1. Trang Chủ
  2. Nông - Lâm - Ngư
  3. Đề tài: tìm hiểu sự biến đổi của cùng lặp lại thuộc ORF94, ORF125 của virus gây bệnh đốm trắng trên tôm sú

Đề tài: tìm hiểu sự biến đổi của cùng lặp lại thuộc ORF94, ORF125 của virus gây bệnh đốm trắng trên tôm sú

Đề tài báo cáo lại kết quả nghiên cứu xác định sự hiện diện của virus WSSV trong 60 mẫu tôm dương tính với WSSV của 12 ao trong tổng số 24 ao thu tại Cà Mau bằng phương pháp Nested-PCR. Kết quả nghiên cứu cho thấy cho thấy đang tồn tại nhiều kiểu gen WSSV khác nhau có khả năng gây bệnh đốm trắng trên tôm TRƯ NG I H C C N THƠ KHOA TH Y S N TÔ VŨ AN TÌM HI U S BI N I C A VÙNG L P L I THU C ORF94, ORF125 C A VIRUS GÂY B NH M TR NG TRÊN TÔM SÚ (Penaeus monodon) T I CÀ MAU LU N VĂN T T NGHI P IH C CH

Thể loại Tài liệu miễn phí Nông - Lâm - Ngư

Số trang 52

Ngày tạo 8/30/2018 3:39:08 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.59 M

Tên tệp

Tải Đề tài: tìm hiểu sự biến đổi của cùng lặp lại thuộ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. TRƯ NG I H C C N THƠ KHOA TH Y S N TÔ VŨ AN TÌM HI U S BI N I C A VÙNG L P L I THU C ORF94, ORF125 C A VIRUS GÂY B NH M TR NG TRÊN TÔM SÚ (Penaeus monodon) T I CÀ MAU LU N VĂN T T NGHI P IH C CHUYÊN NGÀNH B NH H C TH Y S N 2008
  2. TRƯ NG I H C C N THƠ KHOA TH Y S N TÔ VŨ AN TÌM HI U S BI N I C A VÙNG L P L I THU C ORF94, ORF125 C A VIRUS GÂY B NH M TR NG TRÊN TÔM SÚ (Penaeus monodon) T I CÀ MAU LU N VĂN T T NGHI P IH C CHUYÊN NGÀNH B NH H C TH Y S N CÁN B HƯ NG D N Th.s TR N TH TUY T HOA 2008
  3. M CL C Ph n I: Gi i thi u ................................................................................................. 1 M c tiêu c a tài ...................................................................................... 2 N i dung nghiên c u................................................................................... 2 Ph n II: T ng quan tài li u................................................................................... 3 2.1 Tình hình nuôi tôm bi n............................................................................. 3 2.1.1Trên th gi i........................................................................................ 3 2.1.2 Vi t Nam ............................................................................................ 4 2.1.3 ng b ng sông C u Long ................................................................ 4 2.1.4 Cà Mau............................................................................................... 5 2.2 Tình hình d ch b nh trong nuôi tôm .......................................................... 6 2.2.1 Trên th gi i ................................................................................................ 6 2.2.2 Trong nư c và khu v c ng b ng sông C u Long ......................... 6 2.3 nh hư ng c a b nh m tr ng n ngh nuôi tôm.................................. 7 2.4 c i m c a tác nhân gây b nh m tr ng .............................................. 8 2.4.1 Tác nhân gây b nh ............................................................................. 8 2.4.2 Tri u ch ng…… ............................................................................... 8 2.4.3 Phương th c lây truy n và loài c m nhi m ....................................... 8 2.4.4 Ch n oán…………………………….. ............................................ 9 24.5 Phòng ng a và x lý b nh .................................................................. 9 2.4 M t s nghiên c u b nh m tr ng .......................................................... 10 2.6 K thu t PCR và các ng d ng................................................................. 14 2.6.1 Quy trình ............................................................................................ 14 2.6.2 Nh ng ng d ng c a PCR ................................................................. 15 2.6.3 H n ch ............................................................................................. 15 Ph n III: V t li u và phương pháp nghiên c u .................................................... 16 3.1 Th i gian và a i m nghiên c u ............................................................. 16 3.2 V t li u nghiên c u .................................................................................... 17 3.2.1 M u v t .............................................................................................. 17 3.2.2 D ng c ............................................................................................. 17 3.2.2.1 D ng c thu m u .......................................................................... 17
  4. 3.2.2.2 D ng c phân tích PCR................................................................ 17 3.2.3 Hóa ch t ............................................................................................ 17 3.2.3.1 Phân tích PCR ............................................................................. 17 3.4 Phương pháp Nested-PCR ......................................................................... 17 3.4.1 Qui trình ly trích DNA ....................................................................... 18 3.4.2 Qui trình khu ch i........................................................................... 18 3.4.3 Cách chu n b ph n ng..................................................................... 18 3.4.4 Ch y i n di ....................................................................................... 18 3.4.5 c k t qu ........................................................................................ 19 3.5 PCR-genotyping......................................................................................... 19 3.5.1 PCR-Genotyping khu ch i vùng l p l i thu c ORF94................... 19 3.5.1.1 i u ki n ph n ng ...................................................................... 19 3.5.1.2 Thành ph n hóa ch t tham gia ph n ng PCR-genotyping ......... 19 3.5.1.3 c k t qu .................................................................................. 20 3.5.2 PCR-Genotyping khu ch i vùng l p l i thu c ORF125.................. 21 3.5.2.1 i u ki n ph n ng ........................................... .......................... 21 3.5.2.2 Thành ph n hoá ch t tham gia ph n ng PCR-genotyping ........ 21 3.5.2.3 c k t qu .................................................................................. 22 Ph n IV: K t qu và th o lu n ............................................................................. 23 4.1 K t qu xác nh s hi n di n c a WSSV trong các m u tôm .............. 23 4.2 K t qu phân tích PCR-genotyping ....................................................... 27 4.2.1 K t qu PCR-genotyping khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 . 27 4.2.1.1 Ph n ng PCR-genotyping (ORF94) th c hi n theo qui trình c a Tr n Th M Duyên, (2006)................................................................................. 27 4.2.1.2 K t qu phân tích các m u WSSV thu t i Cà Mau (PCR-genotyping-ORF94) ...................................................... 29 4.2.2 K t qu PCR-genotyping khuy ch i vùng l p l i thu c ORF125 ................................................................................ 32 4.2.3 M i liên h gi a s vùng l p l i thu c ORF94 và ORF125 .......... 35 Ph n V: K t lu n và xu t ............................................................................... 37 5.1 K t Lu n............................................................................................. 37
  5. 5.2 xu t ............................................................................................... 37 Ph n VI: Tài li u tham kh o ................................................................................ 38 Ph n VII: Ph l c ................................................................................................. 42
  6. DANH SÁCH HÌNH Hình 4.1: Th hi n t l c m nhi m WSSV ......................................................... 25 Hình 4.2: K t qu i n di s n ph m PCR c a m u tôm trong các ao có d u hi u m tr ng t i Cà Mau b ng gel 1%....................................................... 25 Hình 4.3: K t qu i n di ki m tra 10 m u sau khi gi m th tích ....................... 28 Hình 4.4: K t qu i n di khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 trên m u WSSV thu Cà Mau.................................................................................... 30 Hình 4.5: K t qu i n di khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 trên m u thu Cà Mau................................................................................................ 32 Hình 4.6: K t qu i n di khuy ch i vùng l p l i thu c ORF125 trên m u WSSV thu Cà Mau.................................................................................... 34 i
  7. DANH SÁCH B NG B ng 3.1: Thành ph n và n ng hoá ch t th c hi n ph n ng PCR- genotyping (ORF94) ............................................................................................ 20 B ng 3.2: Thành ph n và n ng hoá ch t th c hi n ph n ng PCR- genotyping (ORF125) .......................................................................................... 21 B ng 4.1: M t vài thông tin v ao nuôi nhi m WSSV trong các m u tôm t i Cà Mau ............................................................................................................ 26 B ng 4.2: Cư ng nhi m c a 10 m u ki m tra ................................................ 28 B ng 4.3: K t qu phân tích các nhóm vùng l p l i thu c ORF94 trong các ao tôm thu Cà Mau ..................................................................................... 29 B ng 4.4: K t q a phân tích các nhóm vùng l p l i thu c ORF125 trong các ao tôm thu t i Cà Mau ................................................................................... 33 B ng 4.5: K t qu PCR-genotyping khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94, ORF125 .................................................................................................. 35 ii
  8. L IC MT Xin chân thành c m ơn cô Tr n Th Tuy t Hoa ã t n tình ch d n trong su t quá trình th c hi n tài này. Chân thành c m ơn th y cô Khoa Th y S n, các b n l p BHTS và NTTS K30 ã t n tình giúp trong su t quá trình h c t p và làm lu n văn này. Xin c m ơn cha, m , ch , em là m t ch d a v ng ch c cho s nghi p và tương lai c a b n thân. Tác gi Tô Vũ An
  9. TÓM T T Cà Mau là t nh có di n tích và s n lư ng tôm nuôi cao nh t c nư c. Nhưng trong nh ng năm g n ây thì tình hình d ch b nh bùng phát nhi u nơi nó gây tr ng i i v i ngư i nuôi tôm nh t là b nh m tr ng do tác nhân White Spot Syndrome Virus (WSSV). Theo nh ng nghiên c u g n ây cho th y WSSV ã có nhi u bi n i v m t c u trúc di truy n. Nghiên c u ư c th c hi n tìm hi u v c i m gen c a virut gây b nh m tr ng trên tôm sú nuôi t i Cà Mau và kh năng ng d ng c a vùng l p l i thu c ORF94 và ORF125 trong nghiên c u d ch t h c c a Virut gây b nh m tr ng. K t qu phân tích 60 m u tôm dương tính v i WSSV c a 12 ao trong t ng s 24 ao thu t i Cà Mau s d ng phương pháp PCR- genotyping khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 và ORF125 cho th y có s bi n ng v c u trúc di truy n c a WSSV trên tôm sú t i Cà Mau. K t qu cho th y s vùng l p l i trên b gen c a WSSV gi a các ao thì khác nhau. Trong cùng m t ao nhi m WSSV thì s vùng l p l i thư ng gi ng nhau 9/12 ao i v i ORF94 và 10/12 ao i v i ORF125. i v i ORF94 ã xác nh ư c 7 nhóm vùng l p l i (4 n 10 vùng l p l i) trong ó ki u gen có 6, 8 vùng l p l i chi m t l cao nh t 24,6%. Còn ORF125 thì có 5 nhóm vùng l p l i (t 4 n 8 vùng l p l i) trong ó ki u gen có 6 vùng l p l i chi m t l cao nh t 47%. S khác bi t gi a các vùng l p l i thu c ORF94, và ORF125 trên b gen WSSV trong các ao tôm b nh m tr ng cho th y ang t n t i nhi u ki u gen WSSV khác nhau có kh năng gây b nh m tr ng trên tôm. K t qu nghiên c u có th ng d ng trong nghiên c u v s lan truy n và phân b WSSV, làm cơ s cho vi c phòng ng a và ki m soát s bùng phát c a b nh m tr ng do WSSV gây ra.
  10. PH N I GI I THI U Cà Mau là t nh n m t n cùng c c nam c a t qu c có ba m t giáp bi n và h th ng sông ngòi ch ng ch t nên r t thu n l i cho ngh nuôi tr ng th y s n phát tri n. T nh ng u th p niên 80 ngh nuôi tr ng th y s n Cà Mau ( c bi t là ngh nuôi tôm sú) ã d n d n phát tri n v i hình th c nuôi quãng canh truy n th ng nhưng năng su t nuôi th p. tăng năng su t thì vi c chuy n i t hình th c nuôi quãng canh truy n th ng sang bán thâm canh và thâm canh là r t c n thi t. Do hi u qu kinh t mà ngh nuôi tôm em l i nên di n tích và s n lư ng tôm nuôi Cà Mau không ng ng tăng trong nh ng năm g n ây. Xu t kh u th y s n ư c xem là m t trong nh ng ngành kinh t mũi nh n c a t nh và trong khu v c. Vi c thâm canh hóa trong nuôi tôm sú không nh ng tăng năng su t mà còn làm tăng nguy cơ bùng phát d ch b nh. Theo th ng kê c a B Th y s n m i năm có hàng nghìn hecta ao nuôi tôm thương ph m ph i thu ho ch s m do b nh trong ó 80% là b nh m tr ng. ây là b nh nguy hi m chúng có kh năng lây lan nhanh trong ao và gây thi t h i l n (có th gây ch t n 100% sau 3 - 10 ngày nhi m b nh) mà còn có kh năng lây lan qua các khu v c lân c n qua ngu n nư c hay các loài giáp xác. Nhưng m c gây h i c a chúng r t khác nhau các vùng và các v trong năm (có nh ng ao tôm b nhi m m tr ng thì tôm ch t r t nhanh nhưng cũng có ao nuôi b nhi m m tr ng tôm v n phát tri n bình thư ng n khi thu ho ch). V n này cũng có nhi u gi thi t ư c t ra như: i u ki n môi trư ng, qu n lý và chăm sóc s c kh e tôm nuôi, tác nhân gây b nh: s bi n i ki u gen WSSV. Do v y, tài: "Tìm hi u s bi n i c a vùng l p l i thu c ORF94, ORF125 c a virus gây b nh m tr ng trên tôm sú (Penaeus monodon) t i Cà Mau" ư c th c hi n. 1
  11. M c tiêu c a tài Tìm hi u v c i m gen c a virus gây b nh m tr ng trên tôm sú nuôi t i Cà Mau và kh năng ng d ng c a vùng l p l i thu c ORF94, ORF125 trong nghiên c u d ch t h c c a virus gây b nh m tr ng. N i dung nghiên c u * Xác nh s hi n di n c a WSSV trong các m u tôm sú thu ư c t i Cà Mau b ng phương pháp Nested-PCR. * Phân tích các dòng WSSV thu ư c v i phương pháp PCR-genotyping khu ch i vùng l p l i thu c ORF94, ORF125. 2
  12. PH N II T NG QUAN TÀI LI U 2.1 Tình hình nuôi tôm bi n 2.1.1 Trên th gi i Trên th gi i ngh nuôi tr ng th y s n c bi t là ngh nuôi tôm bi n ã xu t hi n r t lâu nhưng nuôi tôm công nghi p ch m i xu t hi n nh ng năm 30 c a th k XX ( Nguy n Văn H o, 2003). Nuôi tôm công nghi p cung c p hơn 1/3 s n lư ng tôm nuôi, nhưng di n tích ch chi m kho ng 5% t ng di n tích. T ó, nuôi tôm công nghi p phát tri n m nh và mang l i hi u qu kinh t cao cho nhi u nư c. Ngh nuôi tôm thương ph m ã n i lên như m t trong các h th ng s n xu t th c ph m có t c phát tri n nhanh nh t trên Th gi i và các nư c ông Nam Á và là ngu n thu ngo i t ch y u. n năm 1980 qui mô và di n tích nuôi tôm bi n gia tăng và phát tri n theo hư ng ngày càng thâm canh hóa. Thái Lan là nư c có s n lư ng tôm ng u th gi i k n là Indonesia, Trung Qu c, n , Bangladesh, Vi t Nam (Nguy n Văn H o, 2003). Nuôi tr ng th y s n trên Th gi i tăng nhanh trong nh ng năm qua v i t c 7,6%, t 37,5 tri u t n vào năm 2001, chi m 29,1% t ng s n lư ng th y s n (Lê Xuân Sinh, 2005), n năm 2003 s n lư ng nuôi tr ng th y s n ư c t 41,9 tri u t n. S n lư ng tôm bi n tăng r t nhanh, năm 2000 thì s n lư ng tôm bi n t ư c 1.087.900 t n (Lê Xuân Sinh, 2003), n năm 2002 s n lư ng này tăng lên 1.292.000 t n. Nhưng trư c ó s n lư ng nuôi tôm trên Th gi i có xu hư ng gi m. C th , năm 1994 s n lư ng tôm bi n trên th gi i là 733.000 n năm 1995 gi m còn 712.000 và ti p t c gi m còn 693.000 t n vào năm 1996 n năm 1997 còn 660.000 t n (World Shrimp Farming,1997 trích d n b i Lê Xuân Sinh, 2003). S n lư ng tôm gi m trong nh ng năm này là do d ch b nh bùng phát và gây thi t 3
  13. h i nhi u nư c như Thái lan, Vi t Nam (1994- 1996), Peru (1997), các qu c gia d c b bi n ông và Tây n (1994-1995), Indonesia, Philippines (1996). 2.1.2 Vi t Nam Vi t Nam v i b bi n tr i dài 3.260 km t Qu ng Ninh n Cà Mau vòng qua Kiên Giang nên r t có ti m năng cho nuôi tr ng th y s n nư c l phát tri n. Di n tích nuôi tôm gia tăng nhanh chóng t 50.000 ha (1985) lên n 295.000 ha (1998) v i 30 t nh nuôi tôm sú và tăng lên 449.275 ha (2001). n năm 2004 di n tích nuôi tôm nư c l c nư c kho ng 600.000 ha, v i mô hình nuôi quãng canh c i ti n là ch y u, ngoài ra còn có các mô hình bán thâm canh, thâm canh chi m di n tích nh trong ó nuôi thâm canh t ư c năng su t cao kho ng 5 -7 t n/ ha. ng b ng sông C u Long là vùng có di n tích nuôi l n nh t c nư c có kho ng 680.000 ha (2005). S n lư ng tôm cùng tăng theo t 65.282 t n (1999), tăng lên 103.845 (2000) n năm 2001 s n lư ng tôm nuôi là 162.713 t n (Lê Xuân Sinh, 2003), và s n lư ng ti p t c tăng n 210.000 t n (2003) (Nguy n Văn H o, 2004). Kim ng ch xu t kh u các m t hàng th y s n năm 2005 là 2,65 t USD (T p chí khuy n ngư Vi t Nam s 45), Năm 2007, xu t kh u th y s n c a c nư c ã t kho ng 925 nghìn t n tr giá 3,756 t USD, tăng 12,2% v kh i lư ng và 14% v giá tr so v i cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, tr giá xu t kh u trên khi ư c b sung y s li u lu k c a c năm, r t có th t n m c 3,8 t USD. (Báo thương m i, 2008). Vi c xu t kh u th y s n ư c xem là m t trong các ngành kinh t mũi nh n Vi t Nam. 2.1.3 ng b ng sông C u Long ng b ng sông C u long là vùng nuôi tr ng th y s n l n nh t c nư c và cũng là m t trong các ngành kinh t mũi nh n c a vùng. T ng di n tích nuôi tôm c a khu v c năm 2003 chi m 88% di n tích nuôi tôm c a c nư c, s n lư ng 146.000 t n, chi m 69.5% s n lư ng tôm c a c nư c, v i hình th c nuôi quãng canh c i ti n là ch y u như tôm r ng t p trung ch y u Cà Mau, B c Liêu, Trà Vinh, tôm lúa Cà Mau, Kiên Giang, Sóc Trăng, bán thâm canh Sóc Trăng, Thâm 4
  14. Canh Sóc Trăng, B c Liêu. Sóc Trăng là t nh có ngh nuôi tôm v i t c thâm canh hóa cao, năng su t bình quân cao nh t vùng. Năm 2005, t ng di n tích nuôi tôm c a Sóc Trăng là 43.211 ha, s n lư ng 42.817 t n, trong ó di n tích nuôi thâm canh và bán thâm canh là 17.481 ha, s n lư ng tôm nuôi thâm canh là 13.400 t n, bán thâm canh là 17.850 t n, quãng canh c i ti n là 11.567 t n (S Th y S n Sóc Trăng, 2005). Năm 2005, B c Liêu có di n tích nuôi tôm là 116.473 ha, trong ó có 10.929 ha nuôi thâm canh và bán thâm canh, s n lư ng t 63.616 t n (S Th y S n B c Liêu, 2005) 2.1.4 Cà Mau Cà Mau là t nh có di n tích và s n lư ng nuôi tr ng th y s n l n nh t c nư c mà ch y u là th y s n nư c l . Do Cà Mau có ba m t giáp bi n, h th ng sông ngòi ch ng ch t, ngu n tài nguyên và ngu n lao ng d i dào nên r t thu n l i cho th y s n phát tri n. Di n tích và s n lư ng nuôi tôm trong nh ng năm 1981 có 14.000 ha t 4.500 t n, năm 1991 tăng lên 60.000 ha, 28.600 t n, và năm 2000 có t i 153.373 ha v i 35.700 t n (Phùng Văn, 2005) Năm 2001 có 217.898 ha; năm 2002 có 239.398 ha; năm 2003 có 245.338 ha; năm 2004 có 248.174 ha. Trong di n tích nuôi năm 2004 có các lo i hình nuôi ch y u là: tôm-r ng 46.300 ha, tôm-lúa 43.600 ha, tôm-vư n 22.000 ha, nuôi tôm công nghi p 580 ha, còn l i là nuôi tôm d ng sinh thái (Phùng Văn, 2005) Năm 2008, Cà Mau có di n tích nuôi tôm 249.000 ha, g m 35.000 ha r ng - tôm, 40.000 ha lúa - tôm, 1.000 ha tôm - vư n, 900 ha tôm công nghi p, còn l i là di n tích chuyên tôm d ng sinh thái (Nguy n Ti n Hưng, 2008). 2.2 Tình hình d ch b nh trong nuôi tôm 2.2.1 Trên th gi i Phong trào nuôi tr ng th y s n trên th gi i ngày càng phát tri n m nh m nh t là ngh nuôi tôm châu Á - Thái Bình Dương vào nh ng năm c a th p k 80 và l ch s b nh tôm cũng g n li n v i phong trào nuôi ó. Công ngh nuôi tôm các 5
  15. nư c châu Á tuy phát tri n m nh nhưng ph i i phó v i v n d ch b nh và s suy thoái c a môi trư ng, ã gây ra nhi u thi t h i cho ngư i nuôi. Trung Qu c s n lư ng tôm nuôi gi m m nh kho ng 120.000 t n trong năm 1993, trong khi ó ài Loan s n lư ng liên t c gi m t nh cao 88.000 t n vào năm 1987 xu ng còn 12.000 t n năm 1993. Trong kho ng th i gian t 1993 - 1995 s n lư ng tôm Indonesia và philippines gi m tương ng 48% và 58% (Nguy n Văn H o, 2003). nhi u qu c gia do phát tri n quá m c ngh nuôi nên ph i ch u nh ng h u qu : tài nguyên môi trư ng b c n ki t, s d ng nhi u nông dư c, hóa ch t, phá r ng, l n t nông nghi p làm cho t b nhi m m n, ngu n nư c b ô nhi m. Vi c thâm canh hóa ngày càng cao làm b nh bùng phát kh p nơi như Trung Qu c, Ecuador, Indonesia (1992), Vi t Nam, Thái Lan (1994 - 1996), ài Loan, Philippines (1993),... V i các tác nhân gây b nh ch y u là vi khu n, virus, ký sinh trùng, n m. Nhưng b nh do virus gây tác h i nghiêm tr ng nh t như MBV (Monodon Baculovirus), WSSV (White Spot Syndrome Virus), YHV (Yellow Head Virus)…D ch b nh ã làm gi m s n lư ng tôm trên th gi i t 733.000 t n năm 1994 còn 712.000 t n năm 1995, còn 693.000 t n 1996 n năm 1997 còn 660.000 t n (Nguy n Văn H o, 2003). Như v y d ch b nh là m t tr ng i r t l n cho s phát tri n nuôi tr ng th y s n trên Th gi i. 2.2.2 Trong nư c và khu v c ng b ng sông C u Long Theo th ng kê c a B Th y s n năm 1995, t năm 1993 - 1995 d ch b nh ã báo ng trên toàn qu c nó ã gây thi t h i hàng ngàn t ng. Trong năm 1994, có 84.558 ha b d ch b nh, s n lư ng b thi t h i 5.225 t n tr giá 294 t ng (Nguy n Văn H o, 2003). n năm 2001 d ch b nh bùng phát mi n Nam g m các t nh Cà Mau, B c Liêu, Sóc Trăng, Ti n Giang… Trong ó B c Liêu có di n tích thi t h i cao nh t là 47.333 ha, Sóc Trăng là 10.000 ha (Nguy n Văn H o, 2004). Năm 2002 Cà Mau có 137.000 ha, Sóc Trăng Có 16.702 ha, B c Liêu có 89.841 ha b thi t h i do b nh, trong ó có 18.890 ha b thi t h i hoàn toàn (Nguy n Minh Niên, 2004). Sóc Trăng n tháng 10/2007 thì trong năm s h 6
  16. nuôi l là 3.908 chi m 14.68%, di n tích thi t h i 4.110 ha do b nh phân tr ng ( S Th y s n Sóc Trăng, 2007). T u năm 2008 n nay, Cà Mau có hơn 39.000 ha di n tích tôm nuôi b ch t, v im c thi t h i bình quân t 25 n 30%. Trong tháng 6/2008, hi n tư ng tôm ch t x y ra trên di n r ng các huy n như Ng c Hi n: hơn 10.000 ha, m Dơi: 4.300 ha và Năm Căn trên 800 ha. Nguyên nhân là do th i ti t di n bi n b t thư ng, nhi t dao ng ngày êm chênh l ch nhau, các m nuôi b khô c n do n ng nóng kéo dài làm tôm suy y u, phát sinh d ch b nh (Tuy t Anh, 2008). 2.3 nh hư ng c a b nh m tr ng n ngh nuôi tôm Năm 1960 ã phát hi n virus gây b nh trên trên giáp xác, n năm 1990 xác nh b nh do virut là tr ng i l n cho ngh nuôi tôm, c bi t là b nh do virut m tr ng. Năm 1992, các ao nuôi thâm canh ã g p tr ng i v b nh m tr ng có hơn 80% s tr i b th t b i t i Indonesia. Năm 1994, b nh m tr ng gây t l ch t cao và làm t n th t l n n ngh nuôi tôm công nghi p Trung Qu c, Nh t B n, Indonesia, n , ài Loan. Năm 1996 Thái Lan d ch b nh m tr ng bùng phát làm thi t h i kho ng 40% t ng s n lư ng, thi t h i kho ng 500 tri u USD. Virus gây b nh m tr ng WSSV l n u tiên ư c báo cáo Nh t vào năm 1993, nhưng trư c ó năm 1989 ã có báo cáo s xu t hi n b nh thân trên tôm sú ây là d u hi u i kèm v i m tr ng. B nh này ã làm gi m s n lư ng tôm trên th gi i t 733.000 t n năm 1994 còn 712.000 t n năm 1995, còn 693.000 t n 1996 n năm 1997 còn 660.000 t n (Nguy n Văn H o, 2003). Theo th ng kê c a B Th y S n m i năm có hàng ngàn hecta ao nuôi tôm thương ph m ph i thu ho ch s m do b nh trong ó 80% là b nh m tr ng. Năm 2003 Sóc Trăng có 16.346 ha b thi t h i hoàn toàn chi m 40% di n tích, cu i năm 2004 di n tích tôm nuôi b m t tr ng là 18.231 ha. 7
  17. 2.4 c i m c a tác nhân gây b nh m tr ng 2.4.1 Tác nhân gây b nh B nh m tr ng do virus gây h i ch ng m tr ng WSSV gây ra trên tôm he (Penaeid). WSSV ư c tìm th y nhóm tôm he và các loài giáp xác khác: tôm nư c ng t, cua, tôm hùm, chân chèo và u trùng côn trùng. B nh ư c báo cáo u tiên Nh t B n vào năm 1993 trên tôm nh p t Trung Qu c v nuôi (Tr n Th Tuy t Hoa, 2004). Trư c năm 2002, có 3 ch ng Baculovirus gây b nh m tr ng ho c còn g i là virus Trung Qu c. Tuỳ t ng nư c nghiên c u chúng có tên g i và kích thư c khác nhau. n h i ngh virus h c qu c t l n th 12 (Paris, 2002) các tác gi : Just M. Vlak, Jean-Robert Bonami, Tim W. Flegel, Guang- Hsiung Kou, Donald V. Lightner, Chu-Fang Lo, Philip C. Loh, Peter J. Walker ã phân lo i virus gây h i ch ng m tr ng là m t gi ng m i Whispovirus thu c h m i Nimaviridae (Vlak et al., 2002). Virus ư c tìm th y nhi u cơ quan khác nhau như: chân bơi, mang, d dày, cơ b ng, huy t tương, ru t gi a, tim, chân bò, lympho, màng bao b c, mô th n kinh, gan, tinh hoàn, bu ng tr ng, tinh d ch, cu ng m t (Lo et al, 1997). 2.4.2 Tri u ch ng c trưng c a b nh này là tôm bơi l i l , y u t, b ăn, di chuy n ch m ch p, cơ th có th chuy n sang màu h ng ho c hơi , phía dư i giáp u ng c có nh ng m tr ng t 1mm n vài mm. B nh thư ng xu t hi n th i i m 1 – 2 tháng sau khi nuôi, khi môi trư ng nuôi b t u x u i (Bùi Quang T , 2003). Khi tôm b b nh m tr ng có th ch t 100% trong 3 – 10 ngày (Lightner, 1996). 2.4.3 Phương th c lây nhi m và loài c m nhi m Theo Tr n Th Tuy t Hoa, 2004 hi n nay b nh m tr ng nh hư ng l n n các loài tôm có giá tr kinh t thu c h Penaeid M t s loài tôm b nhi m WSSV như P. monodon, P. japonicus, P. chinens, P. indicus… Bên c nh ó WSSV ư c phát hi n c m nhi m trên 40 loài giáp xác: tôm, cua, còng, copepod, th m chí là u 8
  18. trùng côn trùng. Theo Bùi Quang T , (2003) thì b nh m tr ng lây theo chi u ngang là chính. Virus lây t các giáp xác khác (tôm, cua, chân chèo) nhi m b nh m tr ng t môi trư ng bên ngoài ao hay ngay trong ao nuôi tôm. Khi các loài tôm nhi m m tr ng trong ao s c kho c a chúng y u ho c ch t các con kho ăn chúng d n n b nh lây lan càng nhanh hơn. Có th m t s loài chim nư c ã ăn tôm b b nh m tr ng t ao khác và bay n ao nuôi ã mang theo các m u th a và rơi vào ao. 2.4.4 Ch n oán Lightner, (1996) ã ưa ra phương pháp mô h c ch n oán b nh m tr ng. V i phương pháp này ta có th quan sát ư c th vùi WSSV phì i trong nhân c a t bào b nhi m nó b t màu c a thu c nhu m Hematoxylin và Eosin. D a trên d u hi u c trưng là xu t hi n các m tr ng dư i v . K t h p v i ch n oán b ng phương pháp mô h c: Quan sát nhân c a t bào bi u bì dư i v , t bào bi u bì tuy n anten, t bào cơ quan Lympho, t ch c liên k t c a v , mang, t bào bi u bì d dày,…Khi nhu m Hematoxylin và eosin các nhân t bào có th vùi l n b t màu ng u. Và s d ng k thu t PCR và enzyme mi n d ch (Bùi Quang T , 2003). 2.4.5 Phòng ng a và x lý b nh Hi n nay b nh m tr ng chưa có phương pháp nào ch a tr có hi u qu , do ó nuôi tôm có hi u qu thì vi c phòng b nh ph i ư c quan tâm hàng u. phòng b nh m tr ng có hi u qu thì chúng ta ph i phòng b nh t ng h p (Tr n Th Tuy t Hoa, 2004), t c là ph i làm t t các khâu t vi c v sinh tr i, l a ch n tôm b m , ch n gi ng t t, c i t o ao nuôi, x lý nư c, nuôi v i m t v a ph i, cho ăn th c ăn có ch t lư ng t t, chăm sóc và qu n lý s c kho ao nuôi… 9
  19. 2.5 M t s nghiên c u b nh m tr ng B nh m tr ng ư c báo cáo u tiên Nh t B n vào năm 1993 trên tôm nh p t Trung Qu c v nuôi (Tr n Th Tuy t Hoa, 2004), cho n nay b nh ã xu t hi n trên kh p th gi i và gây thi t h i hàng trăm tri u USD/năm ch tính riêng Châu Á (Wongteerasupaya et al. 2003). Vì th có nhi u nghiên c u ư c ti n hành nh m xác nh s hi n di n c a WSSV nh m ưa ra phương pháp ch n oán chính xác có cách phòng ng a hi u qu như các nghiên c u c a: Lightner, (1996) ã ưa ra phương pháp mô h c ch n oán b nh m tr ng. V i phương pháp này ta có th quan sát ư c th vùi WSSV phì i trong nhân c a t bào b nhi m nó b t màu c a thu c nhu m Hematoxylin và Eosin. Nguy n Minh H u, (2002) s d ng phương pháp PCR xác nh t l c m nhi m m tr ng. K t qu có 23% tôm gi ng n tay ngư i nuôi b nhi m WSSV. Ph m Tr n Nguyên Th o, (2003) ã ng d ng phương pháp mô h c ch n oán b nh m tr ng và so sánh v i k t qu PCR. K t qu cho th y phương pháp mô h c ch có th phát hi n virus khi ã xâm nh p và gây t n thương t bào, do ó không th phát hiên giai o n s m. Vaseeharan et al., (2003) s d ng phương pháp PCR ã nghiên c u v s xu t hi n và phân b WSSV tôm nuôi, tôm t nhiên và giáp xác. Phương pháp th c hi n v i 630 m u tôm trong ó có 280 m u tôm post thu t 9 tr i gi ng và 350 m u tôm nuôi ( 40 - 60 ngày tu i) t 18 ao khác nhau. K t qu 53% m u dương tính v i WSSV khi th c hi n PCR m t bư c. Okumura et al., (2004) ã dùng k thu t RPLA (Reversed passive latex agglutination) phát hi n WSSV t mô d dày trên tôm he Nh t b n (Penaeus japonicus). K thu t này s d ng h t t ng h p có t tr ng cao và kháng th a dòng c hi u, WSSV ư c phát hi n sau 12 gi chính xác tương ương PCR. Nh ng nghiên c u v d ch t h c nh m tìm hi u c i m gen c a virus gây b nh m tr ng ng d ng trong vi c xác nh con ư ng lây truy n c a WSSV như: Wongteerasupaya et al., (2003) ã nghiên c u v d ch b nh m tr ng trên 65 m u tôm b nh t 55 ao tôm nuôi ã bùng phát b nh m tr ng Thái Lan b ng phương 10
  20. pháp PCR-genotyping s d ng o n m i khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 tìm s vùng l p l i có kích thư c 54 bp. K t qu cho th y s l n l p l i t 6 n 20 l n, trong ó 8 l n l p l i chi m nhi u nh t 32%. Bui Thi Minh Dieu et al., (2004) phân tích m u tôm sú nhi m WSSV t 8 ao khác nhau 7 t nh thu c khu v c Mi n Trung và Mi n Nam Vi t Nam so sánh các dòng WSSV Vi t Nam v i dòng WSSV Thái Lan (WSSV – TH), ài Loan (WSSV – TW) và Trung Qu c (WSSV – CN). S d ng các c p m i ư c thi t k d a trên o n gen c a WSSV thu c ORF14/15, ORF24/25, ORF75, ORF94, ORF125. K t qu ch ng minh các dòng WSSV vi t Nam có cùng ngu n g c v i WSSV – TW ( ài Loan) và WSSV – TH (Thái Lan) khi s d ng 2 c p m i ORF23/24 và ORF14/15, và k t qu này cho th y ORF75 và ORF125 có ý nghĩa quan tr ng trong vi c nghiên c u d ch t h c c a b nh m tr ng sau này Vi t Nam. Tran Thi Tuyet Hoa et al., (2005) s d ng phương pháp PCR-genotyping khuy ch i vùng l p l i thu c ORF94 trên các m u tôm nuôi và tôm gi ng Vi t Nam. K t qu nghiên c u ã xác nh ư c s vùng l p l i thu c ORF94 c a WSSV trên tôm gi ng t 4 n 8 và trên tôm nuôi là 4 n 9 trong ó ki u gen c a WSSV có 7 vùng l p l i chi m t l cao nh t. Lê Vân H i Y n, (2006) s d ng phương pháp PCR- genotyping khu ch i vùng l p l i thu c ORF94 xác nh s vùng l p l i c a virus gây b nh m tr ng trên 130 m u tôm sú thu t i Sóc Trăng, Trà Vinh. K t qu nghiên c u cho th y WSSV có 5, 7, 8, 9, 12 vùng l p l i thu c ORF94 trong ó ki u gen có 8 vùng l p l i chi m t l cao nh t trên 50%. Tri u Thanh Tu n, (2006) cũng s d ng phương pháp PCR-genotyping khu ch i vùng l p l i thu c ORF94 xác nh s vùng l p l i c a virus gây b nh m tr ng trên 169 m u tôm sú có d u hi u m tr ng thu Cà Mau, B c Liêu. K t qu nghiên c u ã nghi nh n ư c vùng l p l i thu c ORF94 c a WSSV có t 4 n 16 vùng l p l i, trong ó ki u gen có 5 vùng l p l i chi m t l cao nh t (48,8% B c liêu, 68,4% Cà Mau). Pradeep et al., (2007), ã s d ng ADN ly trích t tôm h u u trùng, tôm nuôi có nhi m WSSV, ng th i s d ng c tôm t nhiên và cua c a n . Nghiên c u tìm hi u s thay i trên các vùng l p l i c a WSSV ã tìm ra trư c 11
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược