Xem mẫu
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG………………….
Đồ án
Đánh giá khả năng sinh trưởng và cho sữa
của bò lai hướng sữa F1, F2, F3 nuôi tại Ba Vì
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
PhÇn I
Më §ÇU
I. §Æt vÊn ®Ò
Ngµnh ch¨n nu«i bß s÷a cña n-íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t d-îc
nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, tèc ®é t¨ng ®Çu con ®¹t trung b×nh lµ 11,5%/n¨m tõ
11.000 con n¨m 1990 (NguyÔn V¨n Th-ëng vµ céng sù, 2000)lªn 113.215
con vµo th¸ng 8 n¨m 2006(Bé NN&PTNT, 2006). S¶n l-îng s÷a cña n-íc ta
cñng ®-îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua, cung cÊp kho¶ng 198.000
tÊn nh-ng còng ch-a ®¸p øng d-îc nhu cÇu vÒ s¶n phÈm s÷a, chØ ®¸p øng
®-îc kho¶ng 20-22% nhu cÇu vÒ s÷a trong n-íc (Côc N«ng NghiÖp, 2005)
Trong ®Þnh h-íng ph¸t triÓn ®µn bß s÷a n-íc ta, ®Õn n¨m 2010 ®¹t
kho¶ng 200.000 con vµ cã thÓ cung cÊp 350.000 tÊn s÷a/n¨m. §¸p øng
kho¶ng 33% nhu cÇu vÒ s÷a
Ch¨n nu«i bß s÷a lµ ngµnh ph¸t triÓn muén ë n-íc ta, sè l-îng con
gièng cã chÊt l-îng cao kh«ng nhiÒu.Theo sè liÖu cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t
triÓn n«ng th«n, tæng ®µn bß s÷a cña n-íc ta tÝnh ®Õn thang 8 n¨m 2006 lµ
113.125 con t¨ng 7.5% so víi cïng k× n¨m 2005
Ph-¬ng thøc nu«i bß s÷a trong n«ng hé ë n-íc ta ®¶ v¸ d©ng ph¸t triÓn
m¹nh mÏ ë 30 tØnh thµnh trong c¶ n-íc (TrÝch b¸o c¸o dù ¸n ph¸t triÓn gièng
bß s÷a giai do¹n 2000-2005, ngay 16/8/2005), ®Æc biÖt ë nh÷ng n¬i cã n¨ng
suÊt c©y trång thÊp, vïng ®Êt b·i ven ®ª.
Trung t©m gièng bß s÷a Ba V×, trong nh÷ng n¨m qua ®· ®ãng gãp phÇn
tÝch cùc trong c«ng t¸c lai t¹o vµ nh©n gièng bß s÷a, chuyÓn giao quy tr×nh kû
thuËt ch¨n nu«i bß s÷a tíi c¸c hé n«ng d©n nu«i bß s÷a ë khu vùc Ba V× vµ
vïng ven …tõ ®ã, lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a cña nh÷ng
n¨m tiÕp theo, thóc ®Èy nhanh ngµnh s÷a ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu ngµy
cµng t¨ng cña ng-êi tiªu dïng xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trªn, viÖc lai t¹o ra nh÷ng
nhãm bß s÷a cã n¨ng suÊt chÊt l-îng cao, ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ng-êi ch¨n
Tr-êng §HDL –HP 1 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
nu«i lµ viÖc lµm cÇn thiÕt .§-îc sù ®ång ý cña bé m«n Kû ThuËt N«ng
NghiÖp tr-êng §¹i Häc D©n LËp H¶i Phßng, Bé m«n Di TruyÒn Gièng VËt
Nu«i - ViÖn Ch¨n Nu«i vµ Chñ nhiÖm ®Ò tµi träng ®iÓm cÊp Bé N«ng NghiÖp
vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n “nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p vÒ gièng ®Ó n©ng cao n¨ng
suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong ch¨n nu«i bß s÷a”chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn
cøu ®Ò tµi “§¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr-ëng vµ cho s÷a cña bß lai h-íng
s÷a F1, F2, F3 nu«i t¹i Ba V×”
II. Môc ®Ých
- §¸nh gi¸ ®-îc kh¶ n¨ng sinh tr-ëng vµ cho s÷a cña ®µn bß lai huíng
s÷a nu«i t¹i Ba V×-Hµ Néi theo nhãm gièng: 1/2HF, 3/4HF, 7/8HF vµ trªn
7/8HF tõ løa 1 dÕn løa 4, vµ tæng tÊt c¶ løa trªn 4 tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®-îc n¨ng
suÊt toµn ®µn
- §¸nh gi¸ mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ kh¶ n¨ng cho s÷a cña dÇn bß lai
h-íng s÷a nu«i t¹i Trung T©m Nghiªn Cøu bß vµ §ång cá Ba V×
- X¸c ®Þnh ®-îc mét sè chØ tiªu c¬ b¶n, kh¶ n¨ng cho s÷a cña c¸c nhãm
bß lai cña c¸c hé thuéc trung t©m nghiªn cøu bß vµ ®ång cá Ba V×
- Lµm c¨n cø khoa häc cho c¸c c¬ së ch¨n nu«i bß ®¸nh gi¸ vµ chän läc chÝnh
x¸c ®µn bß lai h-íng s÷a nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l-îng ®µn bß cña m×nh
Tr-êng §HDL –HP 2 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
PHÇN II
TæNG QUAN TµI LIÖU
2.1 T×nh h×nh ch¨n nu«i bß s÷a
2.1.1. T×nh h×nh ch¨n nu«i bß s÷a trªn thÕ giíi
Ch¨n nu«i bß s÷a cña thÕ giíi ®-îc ph©n bè kh¾p c¸c ch©u. Tuy nhiªn,
trung t©m s¶n xuÊt s÷a lµ vïng khÝ hËu «n ®íi, ®Æc biÖt ë T©y B¾c ¢u, §«ng
¢u, Nga, B¾c Mü vµ Ch©u §¹i D-¬ng.Do ®iÒi kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ -x· héi
cña mçi quèc gia kh¸c nhau nªn sù ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a còng kh¸c
nhau.nh÷ng n-íc nhiÖt ®íi cã ®µn bß s÷a lín nh- Ên §é(35.000.000 con),
Brazin (16.045.000 con), s«ng s¶n l-îng b×nh qu©n kh«ng cao, 1.014kg/ chu
kú vµ 1.407 kg/chu kú. Trong lóc ®ã, mét sè n-íc cã cã sè l-îng bß s÷a
kh«ng nhiÒu nh- NhËt B¶n 971.000con, §µi Loan 110.000 con, song s¶n
l-îng s÷a rÊt cao, NhËt B¶n ®¹t 8.548kg/chu kú vµ §µi Loan ®¹t 7.000 kg/ chu
kú. Hoa Kú lµ n-íc vïa cã sè l-îng bß s÷a lín 9.125.000con, võa cã n¨ng
suÊt s÷a cao 8.227kg/chu kú (Ph¹m V¨n Giíi, 2008).
ThÕ giíi cã kho¶ng 1.400.000.000 bß s÷a.sè bß cña ch©u ¸ chiÕm
kho¶ng 32%, nh-ng s¶n l-îng s÷a s·n xuÊt chØ ®-îc 21, 4% tæng s¶n l-îng
s÷a thÕ giíi (117.000.000/526.000.000 tÊn), song nhu cÇu vÒ s÷a cña céng
®ång ch©u ¸ rÊt lín, tiªu thô gÇn mét n÷a s÷a bét kh«ng kem vµ 30% s÷a bét
nguyªn kem cña thÕ giíi. Do vËy, c¸c n-íc ch©u ¸ rÊt quan t©m ®Õn ch-¬ng
tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt s÷a, ®iÓn hinh nh- ViÖt Nam (Ph¹m V¨n Giíi, 2008).
2.1.2 T×nh h×nh ch¨n nu«i bß s÷a ë ViÖt Nam
Ngµy nay, ch¨n nu«i bß s÷a kh«ng cßn xa l¹ ®èi víi ng-êi d©n ViÖt
Nam. N-íc ta cã ®Çn bß s÷a chÊt l-îng kh¸ tèt nh- hiÖn nay lµ kÕt qu¶ cña
bao nhiªu n¨m dµi th¨ng trÇm vµ vÊt v¶ cña ngµnh vµ ng-êi ch¨n nu«i bß s÷a.
phÊn khëi víi nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh tù- vÒ ph¸t triÓn bß s÷a trong nh÷ng
n¨m võa qua, chóng ta cµng tù hµo víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bß s÷a cña n-íc ta
tõ nh÷ng ngµy ®µu gian nan. ®Õn th¸ng 8 n¨m 2007, tæng ®µn bß s÷a cña n-íc
Tr-êng §HDL –HP 3 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
ta ®¹t 98.659 con, trong ®ã bß lai h-íng s÷a chiÕm kho¶ng 85% v¸ s·n xuÊt
®-îc mét khèi l-îng s÷a hµng ho¸ 234.438 tÊn .thùc tÕ, nghµnh ch¨n nu«i bß
s÷a viÖt nam ®¶ cã tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, d-íi thêi kú Ph¸p thuéc
vµ phong kiÕn, song tèc ®é ph¸t triÓn chËm
T¹i MiÒn Nam: Tõ nh÷ng n¨m 1920-1923, ng-êi Ph¸p ®· ®ua c¸c
gièng bß chÞu nèng tèt nh- Red Sind cña Ên §é vµ bß Ongole vµo nuéi tai T©n
S¬n NhÊt, Sµi Gßn vµ Hµ Néi víi môc ®Ých nu«i thö nghiÖm vµ lÊy s÷a phôc
vô cho ng-êi Ph¸p ë ViÖt Nam.tuy nhiªn, sè l-îng bß s÷a thêi ®ã cßn Ýt,
kho¶ng 300 con, n¨ng suÊt s÷a thÊp .chØ ®¹t 2-3 kg/con/ngµy .Sau h¬n nöa thÕ
kû, bß Red Sind d· d-îc lai t¹o víi bß ®Þa ph-¬ng .gièng bß lai Sind d-îc t¹o
ra vµ ph¸t triÓn hÇu hÕt c¶ 3 miÒn B¾c, Trung, Nam.
Tõ nh÷ng n¨m tõ 1937-1942 t¹i nam kú ®· h×nh thµnh mét sè tr¹i ch¨n
nu«i bß s÷a .Sµi Gßn Chî Lín, mçi ngµy s·n xuÊt ®-îc hµng ngh×n kg s÷a vµ
tæng s¶n l-îng s÷a ®¹t trªn 360tÊn /n¨m. Theo sè liÖu cña Së N«ng L©m gia
Sóc Sµi Gßn, kho¶ng 6 gièng bß s÷a ®· ®-îc nhËp vµo miÒn Nam trong giai
®o¹n ®ã lµ Jersey, Ongole, Red Sind, Thapara, Sahiwal, vµ Haryana.
C¸c gièng bß nhiÖt ®íi nµy chÞu nãng tèt, d-îc nu«i ë vïng ngo¹i ë Sµi
Gßn vµ c¸c vïng l©n cËn .vµo nh÷ng n¨m 1960-1968, quy m« ®µn cao nhÊt ®¹t
1200 con vµ s¶n l-îng s÷a ngµy ®¹t 2000lÝt/chu kú vµ tæng s¶n l-îng s÷a ®¹t
trªn 700tÊn/n¨m.Song còng kh«ng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng .V× vËy, s÷a, b¬,
phom¸t vµ c¸c s¶n phÈm trªn thi tr-êng miÒn nam chñ yÕu vÉn lµ nguån nhËp
khÈu tõ Mü, Ph¸p, Hµ Lan, §an M¹ch vµ BØ.Khu kû nghÖ Biªn Hoµ cã nhµ
m¸y s÷a Netsle, Guigoz, khu Thñ §óc cã nhµ m¸y Foremost, Cosuvina, nh-ng
toµn bé nguyªn liÖu s¶n xuÊt ph¶i nhËp tõ n-íc ngoµi.
Sau gi¶i phãng miÒn nam, tõ n¨m 1976, mét sè l-îng lín bß s÷a HF
nhËp khÈu tr-íc ®©y tõ CuBa ®-îc chuyÓn tõ Méc Ch©u vµo nu«i t¹i §øc
Träng- L©m §ång, phong trµo lai t¹o vµ ch¨n nu«i bß s÷a d-îc ph¸t triÓn
m¹nh tõ sau gi¶i phãng ë c¸c tØnh miÒn §«ng Nam Bé vµ thµnh phè Hå ChÝ
Minh tÝnh ®Õn thang 8 n¨m 2007, tæng ®µn bß s÷a ë miÒn nam ®· ®¹t tíi
80.814 con vµ s¶n luîng s÷a hµng ho¸ hµn n¨m ®¹t d-îc 209.769 tÊn
Tr-êng §HDL –HP 4 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
T¹i miÒn B¾c: ngay sau khi hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, tõ n¨m 1954
®Õn n¨m 1960, nhµ n-íc ®· quan t©m ®Õn ngµnh ph¸t triÓn ch¨n nu«i, trong
®ã cã ngµnh ch¨n nu«i bß s÷a. C¸c n«ng tr-êng quèc doanh Ba V×- Hµ Néi,
Méc Ch©u –S¬n La, Than Uyªn, Tam §-êng – Lµo Cai, H÷u NghÞ -Qu¶ng
Ninh, Hµ Trung –Thanh Ho¸… vµ mét sè trang tr¹i ®îc x©y dùng ®Ó nghiªn
cø-vÒ gièng, kû thuËt ch¨n nu«i bß s÷a. N¨m 1960, gièng bß s÷a lang tr¾ng
®en B¾c Kinh cã nguån gèc Hµ Lan, lÇn ®Çu tiªn ®-îc nhËp vµo n-íc ta nu«i
thö nghiÖm t¹i Ba V×, Méc Ch©u, Sa Pa.
§Õn thËp kû 70, n-íc ta ®· ®-îc chÝnh phñ Cu Ba viÖn trî 1000 con bß
s÷a Holstein Friesian vÒ nu«i thö nghiÖm t¹i Méc Ch©u, ®ßng thêi x©y dùng
trung t©m bß ®ùc gièng M«nca®a ®Ó s·n xuÊt tinh bß ®«ng l¹nh. §©y lµ trung
t©m bß ®ôc gièng s·n xuÊt tinh ®«ng l¹nh duy nhÊt vµ hiÖn ®¹i nhÊt cña §«ng
Nam ¸.
Suèt thËp kû 70, ®µn bß s÷a cña n-íc ta chØ nu«i t¹i c¸c n«ng tr-êng
Quèc Doanh vµ c¸c c¬ së trùc thuéc sì h÷u nhµ n-íc víi chÕ ®é bao cÊp
100%. S¶n l-îng s÷a cña bß thÊp vµ chÊt l-îng s÷a cßn nhiÒu h¹n chÕ do kinh
nghiÖm ch¨n nu«i bß s÷a ch-a cã vµ ®iÒu kiÖn chuång tr¹i, qu¶n lý, ch¨m sãc
nu«i d-ìng ®µn bß s÷a qu¸ yÕu kÐm.
Quy m« c¸c n«ng tr-êng Quèc doanh thêi ®ã phæ biÕn lµ vµi tr¨m
con.tuy nhiªn, quy m« lín nhÊt lóc ®ã lµ n«ng tr-êng Méc Ch©u nu«i kho¶ng
1000 con.thêi gian ®Çu, s¶n phÈm s÷a lam ra kh«ng tiªu thÞ hÕt do vïng
nguyªn liÖu qu¸ xa thµnh phè, ®-êng x¸ chÊt l-îng kÐm, ph-¬ng tiÖn vËn
chuyÓn kh«ng ®¶m b¶DN vµ c¬ së chÕ biÕn thiÕu. Ngoµi ra nhu cÇu s÷a cña
céng ®ång kh«ng cao.
Sau gi¶i phãng MiÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n-íc trong thêi gian 1975-
1985, mÆc dï nhµ n-íc ®· quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÔn ngµnh ch¨n nu«i bß
s÷a, t¹o mét sè ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së ch¨n nu«i bß s÷a nh- Méc Ch©u- S¬n
La, Ba V× – Hµ Néi, Phï §æng – Hµ Néi vµ mét sè tØnh miÒn B¾c, nh-ng ®µn
bß vÉn kh«ng ph¸t triÔn nhanh do nÒn kinh tÕ n-íc ta vÈn cßn nhiÒu h¹n chÕ,
Tr-êng §HDL –HP 5 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
ch-a ®ñ l-¬ng thùc nªn cñng ch-a cÇn ®Õn s÷a vµ s÷a ®-îc coi lµ s·n phÈm
®¾t tiÒn “xa xØ phÈm” ®èi víi ngêi ViÖt Nam thêi bÊy giê.
Tõ n¨m 1986, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu phong trµo ®æi míi .sau 3 n¨m ®æi
míi, tõ mét n-íc thiÕu l-¬ng thùc, n-íc ta ®· cã l-¬ng thùc xuÊt khÈu víi
kho¶ng trªn 100 ngh×n tÊn. LÞch sö n-íc ta ®· sang trang, kinh tÕ n-íc ta ®æi
míi, n«ng nghiÖp còng chuyÓn ®æi c¬ cÊu, ch¨n nu«i còng cã nh÷ng b-íc ®i
víi nh÷ng ®Þnh h-íng míi. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng, c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÔn, ®¨c biÖt lµ kinh tÕ t- nh©n, ch¨n nu«i
trang tr¹i b¾t ®Çu ph¸t triÔn. Nhu cÇu x· héi t¨ng, cuéc sèng ®-îc n©ng cao,
nhu cÇu vÒ s÷a cña céng ®ång ngµy cµng lín . §µn bß s÷a cña ta ë ngo¹i thµnh
Hµ Néi vµ c¸c tØnh phô cËn cñng t¨ng nhanh chãng vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng
.Phong trµo ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a trang tr¹i t- nh©n ®· h×nh thµnh, ®·
kh¼ng ®Þnh lµ m« h×nh ch¨n nu«i cã hiÖu qu¶. Ch-¬ng tr×nh lai t¹o bß s÷a Hµ
Ên ®-îc triÓ khai song song víi Sind ho¸ ®µn bß vµng ViÖt Nam.
Giai ®o¹n 2000-2004, tõ khi cã quyÕt ®Þnh 167/2001/Q§-TTg cña thñ
t-íng chÝnh phñ vÒ mét ssè biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn bß s÷a ViÖt
Nam giai ®o¹n 2001-2005, ®µn bß s÷a cña n-íc ta ph¸t triÓn nhanh.
Giai ®o¹n nay sè l-îng ®µn bß cña hai vïng miÒn b¾c vµ miÒn nam lµ
kh¸ lín
Vïng sinh th¸i nu«i nhiÒu nhÊt lµ Nam bé, sè l-îng lªn tíi 6.265 con
(chiÕm 74-75%), trong ®ã Thµnh Phè Hå ChÝ Minh nu«i 4.784 con vµ B¾c bé:
2.107 con (25-26%).
B¶ng 1. C¬ cÊu ®µn bß s÷a lai HF vµ tû lÖ % cña chóng trªn 2 vïng sinh th¸i
Nhãm gièng §«ng B¾c Bé Nam Bé Tæng sè bß lai
50%HF Sè con 395 1.053 1.448
75%HF Sè con 1.352 3.959 5.311
87,5%HF Sè con 346 885 1231
62,5%HF Sè con 2 282 284
>87,5%HF Sè con 12 86 98
Tæng gièng Sè con 2.107 6.265 8.372
Tr-êng §HDL –HP 6 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
HiÖn nay, trªn 30 tØnh thµnh phè ®· cã ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngµnh ch¨n
nu«i bß s÷a, nhiÒu trang tr¹i t- nh©n ®· cã quy m« ch¨n nu«i bß s÷a lín trªn 100
con. Bß s÷a lµ mét trong nh÷ng vËt nu«i ®ang thùc sù gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬
cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp nãi chung vµ trong ch¨n nu«i nãi riªng.
Ch¨n nu«i bß s÷a thùc sù buíc ®Çu ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao,
®-îc ng-êi d©n h-ëng øng tÝch cùc ®Çu t-. §Õn t¸ng 8 n¨m 2007, c¶ n-íc
tæng ®µn bß s÷a ®¹t 98.659 con vµ s¶n l-îng s÷a hµng ho¸ ®¹t 234.438 tÊn
.trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bß s÷a, thÞ tr-êng tiªu thô s÷a t-¬i vµ hÖ thèng thu
gom s÷a cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn ch-¬ng tr×nh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ.
Tæng s¶n l-îng s÷a t-¬i s¶n xuÊt hµng ngµy hiÖn nay cña n-íc ta t¨ng
nhanh, song vÉn kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña céng ®ång .V× vËy, trong nh÷ng
n¨m qua. N-íc ta ®· nhËp bß s÷a HF thuÇn tõ mét sè n-íc trªn thÕ giíi víi
môc tiªu t¨ng nhanh l-îng s÷a hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu vÒ s÷a cña céng
®ång. Tõ th¸ng 12 n¨m 2001 ®Õn th¸ng 7 n¨m 2004, n-íc ta ®· nhËp gÇn
10.356 bß s÷a HF.Trong sè ®ã, Australia chiÕm 86, 0%;Newzealand 10%, Mü
chiÕm 2% vµ Th¸i Lan chiÕm 2%. Bß HF nhËp vÒ cã ®é tuæi tõ 12 ®Ðn 30
th¸ng, lµ bß t¬ lì ch-a phèi vµ b ß h Ëu b Þ ®· cã ch÷a 3-5 th¸ng. N¨ng suÊt s÷a
cña ®Çn bß nhËp néi kho¶ng 10-15 lÝt/ngµy, trong ®ã cã 5-8% bß cã s¶n l-îng
trªn 20lÝt/ngµy, 18-20% bß cã s¶n l-îng trªn 15lÝt s÷a/ngµyvµ cã kho¶ng 7-
10%bß chØ cho s÷a d-íi 10lÝt/ngµy.Riªng bß nhËp vÒ L©m §ång, do ®iÒu kiÖn
tù nhiªn hîp víi nu«i bß s÷a, nªn s¶n l-îng s÷a hµng ngµy b×nh qu©n ®¹t
18lÝt/ngµy; Tuyªn Quang s¶n l-îng b×nh qu©n ®¹t 13-15 lÝt/ngµy (cã tr¹i ®¹t
b×nh qu©n lµ17-18 lÝt/ngµy). Tû lÖ nu«i sèng cña ®µn bß nhËp vÒ ®¹t 95-98%,
t¨ng träng b×nh qu©n cña bª sinh ra t¹i ViÖt Nam lµ 500-1000 gr/ngµy. Bß
nhËp vÒ ch-a cã biÓu hiÖn bÞ c¸c bÖnh l¹ hoÆc bÖnh truyÒn nhiÔm.
Bªn c¹nh bß c¸i, mét sè bß ®ùc gièng hËu bÞ 15-22 th¸ng còng ®-îc
nhËp vÒ ViÖt Nam tõ Hoa Kú vµ óc.
Tr-êng §HDL –HP 7 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
V× vËy ®µn bß s÷a cña n-íc ta t¨ng nhanh vÒ sè l-îng vµ s¶n l-îng s÷a
s¶n xuÊt ra hµng n¨m cñng t¨ng nhanh. Tæng s¶n l-îng s÷a t-¬i hµng n¨m
t¨ng 35%/n¨m.
Mét sè m« h×nh ch¨n nu«i bß s÷a trung b×nh ®Õn lín ®· vµ ®ang ®-îc
x©y dùng. C¸c m« h×nh nµy ®ang tõng b-íc hoµn thiÖn ®Ó s¶n xuÊt cã hiÖu
qu¶ vµ bÒn v÷ng h¬n .Trong c¸c m« h×nh ch¨n nu«i bß s÷a, c¸c biÖn ph¸p
trång cá th©m canh ®· trë thµnh mét nghÒ míi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp
phÇn t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho n«ng d©n ë n«ng
th«n vµ c¸c vïng ch¨n nu«i bß s÷a ph¸t triÓn.
Ch¨n nu«i bß s÷a cña n-íc ta ®ang cã nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn nh- cã thÞ
tr-êng néi ®Þa lín, nhu cÇu tiªu thô s¶n phÈm s÷a ngµy cµng cao cña céng ®ång,
®-îc sù quan t©m chó ý vµ ®Çu t- cña nhµ n-íc. Ch¨n nu«i bß s÷a ®ang thùc sù
gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, t¹o c«ng ¨n
viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng-êi ch¨n nu«i.Ch¨n nu«i bß s÷a hiÖn nay d-îc
®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi c¸c lo¹i vËt nu«i kh¸c.
Tuy nhiªn, ngµnh ch¨n nu«i bß s÷a ë n-íc ta vÉn xßn nhiÒu khã kh¨n
vµ thö th¸ch lín nh- kh«ng cã lîi thÕ vÒ khÝ hËu, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm vÒ
qu¶n lý gièng cña c¸n bé cßn h¹n chÕ, kû thuËt ch¨n nu«i bß s÷a cña n«ng
d©n vÈn thÊp, h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt kû thuËt vÒ ch¨n nu«i cßn yÕu, l¹c hËu vµ
hÖ thèng gièng ch-a râ rµng dÉn ®Õn hiÖu qu¶ ch¨n nu«i chóng ch-a cao, ®¨c
biÖt víi bß HF thuÇn . V× vËy, ®Þnh h-íng t¹o chän bß lai h-íng s÷a lµ cÇn
thiÕt cho sù ph¸t triÓn ngµnh s÷a viÖt nam.
2.2. Bß lai h-íng s÷a ViÖt Nam
2.2.1. Sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ h-íng sö dông cña bß lai h-íng s÷a
Do nh÷ng lý do h¹n chÕ ®èi víi ch¨n nu«i bß s÷a Holstein Friesian
thuÇn nªu trªn, chóng ta cÇn ph¶i chó träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn bß lai h-íng
s÷a. HiÖn t¹i, ®iÓn h×nh c¸c lo¹i bß lai h-íng s÷a cña ta lµ 1/2HF, 3/4HF,
7/8HF. C¸c nhãm bß s÷a HF lai nµy cã nguån gèc tõ bß HF vµ bß Lai Sind.
Tr-êng §HDL –HP 8 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
Nh÷ng bß c¸i Lai Sind cã tÇm vãc lín h¬n bß vµng ViÖt Nam, ®¹t khèi
l-îng trªn 240kg, sinh s¶n tèt ®-îc cho lai víi gièng HF ®Ó t¹o ra nhãm bß lai
h-íng s÷a ViÖt Nam víi tû lÖ nguån gen HF vµ LS kh¸c nhau. §Õn nay, nh÷ng
bß lai h-íng s÷a nµy chøng tá d-îc kh¶ n¨ng thÝch nghi tèt víi m«i tr-êng
sinh th¸i cña n-íc ta, ®· d-îc nu«i ë nhiÒu vïng cña ®Êt n-íc vµ ®¹t hiÖu qu¶
kinh tÕ cao. Trong thùc tÕ, bß lai h-íng s÷a ®· thÝch øng víi ng-êi ch¨n nu«i
n-íc ta, thùc sù ®· gãp phÇn rÊt l¬n lµm t¨ng khèi l-îng s÷a hµng ho¸, cung
cÊp cho céng ®ång ngµy cµng nhiÒu trong nh-n÷g thËp kû qua vµ ®· mang l¹i
hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao cho ng-êi ch¨n nu«i.
Trong thËp kû 60 cña thÕ kû XX, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu t¹o ®µn bß lai
h-íng s÷a b»ng t¹p giao gi÷a bß vµng ViÖt Nam, bß lai Zebu víi bß s÷a «n
®íi.Tõ ®ã ®Õn n¨m 1980 do chiÕn tranh vµ ph-¬ng thøc ch¨n nu«i qu¶n lý tËp
trung bao cÊp nªn ®µn bß s÷a kh«ng ®-îc ph¸t triÔn.Sau n¨m 1980, nhê c¬ chÕ
kho¸n hé, ®µn bß s÷a b¾t ®Çu ph¸t triÓn ë vïng cËn thµnh phè Hå ChÝ Minh.
Tõ n¨m 1986, do chuyÓn ®æi cá chÕ qu¶n lý s·n xuÊt tõ tËp trung bao cÊp sang
ho¹ch to¸n kinh doanh, ®µn bß lai h-íng s÷a ph¸t triÔn kh¸ nhanh ë thµnh phè
Hå ChÝ Minh vµ vïng phô cËn vµ sau n¨m 1991 míi ph¸t triÓn nhanh. Tõ khi
cã quyÕt ®Þnh 167/2001/Q§ Thñ t-íng chÝnh phñ, ®µn bß lai h-ãng s÷a cµng
®-îc ph¸t triÔn m¹nh kh¾p c¸c vïng sinh th¸i cña c¶ n-íc. Trong tæng sè bß
s÷a cña n-íc ta, bß HF lai chiÕm vÞ trÝ quan träng nhÊt, kho¶ng 84-85%.
Gièng bß Lai Sind d-îc dïng lµm bß c¸i nÒn ®Ó lai víi gièng bß s÷a cao
s¶n HF, t¹o ra nhãm bß lai h-íng s÷a ViÖt Nam, mang tû lÖ nguån gen gièng
HF vµ LS kh¸c nhau. Trong sè c¸c nhãm bß lai h-íng s÷a ViÖt Nam, th«ng
dông vµ phæ biÕn nhÊt lµ nhãm 1/2HF1/2LS, 3/4HF1/4LS vµ 7/8HF1/8LS.
Ngoµi ra, cßn cã mét sè tæ hîp lai cã 5/8HF3/8LS vµ trªn 7/8HF, song chóng
kh«ng phæ biÕn vµ v× vËy kh«ng ®-îc tr×nh bµy trong luËn v¨n nµy.
a. Nhãm bß lai F1(HFxLS)
Sö dông tinh gièng bß HF thuÇn phèi víi bß c¸i nÒn gièng LS ®Ó t¹o ra
nhãm bß lai h-íng s÷a F1 (HFxLS) (H×nh 1). Nhãm bß lai h-íng s÷a
Tr-êng §HDL –HP 9 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
F1(HFxLS) c ã 50% gen cña gièng HF vµ 50% gen cña nhãm bß Lai Sind. Bß
F1(HFxLS) th-êng cã mµu ®en tuyÒn hoÆc ®en cã vµi vÖt tr¾ng, ®«i khi ®en
s¸m hoÆc n©u ®en. TÇm vãc t-¬ng ®èi lín, khèi l-îng tr-ìng thµnh bß c¸i
kho¶ng 350-450kg vµ bß ®ùc tõ 400-480kg. BÇu vó t-¬ng ®èi ph¸t triÓn.
ThÝch nghi víi ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i vµ khÝ hËu cña m«i tr-êng ViÖt Nam.
Hinh 1. Nhãm bß lai F1(HFxLS)
N¨ng suÊt s÷a trung b×nh ®¹t kho¶ng 8-9 kg/ngµy, t-¬ng øng víi s¶n
l-îng s÷a 2.400-2.800 kg/chu kú s÷a 305 ngµy .tû lÖ protein s÷a kho¶ng 3.4-3,
6% vµ tû lÖ mì trong s÷a lµ 4, 0-4, 3%. Cã mét sè c¸ thÓ bß lai F1(HFxLS)
nu«i tèt t¹i Thµnh Phè Hå ChÝ Minh, §ång Nai, Trung t©m bß vµ ®ång cá Ba
V× s¶n l-îng s÷a ®¹t kh¸ cao, trªn 4000 kg/chu kú s÷a.(NguyÔn V¨n §øc
,1999) “Bµi tænghîp vÒ bß lai híng s÷a ViÖt Nam”
H-íng sö dông cña nhãm bß lai F1(HFxLS) lµ bß c¸i ®-îc chän lµm
nÒn lai víi bß s÷a gièng cao s¶n gièng HF t¹o ra bß lai h-íng s÷a cã nguån
gen HF cao h¬n 50% ®Î tõ ®ã tiÕp tôc chon läc t¹o thµnh gièng bß s÷a thÝch
hîp víi diÒu kiÖn nhiÖt ®íi nãng Èm cña ViÖt Nam. ®ång thêi, sö dông chóng
®Ó khai th¸c s÷a cho c¸c c¬ së míi b-íc vµo nghÒ ch¨n nu«i bß s÷a.
Tr-êng §HDL –HP 10 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
b. Nhãm bß lai h-íng s÷a F2(HFx(HFxLS))
Bß c¸i lai F1(HFxLS) ®-îc phèi víi tinh bß HF cao s¶n ®Ó t¹o ra bß lai
h-íng s÷a HFx(HFxLS) (H×nh 2). Nhãm bß lai h-íng s÷a HFx(HFxLS) cã
75% gen cña gièng HF vµ 25% gen cña nhãm bß Lai Sind. Bß lai
HFx(HFxLS) th-êng cã mµu lang tr¾ng ®en, th-êng diÖn tÝch mµu tr¾ng Ýt h¬n
mµu ®en . Bß c¸i cã tÇm vãc lín, bÇu vó ph¸t triÓn, thÝch nghi tèt víi ®iÒu kiÖn
ch¨n nu«i m«i tr-êng ViÖt Nam. Khèi l-îng tr-ëng thµnh cña bß c¸i kho¶ng
400-480kg vµ bß ®ùc cã tÇm vãc tõ 600 ®Õn 700kg.
H×nh 2: Nhãm bß lai F2(HFx(HFxLS))
N¨ng suÊt s÷a bß lai HFx(HFxLS) ®¹t kho¶ng 10-13 kg/ngµy, t-¬ng
®-¬ng víi s¶n l-îng s÷a 3.100-3.900 kg/chu kú s÷a víi chu kú s÷a 305 ngµy.
NÕu ®-îc nu«i tèt, n¨ng suÊt s÷a cã thÓ ®¹t tíi 15kg s÷a/ngµy. Cã mét sè bß
lai HFx(HFxLS) ®-îc nu«i d-ìng tèt t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, B×nh
D-¬ng, Méc Ch©u, …s¶n lîng s÷a ®¹t trªn 5.000kg/chu kú (n¨ng suÊt
kho¶ng 16-17kg/ngµy). Tû lÖ mì s÷a biÕn ®éng trong ph¹m vi 3, 7-3, 9% vµ
protein s÷a kho¶ng 3, 4-3,5%. NguyÔn V¨n §øc ,1999) “Bµi tænghîp vÒ bß lai
híng s÷a ViÖt Nam”
Tr-êng §HDL –HP 11 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
§Ó æn ®Þnh vµ n©ng cao chÊt l-îng nhãm bß lai h-íng s÷a 3/4HF1/4LS,
ViÖt Nam®· t¹o mét sè bß ®ùc lai h-íng s÷a 3/4HF1/4LS ®Ó phèi cè ®Þnh
nguån gen nh»m tõng b-íc chän läc t¹o thµnh gièng bß s÷a ViÖt Nam cã chÊt
l-îng thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. KÕt qu¶ b-íc ®Çu cho thÊy, ®µn bß lai
cè ®Þnh cã n¨ng¾uats s÷a kh¸ cao vµ chÊt l-îng s÷a tèt, ®Æc biÖt dÔ nu«i vµ cã
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. HiÖn nay, nh÷ng bß ®ùc lai h-íng s÷a 3/4HF1/4LS ®ang
®-îc tiÕp tôc kiÓm tra ®µn bß c¸i sinh ra cïng cha kh¸c mÑ cña c¸c bß ®ùc øng
cö viªn gièng ®ã ®Ó chän c¸c ®ùc gièng lai h-íng s÷a ®¹t chÊt l-îng tèt nh»m
æn ®Þnh gièng vµ ph¸t triÓn nhanh ra s·n xuÊt. §ång thêi, s÷ dông nhãm bß
3/4HF1/4LS ®· d-îc chän läc lµm bß c¸i nÒn lai víi bß s÷a cao s¶n gièng HF
t¹o ra bß lai h-íng s÷a cß tû lÖ nguån gen HF cao h¬n 75% ®Ó tiÕp tôc chon
läc t¹o thµnh gièng bß s÷a cã n¨ng suÊt s÷a vµ hiÖu qu¶ cao h¬n nhãm
3/4HF1/4LS mµ vÉn thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn nhiÖt díi nãng Èm cña ViÖt Nam.
c. Nhãm bß lai h-íng s÷a F3 (HFx(HFx(HFxLS))).
Bß c¸i lai h-íng s÷a HFx(HFxLS) ®-îc tiÕp tôc phèi víi tinh bß HF ®Ó
t¹o ra bß lai HFx(HFx(HFxLS)) (h×nh 3) víi tû lÖ nguån gen cña gièng HF lµ
87,5% vµ Lai Sind lµ 12,5%. Bß lai HFx(HFx(HFxLS)) cã mµu lang tr¾ng
®en, nh-ng mµu tr¾ng th-êng nhiÒu h¬n mµu ®en .Bß c¸i cã tÇm vãc lín, khèi
l-îng tr-ëng thµnh cña bß c¸i kho¶ng 450-540kg vµ bß ®ùc tõ 750 ®Õn 900kg,
bÇu vó vµ hÖ thèng tiÕt s÷a ph¸t triÓn. Song, nhãm bß lai nµy thÝch nghi kÐm
h¬n so víi nhãm bß lai HFx(HFxLS) vµ F1. V× vËy ë vïng n«ng th«n, nhãm
bß lai nµy kh«ng ®-îc nu«i nhiÒu.
Tr-êng §HDL –HP 12 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
H×nh 3. Nhãm bß lai HFx[HFx(HFxLS)]
N¨ng suÊt s÷a trung b×nh cña bß lai HFx[HFx(HFxLS)] biÕn ®äng trong
ph¹m vi 13-15kg/ngµy, t-¬ng øng víi s¶n l-îng s÷a 3.900-4.500kg/ chu kú,
cã thÓ ®¹t tíi 15-17kg/ngµy (4.500-5.500). Cã nh÷ng bß c¸i cao s¶n, ®-îc
nu«i tèt t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, B×nh D-¬ng, Méc Ch©u, Trung t©m bß vµ
®ång cá Ba V×, ®¹t s¶n l-îng s÷a trªn 6.000kg/chu kú. NÕu ®-îc ch¨m sã nu«i
d-ìng tèt, bß lai HFx[HFx(HFxLS)] cho n¨ng suÊt s÷a vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao
h¬n so víi HFx(HFxLS) vµ F1 v× cã tû lÖ nguån gen HF cao h¬n. Tû lÖ mì s÷a
biÕn ®éng trong ph¹m vi 3,6-3,8 vµ protein s÷a kho¶ng 3,3-3,5%. NguyÔn V¨n
§øc ,1999) “Bµi tænghîp vÒ bß lai híng s÷a ViÖt Nam”
Kh¶ n¨ng thÝch øng víi m«i tr-êng cña bß lai HFx[HFx(HFxLS)] thÊp
h¬n so víi nhãm bß lai HFx(HFxLS). V× vËy ë nhiÒu n¬i nhãm bß lai
HFx[HFx(HFxLS)] kh«ng ®-îc ng-êi ch¨n nu«i -a chuéng v× khã nu«i h¬n,
®ßi hái ®Çu t- nhiÒu h¬n, kû thuËt ch¨m sãc nu«i d-ìng tèt h¬n nh-ng n¨ng
suÊt s÷a kh«ng cao h¬n so víi nhãm bß lai HFx(HFxLS).
V× vËy cÇn ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng sinh s¶n, n¨ng suÊt s÷a, chÊt l-îng
s÷a vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nhãm bß lai HFx[HFx(HFxLS)] trong ®iÒu kiÖn
Tr-êng §HDL –HP 13 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
ch¨n nu«i n«ng hé ë viÖt nam. nÕu hé nµo cã kinh tÕ kh¸ gi¶, kû thuËt ch¨n
nu«i bß s÷a tèt (ch¨m sãc, nu«i d-ìng tèt) vµ ®Çu t- tèt vÒ trang tr¹i, chuång
nu«i vµ hÖ thèng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn tiÓu khÝ hËu, vv th× nu«i bß lai
HFx[HFx(HFxLS)] . NÕu hé nµo kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i tèt, chØ nªn
nu«i bß lai ë møc ®é tû lÖ nguån gen HF lµ 75% nh- nhãm bß lai
HFx(HFxLS).
L-u ý r»ng, trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm nh- ViÖt Nam,
cã thÓ nu«i ®-îc c¸c nhãm bß lai cã tû lÖ nguån gen HF cao, kÓ c¶ bß HF
thuÇn, nh-ng víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ tèt, ®Çu t- lín, chuång tr¹i thÝch hîp, ch¨m
sãc nu«i d-ìng tèt, kû thuËt ch¨n nu«i v÷ng vµng, qu¶n lý tèt, tiªm phßng ®Çy
®ñ theo quy ®Þnh cña c¬ quan thó y vµ cã hÖ thèng gièng thÝch hîp
Tr-êng §HDL –HP 14 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
PHÇN III
VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
3.1 §èi t-îng nghiªn cøu
§Ò tµi ®-îc thùc hiÖn trªn ®µn bß lai h-íng s÷a (HF x LS), HF(HF x LS),
HF[HF(HF x LS)] §-îc nu«i t¹i c¸c n«ng hé vµ trang tr¹i cña trung t©m nghiªn
cøu Bß vµ §ång cá Ba V×- Hµ Néi (thêi gian tõ 20/02-15/06 n¨m 2009)
Sè l-îng : F1=246 con
F2=529 con
F3=138 con
3.2 Néi dung nghiªn cøu
3.2.1 kh¶ n¨ng sinh tr-ëng cña ®µn bß lai h-íng s÷a (F1, F2, F3)
3.2.2 kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s÷a cña ®µn bß lai h-íng s÷a (F1, F2, F3)
3.3 Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
3.3.1 Kh¶ n¨ng sinh tr-ìng cña bß lai h-íng s÷a.
-Khèi l-îng s¬ sinh, 12 th¸ng vµ 24 th¸ng tuæi (®-îc c©n b»ng c©n bµn)
-Khèi l-îng theo c¸c nhãm gièng. (®-îc c©n b»ng c©n bµn)
-Khèi l-îng c¬ thÓ theo c¸c løa s÷a. (®-îc c©n b»ng c©n bµn)
3.3.2 Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s÷a cña bß lai h-íng s÷a
§Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s÷a, chóng t«i dùa vµo sæ
ghi chÐp cña c¬ së thu gom s÷a.
- S¶n l-îng s÷a trung b×nh trªn ngµy ®-îc tÝnh b×nh qu©n b»ng s¶n
l-îng s÷a thùc tÕ trªn sè ngµy v¾t s÷a (tÝnh b»ng kg)
- Thêi gian cho s÷a thùc tÕ lµ kho¶ng thêi gian tÝnh tõ lóc bß ®Î cho ®Õn
lóc b¾t ®Çu c¹n s÷a trong cïng løa (thêi gian tÝnh b»ng ngµy)
- S¶n l-îng s÷a 305 ngµy lµ s¶n l-îng s÷a v¾t ®-îc trong thêi gian 305
ngµy.Nh÷ng bß cã thêi gian gian cho s÷a trªn 305 ngµy. ChØ lÊy s¶n l-îng s÷a
®Õn 305 ngµy vµ lo¹i bá nh÷ng chu kú s÷a ng¨n h¬n 180 ngµy.
Tr-êng §HDL –HP 15 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
4. Xö lý sè liÖu.
Sè liÖu ®-îc xö lý theo ph-¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ b»ng phÇn mÒm
Excel vµ Minitab
Qu¸ tr×nh xö lý sè liÖu t¹i Bé M«n Gièng VËt Nu«i-ViÖn Ch¨n Nu«i.
Tr-êng §HDL –HP 16 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
PHÇN IV
KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN
4.1 Kh¶ n¨ng sinh tr-ìng cña ®µn bß lai h-íng s÷a
§¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr-ëng cña gia sóc, chØ tiªu khèi l-îng lµ tÝnh
tr¹ng quan träng nhÊt. V× vËy ë nghiªn cøu nµy chóng t«i chØ nghiªn cøu tÝnh
tr¹ng khèi l-îng cña ®µn bß.
4.1.1 Khèi l-îng s¬ sinh, 12 vµ 24 th¸ng tuæi
B¶ng 4.1. Khèi l-îng s¬ sinh, 12 vµ 24 th¸ng tuæi (kg)
Gièn F1 F2 F3
n 246 520 138
X SS 12th 24th SS 12th 24th SS 12th 24th
26,73 197,80 306,25 28,69 225,63 309,16 29,56 232,43 313,62
Khèi l-îng s¬ sinh lµ ®Æc tÝnh sím nhÊt vÒ khèi l-îng sèng cña mäi vËt
nu«i. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i, cÇn nghiªn cøu nh÷ng tÝnh tr¹ng biÓu
hiÖn sím v× nã giøp cho chÈn ®o¸n sím kh¶ n¨ng sinh tr-ëng, ph¸t triÓn vµ
n¨ng suÊt vËt nu«i. Khèi l-îng s¬ sinh trung b×nh cña nhãm bª lai h-íng s÷a
ViÖt nam lµ 28,34 kg, lín nhÊt ë nhãm F2(3/4) lµ 28,69 kg vµ F3(7/8) lµ 29,56
kg vµ thÊp nhÊt lµ F1(1/2) lµ 26,73kg. C¸c kÕt qu¶ nµy ®Òu ë møc cao h¬n so
víi kÕt qu¶ 25,80 kg t×m ®-îc cña NguyÔn V¨n Th-ëng vµ NguyÔn V¨n §øc
(1991) vµ cña Lª v¨n Ngäc vµ céng sù (1999).
Khèi l-îng 12 th¸ng tuæi cña c¸c nhãm bª lai h-íng s÷a cña ViÖt nam
trung b×nh lµ 219,68 kg. Khèi l-îng ë c¸c nhãm F2, F1 vµ 7/8 lµ 225,63;
197,80 vµ 232,43 kg. Gi¸ trÞ nµy cao h¬n so víi cña NguyÔn V¨n Th-ëng vµ
céng sù (1990) trªn ®µn bª lai h-íng s÷a nu«i t¹i Bav× vµ Phï §æng.
Tr-êng §HDL –HP 17 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
Khèi l-îng 24 th¸ng tuæi trung b×nh lµ 310,38kg. Gi¸ trÞ nµy cao h¬n so
víi gi¸ trÞ 255,59 kg t×m ®-îc cña NguyÔn V¨n Th-ëng vµ céng sù (1990),
thÊp h¬n gi¸ trÞ 314,33kg trªn ®µn bª lai nu«i t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh
(NguyÔn Quèc §¹t vµ céng sù, 2000) vµ 315,36kg trªn ®µn bª thÝ nghiÖm t¹i
Ba V× (NguyÔn Kim Ninh vµ céng sù, 2000).
4.1.2 Khèi l-îng cña ®µn bß lai HF theo c¸c gièng
§©y lµ chØ tiªu quan träng ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr-ìng cña c¸c nhãm
gièng lai, cho phÐp ®¸nh gi¸ phÈm gièng trong diÒu kiÖn ch¨n nu«i nhÊt ®Þnh.
Khèi l-îng chung cña bß lai HF theo c¸c nhãm gièng d-îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.2
B¶ng 4.2 Khèi l-îng bß lai HF theo c¸c nhãm gièng (kg)
Gièng F1 F2 F3
n 246 520 138
X 382.894 403.576 396.165
SD 56.445 57.158 48.209
SX 3.602 2.504 4.097
CV% 14.754 14.157 12.192
Min 261 238 265
Max 584 666 552
Tr-êng §HDL –HP 18 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
- §å ¸n tèt nghiÖp Hoµng §øc M¹nh – KN901
Khối lượng cơ thể của bò HF lai tại
Ba Vì KLCT
410,000
400,000
390,000
380,000
370,000
F1 F2 F3
KLCT 382,894 403,756 396,165
BiÓu ®å 1: Khèi l-îng bß lai HF theo c¸c nhãm gièng
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i vÒ khèi l-îng cña c¸c nhãm gièng
lÇn l-ît lµ 382,894kg (®èi víi nhãm F1), 403,756kg (®èi víi nhãm F2) vµ
396,16 (®èi víi nhãm F3). KÕt qu¶ nµy thÊp h¬n so víi kÕt qu¶ c«ng bè F 2 lµ
406,74kg, F3 lµ 403,18kg. Lª Träng L¹p vµ céng sù(2005) vµ F2 lµ 432kg, F3
lµ465kg. Ph¹m V¨n Giíi vµ céng sù (2005).
KÕt qu¶ cña chóng t«i cao h¬n so víi kÕt qu¶ cña Lª Träng L¹p vµ céng
sù(2005) ®èi víi nhãm F1 lµ 374,24kg.vµ Lª Thµnh Vinh vµ céng sù (2005)
®èi víi nhãm F1 lµ 362,06kg
Khèi l-îng trung b×nh cña ®µn bß lai h-íng s÷a nu«i ë Ba V× cao nhÊt ë
nhãm bß F2 lµ 403, 756kg, sau ®ã ®Õn bß F3 lµ 396, 165kg vµ thÊp nhÊt lµ bß
F1 víi khèi l-îng 382, 894kg.
Tr-êng §HDL –HP 19 Ngµnh kü thuËt n«ng nghiÖp
nguon tai.lieu . vn
