Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài
Vai trò của kiểm toán độc lập
trong việc kiểm tra,kiểm soát
các doanh nghiệp Việt Nam
hiện nay
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
A. Lêi më ®Çu
ChØ c¸ch ®©y vµi n¨m, khi nãi ®Õn kiÓm to¸n nhiÒu ngêi kh"ng biÕt
®Êy lµ nghÒ g× vµ lµm viÖc g×.Nhng trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y nhiÒu ngêi
®· coi nghÒ kiÓm to¸n nh mét nghÒ cã "gi¸" trong x· héi.§iÒu ®ã chøng tá
sù ph¸t triÓn vît bËc cña ngµnh nghÒ nµy hiÖn nay,®Æc biÖt lµ c¸c c"ng ty
kiÓm to¸n ®éc lËp.Khi t×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp em tù ®Æt ra c©u hái:
kiÓm to¸n ®éc lËp võa lµ mét doanh nghiÖp nhng l¹i cã kh n¨ng cung cÊp
dÞch vô x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp
kh¸c.T¹i sao kiÓm to¸n l¹i cã vai trß ®ã? vai trß nµy ®îc thùc hiÖn nh thÕ
nµo,dùa trªn c¸c qui ®Þnh ph¸p lý nµo trong nÒn kinh tÕ níc ta?...ChÝnh v×
vËy em ®· chän ®Ò tµi cho ®Ò ¸n mon häc cña m×nh lµ:
Vai trß cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
Dùa trªn kiÕn thøc ®· ®îc häc trong m"n häc Lý thuyÕt kiÓm to¸n
cïng víi viÖc tù nghiªn cøu thªm trong c¸c tµi liÖu chuyªn ngµnh,c¸c v¨n bn
ph¸p qui nhµ níc ®· ban hµnh...còng nh sù híng dÉn tËn t×nh cña gi¸o viªn
híng dÉn,em thùc hiÖn bµi viÕt nµy ®Ó nh"m tr lêi c¸c c©u hái ®· ®Æt ra còng
nh thùc hiÖn nguþªn väng ®îc trang bÞ kÜ hn vÒ c¸c kiÕn thøc cña bé m"n
m×nh ®ang theo häc.
Bµi viÕt cßn rÊt nhiÒu sai sãt do sù h¹n hÑp vÒ kiÕn thøc vµ thêi gian
nghiªn cøu nªn em rÊt mong sù nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña c¸c thÇy c".Em xin
ch©n thµnh cm n sù híng dÉn nhiÖt t×nh mang tÝnh ®Þnh híng cña GS.TS
NguyÔn Quang Quynh ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
§Ò ¸n gåm ba phÇn:
I. C së lÝ luËn chung.
II. Vai trß cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay.
III. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,
kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vµ mét sè gii ph¸p n©ng cao
vai trß nµy.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
B. Néi dung
I.C së lÝ luËn chung:
1. C së lÝ luËn vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp:
Cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ kiÓm to¸n nhng néi dung cña chóng kh¸ thèng
nhÊt.Mét trong nh÷ng kh¸i niÖm ®ã lµ kh¸i niÖm do Alvin A.Arens ®a ra
"KiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh mµ theo ®ã mét c¸ nh©n ®éc lËp,cã quyÒn thu thËp vµ
®¸nh gi¸ c¸c b"ng chøng vÒ c¸c th"ng tin sè lîng cã liªn quan ®Õn mét tæ
chøc kinh tÕ cô thÓ nh"m môc ®Ých x¸c ®Þnh vµ b¸o c¸o møc ®é phï hîp gi÷a
c¸c th"ng tin sè lîng ®ã víi c¸c chuÈn mùc ®· ®îc x©y dùng".
KiÓm to¸n ®éc lËp lµ mét lo¹i h×nh kiÓm to¸n ®îc ph©n theo chñ thÓ kiÓm
to¸n (ngoµi ra cßn cã kiÓm to¸n nhµ níc vµ kiÓm to¸n néi bé).KiÓm to¸n ®éc
lËp lµ mét tæ chøc kinh doanh dÞch vô kiÓm to¸n vµ t vÊn theo yªu cÇu cña
kh¸ch hµng .KiÓm to¸n ®éc lËp lµ ho¹t ®éng ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ
trêng.§©y lµ lo¹i h×nh dÞch vô ®îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ bo hé,®îc qun lý
chÆt chÏ bëi c¸c hiÖp héi chuyªn ngµnh vÒ kÕ to¸n.Quan hÖ gi÷a chñ thÓ vµ
kh¸ch thÓ kiÓm to¸n lµ quan hÖ mua b¸n dÞch vô,®n vÞ kinh tÕ ®îc kiÓm to¸n
phi tr phÝ dÞch vô cho kiÓm to¸n viªn theo ho¹t ®éng kiÓm to¸n - ®©y lµ ®iÓm
kh¸c biÖt gi÷a kiÓm to¸n ®éc lËp víi kiÓm to¸n nhµ níc vµ kiÓm to¸n néi bé.
C¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp lµ ®éi ngò hµnh nghÒ chuyªn nghiÖp cã kÜ n¨ng
nghÒ nghiÖp vµ ®¹o ®øc vµ phi tri qua k× thi quèc gia ®Ó ®¹t chøng chØ kiÓm
to¸n viªn ®éc lËp theo qui ®Þnh.Kh¸ch thÓ cña kiÓm to¸n ®éc lËp bao gåm: c¸c
doanh nghiÖp vµ xÝ nghiÖp t,c¸c doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi,c¸c hîp t¸c x· vµ doanh nghiÖp cæ phÇn,c¸c chng tr×nh dù ¸n cã vèn
®Çu t ngoµi ng©n s¸ch nhµ níc.Ngoµi ra cã mét kh¸ch thÓ tù nguyÖn víi sè
lîng ngµy cµng t¨ng ë níc ta:®ã lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc.KiÓm to¸n
®éc lËp ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.Ngoµi ra
theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng,kiÓm to¸n ®éc lËp cßn cã thÓ kiÓm to¸n ho¹t
®éng,kiÓm to¸n tu©n thñ hoÆc tiÕn hµnh c¸c dÞch vô t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nh t vÊn vÒ thuÕ,t vÊn vÒ ®Çu t,lËp b¸o c¸o tµi chÝnh,cung cÊp c¸c phÇn
mÒm kÕ to¸n...
Còng nh kiÓm to¸n nãi chung kiÓm to¸n ®éc lËp cã hai chøc n¨ng.Chøc n¨ng
x¸c minh tÝnh trung thùc hîp lý,hîp ph¸p cña c¸c nghiÖp vô hoÆc viÖc lËp c¸c
bng khai tµi chÝnh.Sn phÈm cña chøc n¨ng nµy lµ "b¸o c¸o kiÓm to¸n".Chøc
n¨ng thø hai lµ bµy tá ý kiÕn,®îc hiÓu réng víi ý nghÜa c vÒ khèi lîng vµ
chÊt lîng th"ng tin.Chøc n¨ng nµy thÓ hiÖn còng kh¸c nhau gi÷a c¸c kh¸ch
thÓ kiÓm to¸n,c¸c c së ph¸p lý,kinh tÕ kh¸c nhau.Sn phÈm cña chøc n¨ng nµy
lµ "th qun lý".Víi bn chÊt vµ chøc n¨ng nµy kiÓm to¸n ®éc lËp phi thùc hiÖn
mäi ho¹t ®éng kiÓm tra,kiÓm so¸t nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thùc tr¹ng tµi
sn,c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh vµ sù phn ¸nh cña nã trªn sæ s¸ch kÕ to¸n cïng hiÖu
qu ®¹t ®îc.Nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp chÝnh lµ c¸c kh¸ch thÓ chñ yÕu cña
kiÓm to¸n ®éc lËp vµ kiÓm to¸n ®éc lËp cung cÊp dÞch vô kiÓm tra t×nh h×nh
ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp theo nhu cÇu tù nguyÖn cña c¸c doanh nghiÖp
®ã.
2.C së lÝ luËn vÒ kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay:
§Ó hiÓu c së lÝ luËn cña kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn
nay tríc hÕt ta cÇn hiÓu kiÓm tra,kiÓm so¸t lµ g×?§Çu tiªn ta cã thÓ kh¼ng
®Þnh kiÓm tra,kiÓm so¸t lµ mét chøc n¨ng cña qun lý.Nã kh"ng phi lµ mét
pha,mét giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh qun lý mµ nã g¾n víi mäi pha cña qu¸ tr×nh
®ã.NÕu qu¸ tr×nh qun lý ®îc thùc hiÖn trªn c tÇm vi m" vµ vÜ m" th× kiÓm
tra,kiÓm so¸t còng g¾n víi mçi ph¹m vi ®ã.Tuy nhiªn víi ý niÖm kiÓm so¸t lµ
viÖc xem xÐt n¾m lÊy vµ ®iÒu hµnh ®èi tîng qun lý th× kiÓm so¸t thêng tån
t¹i phæ biÕn hn ë tÇm vi m".Trong khi ®ã kiÓm tra thêng ®îc hiÓu lµ viÖc
xem xÐt mét vÊn ®Ò cô thÓ theo thø bËc(tõ trªn xuèng díi).Víi quan niÖm ®ã
kiÓm tra ®îc tån t¹i phæ biÕn hn ë tÇm vÜ m".Trë l¹i víi ®Ò tµi lµ viÖc kiÓm
tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ta lÇn lît lµm râ nh÷ng c
së lÝ luËn cña nã b"ng c¸ch tr lêi c¸c c©u hái.C©u hái ®Çu tiªn lµ t¹i sao cÇn
kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay?Víi bÊt cø mét quèc
gia nµo th× viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t mäi thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trong
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nÒn kinh tÕ còng hÕt søc quan träng.Trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam - mét níc ®i
lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ sn xuÊt nhá th× nhiÖm vô
nµy cµng cã ý nghÜa cÊp thiÕt vµ l©u dµi.V× theo Lªnin "sn xuÊt nhá hµng
ngµy,hµng giê ®Î ra chñ nghÜa t bn vµ giai cÊp t sn trªn qui m" lín.Sn xuÊt
nhá trong chñ nghÜa t bn hay trong chñ nghÜa x· héi ®Òu cã lu"n t×m c¸ch
trèn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña nhµ níc".§Ó ®m bo nÒn kinh tÕ lu"n theo ®óng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa th× sù ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc së h÷u dÉn ®Õn
sù ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®ßi hái phi cã c¸c biÖn ph¸p vµ c"ng cô
kiÓm so¸t tµi chÝnh chÆt chÏ ®Ó ®a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®i theo ®óng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa.C©u hái thø hai lµ viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh
nghiÖp bÞ chi phèi bëi nh÷ng nh©n tè nµo?Nh©n tè ®Çu tiªn lµ ph©n cÊp qun lÝ
chi phèi c¸ch thøc kiÓm tra,kiÓm so¸t.XÐt ë tÇm vÜ m",nhµ níc lµ chñ thÓ
kiÓm tra,kiÓm so¸t trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp sö dông vèn vµ kinh phÝ tõ
ng©n s¸ch nhµ níc; lµ chñ thÓ kiÓm tra,kiÓm so¸t gi¸n tiÕp ®èi víi mäi doanh
nghiÖp kh¸c ho¹t ®éng b"ng ng©n s¸ch riªng cña m×nh.XÐt ë tÇm vi m",kiÓm
tra,kiÓm so¸t diÔn ra ë nh÷ng doanh nghiÖp.Nh÷ng doanh nghiÖp nµy mét mÆt
chÞu sù kiÓm tra trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña nhµ níc mÆt kh¸c phi tiÕn hµnh
kiÓm tra,kiÓm so¸t bn th©n doanh nghiÖp m×nh.Nh©n tè thø hai lµ h×nh thøc së
h÷u chi phèi chñ thÓ kiÓm tra kiÓm so¸t.Chñ thÓ kiÓm tra cã thÓ kh¸c nhau víi
c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u t
nh©n.Nh©n tè thø ba lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng chi phèi híng kiÓm tra,kiÓm
so¸t.§èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh môc tiªu lµ lîi nhuËn th×
kiÓm tra,kiÓm so¸t híng tíi viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu sö dông vèn,lao ®éng,tµi
nguyªn.Ngoµi ra cßn nhiÒu nh©n tè chi phèi n÷a nhng ta chØ xem xÐt nh÷ng
nh©n tè chÝnh trªn.
Nh vËy cã thÓ nãi kiÓm to¸n ®éc lËp võa lµ mét doanh nghiÖp võa cã
vai trß kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay.VÊn ®Ò nµy
sÏ ®îc lµm râ hn trong nh÷ng phÇn sau cña bµi.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
II. Vai trß cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay:
1.ViÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ®ang cã sù ®æi míi trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng:
Theo luËt doanh nghiÖp ViÖt Nam "doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ ®îc
thµnh lËp nh"m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh,nghÜa lµ thùc
hiÖn mét sè hoÆc tÊt c c¸c c"ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t tõ sn xuÊt ®Õn tiªu
thô sn phÈm vµ thùc hiÖn dÞch vô trªn thÞ trêng nh"m môc ®Ých sinh
lêi".Doanh nghiÖp ë ViÖt Nam cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc nhÊt
®Þnh.C¨n cø vµo ph¹m vi tr¸ch nhiÖm tµi sn cña doanh nghiÖp víi kÕt qu kinh
doanh cã thÓ chia doanh nghiÖp thµnh doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
vµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm v" h¹n.C¨n cø vµo h×nh thøc së h÷u tµi sn
cña doanh nghiÖp cã thÓ chia thµnh doanh nghiÖp nhµ níc,doanh nghiÖp t
nh©n,c"ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,c"ng ty cæ phÇn,c"ng ty cã vèn ®Çu t níc
ngoµi...C¨n cø vµo qui m" cã thÓ chia thµnh doanh nghiÖp lín,doanh nghiÖp
võa vµ nhá.Nh vËy lµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng ®ßi
hái mét sù qun lý khoa häc,hÖ thèng ®Ó ®a tÊt c c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp
nµy ®i theo ®óng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
KiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ®îc quan t©m ngay tõ thêi kú b¾t ®Çu
x©y dùng ®Êt níc.Trong thêi kú c chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung,c"ng t¸c kiÓm
tra,bé m¸y kiÓm tra còng ®îc tæ chøc phï hîp víi nh÷ng qui chÕ ®ã: Nhµ
níc víi t c¸ch lµ ngêi qun lý vÜ m" ®ång thêi lµ ngêi së h÷u n¾m trong
tay toµn bé c"ng t¸c kiÓm tra nãi chung,kiÓm so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn chñ
yÕu th"ng qua tù kiÓm tra cña kÕ to¸n.KiÓm tra cña Nhµ níc chñ yÕu thùc
hiÖn th"ng qua xÐt duyÖt hoµn thµnh kÕ ho¹ch,xÐt duyÖt quyÕt to¸n vµ thanh
tra theo vô viÖc.Tõ khi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ theo c chÕ thÞ trêng viÖc kiÓm
tra,kiÓm so¸t doanh nghiÖp ®· cã nhiÒu thay ®æi.NÕu nh tríc ®©y doanh
nghiÖp ho¹t ®éng theo kÕ ho¹ch,ph¸p lÖnh th× hiÖn nay c¸c ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c qui luËt cung cÇu,do ®ã hiÖn nay viÖc kiÓm
tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp lµ híng tíi viÖc doanh nghiÖp cã chÊp hµnh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ph¸p luËt trong ho¹t ®éng sn xuÊt kinh doanh còng nh c¸c ph¸p luËt vÒ qun
lý,vÒ thuÕ...do Nhµ níc qui ®Þnh hay kh"ng.Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc tríc ®©y
kiÓm tra,kiÓm so¸t doanh nghiÖp lµ kiÓm tra,kiÓm so¸t trùc tiÕp vµ thêng
xuyªn,toµn diÖn th× hiÖn nay phng ph¸p ®ã trë thµnh sù phiÒn hµ cho doanh
nghiÖp.Râ rµng ®æi míi c"ng t¸c kiÓm tra,kiÓm so¸t lµ mét yªu cÇu kh¸ch
quan vµ cÇn thiÕt nhng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ phi ®æi míi nh thÕ nµo? Phng ch©m
nhÊt qu¸n trong ®æi míi c"ng t¸c kiÓm tra,kiÓm so¸t doanh nghiÖp lµ ®m bo
mét hµnh lang ph¸p lý cho sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng vµ lµnh m¹nh gi÷a c¸c
doanh nghiÖp bo vÖ lîi Ých cña Nhµ níc vµ x· héi.§ång thêi ®æi míi c"ng t¸c
kiÓm tra,kiÓm so¸t còng phi gim thiÓu sù phiÒn hµ cho c¸c doanh nghiÖp bÞ
kiÓm tra,kiÓm so¸t,kh"ng lµm nh hëng tíi ho¹t ®éng sn xuÊt kinh doanh b×nh
thêng ®óng ph¸p luËt cña doanh nghiÖp ®ã.BÊt k× doanh nghiÖp nµo trong c
chÕ thÞ trêng ®Òu cã tÝnh ®éc lËp trong ho¹t ®éng sn xuÊt kinh doanh.TÝnh
®éc lËp ë ®©y kh"ng chØ thÓ hiÖn quyÒn mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña doanh
nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng sn xuÊt kinh doanh mµ ph¸p luËt kh"ng
cÊm vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng cña m×nh.Do ®ã ®Ó
gim thiÓu rñi ro th"ng tin,rñi ro ph¸p lý th× tÊt yÕu doanh nghiÖp phi tù hoµn
thiÖn ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm tra,kiÓm so¸t néi bé.MÆt kh¸c doanh
nghiÖp ho¹t ®éng trong c chÕ thÞ trêng phi chÞu c chÕ gi¸m s¸t,kiÓm tra cña
mét chñ thÓ ®Æc biÖt lµ nhµ níc vµ nhiÒu ®èi tîng kh¸c n÷a nh ng©n
hµng,®èi t¸c,kh¸ch hµng,chñ nî,ngêi lao ®éng...vµ cña bn th©n c¸c doanh
nghiÖp.Trong cuèn s¸ch Lªnin bµn vÒ kiÓm kª,kiÓm so¸t cã cho r"ng trong
thêi kú míi cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp "cø bu"n b¸n ®i,cø lµm giµu
®i nhng phi trung thùc,phi nép nh÷ng b¸o c¸o x¸c thùc vµ chÝnh x¸c...kh"ng
®îc phÐp cã sù vi ph¹m nµo c¸c ®¹o luËt".
Tãm l¹i trong c chÕ míi cÇn kiÓm tra tÝnh tin cËy trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh
mµ c¸c doanh nghiÖp lËp.Mét nhu cÇu míi xuÊt hiÖn lµ cÇn h×nh thµnh mét tæ
chøc cã ®ñ tÝnh ®éc lËp,kh¸ch quan ®Ó thùc hiÖn c"ng t¸c kiÓm tra sau ®ã cung
cÊp sù ®m bo vÒ tÝnh tin cËy cña c¸c b¸o c¸o do doanh nghiÖp ®a ra cho Nhµ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
níc,cho c¸c bªn quan t©m vµ bn th©n c¸c doanh nghiÖp.KiÓm to¸n ®éc lËp ra
®êi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy.
2.Vai trß cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay:
2.1.Sù h×nh thµnh cña kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt
kh¸ch quan:
ViÖt Nam,kiÓm to¸n mµ ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n ®éc lËp xuÊt hiÖn vµ ph¸t
triÓn cïng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,ngµy cµng cã vai trß vµ
®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.Cã nhiÒu ngêi cho r"ng kiÓm
to¸n ë níc ta xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸p lý b¾t buéc chø kh"ng phi tÊt yÕu lµ
sn phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.Trong luËt ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam
qui ®Þnh " B¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t
níc ngoµi phi ®îc mét tæ chøc kiÓm to¸n hîp ph¸p ë ViÖt Nam kiÓm tra,x¸c
nhËn tríc khi nép cho SCCI( bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t )vµ c quan thuÕ".Theo
th"ng t sè 73TC/TCDN ngµy 12/11/1996 b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
phi ®îc kiÓm to¸n ®éc lËp hoÆc kiÓm to¸n néi bé x¸c nhËn tríc khi c"ng
bè.HoÆc theo qui ®Þnh cña uû ban chøng kho¸n nhµ níc th× b¸o c¸o tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp ®¨ng kÝ t¹i thÞ trêng chøng kho¸n phi ®îc kiÓm to¸n x¸c
nhËn.§èi víi doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸,b¸n,kho¸n,cho thuª còng
phi cã kiÓm to¸n x¸c nhËn b¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c ph¸p lý yªu cÇu c¸c doanh
nghiÖp phi ®îc kiÓm to¸n ®· dÉn ®Õn sù hiÓu lÇm r"ng c së ra ®êi hoÆc sù cÇn
thiÕt cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong nÒn kinh tÕ lµ do c¸c qui ®Þnh ph¸p
lý.Trªn thÕ giíi c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn,còng nhiÒu ngêi cho r"ng
kiÓm to¸n tån t¹i lµ do chÝnh c¸c qui ®Þnh ph¸p lý b¾t buéc.Nhng nhiÒu c"ng
tr×nh nghiªn cøu,kho s¸t thùc tÕ cho thÊy kiÓm to¸n tån t¹i ®éc lËp vµ cã tríc
khi c¸c qui ®Þnh ph¸p lý yªu cÇu c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp phi ®îc
kiÓm to¸n x¸c nhËn.Níc Mü ho¹t ®éng kiÓm to¸n cã tríc khi c¸c chuÈn
mùc kiÓm to¸n ra ®êi.Nh vËy nhu cÇu vÒ kiÓm to¸n do thÞ trêng t¹o ra.
C¸c nghiªn cøu cho thÊy r"ng nhu cÇu kiÓm to¸n xuÊt hiÖn khi cã sù
t¸ch biÖt gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn qun lý,quyÒn khai th¸c kinh doanh c¸c
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tµi sn,tiÒn vèn tõ h×nh thøc nh÷ng h×nh thøc ®n gin khi c¸c thng gia ®a c¸c
tµi sn cña m×nh cho ngêi kh¸c qun lý kinh doanh cho ®Õn c¸c h×nh thøc phøc
t¹p,hoµn thiÖn hn lµ h×nh th¸i c¸c c"ng ty cæ phÇn-trong ®ã c¸c cæ ®"ng kh"ng
trùc tiÕp qun lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c"ng ty mµ do mét nhãm c¸c qun lý
®¹i diÖn thùc hiÖn chøc n¨ng qun lý kinh doanh.Khi ®ã ngêi chñ së h÷u cã
nh÷ng nghi ng¹i vÒ viÖc c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh do ngêi qun lý lËp kh"ng phn
¸nh trung thùc vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu kinh doanh hoÆc Ýt ra thiÕu tÝnh
kh¸ch quan.Trong thùc tÕ hÇu nh kh"ng phi mäi chñ së h÷u,cæ ®"ng cã ®iÒu
kiÖn vµ kh n¨ng so¸t xÐt c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña c"ng
ty.Khi ®ã c¸c chñ së hu cÇn c¸c gii ph¸p ®Ó cã c së tin tëng c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh do nhµ qun lý lËp ra lµ phï hîp víi nguyªn t¾c kÕ to¸n chung vµ bo vÖ
quyÒn lîi cña ngêi qun lý.KiÓm to¸n ®éc lËp ra ®êi còng nh mét gii ph¸p
®m bo cho ngêi së h÷u vÒ sù tin cËy cña nh÷ng th"ng tin do nhµ qun lý cung
cÊp.
KiÓm to¸n ®éc lËp h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë miÒn nam ViÖt Nam tõ
tríc n¨m 1976 cã v¨n phßng cña c¸c c"ng ty hµng ®Çu thÕ giíi nh Arthur
Andersen,SGV...Sau khi ®Êt níc thèng nhÊt ho¹t ®éng cña nh÷ng v¨n phßng
nµy kh"ng cßn phï hîp trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung lóc bÊy
giê.ViÖc kiÓm tra th"ng tin thêi k× nµy mang tÝnh tu©n thñ lµ chñ yÕu.C¸c
th"ng tin nµy lµ c së ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ x©y dùng kÕ
ho¹ch cho giai ®o¹n tiÕp theo.MÆt kh¸c trong giai ®o¹n nµy kh"ng mét tæ chøc
kinh tÕ nµo ®îc xem lµ ®éc lËp ®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña kiÓm
to¸n.V× vËy thêi k× nµy kh"ng xuÊt hiÖn nhu cÇu kiÓm to¸n.
Sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®a d¹ng ®· ®îc
thµnh lËp vµ ph¸t triÓn m¹nh cã ý nghÜa quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ.§ång thêi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh
doanh ®éc lËp.Víi sù chuyÓn ®æi nµy ®· xuÊt hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh
thµnh kiÓm to¸n ®éc lËp.XÐt vÒ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan,do cã sù ®Çu t níc
ngoµi vµo ViÖt Nam tÊt yÕu ph¸t sinh nhu cÇu vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n còng
nh nhu cÇu t vÊn cña c¸c c"ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi.§©ylµ th"ng lÖ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vµ yªu cÇu cña c"ng ty mÑ.VÒ phÝa Nhµ níc còng cÇn phi cã th"ng tin ®¸ng
tin cËy ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®Çu t còng nh thùc hiÖn chøc n¨ng qun lý nhµ
níc trong khi kh"ng thÓ ¸p dông h×nh thøc duyÖt quyÕt to¸n nh ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc.XÐt vÒ ®iÒu kiÖn chñ quan,khi tÝnh chñ ®éng kinh
doanh trong cña c¸c doanh nghiÖp ®îc ph¸t huy c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n
®éc lËp theo ®ã c¸c yªu cÇu th"ng tin kÕ to¸n trung thùc vµ ®¸ng tin cËy lµ hÕt
søc quan träng.C¸c th"ng tin nµy kh"ng chØ phôc cô cho mét ®èi tîng nhµ
níc mµ cßn phôc vô cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c nh ng©n hµng víi t c¸ch
ngêi cho vay,®èi t¸c kinh doanh,kh¸ch hµng,chñ nî ...còng nh chÝnh nhu
cÇu qun lý cña doanh nghiÖp.
Tõ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan trªn,ngµy 13/5/1991 theo giÊy
phÐp sè 957/PPLT cña thñ tíng chÝnh phñ,bé tµi chÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh
thµnh lËp hai c"ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ®Çu tiªn thuéc së h÷u nhµ níc cã tªn
giao dÞch lµ Vaco vµ ASC(nay ®æi thµnh AASC).TiÕp ®ã hµng lo¹t c¸c c"ng ty
kiÓm to¸n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· ra ®êi.Ta cã thÓ kÕt luËn r"ng kiÓm
to¸n ®éc lËp xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
2.2.Vai trß cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qun lý cña
nhµ níc:
Mét c©u hái ®Æt ra lµ vËy kiÓm to¸n ®éc lËp cã vai trß g× trong viÖc kiÓm
tra, kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay?KiÓm to¸n ®éc lËp chÝnh
lµ mét c"ng cô kiÓm tra,kiÓm so¸t trùc tiÕp cña nhµ níc ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp sö dông vèn níc ngoµi;c"ng cô kiÓm tra,kiÓm so¸t gi¸n tiÕp cña nhµ
níc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp sö dông vèn vµ kinh phÝ lÊy tõ ng©n s¸ch nhµ
níc.V× kÕt qu kiÓm to¸n c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi cã tÝnh
ph¸p lý cao vµ ®îc sö dông ®Ó nép cho c¸c c quan chøc n¨ng nhµ níc, trong
khi kÕt qu cña kiÓm to¸n c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cña kiÓm to¸n ®éc lËp
chØ lµ tµi liÖu tham kho nh"m gim bít c"ng viÖc cho kiÓm to¸n nhµ
níc.Ngoµi ra kiÓm to¸n ®éc lËp lµ c"ng cô kiÓm tra,kiÓm so¸t trùc tiÕp cña
doanh nghiÖp víi ho¹t ®éng cña bn th©n doanh nghiÖp ®ã,c"ng cô gi¸n tiÕp
cña nh÷ng tæ chøc,c¸ nh©n sö dông kÕt qu ®ã ®Ó ra quyÕt ®Þnh kinh doanh cña
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
m×nh.§Ó lµm râ hn vai trß nµy cña kiÓm to¸n ®éc lËp ta xem xÐt tíi vai trß cña
kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qun lý cña nhµ
níc.Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c chÕ
thÞ trêng cã sù qun lý cña nhµ níc,th"ng tin tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
kh"ng chØ ®Ó b¸o c¸o cho c quan qun lý nhµ níc ®Ó tæng hîp,®¸nh gi¸ còng
nh kiÓm tra vµ xÐt duyÖt mµ nay c¸c th"ng tin nµy cÇn cho nh÷ng ngêi
®äc,nh÷ng ®èi tîng quan t©m,khai th¸c sö dông cho c¸c quy ®Þnh kinh tÕ:
+ Nh÷ng ngêi cho vay cÇn th"ng tin tµi chÝnh ®¸ng tin cËy vÒ doanh
nghiÖp ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho vay.
+ C quan qun lý nhµ níc còng cÇn sù ®m bo ch¾c ch¾n kÕt qu ho¹t ®éng
do c¸c doanh nghiÖp chÞu thuÕ kª khai lµ ®óng ®¾n ®Ó lµm c së tÝnh thuÕ vµ
®Þnh gi¸ kÕt qu ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp.
+ C¸c nhµ ®Çu t cÇn th"ng tin vÒ doanh nghiÖp tiÒm n¨ng ®Ó cho nh÷ng
quy ®Þnh tèt nhÊt.
+ ThÞ trêng vèn cÇn th"ng tin chÝnh x¸c do c¸c c"ng ty ®¨ng kÝ trªn së
giao dÞch chøng kho¸n cung cÊp vµ coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn c bn ho¹t ®éng cña thÞ
trêng.V× t×nh h×nh tµi chÝnh cña c"ng ty chÝnh lµ c së ®Ó ®Þnh gi¸ cæ phiÕu.
Tuy tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau nhng mäi tæ chøc,c¸ nh©n ®Òu muèn
cã th"ng tin cã ®é chÝnh x¸c cao,tin cËy vµ trung thùc.Tuy nhiªn trong nÒn
kinh tÕ th"ng tin c¸c doanh nghiÖp cã chÝnh s¸ch vµ môc tiªu kinh doanh kh¸c
nhau.C¸c th"ng tin tµi chÝnh mµ hä lËp nªn nh"m phôc vô cho môc ®Ých ®ã vµ
do vËy cã thÓ nh÷ng th"ng tin nµy sÏ kh"ng phn ¸nh ®óng t×nh h×nh tµi chÝnh
trong doanh nghiÖp.MÆt kh¸c cã thÓ do h¹n chÕ cña doanh nghiÖp mµ c¸c b¸o
c¸o tµi chÝnh do bé phËn kÕ to¸n trong doanh nghiÖp lËp kh"ng phï hîp
nguyªn t¾c,chuÈn mùc chung.Rñi ro vÒ sö dông th"ng tin tµi chÝnh kh"ng phn
¸nh ®óng t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp sÏ rÊt lín vµ khã lêng
®îc.KiÓm to¸n cung cÊp cho ngêi sö dông kÕt qu kiÓm to¸n sù hiÓu biÕt vÒ
nh÷ng th"ng tin tµi chÝnh hä ®îc cung cÊp cã ®îc lËp trªn c së c¸c chuÈn
mùc,cã phï hîp qui ®Þnh ph¸p lý liªn quan hay kh"ng,c¸c th"ng tin ®ã cã
trung thùc hîp lý hay kh"ng.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËt ph¸p yªu cÇu ®Ó yªn lßng ngêi sö dông th× c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh
phi ®îc kiÓm to¸n vµ chØ cã c¸c th"ng tin ®îc kiÓm to¸n míi lµ c¨n cø tin
cËy cho viÖc ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh hiÖu qu vµ hîp lý.B¸o c¸o tµi chÝnh göi lªn c
quan thuÕ b¾t buéc phi cã b¸o c¸o kiÓm to¸n kÌm theo mÆc dï kÕt qu tÝnh
thuÕ cña c quan thuÕ vµ c¸c chØ tiªu vÒ thuÕ phn ¸nh trong c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh ®îc kiÓm to¸n nhiÒu khi kh"ng thèng nhÊt (do phng ph¸p tÝnh kh¸c
nhau).Nhng b¸o c¸o kiÓm to¸n vÉn lµ mét c së quan träng cho c quan thuÕ
dùa vµo ®ã x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu tÝnh thuÕ theo qui ®Þnh cña m×nh.C¸c c quan
chøc n¨ng kh¸c nh c quan thèng kª,bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t,bé tµi chÝnh còng
®Òu sö dông c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kiÓm to¸n ®Ó tæng hîp,ph©n tÝch c¸c
chØ tiªu kinh tÕ theo chøc n¨ng cña m×nh.C¸c tæ chøc tµi trî ®Òu cã yªu cÇu vÒ
kiÓm to¸n ®èi víi ®n vÞ cã nhu cÇu vay vèn hoÆc thô hëng nh÷ng khon viÖn
trî.C¸c hîp ®ång tÝn dông dµi h¹n hÇu hÕt ®Òu cã néi dung yªu cÇu hµng n¨m
®n vÞ vay vèn phi xuÊt tr×nh cho ng©n hµng b¸o c¸o tµi chÝnh ®îc kiÓm to¸n
x¸c nhËn.ViÖc qui ®Þnh mang tÝnh ph¸p lý b¾t buéc víi c¸c th"ng tin tµi chÝnh
tríc khi c"ng bè phi ®îc kiÓm to¸n thÓ hiÖn râ vai trß kiÓm tra,kiÓm so¸t
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cña kiÓm to¸n ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn
kinh tÕ.KiÓm to¸n gãp phÇn t¨ng møc ®é tin cËy cña c¸c th"ng tin tµi chÝnh
gãp phÇn lµnh m¹nh hãa quan hÖ quèc tÕ.
Bªn c¹nh môc tiªu ®a ra ý kiÕn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh,kiÓm to¸n viªn
th"ng qua qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cã thÓ ®a ra nh÷ng kiÕn nghÞ gióp doanh
nghiÖp hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña hä,n©ng cao hiÖu qu hîp t¸c
qun lý nãi riªng còng nh ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung.KiÓm to¸n ®éc lËp
®· kh¼ng ®Þnh vai trß lµ c"ng cô kiÓm so¸t trùc tiÕp cña doanh nghiÖp.Th"ng
qua chøc n¨ng t vÊn kiÓm to¸n ®éc lËp sÏ gióp doanh nghiÖp nh÷ng lêi
khuyªn vÒ thuÕ,vÒ tr×nh tù lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ,cung cÊp cho doanh nghiÖp
c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n...®©y chÝnh lµ vai trß híng dÉn nghiÖp vô vµ cñng cè
nÒ nÕp ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Trong quan hÖ kinh tÕ,kiÓm to¸n gióp c¸c doanh nghiÖp cã tiÕng nãi
chung lµ sù tin cËy lÉn nhau,th¼ng th¾n trung thùc tr×nh bµy vÒ t×nh h×nh tµi
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chÝnh cña m×nh.§©y lµ mét yÕu tè quan träng ®¸nh gi¸ lùa chän ®èi t¸c kinh
doanh.§Æc biÖt trong quan hÖ hîp t¸c kinh doanh víi níc ngoµi th× c¸c ®èi
t¸c nµy coi kiÓm to¸n lµ mét qui tr×nh kh"ng thÓ thiÕu ®îc trong ho¹t ®éng
cña hä còng nh c¸c c"ng ty ®Þnh hîp t¸c liªn doanh víi hä.ý kiÕn kh¸ch quan
cña c¸c c"ng ty kiÓm to¸n cã uy tÝn lu"n ®¸ng tin cËy ®èi víi c¸c ®èi t¸c níc
ngoµi.ChÝnh nhê vËy kiÓm to¸n ®éc lËp ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong
viÖc më réng hîp t¸c ®èi ngo¹i,trî gióp t vÊn cho ngêi níc ngoµi vµ c¸c tæ
chøc quèc tÕ biÕt vÒ ph¸p luËt,chÝnh s¸ch tµi chÝnh kÕ to¸n cña ViÖt Nam hoÆc
gióp ngêi ViÖt Nam hiÓu biÕt th"ng lÖ chuÈn mùc quèc tÕ.§ã lµ qu¸ tr×nh
lµm rót ng¾n tiÕn tr×nh më cña héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam nãi chung.
Nh÷ng ph©n tÝch trªn ®· mét lÇn n÷a lµm râ hn vai trß cña kiÓm to¸n
®éc lËp trong viÖc kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay-
còng chÝnh lµ chñ ®Ò cña ®Ò ¸n.Nhng ®Ó hiÓu ®îc víi vai trß nh vËy kiÓm
to¸n ®éc lËp ®· lµm ®îc g× vµ cã vÞ trÝ thÕ nµo ë ViÖt Nam ta cÇn ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam hiÖn nay.
2.3.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam hiÖn nay:
2.3.1.C së ph¸p lý cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam hiÖn nay:
KiÓm to¸n còng ®îc xem nh mét ngµnh nghÒ cïng víi c¸c ngµnh
nghÒ kh¸c,mµ trong tÊt c mäi ngµnh nghÒ ®Òu phi cã c¸c quy t¾c chuÈn mùc
nh"m ®iÒu tiÕt hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong nghÒ theo mét híng nhÊt
®Þnh nh"m ®m bo uy tÝn nghÒ nghiÖp nãi chung vµ ®Ó kiÓm so¸t chÊt lîng
c¸c thµnh viªn nãi riªng.ë ViÖt Nam hiÖn nay,ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp
®îc ho¹t ®éng dùa trªn hÖ thèng chÝnh s¸ch kÕ to¸n vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch
kiÓm to¸n.
*) HÖ thèng chÝnh s¸ch kÕ to¸n lµm c së ph¸p luËt cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n
®éc lËp:
Khi x¸c minh sù ®óng sai cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh th× mét c së quan
träng cña c¸c kiÓm to¸n viªn dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh lµ hÖ thèng chÝnh
s¸ch kÕ to¸n.C¸c v¨n bn chÝnh vÒ kÕ to¸n ®· ®îc ban hµnh gåm:
+ Ph¸p lÖnh kÕ to¸n vµ thèng kª ban hµnh 20/5/1998.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ §iÒu lÖ tæ chøc kÕ to¸n nhµ níc ban hµnh theo nghÞ ®Þnh 25/H§BT
ngµy 18/3/89.
+ §iÒu lÖ kÕ to¸n trëng xÝ nghiÖp quèc doanh ban hµnh theo nghÞ ®Þnh
26/H§BT ngµy 18/3/89.
+ QuyÕt ®Þnh1141/TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña bé tµi chÝnh vÒ
viÖc ban hµnh"chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp".
+ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sau 3 ®ît ban hµnh:
- QuyÕt ®Þnh 149/2001/ Q§-BTC-ngµy 31/12/2001.
- QuyÕt ®Þnh 165/2002/Q§-BTC-ngµy 31/12/2002.
- QuyÕt ®Þnh 234/2003/Q§-BTC-ngµy 30/12/2003.
®Õn nay ®· ban hµnh 16 chuÈn mùc kÕ to¸n.
KÓ tõ sau khi " chÕ ®é kiÓm to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp" ®îc ban hµnh ®· cã
ngêi th"ng t híng dÉn söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n ra ®êi,mét phÇn do
c¸c chÕ ®é tµi chÝnh thay ®æi chËm trong khi ®ã chÕ ®é kÕ to¸n ®îc x©y dùng
tríc theo kiÓu "®ãn ®Çu" nªn kh"ng phï hîp.VÒ nguyªn t¾c c chÕ tµi chÝnh vµ
luËt thuÕ phi ®îc x¸c lËp tríc vµ c¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n phi tu©n thñ luËt
thuÕ vµ chÕ ®é tµi chÝnh.Trªn thùc tÕ nhiÒu lóc gi÷a luËt thuÕ vµ chÕ ®é tµi
chÝnh vµ chÕ ®é kÕ to¸n cha thèng nhÊt g©y khã kh¨n cho viÖc kiÓm to¸n b¸o
c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp lµm gim gi¸ trÞ ph¸p lý cña nh÷ng b¸o c¸o kiÓm
to¸n vµ viÖc ®Þnh gi¸ chÊt lîng ho¹t ®éng kiÓm to¸n còng gÆp khã kh¨n.
§Æc biÖt lµ ngµy 17/6/2003 t¹i kú häp thø ba Quèc héi níc Céng hoµ x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ IX ®· th"ng qua LuËt kÕ to¸n vµ chÝnh thøc ban
hµnh tõ 1/1/2004.LuËt nµy gåm 7 chng trong ®ã cã 64 ®iÒu bao gåm nh÷ng
quy ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c"ng t¸c kÕ to¸n,®ã lµ c së ph¸p lý quan
träng nhÊt ®m bo cho ho¹t ®éng dÞch vô kÕ to¸n ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong
tng lai,kh¼ng ®Þnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ®· ®îc chÝnh thøc ®îc ph¸p luËt
ViÖt Nam c"ng nhËn lµ mét nghÒ ®îc bo hé vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn
ngang tÇm thÕ giíi vµ khu vùc.
*) HÖ thèng chÝnh s¸ch vÒ kiÓm to¸n lµm c së ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm
to¸n ®éc lËp.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TÝnh ph¸p lý cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n lµ sù thõa nhËn cña c"ng chóng còng
nh sù thõa nhËn vÒ mÆt ph¸p luËt víi viÖc sö dông kÕt qu kiÓm to¸n.TÝnh
ph¸p lý yªu cÇu vÒ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn vµ viÖc tu©n
thñ nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lý cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n.ChÝnh s¸ch vÒ kiÓm to¸n
do nhµ níc ban hµnh nh×n chung lµ cã sù t¸ch biÖt cho hai chñ thÓ chÝnh lµ
kiÓm to¸n nhµ níc vµ kiÓm to¸n ®éc lËp.Trong ®ã nh÷ng v¨n bn chÝnh ®îc
ban hµnh chñ yÕu dµnh cho ®èi tîng lµ kiÓm to¸n ®éc lËp bao gåm:
+ NghÞ ®Þnh 07/CP ngµy 29/1/1997 cña chÝnh phñ ban hµnh"quy chÕ kiÓm
to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ Quèc d©n".
+ Th"ng t 22/TC/C§KT ngµy 19/3/1994 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn thùc
hiÖn"quy chÕ kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n".
+ Th"ng t sè 107/2000/TT-BTC ngµy 25/10/2000 cña bé tµi chÝnh híng dÉn
®¨ng ký hµnh nghÒ kiÓm to¸n( thay thÕ th"ng t 04/TC/C§KT ngµy
12/01/1999)
+ C¸c qui ®Þnhcña bé tµi chÝnh vÒ viÖc ban hµnh vµ c"ng bè c¸c chuÈn mùc
kiÓm to¸n ViÖt Nam.§Õn nay sau 4 ®ît ban hµnh:
- §ît 1 ngµy 27/9/1999 c"ng 4 chuÈn mùc ®Çu tiªn.
- §ît 2 ngµy 29/12/2000 c"ng bè 6 chuÈn mùc tiÕp theo.
- §ît 3 ngµy 21/12/2001 c"ng bè 6 chuÈn mùc tiÕp theo.
- §ît 4 ngµy 14/3/2003 c"ng bè 5 chuÈn mùc tiÕp theo.
®Õn nay ViÖt Nam ®· cã 21chuÈn mùc kiÓm to¸n.
Theo ®¸nh gi¸ tæng kÕt 10 n¨m ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp 1991-2001 cña
Bé tµi chÝnh vÒ c bn hÖ thèng ph¸p lý do Nhµ níc ban hµnh ®· t¹o c së ph¸p
lý cho viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp,viÖc h×nh
thµnh ®éi ngò kiÓm to¸n viªn,t¹o m"i trêng lµnh m¹nh cho sù ho¹t ®éng còng
nh tõng bíc më cöa héi nhËp vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp.Tuy nhiªn trong ®iÒu
kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh hiÖn nay cßn nhiÒu ®iÓm bÊt
cËp:
+ Khu"n khæ ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp hiÖn nay chØ gåm nghÞ
®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c v¨n bn cña Bé tµi chÝnh cha tng xøng víi sù ph¸t
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
triÓn vµ tiÒm n¨ng cña kiÓm to¸n ®éc lËp hiÖn nay vµ cha ®ång bé so víi hÖ
thèng v¨n bn ph¸p luËt kh¸c nh LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam,LuËt
doanh nghiÖp,LuËt doanh nghiÖp nhµ níc,LuËt thuÕ,Ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng
vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh,khøng kho¸n.
+ TÝnh bao qu¸t cña c¸c hÖ thèng chÝnh s¸ch lµm c së cho ho¹t ®éng kiÓm
to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cu doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ: nhiÒu néi dung cÇn thiÕt
cha ®îc ®Ò cËp,mét sè néi dung ®· ®Ò cËp nhng cha râ rµng,thiÕu tÝnh
ph¸p lý.Ch¼ng h¹n nghÞ ®Þnh 07/CP chØ ®Ò cËp tíi kiÓm to¸n viªn hn lµ c¸c tæ
chøc kiÓm to¸n ®éc lËp vµ kh"ng ®Ò cËp ®Õn vai trß cña tæ chøc ®îc kiÓm
to¸n.
+ C¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n vÉn ®îc liªn tôc bæ sung nhng do x©y dùng dùa
trªn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ phæ biÕn vµ chØnh söa cho phï hîp víi ViÖt Nam
nªn cha cã tÝnh ®ång bé,cã nh÷ng qui ®Þnh khã hiÓu hoÆc khã ¸p dông víi
®iÒu kiÖn thùc tÕ.
+ Trong c¸c v¨n bn ph¸p luËt hiÖn hµnh vÊn ®Ò triÓn khai dÞch vô bo hiÓm
nghÒ nghiÖp,thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®èi víi kÕt qu kiÓm to¸n ®îc
thiÕt lËp vµ ho¹t ®éng trong héi nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n cha ®îc qui ®Þnh.
Cha hoµ nhËp víi th"ng lÖ quèc tÕ lµm h¹n chÕ chÊt lîng kiÓm to¸n ë ViÖt
Nam.
+ Cha cã qui ®Þnh ph¸p lý lµm c së xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh hiÖn nay
nh:mét kiÓm to¸n viªn cã chøng chØ lµm cho nhiÒu c"ng ty kiÓm to¸n hoÆc
võa lµm ë doanh nghiÖp võa lµm ë c"ng ty kiÓm to¸n,c"ng chøc nhµ níc vÉn
®¨ng ký hµnh nghÒ kiÓm to¸n ë mét sè c"ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n....
+ Mét sè qui ®Þnh cña ph¸p luËt cßn thiÕu hiÖu lùc nh qui ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn
thµnh lËp c"ng ty kiÓm to¸n trong nghÞ ®Þnh 07/CP lµ phi cã Ýt nhÊt 5 ngêi cã
chøng chØ kiÓm to¸n viªn cã thÓ thµnh lËp c"ng ty.Nhng trong LuËt doanh
nghiÖp l¹i qui ®Þnh chØ cÇn mét ngêi ®øng ®Çu cã chøng chØ kiÓm to¸n viªn
cã thÓ thµnh lËp c"ng ty...
§Ó h¹n chÕ nh÷ng bÊt cËp trªn bé tµi chÝnh ®· kh"ng ngõng nghiªn cøu ®Ó kÞp
thêi ban hµnh nh÷ng v¨n bn ph¸p lý míi ®Ó ngµy cµng hoµn thiÖn hÖ thèng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ph¸p lý lµm c së cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp.Trong ®iÒu kiÖn nh÷ng v¨n
bn ph¸p lý ®· ®îc ban hµnh trªn ho¹t ®éng kiÓm to¸n níc ta ®· kh"ng
ngõng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt.§Ó cã mét c¸i nh×n vÒ ngµnh nghÒ
nµy ta cïng ®iÓm l¹i mét sè mÆt trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam hiÖn
nay.
2.3.2.T×nh h×nh ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam hiÖn nay:
Tríc hÕt lµ ta ®iÓm qua vÒ t×nh h×nh sè lîng vµ chÊt lîng cña c¸c c"ng ty
kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay.Ngoµi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t
níc ngoµi b¾t buéc phi kiÓm to¸n theo luËt ®Þnh,nhËn thøc cña c¸c doanh
nghiÖp vÒ vai trß cña kiÓm to¸n còng cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ.§Æc biÖt tõ
s©u khi luËt doanh nghiÖp cho phÐp thµnh lËp c"ng ty kiÓm to¸n chØ cÇn ngêi
®øng ®Çu cã chøng chØ kiÓm to¸n ®· lµm sè lîng c¸c c"ng ty kiÓm to¸n t¨ng
lªn nhanh chãng.Sù xuÊt hiÖn cña c¸c c"ng ty kiÓm to¸n nhá(qui m" tõ 1-25
ngêi) nµy ®· ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cao cña bé m¸y kiÓm to¸n,thÝch øng
nhu cÇu kiÓm to¸n vµ t vÊn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.Tõ 5/1995 míi
cã hai c"ng ty kiÓm to¸n ®Çu tiªn do bé tµi chÝnh thµnh lËp ®Õn nay ®· cã trªn
50 c"ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam,trong ®ã cã 7 c"ng ty kiÓm to¸n
thuéc së h÷u nhµ níc,5 c"ng ty 100% vèn níc ngoµi cßn l¹i lµ c"ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n,liªn doanh,cæ phÇn.Qui m" cña c¸c c"ng ty nµy cµng ngµy
cµng t¨ng,nhiÒu c"ng ty cã chi nh¸nh vµ v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i nhiÒu tØnh,
thµnh phè:Hµ Néi,Hå ChÝ Minh,§µ N½ng,Hi Phßng,Qung Ninh,CÇn Th,§ång
Nai,Thanh Ho¸,Vòng Tµu,Nha Trang.... Tæng doanh thu cung cÊp vÒ dÞch vô
kÕ to¸n,kiÓm to¸n còng t¨ng ®¸ng kÓ.Cô thÓ lµ n¨m 1997 ®¹t lµ 144tû
®ång,n¨m 1998 ®¹t 232,7 tû ®ång,n¨m 1999 ®¹t 278,02 tû ®ång,n¨m 2000 ®¹t
281,7 tû ®ång,n¨m 2001 ®¹t gÇn 300 tû ®ång,n¨m 2002 ®¹t trªn 310 tû
®ång.V× thÕ sè lîng kiÓm to¸n viªn còng t¨ng lªn nhanh chãng.Hai c"ng ty
®Çu tiªn chØ cã 13 ngêi th× tíi nay tæng sè nh©n viªn chuyªn nghiÖp trong c¸c
c"ng ty kiÓm to¸n lµ hn 1800 ngêi trong ®ã cã hn 500 ngêi cã chøng chØ
kiÓm to¸n viªn do bé tµi chÝnh cÊp.Sè nh©n viªn chuyªn nghiÖp cã 100% cã
tr×nh ®é ®¹i häc nhng tØ lÖ nh©n viªn cã chøng chØ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
kh"ng ®Òu gi÷a c¸c c"ng ty.ChÊt lîng c¸c kiÓm to¸n viªn cña c¸c c"ng ty
kiÓm to¸n ViÖt Nam n¨ng cao râ rÖt trong 10 n¨m qua,®Æc biÖt ë c¸c c"ng ty
lµ doanh nghiÖp nhµ níc nhê sù hç trî cña dù ¸n EURO-TAPVIET ( dù ¸n
kÕ to¸n,kiÓm to¸n do liªn minh ch©u ¢u tµi trî )vµ hîp t¸c víi doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi.C¸c c"ng ty kiÓm to¸n 100% vèn níc ngoµi cã
chng tr×nh ®µo t¹o kiÓm to¸n viªn mang tÝnh chuyªn nghiÖp cao.Ngoµi ra c¸c
c"ng ty kiÓm to¸n lín cña ViÖt Nam nh Vaco,AASC,AFC ...còng cã bé phËn
®µo t¹o riªng,x©y dùng ®îc chng tr×nh ®µo t¹o c bn trî lý kiÓm to¸n n¨m thø
1,2,3 còng nh c¸c chng tr×nh båi dìng thêng xuyªn,cËp nhËt kiÕn thøc
cho kiÓm to¸n viªn.C¸c c"ng ty nµy còng cö nh©n viªn cña m×nh ®i ®µo t¹o c
bo ë níc ngoµi còng nh theo häc chng tr×nh ®µo t¹o theo tiªu chuÈn quèc
tÕ do viÖn kÕ to¸n c"ng chøng Anh quèc ACCA thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam.Cßn
c¸c c"ng ty nhá hÇu nh kh"ng cã bé phËn ®µo t¹o cña c"ng ty.ViÖc ®µo t¹o
®îc tiÕn hµnh th"ng qua kÌm cÆp nh©n viªn thùc tÕ hoÆc cö nh©n viªn ®i ®µo
t¹o níc ngoµi sau ®ã truyÒn l¹i kinh nghiÖm vµ tµi liÖu cho c¸c nh©n viªn
kh¸c trong c"ng ty.Trong 10 n¨m qua tr×nh ®é cña kiÓm to¸n viªn ®· cã nhiÒu
tiÕn bé vît bËc nhng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu héi nhËp víi khu vùc vµ
trªn thÕ giíi.ChÊt lîng cña kiÓm to¸n viªn níc ngoµi còng rÊt ®¸ng quan
t©m v× chøng chØ cña hä do nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau cÊp.V× vËy bé tµi chÝnh
®· tæ chøc c¸c kú s¸t h¹ch ®èi víi c¸c kiÓm to¸n viªn ngêi níc ngoµi ®ang
thùc hiÖn ký c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vÒ møc ®é am hiÓu ph¸p luËt
ViÖt Nam vµ tiÕn hµnh cÊp chøng chØ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp cña ViÖt
Nam.XÐt vÒ t×nh h×nh kh¸ch hµng cña c¸c c"ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam còng
cã sù kh¸c biÖt.C¸c c"ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp cã 100% vèn ®Çu t níc ngoµi
hÇu nh chØ phôc vô kh¸ch hµng cã vèn ®Çu t níc ngoµi.Còng do luËt ph¸p
ViÖt Nam cha cho phÐp c¸c c"ng ty kiÓm to¸n níc ngoµi kiÓm to¸n c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam.C¸c c"ng ty kiÓm to¸n lµ c"ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
chñ yÕu phôc vô kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi cã qui
m" nhá vµ c¸c c"ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,c"ng ty cæ phÇn c"ng ty t
nh©n.C"ng ty kiÓm to¸n lµ doanh nghiÖp nhµ níc lµ cã lo¹i h×nh kh¸ch hµng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®a d¹ng nhÊt: kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc chiÕm 42,95%, doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi 43,04%, c"ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,cæ
phÇn,t nh©n chiÕm 14,01%( sè liÖu tæng hîp tõ b¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m ho¹t
®éng kiÓm to¸n ®éc lËp).Sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ phÝ kiÓm to¸n,danh tiÕng cña c¸c
c"ng ty kiÓm to¸n còng phn ¸nh sù kh¸c biÖt vÒ chÊt lîng c¸c c"ng ty.C¸c
c"ng ty kiÓm to¸n níc ngoµi ®îc ®¸nh gi¸ cao hn c¸c c"ng ty kiÓm to¸n
ViÖt Nam.§iÒu nµy còng dÔ hiÓu v× c¸c c"ng ty nµy hn h¼n c¸c c"ng ty ViÖt
Nam vÒ chÊt lîng kiÓm to¸n viªn,vÒ c¸c trang thiÕt bÞ ( phng tiÖn ®i l¹i,m¸y
tÝnh x¸ch tay,®iÖn tho¹i di ®éng...),vÒ hÖ thèng so¸t xÐt chÊt lîng...
Sù gia t¨ng ngµy cµng nhiÒu c¸c c"ng ty kiÓm to¸n lµm thÞ trêng kiÓm to¸n
s"i ®éng.§©y lµ tÝn hiÖu ®¸ng mõng nhng ®Ó kiÓm so¸t chÊt lîng kiÓm
to¸n,híng kiÓm to¸n ViÖt Nam héi nhËp vµ cã c héi c¹nh tranh víi c¸c c"ng
ty kiÓm to¸n trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× cßn rÊt nhiÒu viÖc phi lµm.Mét
trong nh÷ng viÖc phi lµm ngay chÝnh lµ kiÓm so¸t chÊt lîng ho¹t ®éng kiÓm
to¸n cña ViÖt Nam.
2.3.3.Yªu cÇu vÒ kiÓm so¸t chÊt lîng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt
Nam:
Bn th©n c"ng ty kiÓm to¸n ®éc còng lµ mét doanh nghiÖp,còng ho¹t ®éng dùa
trªn môc tiªu lîi nhuËn.Kh"ng nh÷ng thÕ kÕt qu kiÓm to¸n l¹i cã nh hëng
m¹nh mÏ gi¸n tiÕp,hoÆc trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng sn xuÊt kinh doanh còng nh
c"ng t¸c qun lý cña c¸c doanh nghiÖp ®îc kiÓm to¸n.Nãi c¸ch kh¸c c"ng ty
kiÓm to¸n lµ c"ng cô kiÓm tra,kiÓm so¸t trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp c¸c doanh
nghiÖp v× vËy còng cÇn cã c chÕ kiÓm tra,kiÓm so¸t chÝnh c¸c c"ng ty kiÓm
to¸n ®éc lËp nµy.
Cã rÊt nhiÒu nh©n tè nh hëng tíi chÊt lîng cña kiÓm to¸n ®éc lËp. XÐt c¸c
nh©n tè chñ quan,ta thÊy r"ng ngêi sö dông b¸o c¸o kiÓm to¸n kh"ng trùc
tiÕp tr tiÒn cho c¸c c"ng ty kiÓm to¸n nªn chÊt lîng cña b¸o c¸o kiÓm to¸n
chñ yÕu dùa vµo ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn.HiÖn nay do sù c¹nh
tranh kh"ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c c"ng ty kiÓm to¸n b"ng c¸ch h¹ gi¸ phÝ vµ bn
th©n c¸c doanh nghiÖp còng thêng dïng tiªu chuÈn gi¸ phÝ thÊp nhÊt ®Ó lùa
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chän c"ng ty kiÓm to¸n ®· gi¸n tiÕp nh hëng tíi chÊt lîng b¸o c¸o kiÓm
to¸n.Gi¸ phÝ bÞ c¾t gim ®Ó ®m bo cã lîi nhuËn kinh doanh c¸c c"ng ty kiÓm
to¸n buéc phi c¾t gim thêi gian kiÓm to¸n,c¾t gim thñ tôc kiÓm to¸n,sè lîng
b"ng chøng kiÓm to¸n còng bÞ thu hÑp ..kÕt qu nµy dÉn tíi rñi ro kiÓm to¸n
cao.Mét sè c"ng ty nhá kh"ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®µo t¹o nh©n viªn mét c¸ch cã tæ
chøc dÉn ®Õn chÊt lîng cña kiÓm to¸n viªn kh"ng ®îc ®m bo,bn lÜnh nghÒ
nghiÖp cha cao lµm tÝnh ®éc lËp kiÓm to¸n bÞ nh hëng ®"i khi vi ph¹m tíi
®¹o ®øc nghÒ nghiÖp.Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chñ quan trªn cßn cã c¸c yÕu tè
kh¸ch quan nh sau:
+Tæ chøc nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n ë ViÖt Nam cha ph¸t triÓn m¹nh,cha ®m
bo vai trß híng dÉn,qun lý,kiÓm so¸t ho¹t ®éng kiÓm to¸n.Vai trß nµy do Bé
tµi chÝnh ®m nhËn.Trong khi ®ã Bé tµi chÝnh còng qun lý c¸c c"ng ty kiÓm
to¸n ®éc lËp lµ doanh nghiÖp nhµ níc t¹o ra nhËn thøc vÒ sù kh"ng b×nh ®¼ng
gi÷a c¸c c"ng ty kiÓm to¸n thuéc Bé tµi chÝnh vµ c¸c c"ng ty kiÓm to¸n kh¸c.
+Trong ba n¨m gÇn ®©y Bé tµi chÝnh ®· tiÕn hµnh kiÓm tra ho¹t ®éng nghÒ
nghiÖp cña c¸c c"ng ty kiÓm to¸n trong viÖc tu©n thñ qui chÕ kiÓm to¸n trong
nÒn kinh tÕ quèc d©n( nghÞ ®Þnh 07/CP)Nhng ho¹t ®éng kiÓm tra chñ yÕu
trªn c¸c mÆt: tæ chøc tuyÓn dông,®µo t¹o nh©n viªn,ký kÕt hîp ®ång,qu¸ tr×nh
kiÓm so¸t,hå s lµm viÖc,b¸o c¸o kiÓm to¸n...Cßn viÖc so¸t xÐt chÊt lîng kiÓm
to¸n do c¸c c"ng ty tù tiÕn hµnh th"ng qua qui ®Þnh riªng cña tõng c"ng ty.C¸c
c"ng ty cã vèn níc ngoµi cã c chÕ tù so¸t xÐt tu©n theo c"ng ty mÑ nªn rÊt
chÆt chÏ.Lu"n cã ngêi gi¸m s¸t c"ng viÖc trong tõng giai ®o¹n cña kiÓm to¸n
tõ giai ®o¹n chuÈn bÞ,giai ®o¹n tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n ®Õn giai ®o¹n lËp
b¸o c¸o kiÓm to¸n.Trong khi ®ã c¸c c"ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam th× chØ trõ
Vaco cã qui tr×nh so¸t xÐt tõ trªn xuèng theo thø bËc kiÓm to¸n theo biÓu mÉu
cßn l¹i c¸c c"ng ty kh¸c th× kh"ng x©y dùng cho m×nh mét qui tr×nh kiÓm to¸n
chuÈn.ViÖc ra ®êi c¸c c"ng ty kiÓm to¸n chØ cã mét ngêi cã chøng chØ kÕ
to¸n dÉn ®Õn thiÕu c¸c cÊp bËc so¸t xÐt trong mét c"ng ty kiÓm to¸n.Duy tr×
qui ®Þnh c¸c c"ng ty kiÓm to¸n níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cha ®îc kiÓm to¸n
c¸c c"ng ty c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t¹o ra sù bo hé ®èi víi c¸c c"ng ty
nguon tai.lieu . vn
