Xem mẫu
- Chuang III NHÀN DÀN CÀ MAU TRONG THÒI KY KHÀNG CHIÉN CHONG PHÀP BAI 7 TÌNH HÌNH CÀ MAU SAU CÀCH MANG THÀNG TÀM 1. Nhùfng khó khan sau Càch mang thàng Tàm ò Cà Mau Trong hoàn cành ehung eùa eà nuóc, sau khi giành dUde ehinh quyén, Cà Mau dùng trUde muón vàn khó khan. Càch mang tiép quàn mot nén kinh té - tài ehinh dUdng nhu tròng ròng. Còng nghiép khòng eó gì, ngoài vài nhà mày xay xàt nhò; ngàn khó chi con mot so giày bae 500 dòng Ngàn hàng Dòng Dudng dà khóng con già tri; hàng hoà khan kiém; dòi song eùa dai da so nhàn dàn thiéu thòn mpi bé. Nàng né hdn là ehinh sàch ngu dàn eùa de quóc Phàp de lai vói hdn 90% dàn so mù chù. Càc té nan xà bòi nhu rUdu che, ed bae, me tin dj doan, tròm cUóp, v.v... là vàn de càn giài quyét. Tu khi thUe dàn Phàp dành ehiém Sài Gòn, bpn phàn dòng d Cà Mau, sau mot thdi gian giàu minh, lai ngóe dàu day, mcSc nói nhau, ngàm ngàm chòng phà Càch mang. 89
- Chùng tuyén truyén xuyèn tac, kich dòng hàn thù dàn toc va tòn giào. Trong khi dò, chinh quyén càch mang d dja phUdng con non yéu. càc tò chùe doàn thè va Màt tran Viét Mmh mói thành làp trUóc khdi nghìa chua bao làu, he thóng tò chùe con long léo, lue lUdng nòng còt con mòng, thiéu càn bó lành dao... lai dùng trUóc tinh hình va nhiém vu mói phài lành dao khàng chién. Bpn dja chù. eUdng hào Idi dung sd hd eùa tò chùe, dà lot vào ed quan ehinh quyén càp xà, àp, gay khòng it kho khan trong vièc giàm tò, giàm tue theo chù trUdng eùa ehinh quyén càch mang. 2. N h à n d à n Cà Mau thi dua khàc phue k h ó khan Thàng 10 nàm 1945, Tinh uy eùa Dàng bò Cà Mau dUde thành làp trèn ed sd thòng nhàt ba nhóm Gòng san va mpt so dàng vièn tu Con Dào trd ve de kjp thdi lành dao quàn ehùng càch mang tiép tue cupe dàu tranh; ed quan chinh quyén càc càp dUde cùng eó, bpn eUdng hào làn ludt bj gat ra khói chinh quyén. ThUe hién chù trUdng eùa Trung Udng, chinh quyén càch mang d dja phUdng dà bài bò thué thàn va càc thù thuè vó ly truóe day, xoà bò nd nàn eù. tbue hién giàm tò 25%. Nòng dàn khàp ndi trong tinh rat phàn khdi va hàng bài tàng già san xuàt, thue hành tiét kiém de nuòi quàn dành giàc va giùp dòng bào d mién Bàc chòng dói. Màt* tran Viét Minh va càc doàn thè quàn chùng dà góp phàn quan trpng trong viéc dòng vièn nhàn dàn thUc hi^n càc chù trUdng, ehinh sàch eùa Dàng va chinh quyén, tham già tich CUc phong trào chóng nan mù chù. xày dUng ddi song 90
- mói va quyén góp tién, eùa, hpc tàp quàn sU... chuàn bj cho cupe khàng ehién. Hudng ùng "Tuàn le vàng" do Chù tich Ho Chi Minh de xuóng, càc tàng lóp nhàn dàn trong tinh ké it, ngUÒi nhiéu, dóng góp vàng bae, dà quy, cà tu trang va ky vàt eùa minh cho TÒ quóc. Chi trong ddt dàu dà góp gàn mot chue kg vàng vào quy de mua vù khi. Phong trào quyén góp tién, eùa ùng bó khàng ehién va trUe tiép tham già lue lUdng vù trang chuàn bj ehién dàu rat sòi noi, thè hién tinh thàn kièn quyét bào ve nén dòc làp dàn toc eùa nhàn dàn Cà Mau. Ngày 6 thàng 1 nàm 1946, nhàn dàn nò nùc di bò phièu bau dai biéu eùa minh vào Quóc bòi - ed quan quyén lue cao nhàt eùa Nhà nUóc dòc làp. Còng tàc giào due, y té, xà bòi dà tao dUde bó màt mói. TrUdng eù dude sua sang, trUdng mói dUde dUng lèn, nhiéu dia phUdng dà khai giàng nàm hpc ngay tu sau ngày Tóng khdi nghìa, so hpc sinh dén trUdng ngày mot dòng hdn. Phong trào chòng mù chù day lén sòi nói cà d thành thj va nòng thòn trong tinh. Bénh vién, tram xà dude xày dUng, thuóc men tuy con thiéu nhUng tinh thàn phue vu eùa y, bàc sì dà gay dUde thién càm trong nhàn dàn. Nhiéu lue lUdng tham già dào tao y tà de chuàn bj phue vu ehién dàu. Viéc vàn dòng xày dUng dòi song vàn hoà mói, chù yéu là xày dUng tinh doàn kèt. thUdng yèu, giùp dò làn nhau trong nhàn dàn, bài trù càc té nan xà bòi nhu rUdu che, ed bae... dà dude càc doàn thè dòng vièn, giào due dòng dào nhàn dàn hudng ùng nhiét liét. Chi sau mot thdi gian ngàn, bang nhiét tinh va quyé't tàm càch mang eùa nhàn dàn, nhùng khó khan ed bàn dUdc 01
- day lui. quàn dàn Cà Mau san sàng buóc vào cupe khàng chién chòng tbUe dàn Phàp. 3. ThUc dàn Phàp tài chiem Cà Mau Ngày 29 thàng 1 nàm 1946. quàn Phàp tài ehiém thj xà Sóc Tràng, sau dò tién theo quóc lo 4 (nay là quóc lo lA) dành vào thi xà Bae Lièu. • • Hòm sau, ngày 30 thàng 1 nàm 1946, djch tài chièm thj tran Vình Ldi va Già Rai, ngày 31 thàng 1 nàm 1946 tài chièm thi tran Cà Mau va kiém soàt quóc lo 4. Chiém xong thj xà va càc thj tran, djch md ròng danh chièm càc vùng ehung quanh. Hàng ngày, ehùng dUa quàn di càn quét. dot phà làng niae. eUóp bòc. hàm hiép phu nù; chùng kich dòng ngi/di Khmer chòng lai ngUdi Viét, dao Cao Dai, Hoà Hào chòng lai Viét Minh. .. gay nèn nhùng vu xó xàt dàm màu. TrUdc tinh hình dò, mot .so ngUdi hoang mang, dao dòng. thàm ehi eó càn bò. Dàng vièn \K) eà quàn ehùng. ed sd, dja bàn hoat dòng tròn di ndi khàc, gay thèm khó khan cho càch mang. CÀU HÓI 1 Km hày trinh bay nhùng khó khan sau Càch mang thàng Tàm d Cà Mau*;* 2. Nhàn dàn Cà Mau dà làm gì de khàc phue khó khan, góp phàn cùng co ehinh quyén càch mang '.* Hày ké lai mpt màu chuyèn ma em dUde nghe hoàc dpe dUdc ve nhùng tàm gUdng trong phong trào "Tuàn le vàng", "Hù gao tiét kiém" hav phong trào bình dàn hoc vu d Cà Mau dà gay cho em xùe dòng manh me nhàt. 92
- BAI 8 *>. -* MÀT TRAN TÀN HONG Ò CÀ MAU l. Dàc diém tinh hình - Nhàn dàn Cà Mau rat dòi sung sUóng, tu hào dUde song nhùng ngày Càch mang thàng Tàm thàng Idi; dUde song trong hoà bình, dòc làp do càch mang mang lai, nèn rat thiét tha vói che dò mói, hiéu sàu sàc ve Dàng va Bàc Ho va san sàng nghe theo tièng gpi eùa Dàng, eùa Bàc, Nam Bó "nòp vói giào mang lèn vai" xòng vào cupe chién dàu mói, vói long tin tàt thàng. - Vói dà tàm quay trd lai xàm lupe nUóc ta, ngay sau khi Nhàt dàu hàng Dòng minh, thue dàn Phàp dà àm muu xàm lUdc Dòng Dudng. Dude su giùp dò eùa de quóc Anh duói danh nghìa quàn Dòng minh vào giài giàp quàn dòi Nhàt. thUe dàn Phàp dà nò sùng dành ehiém Nam Bó. Thj tran Cà Mau là ndi Phàp ehiém sau cùng ò mién Tày Nam Bò. - Chiém dUde thj tran Gà Mau, buóc dàu Phàp chi làn quàn ehung quanh càc dUÒng phò, vi tu thj tran va tuyén lo Dòng Dudng trd vào 4 km. nhàn dàn dà thUe hién chù trUdng triét de "tièu thò khàng ehién", ehi con vUdn khòng nhà trong nèn djch coi day là vùng du kich Viét Minh. . «' 2. Dién bién sU kièn Sau khi rùt khòi thj tran Cà Mau, càc ed quan ehinh quyén eàch mang tam lui ve vùng nòng thòn, tiép tue lành 93
- dao khàng ehién. Lue lUdng Gòng bòa ve binh quàn Cà Mau cùng vói du kich xà Tàn Hung (Thanh Phù) dóng quàn theo tuvén lo Cà Mau - Nàng Àm va tu song Rach Ràp dén Dinh Tàn Hung, dào dàp eòng sU, làp chudng ngai vàt, xày dùng tran dja phòng ngU, ehóng djch làn chiéni, bào ve vùng càn eù. Ngày 18/2/1946, Phàp dUa mot dai dòi linh hành quàn theo true lo Cà Mau - Nàm Càn de thàm dò lue lUdng ta. Khi dén eòng Nàng Àm, toàn di dàu Ipt vào vóng phue kich eùa mot phàn dòi Gòng hoà ve binh, ehi phùt dàu nò sùng, 2 tèn thue dàn chét tai chò. cà bpn thào chay, lòi xàe dòng bpn rói ném vò dàm sày dàu thày. rùt quàn ve Cà Mau. Ngày hòm sau, chùng tàp trung quàn dòi dòng hdn, chia thành 2 mùi dành vào, quyét tàm day ta ra. nhUng càc lUe lUdng eùa ta chia nhiéu bó phàn. Idi dung dja hình, chàn dành djch suòt ngày, diét va làm hi thUdng mot .so tèn. Ngày 1/3/1946, djch lai tiép tue dUa quàn làn ebiéni. Vói quyét tàm giù vùng tran dja, lUe lUdng ta phue kich theo tuyèn kinh Rach Ràp. nò sùng quyét liét va anh dùng xung phong, djch hoang mang cuòn chay, bó lai tran dja 11 xàe chét, ta thu mot so luu dan va nhiéu dan dUdc khàc. Bi thàt bai lièn tue. bpn djch co ve cum lai d thj tran chd vién binh. Nhàn ed bòi dò, Quàn uy Cà Mau chù trUdng huy dòng nhàn dàn dào thèm eòng sU, rào dàp dUdng xà, làm vàt càn trèn càc doan song, tò chùe tiép tè. Chinh quyét tàm dò "Màt tran Tàn Hung" dUde hình thành. Màt tran Tàn Hung ehinh dièn tu .song Ong Dòc (Voi Vàm) qua Rach Ràp, lo xe dén Giành Hào, chiéu sàu tu sàt thi tran, khu vUe chinh là dinh Tàn Hung, bò tri theo tuyén tu Tàn Hung dèn Cài Ràn. 94
- Sau hdn 3 thàng bj quàn ta d màt tran Tàn Hung ngàn chàn khòng tién ra dUdc, bpn càm dàu cay eù, coi day là thàch thùe eùa "Viét Minh" dói vói quàn dòi vièn chinh nhà nghé eùa Phàp. Ngày 2/5/1946, chùng huy dòng toàn bò lue lUdng ké cà phi ed, tàu chién, tàn còng vào màt tran Tàn Hung. Xét thày màt tran Tàn Hung dà hoàn thành nhiém vu ngàn chàn djch de phia sau eó thdi gian chuàn bj, màt khàc ta con phài tiép tue khàng ehién làu dai, nèn Bó ehi huy Khu 9 quyét djnh giài thè màt tran Tàn Hung, trién khai lue lUdng ve càc dja phUdng phàt trién chién tranh du kich. 3. Y nghìa lich sù - Màt tran Tàn Hung dà huy dòng sue manh eùa quàn dàn ngàn chàn cupe tién eòng eùa quàn Phàp xuòng phia Nam trong thdi gian 3 thàng, góp phàn òn djnh va chuàn bj hàu phUdng khàng ehién. - Màt tran Tàn Hung nói lèn sue manh eùa toàn dàn dành giàc, buóc dàu vàn dung duòng lòi chién tranh nhàn dàn eùa Dàng ta. - Màt tran Tàn Hung chùng minh sU lành dao tài gioì va vàn dung sàng tao duòng lòi chién tranh nhàn dàn eùa Dàng. - Màt tran Tàn Hung là mot su kién lich sù nói bàt dàng ghi nhó va là niém tu hào eùa Dàng bò Cà Mau trong nhùng ngày dàu chòng Phàp. 95
- CAU HOI 1. Hày trình bay dièn bién dàn dén su hình thành va két qua eùa màt tran Tàn Hung "^ 2. Y nghìa ljeh sù eùa màt tran Tàn Hung ? 3. Suu tàm nhùng sU kién ljeh sù eò lién quan dén màt tr$n Tàn Hung. 4. Tò chùe cho hoc sinh tham quan di tich lich sù "Dinh Tàn Hung". 96
- BAI 9 CU$C KHÀNG CHIÉN CHÓNG THI/C DÀN PHÀP CÙA NHÀN DÀN CÀ MAU 1. Nhàn dàn Cà Mau xày dUng va cùng co' hàu phi^cfng, phàt trién li^c ìvtdng khàng chién Chàp hành chi thj eùa Xù uy Nam Bó, tu thàng 11/1945, nhàn dàn d thj xà, thj tran cùng lUc lUdng dàn quàn du kich bang hai tham già còng tàc "phà hoai" chuàn bi "vUÒn khòng nhà tròng", sd tàn ve nòng thòn, chi con lue lUdng vù trang d lai chién dàu. Sau khi màt tran Phuóc Long bj vd, ed quan Bò tu lénh Quàn khu 9 rùt ve Tàn Hung Dòng (Xù uy va Tinh uy dàt ed quan tai day). Tu ngày 3/2/1946, quàn Phàp d thj tran Gà Mau lièn tièp tàn eòng vào màt tran Tàn Hung. Sau hdn 3 thàng ngàn chàn djch, quàn ta d màt tran Tàn Hung rùt, quàn Phàp nhanh ehóng dành ehiém ròng ra va xày dUng mot bé thòng dòn hot theo càc tuyén song rach, làp lai bò mày té nguy eù de dàn àp, khùng bò hòng lung lac tinh thàn eùa nhàn dàn ta dòi vói khàng chién. Ngày 1/10/1947, dUde su huóng dàn eùa Uy ban khàng chién Nam Bò, Uy ban nhàn dàn va Uy ban khàng chién tinh thòng nhàt thành Uy ban khàng ehién hành chinh tinh de chi dao hai màt eòng tàc khàng ehién va kièn quóic. 97
- Thàng 9 nàm 1949. phàn lón dàt dai thuòc tinh Cà Mau dxicic chpn làm càn eù ehinh eùa Nani Bò. Thàng 10 nàm 1949, Xù uy, Uy ban khàng ehién hành chinh Nam Bp chuyén bò mày va ed quan lành dao tu Dòng Thàp MUdi ve càn eù U Minh. Suòt thdi gian khàng ehién chò'ng Phàp, Cà Mau là khu càn eù. cung càp nguòn song cho cà mién Tày Nam Bò va lièn tiép giành dUde nhiéu thàng Idi to lón trèn chién trUdng. 2. Nhàn dàn Cà Mau cùng vói cà nUdc phàt trién chién tranh toàn d à n , t o à n d i è n , dành bai chién tranh xàm lUc^c e ù a thUc dàn Phàp Dàp Idi kèu gpi toàn quóc khàng chién eùa Ho Chù tjch. cùng VÓI eà nU(le, quàn dàn (^à Mau dà day manh ehién tranh du kich, phàt trién lue lUdng chù luc eùa tinh; ngoài cac còng binh xUdng eùa Quàn khu d Cài Tàu. eòng binh xUdng eùa tinh ilude tàng eUdng va md ròng. Ngày 18 thàng 5 nàm 1947, quàn ta dành chini tàu "Ldtoanàng" tai kènh sàng Mudng Diéu, tièu diét hdn mot dai dòi Phàp va hai tàu khàc d Vàm Dinh va Ao Kho. Dòng thdi dàn quàn du kich lièn tue bao vày. bue rùt hàng loat dòn hot buòc djch co ve thi tran, thj xà va ven quóc lo 4. Vùng giài phóng md róng, ehièm dai bò phàn dàt dai vùng nóng thòn trong tinh. Dàu nàm 1948, Hòi dòng nhàn dàn bòn quàn Cà Mau, Vình Ldi. Già Rai, Ngpc Hién va 34 xà dà dxiói nhàn dàn bau ra. Chinh quyén càch mang giài quyét ruóng dàt eho nhàn dàn. thUe hién ehinh sàch giàm tò. day manh san xuàt. Càc doàn thè quàn ehùng dUde kién toàn va boat dòng .sòi nói, Lièn hiép eòng doàn dUde tò chùe d cà vùng giài phóng làn thi xà. thi tran. 98
- Càc hoat dòng vàn h'^à, giào due dUde day manh. Ngoài càc trUdng tiéu hpc eùa tinh, huyén, con eó TrUdng thiéu sinh quàn eùa khu 9 va TrUdng trung hpc khàng ehién Nam Bò. Lue lUdng tu ve va dàn quàn du kich dUdc xày dUng déu khàp, quóc ve dòi va eòng an xung phong dUde cùng eò va khòng ngùng phàt trién. Trong nhùng nàm 1951 - 1952, luc lUdng vù trang eùa ta dà dành thàng trèn 40 tran lón nhò, diét hàng ngàn tén djch, thu nhiéu vù khi. Phong trào dàu tranh ehinh trj dièn ra .sòi nói. nhàt là trong thanh nièn, hpc sinh. Còng tàc binh vàn eó két qua, lòi kéo dUde hàng tram binh linh trong quàn dpi Phap dào ngù hoàc làm nói ùng eho ta dành dòn bót. Dàu nàm 1953, djch md hàng tram cupe càn quét, dành phà vùng càn eù eùa ta, dòng thdi xày dUng Cà Mau thành khu quàn sU lón, làm bàn dap dành vào càn eù U Minh va Ngpc Hién. Djch tàng eUdng boat dòng giàn diep, tièn hành chién tranh tàm ly hòng lung lac y chi khàng chién eùa nhàn dàn ta. Huóng ùng ehién cupe f)òng Xuàn va ehién dich Dién Bièn Phù, tu cuòi nàm 1953 dén giùa nàm 1954, tinh Cà Mau dà lién tiép tàn còng dich tu mpi phia, trèn mpi linh vUe, tièu diét mot lue lUdng lón eùa djch, bue rùt, bue hàng nhiéu dòn bót va thàp canh, vùng giài phóng khòng ngùng dUde md ròng, nhàn dàn dude song tu do. 3. Mot so dàc diém eùa cuòc khàng chién chòng Phàp ò Cà Mau Cà Mau eó dja hình phùe tap, nguòn nhàn lue. vàt lue dòi dào, là vi tri ehién lUdc quan trpng trèn ehién trUÒng Nam 99
- Bò. Phàp luòn d trong tinh trang thiéu quàn, càng kéo luc ludng va rdi vào thè bj dòng, lùng tùng di dén thàt bai. Cupe khàng chién d Cà Mau kéo dai suòt 9 nàm. ké tu nàm 1946 dén ngày 20 thàng 7 nàm 1954. Ngay tu dàu 1948, vùng giài phóng dà ehiém gàn hét toàn bò dàt dai eùa tinh va trd thành càn eù dja vùng chàc eùa ehién trUÒng Nam Bò. Nhiém vu xày dUng va bào ve vùng giài phóng trd thành trung tàm va thuòng xuyèn cho dèn ngày thàng Idi. Xuàt phàt tu tinh hình trèn nèn viéc quàn triét dUdng lóì càch mang dàn tòc\ dàn chù va dudng lòi khàng chién eùa Dàng. lày còng tàc dòng vièn, giào due. tò chùe quàn chùng là eòng tàc ed bàn nhàt, xày dùng lue lUdng ehinh tri hùng hàu eùa toàn dàn trèn nén tàng còng - nòng lièn minh vùng chàc de khàng ehién làu dai TbUe hién chù trUtmg khàng chién "Toàn dàn, toàn di^n, trU(mg ky, tu lue canh sinh'. dàn quàn Cà Mau vùa ehién dàu, vùa tieh cUc cùng eò hàu phutmg, xày dUng va phat trién lue ludng ve mpi màt de khàng ehién làu dai, càng dành càng manh. Vùa tieh cUc cùng eò, bào ve vùng giài phóng, vùa xày dung ed sd d vùng tam ehiém, tieh eUc dành dich trong thj tran, thj xà; vùa phàt trién lue ludng vù trang ehién dàu. vùa xày dUng lue lUdng eàch mang quàn ehùng. kèt hdp dàu tranh vù trang vói dàu tranh ehinh tri, thành thj vói nòng thòn. Mot màt cùng eó va phàt trién ed sd Dàng. màt khàc ra sue xày dUng va cùng eò ehinh quyén càc càp, càc doàn thè trong Màt tran, de khòng ngùng nàng eao nàng lue lành dao khàng chién. lành dao còng cupe xày dung vùng giài phóng phàt trién ve moi màt. 100
- Lue lUdng khàng chién là toàn iàn, khòng phàn biét dàn toc, tòn giào, tuoi tàc, thành phàn xà bòi, déu góp phàn làm nén thàng Idi eùa cupe khàng chién. Két hdp dành djch trén bò, duói song vói nhùng hình thùe dòc dào, day sàng tao. Viéc hàn càng de chàn tàu Phàp là phUdng thùe dành giàc hét sue mói me va thu dUdc hiéu qua cao. CAU HÒI 1. Nèu mot so thàng Idi tièu biéu trèn màt tran quàn sU eùa nhàn dàn Cà Mau trong khàng chién chòng Phàp. Hày ké mot tran dành hoàc mot sU kién dién ra tai què em trong 9 nàm khàng chién chòng Phàp ma em biét? 2. Nèu nhùng dàc diém noi bàt trong cupe khàng ehién chòng Phàp eùa quàn dàn Cà Mau va nói rò dàc diém dò co vai trò nhu thè nào vói thàng Idi eùa cupe khàng chién? 101
- Bài doc thém: DÀNH TAU DICH TRÉN KINH SÀNG Ml/ONG Oléu - Mudng Diéu là kinh sàng nói lién song Gành Hào vói song Dàm Ddi. Bièt djch chuàn bj di tiép tè cho Dàm Ddi. ta dàp càn va bò tri hai tran dja thuy lòi càch nhau 200ni va eàch càn 1 km, mòi tran dja 20 ngUdi bó trd eho nhau. Ngày 18 thàng 5 nàm 1947. djch vào phà càn. De tao thè bàt ngò. ta dành vào lue chùng quay trd ve. Lue 15 giò khòng phà dxióc càn. tàu dich quay trd ve. ta eho thuy lòi nò, tàu Latoniàng chini tai chò. Bò dòi ta xung phong ehiém tàu. - Uy ban Khàng chién tinh dà huy dòng hàng ngàn dàn eòng dàp dàp, tàt can song, thu hàng tram sùng, eó 3 khàu trong lièn 13. 21 ly. 2 trung lièn. 2 sùng cól va toàn bò trang thièt bj eùa tàu. Mày tàu ta mang sang Thài Lan bàn de mua vù khi. Tran Mudng Diéu dà thè hién rò sue manh to lón eùa ehién t r a n h nhàn dàn. (Theo Ljeh sù quàn su Minh Hai) CHIÉN THÀNG NHj NGUY$T De xoay chuyén lai tinh thè. tai Minh Hai (Bae Lièu - Cà Mau), dich lièn tièp md càc tran càn Idn vào hàu phUdng eùa ta. 102
- Ngày 25 thàng 5 nàm 1953, mot trung doàn djch, eó thuy quàn va khòng quàn yém trd, do dai tà Loduyeh chi huy, dùng yéu tò'bàt ngò dà càn qua Chù Chi, Chd Hói, Huyén Sù, Thói Bình, Cài Tàu. Chùng dà dot nhà eùa, tài san, phà hoai vUdn tUdc, hoa màu eùa nhàn dàn. TrUóc tinh hình nhu vày, ta trién khai lue lUdng phue kich, dòn djch tu Nhj Nguyét tói Vàm sàng Dòi Cuòng. Sd chi huy eùa ta dàt d Bào Vùng xà Tàn Hung. Khi dich Ipt vào ò phue kich, vói yéu tò bàt ngò, ta dành ehiém 5 tàu dich, tièu diét eà quàn trèn bò, duói song, kèt qua ta dà loai khòi vóng ehién dàu 500 tén djch, thu nhiéu vù khi. Chién thàng Nhj Nguyét làm nhàn dàn phàn khdi. Day là tran càn lón nhàt eùa djch vào vùng càn eù eùa ta d Minh Hai (Bae Lièu - Cà Mau). Chién thàng Nhj Nguyét là mot buóc ngoàt lón dành dàu tbòi ky ta giành lai thè chù dòng trèn chién trUdng Tày Nam Bò, thùe day phong trào du kich tién lèn ve mpi màt. {Theo tài liéu quàn sU va tài liéu Lich sù Dàng Minh Hai) 103
- BÀI 10 CÀ MAU - KHU TÀP KÉT 200 NGÀY DÉM (28/8/1954-1 a/3/1955) 1. Dàc diém tinh hình Cupe khàng ehién ehóng thUe dàn Phàp két thùe thàng Idi. Theo tinh thàn Hiép djnh Gidnevd, mién Bàc hoàn toàn giài phóng, mién Nam tu vi tuyén 17 trd vào tam thdi do quàn dòi Phàp va nguy quyén quàn ly de tién tói hai nàm sau. tóng tuyén eù thóng nhàt dàt nUóc. Do dò, lUe lUdng khàng ehién eùa ta d mién Nam phài tàp két ra Bàc. Lénh ngùng bàn dòi vói Nam Bó bàt dàu tu 7 gid sàng ngày 11 thàng 6 nàm 1954. Cà Mau dupe chon làm khu vyc tàp két tam thdi 200 ngày. Ngày 27/7/1954, quàn dòi Lièn hiép Phàp cùng càc ed quan hành ehinh cai trj dà rùt khòi thj tran Cà Mau, Tàc Vàn de ta tiép quàn. Quàn dòi, ehinh quyén ta d mién Tày va mot phàn eùa Nam Bó tàp két ve day de chuyèn quàn ra Bàc. Già dinh bó dòi va càn bó, dòng bào yèu nude va hàm mò khàng chién ò càc vùng bj tam chiém, d càc thành phò, thj xà cùng kéo ve Cà * lau dòng dào de gap gd, chia tay vói càc ehién sì trUóc khi lèn duòng ra Bàc. vui nhu ngày hói. Cùa KÓng Ong Dóc là mot trong nhùng ben tàp kèt lón dua càc càn bó. chièn sì va con em Cà Mau cùng nhu Nam lip 104
- xuòng tàu tàp két ra Bàc. Co thè nói, tu cuòi nàm 1954 dén nàm 1955, cùa song Òng Dóc là diém nói giùa Cà Mau vói mién Bàc, vói Bàc Ho. 2. Mot so' hoat dòng cùa chinh quyén càch mang trong 200 ngày dém ò Cà Mau Ngày 25 thàng 7 nàm 1954, Uy ban quàn chinh Cà Mau thành làp. do dòng ehi Nguyen Ky Hoàng làm Chù tjch. Uy ban eó nhiém vu tiép nhàn va quàn ly khu vUe tàp két cho dén khi bàn giao lai eho dòi phUdng theo quy djnh. De phàt huy thàng Idi, biéu thj khi thè eàch mang, ngày 26 thàng 8 nàm 1954, gàn 2 van dòng bào tu càc huyén Ngpc Hién, Tran Vàn Thdi va càc xà quanh Cà Mau trUdng bang, eò, dòi ngù chinh té tuàn hành tran ngàp càc duòng phò tién ve san vàn dóng du mit tinh, là dai ky nén dò sao vàng nàm cành tung bay kiéu hành trong nàng som mùa thu va nhùng tàm bang lón mang càc dòng chù dò thàm: "Hoan ho hoà bình làp lai d Dóng Dudng!" "Dàng Lao dóng Viét Nam muón nàmi" "Ho Chù tjch muón nàm!" "Nuóc Viét Nam dòc làp, thòng nhàt, dàn chù, hoà bình muón nàm!" Tinh hình mói tuy eó nhùng thuàn Idi ed bàn, khi thè eàch mang dàng lèn manh me khàp nòng thòn. dò thj; niém phàn khdi, tu hào tran ngàp trong càn bò dàng vièn, lue lUdng vù trang, dén tùng ngUÒi dàn yèu nUóc. nhung buóc dàu cùng này sinh nhùng khó khan, phùc tap do àm mUu cùa djch phà hoai Hiép djnh... Vi vày, Dàng bò dà phàt dòng sàu ròng trong càn bò va quàn ehùng nhàn thùe tinh thàn, nói dung càc diéu khoàn eùa Hiép djnh, nhiém vu. phUdng chàm, 105
- sach lupe mói cùa Dàng, tiép tue cùng eó vùng chàc vùng giài phóng ve mpi màt, xày dùng càn eù làm chò dUa cho cupe dàu tranh sàp tói. Dòng thdi khan trUdng xày dUng che dò mói eùa ta d nhùng ndi vùa tiép quàn de cùng co long tin làm ed ' * * * sd ehinh tri. tu tUdng sau này; sàp xép, tò chùe, chuyén huóng ehién lUdc boat dòng cho phù hdp tinh hình, diéu kién, khà nàng cùa càch mang trong giai doan mói. Chinh quyén ta tièp tue tam càp. tam giao 12.000 ha ruòng dàt eho 3.600 ho nòng dàn va càp giày ehùng nhàn quyén sd hùu eho tùng già dinh de làm ed sd phàp ly dàu tranh vói djch. Dàc biét chinh quyén con dành ra hàng ngàn hecta dàt càp eho nhàn dàn lao dòng d thj tran Cà Mau, Tàc Vàn va ra lènh xuàt trèn 10.000 tàn gao, lùa trong kho, hàng van dòng bae Dòng Dudng de cùu trd nhùng già dinh lao dòng nghèo dói. Rat nhiéu nhà eùa eùa nhàn dàn d nòng thòn bj ehièn tranh tàn phà va xóm lao dòng dò thj dò nàt do ehinh sàch bàn cùng hoà cùa djch dà dUde ehinh quyén, doàn thè va bò dòi vàn dòng dóng góp eày là tu sua, càt lai mói eho nhàn dàn. dà giai quyét eho hàng tram ngUdi lao dòng song d via he, gàm eàu eó ndi nUdng tua. Chinh quyén dja phUdng dà dUa nhiéu càn bó chuyèn mòn dèn trUe tièp dào tao va bòi dUdng dòi ngù giào vièn, y té, ho sinh, vàn còng, vàn nghé phue vu tàn xóm àp, phò, phuòng. Chi trong thdi gian ngàn, ta dà xày dung dUcic 48 truòng hoc. 2 4 nhà bào sanh. tram y té. tò chùe trèn 200 lóp bình dàn hpc vu, dà xoà nan mù chù cho 75% so ngUdi khòng biét dpe. khòng biét viét. Sd Y té Nam Bò con tàng cUÒng bàc * sì. y sì trUe tiép dén càc tram y té de khàm bénh va diéu tri trèn 10.000 lUdt ngUÒi, tri dUde nhiéu càn bénh hiém nghèo. Rièng tai thj tran C^à Mau. hàng tram ngUdi tu vùng Phàp ehiém dóng d càc tinh khàc cùng tìm dèn de diéu trj va d lai 106
- * * ' ^ nhiéu ngày, dUde chùng kién tàn màt cupe song trong khòng khi hoà bình, tu do Phong trào ve sinh tày uè dUde bò dòi làm nòng còt dà thu hùt càc tàng lóp nhàn dàn thi tran tham già; nao vét mUdng rành, dpn dep ràc rUdi, tày uè ndi còng cóng, làm thèm kinh rach, tu sua he thòng dién nuóc cho càc xóm lao dòng. Vàn nghé, thè due thè thao phàt trién ràm rò. sòi noi, nhiéu san vàn dòng dUde dUng lén, bó dói, thanh nièn tò chùe giao hùu d càc san dUde dòng ngUdi xem eò vù. Càc dpi vàn còng, vàn nghé, chiéu phim luu dòng, nhiéu dòi làn, dpi mùa cùa thiéu nhi, mang Idi ca tièng hàt dén tàn xóm àp ngày dèm nói tièp nhau khòng ngót. Chinh quyén tò chùe mit tinh mùng còng, bào còng, trao tàng bang khen, giày khen, tuyèn dUdng còng trang cùa Chinh phù Viét Nam dàn chù cóng hoà cho càc già dinh, tàp thè, eà nhàn eó còng vói càch mang, thUdng binh, liét sì..., dòng thdi eó chinh sàch chàm lo dòi vói già dinh eó ngUdi di tàp kèt, nèn ngUdi di, kè d lai déu phàn khdi bua hen hoàn thành nhiém vu. Dàng bò va chinh quyén dja phudng tò chùe nhiéu ndi dòn tiép nòng bau thàn nhàn cùa càn bó, bó dòi dang eó màt trong càc khu vUe tàp két nhu dòn ngUdi thàn eùa minh. Hàng ngàn ngUÒi màc dù dang song trong vùng djch kiém soàt d càc thành phò, thj xà cùng dèn dUa tién ngUdi di tàp kèt. Gò nhùng nguòi dùng dàu càc dàng phài, tòn giào, tri thùe, tu san cùng dèn nhìn tàn màt che dò Uu viét cùa càch mang, khi dèn hp rat thiét tha vói cupe song mói va khi ve hp mang theo sU luyèn tièc. Càc ben xe, ben tàu d Cà Mau tàp nàp hành khàch di lai, Cà Mau lue nào cùng nhu ngày hòi va tràt tu an toàn dUde dàm bào. Cupe song d Cà Mau thàt tu do, viéc giao luu bang hoà giùa nòng thòn va thành thj de dàng, dà thu hùt nguòi tu ndi khàc dèn làp nghiép; thUdng mai phàt trién, tiéu thù eòng nghiép vUdn lèn, dàn so thj tran Gà Mau tàng lèn rat nhanh. ThUdng nhàn càc tinh, thành ve day mua bàn, do dò thj tran 107
- Cà Mau trd thành trung tàm ehinh trj. kinh té cùa tinh lue bay giò. Càc chuyén tàu chuyén quàn tàp két ra mién Bàc nhò neo rdi ben. hàng ngàn cành tay vày ehào tam biét day luu luyèn, ké d, nguòi di déu mang trong long y chi quyét tàm hoàn thành nhiém vu vinh quang va tran day bua ben: ngày mai Nam - Bàc sum hpp. Ngay sau dò, nhàn dàn Cà Mau l^i bude vào cupe chién dàu mói, vói niém tin tUdng sàt dà vào thàng Idi cuòi cùng. 3. Y nghìa thàng Ieri - Chinh quyén eàch mang ra sue thUe hién càc chù trUdng chinh sàch cùa Dàng, n h à n dàn Cà Mau dUdc s o n g t r o n g nhùng ngày hoà bình, dóc làp, tu do, hanh phùe. Thành tUu xày dUng cupe .song mói chUa nhiéu nhUng y nghìa ehinh trj rat lón. Nhàn dàn trong tinh va nhàn dàn càc ndi ve day dà khàng djnh con dUdng àm no hanh phùe ma Dàng huóng dàn eho minh di tói là dùng. - Thàt ky diéu biét bao, tu mot thj tran day rày eòng sU, kho tàng, càn eù quàn sU eùa djch, kinh tè nghèo nàn, bang hoai ve vàn hoà, xà bòi do thUe dàn de lai, sau 200 ngày, thdi gian thàt là ngàn ngùi, do ehinh quyén eàch mang quàn ly, bò màt thj tran Cà Mau hoàn toàn thay dòi, tao ra mot bue tranh sinh dòng, tièu bièu eho che dò mói do Dàng ta mang lai. - Uy tin va ành huóng cùa càch mang ngày càng sàu róng, eó y nghìa chinh tri vò cùng to lón, vùa làm ed sd hi^n thue phong phù de dàp tan nhùng luàn diéu tuyèn truyén xuyèn tac bi òi sau này cùa My - nguy. - Trong nhùng nàm 1930, Cà Mau là mot trong nhùng cài nói cùa càch mang; trong cupe khàng chién chòng thUe dàn 108
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học