n c nµy biÓu thÞ
b»ng c¸c ký hiÖu nhµ ®éc lËp, lµng, khèi nhµ.
§å h×nh vïng d©n c vµ nhµ trong vïng d©n c thÓ hiÖn theo híng
dÉn cña ký hiÖu.
§èi víi vïng d©n c n«ng th«n ph¶i thÓ hiÖn thùc phñ nÕu ®é che
phñ cña t¸n c©y lín h¬n 20%. C¸c m¶ng thùc vËt, « ®Êt trèng, « ®Êt
canh t¸c trong khu d©n c cã diÖn tÝch trªn b¶n ®å tõ 4 mm 2 trë lªn
®Òu ph¶i thÓ hiÖn.
Tªn gäi cña vïng d©n c lµ tªn chÝnh thøc ®îc quy ®Þnh trong c¸c
v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Trêng hîp v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cha
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 12 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
quy ®Þnh th× thùc hiÖn theo c¸c v¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh cña
UBND cÊp cã thÈm quyÒn.
Trªn b¶n ®å ph¶i x¸c ®Þnh vµ biÓu thÞ sè hé cña ®¬n vÞ hµnh
chÝnh cÊp x·.
C¸c ®èi tîng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ®îc thÓ hiÖn theo quy ®Þnh
sau:
a) C¸c ®èi tîng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cã ®å h×nh vÏ ®îc theo tû
lÖ b¶n ®å ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ.
b) C¸c ®èi tîng kh«ng vÏ ®îc theo tû lÖ b¶n ®å th× chän läc ®Ó
biÓu thÞ, u tiªn nh÷ng ®èi tîng cã ý nghÜa quan träng vÒ kinh tÕ, v¨n
hãa, lÞch sö ®èi víi vïng d©n c hoÆc cã ý nghÜa ®Þnh híng.
c) Ghi chó tªn gäi ®èi víi c¸c ®èi tîng cã tªn khi ®é dung n¹p cña
b¶n ®å cho phÐp.
§èi víi c¸c tuyÕn ®êng d©y, chØ thÓ hiÖn nh÷ng ®êng d©y
truyÒn t¶i ®iÖn lín cã ý nghÜa liªn vïng, quèc gia. C¸c lo¹i ®êng d©y
kh¸c thÓ hiÖn khi cã yªu cÇu. C¸c lo¹i ®êng èng dÉn trªn B§§H thÓ
hiÖn theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. Thµnh lòy vµ têng rµo biÓu thÞ theo
quy ®Þnh cña ký hiÖu.
1.3.6 Thùc vËt
Trªn b¶n ®å ph¶i thÓ hiÖn c¸c lo¹i thùc vËt tù nhiªn (rõng tù
nhiªn, rõng tha c©y r¶i r¸c, rõng c©y bôi...) vµ c©y trång (c©y trång
th©n gç, c©y trång th©n dõa - cä, c©y trång th©n bôi, c©y trång th©n
d©y vµ c©y trång th©n cá) theo ph©n lo¹i vµ quy ®Þnh cña ký hiÖu
b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t¬ng øng.
C¸c vïng thùc vËt cã diÖn tÝch tõ 15 mm 2 trªn b¶n ®å ph¶i ph©n
biÖt ®Ó biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu.
Trêng hîp trªn diÖn tÝch ®o vÏ cã nhiÒu lo¹i thùc vËt cÇn ph¶i
phèi hîp ®Ó biÓu thÞ th× cho phÐp phèi hîp kh«ng qu¸ 3 lo¹i thùc vËt
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 13 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
®Æc trng nhÊt. §èi víi rõng hçn hîp chØ biÓu thÞ hai lo¹i c©y chÝnh
mµ mçi lo¹i chiÕm tû lÖ tõ 40% trë lªn.
C¸c c©y vµ côm c©y ®éc lËp chØ biÓu thÞ khi cã ý nghÜa ®Þnh
híng.
Ranh giíi thùc vËt ®èi víi tû lÖ 1:25.000 kh«ng cÇn ph©n biÖt.
1.3.7 Biªn giíi quèc gia, ®Þa giíi hµnh chÝnh
Ranh giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp ®îc thÓ hiÖn theo nguyªn t¾c
chung lµ ph¶i vÏ theo tµi liÖu chÝnh thøc cña Nhµ níc ®· ®îc c«ng bè.
Biªn giíi quèc gia lÊy theo tµi liÖu cña Ban Biªn giíi (Bé Ngo¹i giao).
Ngoµi ®êng biªn giíi quèc gia trªn c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh cßn ph¶i
biÓu thÞ c¸c ®Þa giíi cña c¸c cÊp hµnh chÝnh c¸c cÊp theo ®óng vµ
thèng nhÊt víi c¸c tµi liÖu ph¸p lý cña nhµ níc vÒ biªn giíi vµ ®Þa giíi
hµnh chÝnh. Trêng hîp c¸c cÊp ®Þa giíi trïng nhau th× thÓ hiÖn ®Þa
giíi hµnh chÝnh cña cÊp cao nhÊt.
Ranh giíi c¸c khu cÊm, ranh giíi sö dông ®Êt, ranh giíi thùc vËt
khi biÓu thÞ ph¶i khÐp kÝn.
Nh÷ng têng rµo kiªn cè æn ®Þnh ngoµi vïng d©n c, bao quanh
vïng d©n c, bao quanh c¸c khu vùc lín (nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, c¸c khu
chÕ xuÊt, bÕn c¶ng, s©n bay...) ph¶i ph©n biÖt ®Ó thÓ hiÖn, khi thÓ
hiÖn cã lùa chän lÊy bá.
1.3.8 Ghi chó ®Þa danh vµ c¸c ghi chó cÇn thiÕt kh¸c
Ghi chó ®Þa danh trªn b¶n ®å thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt, trêng hîp v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cha quy ®Þnh th× thùc
hiÖn theo c¸c v¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh cña UBND cÊp cã thÈm
quyÒn.
Ghi chó tªn, ghi chó gi¶i thÝch, ghi chó sè liÖu vµ c¸c ghi chó
kh¸c trªn b¶n ®å thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ký hiÖu vµ quy ®Þnh
kü thuËt sè hãa b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t¬ng øng.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 14 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
Nh vËy, ta thÊy r»ng B§§H ®· sö dông hÖ thèng ký hiÖu ®Ó thÓ
hiÖn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Þa vËt trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt; víi mçi tû lÖ kh¸c
nhau th× ®é lín, kÝch thíc cña c¸c ký hiÖu còng kh¸c nhau. Víi hÖ
thèng ký hiÖu thÓ hiÖn trªn b¶n ®å nµy mµ chóng ta cã thÓ sö dông
b¶n ®å vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau theo yªu cÇu cña ngêi sö
dông.
1.4. §é chÝnh x¸c cña b¶n ®å ®Þa h×nh
§é chÝnh x¸c cña B§§H ®îc quy ®Þnh theo quyÕt ®Þnh sè
15/2005/Q§-BTNMT ngµy 13 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ “Quy ®Þnh kü
thuËt thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000, 1:25.000 vµ
1:50.000 b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè” cña Bé trëng Bé Tµi nguyªn vµ M«i
trêng cô thÓ víi b¶n ®å tû lÖ 1: 25.000 nh sau:
- Sai sè trung ph¬ng cña vÞ trÝ ®Þa vËt biÓu thÞ trªn b¶n ®å
gèc so víi vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp gÇn nhÊt tÝnh theo tû
lÖ b¶n ®å cÇn thµnh lËp kh«ng vît qu¸ c¸c gi¸ trÞ sau ®©y: 0,5 mm khi
thµnh lËp b¶n ®å ë vïng ®ång b»ng, vïng ®åi vµ 0,7 mm khi thµnh lËp
b¶n ®å ë vïng nói vµ nói cao.
- Sai sè trung ph¬ng ®é cao cña ®êng b×nh ®é, ®iÓm ®Æc trng
®Þa h×nh, ®iÓm ghi chó ®é cao biÓu thÞ trªn b¶n ®å gèc so víi ®é
cao ®iÓm khèng chÕ ®é cao ngo¹i nghiÖp gÇn nhÊt tÝnh theo
kho¶ng cao ®Òu ®êng b×nh ®é c¬ b¶n kh«ng vît qu¸ c¸c gi¸ trÞ trong
b¶ng sau:
Kho¶ng cao ®Òu ®êng Sai sè trung ph¬ng vÒ ®é cao
b×nh ®é c¬ b¶n 1:10.000 1:25.000 1:50.000
1m 1/4
2.5 m 1/3 1/3
5m 1/3 1/3 1/3
10 m 1/2 1/2
20, 40 m 1/2
§èi víi khu vùc Èn khuÊt vµ ®Æc biÖt khã kh¨n c¸c sai sè trªn ®îc
phÐp t¨ng lªn 1,5 lÇn.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 15 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
- Sai sè trung ph¬ng vÞ trÝ mÆt ph¼ng cña ®iÓm khèng chÕ
¶nh ngo¹i nghiÖp, ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ so víi vÞ trÝ ®iÓm to¹ ®é
quèc gia gÇn nhÊt sau b×nh sai tÝnh theo tû lÖ b¶n ®å thµnh lËp
kh«ng vît qu¸ 0,1 mm ë vïng quang ®·ng vµ 0,15 mm ë vïng Èn khuÊt.
- Sai sè trung ph¬ng ®é cao cña ®iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i
nghiÖp, ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ sau b×nh sai so víi ®é cao cña ®iÓm
®é cao quèc gia gÇn nhÊt kh«ng vît qu¸ 1/10 kho¶ng cao ®Òu ®êng
b×nh ®é c¬ b¶n ë vïng quang ®·ng vµ 1/5 kho¶ng cao ®Òu ®êng
b×nh ®é c¬ b¶n ë vïng Èn khuÊt.
1.5. C¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh
C¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp B§§H ®îc thÓ hiÖn trong h×nh 1.2,
trong s¬ ®å ®ã ta thÊy r»ng cã nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó
thµnh lËp B§§H. B¶n ®å ®Þa h×nh ®îc thµnh lËp b»ng c¸c ph¬ng
ph¸p sau:
1.5.1 §o vÏ trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c rÊt cao
cho tõng ®iÓm ®o vµ dïng cho c«ng t¸c thµnh lËp B§§H tû lÖ lín. Tuy
vËy, ph¬ng ph¸p nµy còng cã nh÷ng nhîc ®iÓm ®ã lµ: ®Ó ®¶m b¶o
®é chÝnh x¸c th× mËt ®é ®iÓm ®o trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa ph¶i lín,
do ®ã thêi gian lµm viÖc trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa kÐo dµi. Bªn c¹nh
®ã ph¬ng ph¸p ®o l¹i bÞ ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, cña c¸c vËt
c¶n h¹n chÕ tÇm th«ng híng vµ ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÊt v¶
do ®Þa h×nh phøc t¹p g©y ra. Do vËy, n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ kh«ng cao, h¹n chÕ kh¶ n¨ng øng dông c¸c thµnh tùu khoa
häc kü thuËt kh¸c vµo c«ng t¸c ®o vÏ.
ChÝnh v× c¸c lý do c¬ b¶n nªu trªn mµ ph¬ng ph¸p ®o vÏ trùc
tiÕp ngoµi thùc ®Þa thêng ®îc ¸p dông vµo nh÷ng khu vùc kh«ng lín,
chñ yÕu ®Ó thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 16 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
1.5.2 §o vÏ b»ng ¶nh chôp
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng khu vùc réng lín cÇn
thµnh lËp B§§H, ®©y lµ ph¬ng ph¸p chiÕm tØ träng 90% ®Õn 95%
sè lîng B§§H ë níc ta vµ c¸c níc tiªn tiÕn.
Trªn ¶nh chôp hÇu hÕt c¸c ®Þa vËt ®Òu cã mÆt nªn khèi lîng
c«ng viÖc x¸c ®Þnh to¹ ®é cña c¸c ®Þa vËt ®îc gi¶m nhÑ. Thµnh lËp
B§§H cã thÓ ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n hoÆc ph-
¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ:
+ §o ¶nh ®¬n thêng gäi lµ ph¬ng ph¸p ®o vÏ phèi ®îc sö dông
chñ yÕu khi thµnh lËp b¶n ®å vïng b»ng ph¼ng cã ®é chªnh cao ®Þa
h×nh kh«ng lín nh»m b¶o ®¶m cho sai sè vÞ trÝ ®iÓm do ®é låi lâm
®Þa h×nh g©y ra kh«ng vît qu¸ h¹n sai cho phÐp. Nh vËy, ®o ¶nh ®¬n
¸p dông cho thµnh lËp B§§H cã hiÖu qu¶ ë vïng cã ®Þa h×nh kh¸
b»ng ph¼ng víi yÕu tè ®Þa h×nh ®îc ®o trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa.
Ph¬ng ph¸p nµy cã h¹n chÕ lµ c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp t¬ng ®èi nhiÒu.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 17 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
C¸c ph¬ ph¸p thµnh lËp b¶n ® ®
ng å Þa
h× nh
§o vÏ trùc tiÕp §o vÏ b»ng ¶nh Biªn tËp tõ b¶n ®å
ngoµi thùc chôp ®Þa h×nh tû lÖ lín
® Þa h¬n
Ph¬ng ph¸p Ph¬ng ph¸p §o ¶nh §o ¶nh lËp
bµn ®¹c toµn ®¹c ®n¬ thÓ
Ph¬ng ph¸p phèi Ph¬ng Ph¬ng Ph¬ng
hîp trªn ¶nh n¾n ph¸p t- ph¸p ph¸p
¬ng tù gi¶i ®o ¶nh
tÝch sè
Ph¬ng ph¸p phèi
hîp trªn b×nh ®å
H×nh 1.2: S¬ ®å c¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh
+ §o ¶nh lËp thÓ: Ph¬ng ph¸p nµy cã kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ®Þa
h×nh tèt h¬n so víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c. Nhê c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh
c¸c hÖ thèng ®o vÏ ¶nh sè, ph¬ng ph¸p lËp thÓ tho¶ m·n ®é chÝnh x¸c
cña c¸c lo¹i tû lÖ b¶n ®å tõ 1:2.000 vµ nhá h¬n. Ph¬ng ph¸p lËp thÓ
cã u ®iÓm nhÊt khi ®îc sö dông ®Ó thµnh lËp B§§H ë nh÷ng vïng cã
®Þa h×nh khã kh¨n phøc t¹p (vÝ dô nh vïng nói cao, ®Þa h×nh chia
c¾t nhiÒu, khu nói ®¸,...).
1.5.3 Ph¬ng ph¸p biªn tËp
Thêng sö dông ph¬ng ph¸p nµy ®Ó lµm míi b¶n ®å, thµnh lËp
c¸c b¶n ®å tû lÖ trung b×nh vµ tû lÖ nhá, thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn
®Ò. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ rÎ tiÒn vµ nhanh chãng.
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 18 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
1.6. C«ng t¸c hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh
1.6.1 Sù giµ cçi cña b¶n ®å ®Þa h×nh vµ sù cÇn thiÕt lµm
míi
Víi sù thay ®æi cña thêi gian nhiÒu thay ®æi míi trªn mÆt ®Êt
xuÊt hiÖn. VÝ dô xuÊt hiÖn khu d©n c míi, xuÊt hiÖn hÖ thèng giao
th«ng thuû lîi míi, xuÊt hiÖn vïng ®Êt båi, ®Êt lë míi, xuÊt hiÖn nh÷ng
rõng míi mäc hoÆc hoang m¹c ho¸. C¸c vïng cã c«ng tr×nh ®Ëp thuû
®iÖn sÏ kÐo theo hµng lo¹t c¸c thay ®æi liªn quan ®Õn sù thay ®æi
mùc níc, ®iÓm d©n c, khu c«ng nghiÖp míi v.v.. C¸c c«ng tr×nh v¨n
ho¸, kiÕn tróc x©y dùng míi, nh÷ng phè x¸ cò bÞ ph¸ ®i vµ thay vµo
nh÷ng khu phè hiÖn ®¹i míi v.v.. Trong khi ®ã nh÷ng g× biÓu thÞ trªn
b¶n ®å t¹i mét thêi ®iÓm ®· qua nµo ®ã vÉn gi÷ nguyªn, kh«ng thay
®æi vµ trë thµnh l¹c hËu so víi sù tiÕn triÓn cña thùc tÕ do ®ã cÇn
ph¶i hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh.
Qu¸ tr×nh giµ cçi x¶y ra kh«ng ®ång ®Òu trªn mäi khu vùc vµ
kh«ng ®Òu ®Æn qua nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau. ë ®©u cã t¸c ®éng
lín cña con ngêi th× ë ®ã tèc ®é giµ cçi cña b¶n ®å sÏ lín. Tr¸i l¹i c¸c
vïng hoang v¾ng Ýt cã nh÷ng biÕn ®æi ®¸ng kÓ. B¶n ®å cÇn lµm míi
khi néi dung kh«ng cßn phï hîp víi thùc ®Þa ë møc ®é ®¸ng kÓ (díi
40%) vµ nh÷ng biÕn ®éng ®ã g©y khã kh¨n trong viÖc sö dông b¶n
®å ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, kü thuËt, khoa häc; khi c¸c
biÕn ®éng lín h¬n 40% th× b¶n ®å ®ã cÇn lµm l¹i hoµn toµn.
Nh÷ng nguyªn nh©n lµm b¶n ®å cò ®i ®ã lµ:
* Do t¸c ®éng cña con ngêi: Thêi ®iÓm thµnh lËp b¶n ®å lu«n cò
h¬n so víi hiÖn t¹i nªn c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å ®· cã sù thay ®æi
kh¸ nhiÒu so víi thùc tÕ. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi ®Êt níc
®ang trong giai ®o¹n tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t
triÓn kinh tÕ th× c«ng t¸c x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së vËt chÊt h¹
tÇng phôc vô cho kinh tÕ vµ ®êi sèng con ngêi ngµy cµng t¨ng. V× t¸c
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 19 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
- §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n §o ¶nh – ViÔn
Th¸m
®éng nµy mµ bÒ mÆt Tr¸i ®Êt cã rÊt nhiÒu thay ®æi ch¼ng h¹n nh
hiÖn nay hµng lo¹t khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu ®« thÞ míi ®-
îc h×nh thµnh. NhiÒu khu néi thÞ néi thµnh ®îc më réng. Trong thêi
gian võa qua ®· cã nhiÒu thay ®æi lín vÒ viÖc bè trÝ l¹i c¬ cÊu c©y
trång n«ng nghiÖp; cïng víi viÖc triÓn khai trång míi rõng theo ch¬ng
tr×nh 327 còng nh tÖ n¹n ph¸ rõng ®· lµm cho líp phñ thùc vËt cã
nhiÒu thay ®æi. Chóng ta ®ang tiÕn hµnh x©y dùng nhiÒu nhµ m¸y
thuû ®iÖn: Thuû ®iÖn S¬n La, thuû ®iÖn TrÞ An, thuû ®iÖn B¶n VÏ...
HÖ thèng ®êng giao th«ng ®· cã nhiÒu thay ®æi, trong ®ã cã viÖc
n©ng cÊp vµ lµm míi mét sè trôc ®êng giao th«ng quan träng vµ c¸c
cÊp ®êng liªn huyÖn, liªn x·. KÌm theo ®ã lµ hÖ thèng cÇu, cèng còng
®îc x©y dùng míi... Ngoµi ra cßn cã c¸c nguyªn nh©n kh¸c nh: Sù thay
®æi cña chÝnh s¸ch qu¶n lý, ®êng ®Þa giíi hµnh chÝnh chia t¸ch míi,
chiÕn tranh, « nhiÔm m«i trêng do ho¹t ®éng cña con ngêi. ChÝnh v×
sù thay ®æi nµy mµ ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm b¶n ®å
cò ®i.
* Do t¸c ®éng cña tù nhiªn: HiÖn nay khi thêi tiÕt khÝ hËu cã
nhiÒu thay ®æi nªn c¸c hiÖn tîng thiªn tai nh: b·o lôt, xãi lë, sa m¹c ho¸,
®éng ®Êt, nói löa, sãng thÇn, ho¹t ®éng cña dßng ch¶y...còng lµm
biÕn ®æi kh«ng nh÷ng chØ ®èi víi c¸c ®èi tîng cña líp phñ mÆt ®Êt
mµ cßn c¶ vÒ diÖn m¹o cña ®Þa h×nh.
* Do nhu cÇu thay ®æi líi chiÕu, thay ®æi ®é cao chuÈn quèc
gia, thay ®æi ký hiÖu b¶n ®å. Mµ môc ®Ých cña hiÖn chØnh b¶n ®å
®Þa h×nh lµ lµm cho néi dung cña b¶n ®å phï hîp víi hiÖn tr¹ng thùc
®Þa vµ thÓ hiÖn trong hÖ to¹ ®é quy ®Þnh cïng víi hÖ thèng ký hiÖu
b¶n ®å hiÖn hµnh.
Nh vËy, khi bÒ mÆt thùc ®Þa cã nhiÒu biÕn ®æi th× chóng ta
ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c hiÖn chØnh B§§H víi môc ®Ých cËp nhËt c¸c
SV: NguyÔn Nguyªn Anh 20 Líp: Liªn th«ng Tr¾c §Þa C
– K3
nguon tai.lieu . vn
