Xem mẫu
- Định nghĩa để giúp độc giả hiểu khái niệm Định nghĩa là một sự giải thích về một sự vật, một khái niệm nào đó để có thể phân biệt được nó với các sự vật, khái niệm khác. Định nghĩa có nghĩa là tạo ra một giới hạn cho nó một từ hay một khái niệm. Một định nghĩa là một bản ghi rõ cái gì thuộc về một sự vật nào đó và cái gì không thuộc về sự vật đó. Có rất nhiều cách định nghĩa bao gồm cả cách thông thường bạn gặp trong các cuốn từ điển. Một định nghĩa không theo quy định là định nghĩa sử dụng cách giải thích đơn giản nhất, ngắn nhất để giải thích cho một sự vật. "Gió là không khí di chuyển" là một kiểu định nghĩa như vậy.
- Bạn có thể định nghĩa bằng cách sử dụng các từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa. Chẳng hạn để giải thích nghĩa của từ vật nuôi, bạn có thể dùng từ gia súc là một từ đồng nghĩa. Bạn có thể dùng từ trái nghĩa của "lạnh" là "nóng" để giải thích nghĩa. Khi bạn viết một bài báo về sự lạnh giá ở Nam Cực cho những độc giả ở vùng nhiệt đới là những người chưa bao giờ nếm trải sự lạnh giá thì bạn có thể dùng cái nóng ở đây để mô tả cái lạnh ở Nam Cực bằng cách so sánh. Ngoài ra, bạn còn có thể sử dụng cách dùng định nghĩa triển khai bằng cách sử dụng các ví dụ, các phân tích... để giải thích. Sự giải thích về độ PH ở trên là một cách phân tích triển khai. X. Miêu tả Diễn tả là một kỹ năng quan trọng khác mà bạn có thể sử dụng để giúp cho độc giả hiểu được ý của bạn. Miêu tả máy móc hoặc cơ thể là rất quan trọng để độc giả có thể hiểu được về cách hoạt động và vai trò của chúng. Minh hoạ cũng có thể giúp độc giả, song cần có sự giải thích bằng từ ngữ ngay cả khi có minh hoạ. Một đoạn miêu tả về mưa gió mùa trong tạp chí National Geographic (12/1984, tr.176) rất đơn giản và rõ ràng: "Các mùa khác nhau đưa đến hai loại gió mùa khác nhau, bắt nguồn từ tiếng Arập "mausin" có nghĩa là mùa. Từ tháng 5 đến tháng 9 gió từ hướng Tây Nam thổi đến đem đến những trận mưa lớn cho hầu hết khu vực châu á. Vào mùa đông, nó đem không khí hanh khô, lạnh, đến châu lục này và đem mưa đến Inđônêxia, Ôxtrâylia và các khu vực có vùng bờ biển phía Đông Bắc". Đoạn miêu tả này rất đơn giản và nó đi kèm với một tấm bản đồ đầy đủ các số liệu, như thế là đầy đủ để giải thích. Những đoạn miêu tả khác, nhất là không có minh hoạ cần phải miêu tả kỹ hơn nữa, thì mới đạt được kết quả tốt.
- Để có thể miêu tả tốt, bạn phải được nhìn thấy tận mắt những gì mà bạn miêu tả và đồng thời bạn còn phải biết tất cả những gì liên quan đến nó. Bạn cần phải biết các thành phần liên quan đến nhau và quá trình diễn biến của các hoạt động. Cuối cùng bạn phải biết mục đích của hoạt động đó là gì. Miêu tả nhiều hay ít phụ thuộc vào việc độc giả của bạn biết về vấn đề bạn miêu tả nhiều hay ít. Bạn không cần miêu tả nhiều về gió mùa - thứ gió mà một người dân châu á đều rất quen thuộc, nhưng bạn lại cần phải miêu tả nhiều về các nguyên nhân gây ra sự sụt lở ở vùng bờ biển. Dù cho bạn cần phải miêu tả nhiều như thế nào đi chăng nữa - đôi khi bạn phải miêu tả cả bài, nếu bạn miêu tả một cách trồng cây mới - bạn cần phải trả lời những câu hỏi sau đây đê có được sự miêu tả tốt: Vật hoặc sinh vật này đang làm gì? Tại sao nó lại làm như thế và làm như thế nào? Các hoạt động đó có ý nghĩa gì? Các kỹ sư về máy tính gọi một điện năng cao đơn lẻ hoặc một thấp là một đơn vị hay một bit và nó đại diện cho một đơn vị thông tin nhỏ. Một đơn vị không tượng trưng cho nhiều thông tin, nó chỉ có hai trạng thái duy nhất cho nên được sử dụng cho hai số nguyên. Xếp nhiều đơn vị vào một hàng thì lượng thông tin được chứa đựng cũng tăng lên nhiều. Để hiểu được điều này, hãy nghĩ đến các số điện thoại. Chỉ dùng bốn con số công ty điện thoại có thể tạo ra các con số điện thoại xác định đủ dùng cho người dân ở một thị trấn nhỏ. Nhưng nếu công ty điện thoại muốn tạo ra nhiều số điện thoại hơn trong một phạm vi rộng thì sao? Họ sẽ sử dụng bảy con số thay cho bốn con số.
- Cả hai cách sử dụng phép loại suy hay so sánh đều đạt được hiệu quả khi chúng đều sử dụng các chủ đề quen thuộc và được diễn đạt tốt. Chúng đưa đến những bức tranh giúp chúng ta liên tưởng đến các thông tin kỹ thuật mà người viết miêu tả. Ngoài ra, còn khá nhiều cách thức viết có thể giúp bạn giải thích các thông tin kỹ thuật và làm cho bài báo của bạn thêm sinh động. Một nhà báo quốc tế có tiếng, Warrant Burkett, liệt kê một số cách như dàn cảnh chuyện vui, ẩn dụ, và so sánh. Dàn cảnh là cách thường được dùng để lôi cuốn độc giả vào câu chuyện. Nó cũng có tác dụng khi bạn cố gắng giải thích các hiện tượng môi trường xảy ra như thế nào. Đây là cách mà phóng viên nước ngoài, người đã đến Bhopal sau 30 giờ xảy ra sự cố rò rỉ khí độc, miêu tả tình hình ở thành phố bị ảnh hưởng bởi khí độc. Tại các nhà máy, các xác chết vẫn còn trên mặt đất, đang được chất lên những chiếc xe tải. Ngưòi ta chạy ngược, chạy xuôi, nôn oẹ, đau đớn do các cơn ho dữ dội hành hạ. Tất cả các cửa hiệu trong thành phố đều đóng cửa. Trên các phố nhiều người nằm tại các máy nước. Người đã chết, người đang quằn quại trong tư thế bị co rúm giống như những con chim bị bắn rơi. Nhưng giữa họ là những con chim thực sự, những con kền kền. Khi đám kền kền bị đuổi đi, lũ chó lại thay thế vào, giằng xé những mẩu thịt. Những người lính Ấn Độ và những người tình nguyện đang cứu những người chết này ra khỏi bầy thú dữ. Những đứa trẻ nhỏ bị ám ảnh, mắt trợn ngược, chạy ngược chạy xuôi, nhốn nháo trong đêm mà không có một địa điểm xác định nào cả (Tình trạng môi trường ấn Độ, 1984-1985, tr.209-211). Cảnh trong đoạn miêu tả này rất tàn nhẫn và người đọc cảm thấy mình đang chứng kiến tận mắt thảm cảnh này. Việc sử dụng động từ nôn oẹ, đau đớn, quằn quại, nhốn nháo, làm tăng sức truyền cảm của bài tường thuật.
- Giai thoại và chuyện cười là những mẩu chuyện nhỏ ở trong một câu chuyện được dùng để minh hoạ cho một ý nào đó trong bài báo hoặc được dùng để làm một ý dẫn. Có một chuyện cười trong một chuyến đi của chúng tôi tới Singapo để cập đến những người bán hàng rong và sự nhận thức khác nhau của con người về những gì quan trọng đối với môi trường. Cục Môi trường Singapo đã khuyến khích những người bán hàng rong sử dụng các loại đĩa giấy và dụng cụ ăn uống bằng nhựa để cải thiện điều kiện vệ sinh, nhưng một số người lại phản đối việc này vì họ cho rằng như vậy sẽ lãng phí nhựa và tạo ra nhiều rác thải bừa bãi. Câu chuyện vui này có thể được sử dụng để giải thích về các quan niệm, nhận thức khác nhau về môi trường, hoặc giải thích về giải pháp cho một vấn đề về môi trường có thể dẫn tới các vấn đề khác như thế nào. Ẩn dụ và phép so sánh cũng đều có chung một mục đích. ẩn dụ là cách miêu tả một sự vật, hiện tượng, cách suy nghĩ, bằng một sự vật, hiện tượng, cách suy nghĩa khác. Burkett phân biệt sự khác nhau giữa ẩn dụ và phép so sánh bằng cách nói rằng ẩn dụ thì ngụ ý nhiều hơn, còn so sánh chính xác hơn nhiều. Burkett giải thích nó cũng giống như ẩn dụ khi nó ngôi đền của khoa học là tạo cho ta một cảm giác rằng nó cao vút tận trời xanh và ngôi đền đó được xây dựng bằng những viên gạch và những mảnh đá kiến thức. Một cây hoa huệ tây mỗi ngày mọc thêm hai cái lá là một phép ẩn dụ môi trường được Lester R. Brown dùng để miêu tả sự tăng cường dân số (xem Chương I). Phép so sánh đặc trưng bởi các từ "giống", "như" và nó thường ngắn gọn, chặt chẽ. Ví dụ như: "Trái đất giống như một quả bóng cô đơn bồng bềnh trong khoảng không". Ngược lại, phép loại suy lại đòi hỏi sự so sánh dài hơn giữa hai tình huống có vài điểm tương đồng. Nếu theo như định nghĩa này thì đoạn miêu tả dầu bám trên cát phải là phép so sánh nhiều hơn là phép loại suy, nhưng cách này hay cách khác không quan trọng, điều quan trọng ở đây là giúp độc giả hiểu được những
- thông tin kỹ thuậ mà bạn viết, và những phương thức này sẽ giúp bạn làm được điều đó. Burkett còn khuyên bạn nên dùng các con số, mặc dù đây là thứ mà các nhà khoa học rất thích, nhưng Burkett lại khuyên bạn nên dùng chúng một cách tiết kiệm. Khi bạn đang có giải thích một kích cỡ nào đó, bạn có thể giúp độc giả hiểu hơn khi bạn dùng các so sánh gần gũi, chẳng hạn như khoảng cách giữa các mốc ranh giới, tốc độ, đống tiền, hạt thóc lúa hoặc hạt cát. Tỷ lệ cũng là một phương tiện so sánh tốt. Khi bạn so sánh khu vực bờ biển đang bị đe doạ lớn bằng 4 lần diện tích một thị trấn ở gần đó là bạn cung cấp cho độc giả một cách đo đạc bằng tinh thần, trí lực và có thể nhờ đó tăng được sự chú ý về một cuộc khủng hoảng.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học