Xem mẫu
- BÀI BÁO CÁO SINH HỌC
PHÁT TRIỂN
ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH PHÁT
TRIỂN PHÔI Ở LƯỠNG CƯ
GV hướng dẫn: PGS-TS NGÔ ĐẮC CHỨNG
HV thực hiện: Trần Công Tiến
Nguyễn Ngọc Thôi
Biện Văn Quyền
Nguyễn Thành Hưng
- CẤU TRÚC ĐỀ TÀI
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
II. NỘI DUNG: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
PHÔI
1. Quá trình tạo giao tử
2. Quá trình thụ tinh
3. Quá trình phân cắt của trứng
4. Quá trình phôi vị hoá và tạo trung bì
5. Tạo tấm thần kinh
6. Phát sinh cơ quan
7. Phát triển hậu phôi
III. KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Lớp Lưỡng cư (Amphibia) là loài phổ biến
ở nước ta. Sự tồn tại của chúng đã góp phần
tạo nên tính đa dạng sinh học, giữ một vai trò
nhất định trong việc duy trì sự cân bằng của hệ
sinh thái, trong sản xuất nông nghiệp và trong
đời sống con người.
Một trong những vấn đề nghiên cứu về
đối tượng này là quá trình phát triển phôi và hậu
phôi nhằm hiểu biết rõ quá trình phát triển của
chúng, có những dẫn liệu chính xác phục vụ
cho khoa học, đời sống và sản xuất của con
người.
Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: “Tìm hiểu
quá trình phát triển phôi của Lưỡng cư”.
- PHẦN II: NỘI DUNG: QUÁ TRÌNH
PHÁT TRIỂN PHÔI
1. Quá trình tạo giao tử
1.1 Các tế bào mầm.
Hợp tử bắt nguồn từ sự hợp nhất giữa các giao tử
đực và cái. Quá trình tạo giao tử được bắt đầu từ
các tế bào mầm. Các tế bào mầm bắt nguồn từ
vùng tế bào chất mầm có các protein đặc trưng và
mARN nằm trong những tế bào xác định của phôi.
a. Sự tạo thành tế bào mầm.
Ở lưỡng cư, bào tương mầm phân bố ở vùng cực
thực vật của hợp tử. Sau khi phân chia, những tế
bào nào có chứa các tế bào chất mầm sẽ biệt hóa
thành các tế bào mầm.
- b. Sự di cư của các tế bào mầm.
Ở lưỡng cư không đuôi như cóc và ếch, tế bào mầm có trong
trứng đã thụ tinh dưới dạng các hạt giàu ARN ở cực th ực vật.
Trong suốt quá trình phân cắt các hạt này di chuy ển qua
noãn hoàng lên phía trên và cuối cùng kết h ợp với các t ế bào
nằm ở đáy của xoang phôi. Về sau chúng di chuyển t ừ lớp
nội bào của ống ruột sơ khai đến màng treo ruột ở ph ần
lưng, rồi đi đến tuyến sinh dục đang phát triển. Các t ế bào
mầm sinh dục di cư nhờ tác dụng của chuyển động giả túc
xuyên qua các tế bào trung gian, đi đến tuyến sinh dục.
Sự di chuyển tế bào chất mầm ở Xenopus
- Trứng của lưỡng cư có đuôi không
có các tế bào mầm sinh dục như
ở trứng ếch. Các tế bào sinh dục
nguyên thủy nằm ở vùng trung
phôi bì cuộn qua mép bụng bên
của xoang phôi. Ở đây các tế bào
này được thành lập bằng sự cảm
ứng trong vùng trung phôi bì và
sau đó theo một con đường khác
đi đến tuyến sinh dục.
- c. Sự biệt hóa của các tế bào mầm.
Các tế bào mầm di chuyển vào tuyến sinh dục có thể biệt hóa
thành tinh trùng hoặc trứng tùy thuộc vào tuyến.
- 1.2. Sự phát sinh giao tử.
a. Sự sinh tinh.
Các tinh trùng được sản sinh từ các tinh nguyên bào. Khi các tế
bào này di chuyển đến mào sinh dục của phôi, chúng sẽ hợp
nhất và biến đổi thành ống sinh tinh. Trong ống sinh tinh có 2 lo ại
tế bào: các tế bào Sertoli do phần biểu mô của ống biệt hóa
thành có nhiệm vụ dinh dưỡng và các tế bào sinh dục ở những
giai đoạn khác nhau của quá trình sinh tinh.
Sự phát triển của tinh trùng.
- b. Sự sinh trứng.
Ở ếch, con cái tạo ra cùng lúc hàng trăm hoặc
hàng ngàn trứng, các noãn nguyên bào là những
tế bào gốc có khả năng tự tạo mới trong suốt
cuộc đời sinh vật.
Trong giai đoạn đầu, tất cả các chất dinh dưỡng
và những chất cần thiết cho sự phát tirển phôi
đều nằm trong tế bào chất của trứng. Các chất
này được tích tụ trong suốt kì trước I của giảm
phân và giai đoạn này thường được chia thành
hai thời kì: tiền sinh noãn hoàng và sinh noãn
hoàng.
Các tế bào trứng của lưỡng cư bắt nguồn từ một
nhóm tế bào mầm sinh dục, mỗi năm có thể tạo
ra một thế hệ tế bào mới.
- 2. Quá trình thụ tinh
Sự thụ tinh bao gồm các hoạt động cơ bản
sau:
- Sự nhận biết và tiếp xúc giữa tinh trùng với
trứng. Điều này bảo đảm là tinh trùng và
trứng thuộc cùng một loài.
- Sự xâm nhập của tinh trùng vào trứng.
Trứng có cơ chế cản trở sự xâm nhập của
nhiều tinh trùng, chỉ cho phép một tinh trùng
đi vào trứng.
- Sự hợp nhất nguyên liệu di truyền của tinh
trùng và trứng.
- Sự hoạt hóa trao đổi chất của trứng để bắt
đầu phát triển
- 3. Quá trình phân cắt của trứng
Trứng của Lưỡng cư là trứng dị hoàng, luợng noãn
hoàng nhiều và tập trung ở cực thực vật. Nhân
nằm gần ở cực động vật.
- Hợp tử phân cắt hoàn toàn và đối xứng tỏa tròn. Tuy nhiên
trứng lưỡng cư có nhiều noãn hoàng tập trung ở cực th ực
vật gây trở ngại cho sự phân cắt. Lần phân chia th ứ nh ất
bắt đầu từ cực động vật và kéo dài từ từ xuống vùng cực
thực vật. Lần phân cắt thứ hai cũng theo mặt ph ẳng kinh
tuyến, trực giao với mặt phẳng của lần phân cắt th ứ nh ất
và được bắt đầu khi lần phân cắt đầu vẫn còn tiếp tục ở
vùng noãn hoàng của cực thực vật. Ở lần thứ 3, do cực
thực vật có nhiều noãn hoàng nên mặt phẳng phân cắt là
mặt phẳng xích đạo nhưng nằm chệch lên phía cực đ ộng
vật. Chúng tạo thành 4 tiểu phôi bào ở cực động v ật và b ốn
đại phôi bào ở cực thực vật. Sự phân chia hoàn toàn nh ưng
không đều này đã tạo ra 2 vùng chính trong phôi: m ột vùng
có các phôi bào nhỏ, phân chia nhanh, nằm gần cực động
vật và 1 vùng có các phôi bào lớn, phân chia ch ậm h ơn,
nằm ở cực thực vật. Khi sự phân cắt tiếp tục, vùng cực
động vật có rất nhiều phôi bào nhỏ trong khi vùng cực th ực
vật chỉ có 1 ít phôi bào lớn. Khi phôi có từ 16 đ ến 64 t ế bào
chúng được gọi là phôi dâu. Ở giai đoạn 128 tế bào, xoang
phôi bắt đầu xuất hiện, hình thành phôi nang.
- Sự phân cắt gồm hai quá trình có tính chu kỳ là s ự
phân chia nhân (karyokinesis) và sự phân chia tế
bào chất (cytokinesis). Sự phân chia nhân đạt được
nhờ sự thành lập các vi ống và kết thúc khi có sự
thành lập rãnh phân cắt (cleavage furrow) thẳng
góc với mặt phẳng của thoi phân bào. Ở vùng
rãnh, vỏ trứng dày lên tạo thành một vòng co th ắt
lại tách đôi tế bào hợp tử. Vòng co thắt (contractile
ring) nầy bao quanh các vi sợi (microfilament) có
chiều dài từ 30 đến 70 Ao. Các vi sợi được tạo
thành từ hai loại protein là actin và myosine. Trong
lúc tế bào phân chia, thoi phân bào xuất hiện ở
trung tâm của tế bào chất còn các vòng co th ắt
được thành lập ở phần ngoài. Các vòng này chỉ tồn
tại trong thời gian tế bào phân chia.
- 4. Quá trình phôi vị hoá và tạo trung bì
Ở Lưỡng cư trứng có đối xứng phóng xạ theo trục động-
thực vật. Sau khi tinh trùng xâm nhập vào trứng, ph ần t ế
bào chất phía ngoài (ngoại chất) xoay 300 về điểm tinh trùng
xâm nhập (so với phần nội chất). Một vùng ở bán cầu động
vật của trứng trước đây bị che phủ bởi lớp ngoại chất có sắc
tố đậm nay được lộ ra. Lớp tế bào chất phía bên dưới của
vùng này có các hạt sắc tố đen hòa tan nên có màu xám. Vì
vậy vùng này được gọi là liềm xám. Liềm xám đánh dấu mặt
lưng tương lai của phôi.
- Phôi ếch ở giai đoạn trước phôi vị là một khối cầu rỗng có
khoảng 104 tế bào với xoang phôi bên trong n ằm ch ệch v ề
phía cực động vật. Các tế bào ở vùng cực động vật (vùng
lưng) nhỏ trong khi các tế bào ở vùng cực th ực vật (vùng
bụng) lớn hơn. Phôi nang củ Lưỡng cư được chia thành 3
vùng chính: (1) vùng lưng tạo thành nhiều lớp t ế bào trong
nóc xoang phôi; (2) vùng bụng gồm các phôi bào l ớn ở c ực
thực vật nằm dưới xoang phôi và (3) vùng giáp ranh n ằm ở
giữa, phân cách với vùng thực vật bởi liềm xám.
Sự phôi vị hóa của ếch khởi đầu từ vùng liềm xám, ngay phía
dưới xích đạo nơi bán cầu động vật và thực vật gặp nhau.
Dấu hiệu bên ngoài đầu tiên của sự phôi vị hóa là sự hình
thành môi lưng của phôi khẩu. Tại đây các tế bào lõm vào t ạo
thành phôi khẩu có dạng khe hẹp. Những tế bào này thay đ ổi
hình dạmg một cách đột ngột. Phần thân chính của mỗi t ế
bào hướng về phía trong phôi, phần còn lại vẫn gắn vào mặt
ngoài qua một cổ thon. Các tế bào này được gọi là t ế bào c ổ
chai. Khi quá trình phôi vị hóa tiếp diễn, các t ế bào c ổ chai
tiếp tục lõm vào tạo ra các môi bên và cuối cùng là môi b ụng
của phôi khẩu.
- Khi ruột nguyên thủy dài ra, các tế bào cổ chai tiếp t ục di
chuyển vào trong và chúng dàn trải ra t ạo thành một vùng
lớn ở ngoại vi của ruột. Các tế bào cổ chai di nh ập vào các
lớp sâu hơn, ở đó chúng tạo thành dây sống và trung bì thân.
Các tế bào nội bì được bào quanh bởi phôi kh ẩu tạo thành
nút noãn hoàng.
Giai đoạn tiếp theo của sự tạo phôi vị là sự di cư của các t ế
bào vùng ranh về phía môi phôi kh ẩu. Các t ế bào này sau đó
sẽ cuộn vào và di chuyển dọc theo mặt trong của l ớp ngo ại
bì. Những tế bào tạo thành môi phôi kh ẩu th ường xuyên thay
đổi. Những tế bào đầu tiên tạo thành môi lưng là các t ế bào
nội bì lõm vào tạo thành mép trước của ruột. Khi các t ế bào
này đi vào phía trong phôi, môi phôi kh ẩu bao g ồm các t ế
bào là tiền thân của trung bì đầu. Các tế bào tiếp theo cu ộn
vào trên môi lưng của phôi được gọi là các tế bào trung bì
dây sống.
Khi các tế bào đi vào bên trong phôi, xoang phôi s ẽ h ẹp d ần
và dịch chuyển sang vị trí đối diện với môi lưng. Do sự
chuyển động của các tế bào nội bì và trung bì bên trong, các
tế bào ngoại bì sẽ lan phủ và bao lấy toàn bộ phôi.
nguon tai.lieu . vn
