Xem mẫu
1. Më §Çu
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
§Êt lµ tµi s¶n v« cïng quý gi¸ ®èi víi víi mçi quèc gia vµ lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt hµng ®Çu kh«ng thÓ thay thÕ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nã cßn lµ bé phËn hîp thµnh quan träng cña m«i tr−êng sèng, ®Êt kh«ng chØ lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn quÝ gi¸ mµ cßn lµ nÒn t¶ng ®Ó ®Þnh canh ®Þnh c−, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi.
X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, d©n sè t¨ng nhanh, ®ßi hái ngµy cµng t¨ng vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, c¸c nhu cÇu vÒ v¨n ho¸ x· héi... §iÒu ®ã t¹o nªn ¸p lùc ngµy cµng lín ®Õn ®Êt ®ai lµm cho quü ®Êt n«ng nghiÖp lu«n cã nguy c¬ bÞ gi¶m, trong khi ®ã kh¶ n¨ng khai hoang ®Êt míi l¹i rÊt h¹n chÕ. §Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy, ngoµi viÖc nghiªn cøu vÒ ®Êt ®ai, chóng ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ - x· héi cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh sö dông ®Êt hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai, nh»m môc ®Ých sö dông ®Êt hîp lý vµ lùa chän c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶. C«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng hîp trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn nh−: møc ®é thÝch hîp cña tõng lo¹i c©y trång, kh¶ n¨ng ®Çu t− cho phÐp, lîi nhuËn thu ®−îc, møc tiªu thô s¶n phÈm, phong tôc tËp qu¸n ë tõng ®Þa ph−¬ng vµ cña tõng d©n téc, b¶o vÖ ®−îc m«i tr−êng sinh th¸i, tõ ®ã x©y dùng ®óng vµ lùa chän c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cã triÓn väng.
Sa Pa lµ mét huyÖn vïng cao n»m ë phÝa T©y Nam cña tØnh Lµo Cai, víi diÖn tÝch tù nhiªn 67.864,0 ha, chiÕm 8,24% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh. HuyÖn cã 17 x· vµ mét thÞ trÊn lµ n¬i c− tró cña 6 nhãm d©n téc anh em cïng sinh sèng víi nhiÒu phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau víi nguån tµi nguyªn ®a d¹ng vµ phong phó.
HiÖn nay, ng−êi d©n ë Sa Pa ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu ¸p lùc nh− c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn bÞ ph¸ vì, tµi nguyªn ®Êt, n−íc, rõng bÞ suy tho¸i, do n¹n
1
chÆt ph¸ rõng vµ khai th¸c bõa b·i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Êt bÞ xãi mßn röa tr«i, n¨ng suÊt c©y trång thÊp. H¹ tÇng c¬ së, hÖ thèng th«ng tin, giao th«ng nghÌo nµn, mËt ®é d©n sè ngµy cµng gia t¨ng. D©n sè ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, ph−¬ng thøc canh t¸c cßn nhiÒu l¹c hËu, nhÊt lµ ®èi víi d©n téc thiÓu sè, ®Êt lµ nguån sèng cña hä, lµ quµ tÆng cña ®Êt trêi. Do vËy viÖc t×m hiÓu d©n téc thiÓu sè sö dông ®Êt nh− thÕ nµo cã ý nghÜa hÕt søc quan träng v× mçi d©n téc t¸c ®éng lªn ®Êt theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, nh−ng tÊt c¶ hä ®Òu coi ®Êt lµ mÑ, lµ phÇn c¬ b¶n cña nÒn v¨n minh x· héi, ®Êt nèi liÒn hä víi qu¸ khø, víi hiÖn t¹i, t−¬ng lai. §Ó t×m hiÓu d©n téc thiÓu sè sö dông ®Êt ra sao cÇn ph¶i ®iÒu tra vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña hä, tõ ®ã t×m ra nh÷ng trë ng¹i, tiÒm n¨ng trong ho¹t ®éng sö dông ®Êt. §©y chÝnh lµ c¬ së cho viÖc ®Þnh h−íng sö dông ®Êt trong t−¬ng lai víi ph−¬ng ch©m sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng.
§Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ph¸t triÓn, gãp phÇn ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña ®ång bµo c¸c d©n téc trong huyÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong t−¬ng lai, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi "T×m hiÓu, ®¸nh gi¸ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña d©n téc Dao vµ H`M«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt t¹i huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai".
1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu nghiªn cøu
1.2.1. Môc ®Ých
T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cña d©n téc Dao vµ H’M«ng nh»m x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng khai th¸c sö dông ®Êt cña mçi d©n téc trªn c¬ së ph¸t huy kiÕn thøc b¶n ®Þa quý gi¸ kÕt hîp víi khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn, tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hîp lý, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi t¹i ®Þa bµn huyÖn Sa Pa - Lµo Cai.
2
1.2.2. Yªu cÇu
- X¸c ®Þnh ®−îc c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt, nh÷ng nguyªn nh©n h×nh thµnh, duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cña 2 d©n téc Dao vµ H’M«ng.
- §¸nh gi¸ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trªn c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng.
- So s¸nh c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cña 2 d©n téc vÒ nguyªn nh©n h×nh thµnh, hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng lµm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt lo¹i h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp cho mçi d©n téc.
3
2. Tæng quan tµi liÖu
2.1. Mét sè vÊn ®Ò sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, hÖ thèng n«ng nghiÖp vµ hÖ
thèng canh t¸c
2.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ lo¹i h×nh sö dông ®Êt, hÖ thèng sö dông ®Êt
HÖ thèng sö dông ®Êt: lµ sù kÕt hîp cña mét lo¹i sö dông ®Êt víi mét ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai riªng biÖt t¹o thµnh hai hîp phÇn kh¨ng khÝt t¸c ®éng lÉn nhau, tõ c¸c t−¬ng t¸c nµy sÏ quyÕt ®Þnh c¸c ®Æc tr−ng vÒ møc ®é vµ c¸c lo¹i chi phÝ ®Çu t−, møc ®é vµ lo¹i c¶i t¹o ®Êt ®ai vµ n¨ng suÊt, s¶n l−îng cña lo¹i sö dông ®Êt [5].
Lo¹i h×nh sö dông ®Êt: Tïy theo møc ®é vµ tªn gäi kh¸c nhau, nh−ng trong n«ng nghiÖp, lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®ai ®−îc hiÓu kh¸i qu¸t lµ nh÷ng h×nh thøc sö dông ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt mét hoÆc mét nhãm c©y trång, vËt nu«i trong chu kú mét n¨m hay nhiÒu n¨m. §¬n vÞ ®Êt ®ai lµ nÒn, cßn lo¹i h×nh sö dông ®Êt lµ ®èi t−îng ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n h¹ng møc ®é thÝch hîp cña ®Êt ®ai.
Trªn thÕ giíi, lý thuyÕt vÒ lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®· ®−îc Duddley Stamp (thÕ kû19) x©y dùng vµ sau nµy ®−îc Kostrowiky vµ c¸c ®ång sù cña «ng ph¸t triÓn. N¨m 1972, Beek vµ Bennerma ®· hoµn chØnh [42] vµ ®−îc Brinkman vµ Smith sö dông trong ®Ò c−¬ng ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai n¨m 1976 [44].
§Ò c−¬ng ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO n¨m 1976, ®· giíi thiÖu:
Lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh (a major type of land use) dïng trong ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t, lµ sù ph©n chia ë møc lín cña sö dông ®Êt ®ai trong khu vùc hoÆc vïng n«ng l©m nghiÖp, chñ yÕu dùa trªn c¬ së cña s¶n xuÊt c¸c c©y trång hµng n¨m, l©u n¨m, lóa, ®ång cá, rõng, khu gi¶i trÝ nghØ ng¬i, ®éng vËt hoang d· víi c¸c c«ng nghÖ ®−îc dïng ®Õn nh− t−íi n−íc, c¶i thiÖn ®ång cá.
Lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land Use Type - LUT): lµ sù ph©n chia chi tiÕt h¬n cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®ai chÝnh. Chóng ®−îc m« t¶ theo c¸c thuéc tÝnh nhÊt ®Þnh. C¸c thuéc tÝnh ®ã gåm quy tr×nh s¶n xuÊt, c¸c ®Æc tÝnh vÒ kinh
4
tÕ kü thuËt nh− ®Þnh h−íng thÞ tr−êng, vèn, th©m canh, lao ®éng, vÊn ®Ò së h÷u ®Êt ®ai [44].
Nh− vËy, lo¹i h×nh sö dông ®Êt lµ ®¬n vÞ xÕp d−íi hÖ thèng canh t¸c vµ liªn quan chÆt chÏ víi c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai. Møc ®é chi tiÕt cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt phô thuéc vµo môc tiªu, quy m« vµ tû lÖ b¶n ®å sö dông trong ®¸nh gi¸ ®Êt [31].
Trong nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt hiÖn cã sÏ ®−îc x¸c ®Þnh vµ m« t¶ vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt, h×nh thøc qu¶n lý s¶n xuÊt, quy m« n«ng tr¹i, c¸c biÖn ph¸p canh t¸c, møc ®é ®Çu t−, n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ yªu cÇu ®Êt ®ai. Tõ ®ã lùa chän c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp, bÒn v÷ng vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi, hiÖu qu¶ m«i tr−êng vµ lÊy nã lµm ®èi t−îng trong ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai (FAO, 1976) [11].
ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm nµy ®· ®−îc Bïi Quang To¶n giíi thiÖu tõ n¨m
1977. Qua thö nghiÖm cho thÊy lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®ai trong n«ng nghiÖp cã thÓ ®−îc ¸p dông réng r·i nh−: chuyªn lóa, lóa vµ c©y trång c¹n, chuyªn c©y trång c¹n, v−ên c©y, c©y trång thøc ¨n gia sóc (®èi víi ®Êt ®ång b»ng); C©y hµng n¨m, c©y l©u n¨m, ®ång cá ch¨n th¶, rõng trång vµ khai th¸c, rõng b¶o vÖ (®èi víi ®Êt ®åi nói) [34].
2.1.2. HÖ thèng n«ng nghiÖp vµ hÖ thèng canh t¸c, hÖ thèng c©y trång ë miÒn nói vµ vïng cao
HÖ thèng n«ng nghiÖp lµ mét phøc hîp cña ®Êt ®ai, nguån n−íc, c©y trång, vËt nu«i, lao ®éng, c¸c nguån lîi ®Æc tr−ng kh¸c trong mét ngo¹i c¶nh mµ n«ng hé qu¶n lý tuú theo së thÝch vµ kh¶ n¨ng kü thuËt cã thÓ cã.
Nh×n chung hÖ thèng n«ng nghiÖp lµ mét hÖ thèng h÷u h¹n, trong ®ã con ng−êi ®ãng vai trß trung t©m, con ng−êi qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn c¸c hÖ thèng theo nhiÒu quy luËt nhÊt ®Þnh nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cho hÖ thèng n«ng nghiÖp [28].
5
...
- tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn