1. Trang Chủ
  2. Khoa học tự nhiên
  3. Đề tài “ Thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 bằng công nghệ đo ảnh số có sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh “

Đề tài “ Thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 bằng công nghệ đo ảnh số có sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh “

Từng ngày, từng giờ trên Trái đất chúng ta chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật. Những phát minh mới, những công cụ mới hiện đại lần lựơt đợc ra đời thay thế cho những công cụ lạc hậu. Tất cả nhằm phục vụ con ngời, giải phóng con ngời khỏi những lao động nặng nhọc đồng thời nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm. Hoà cùng với phát triển mạnh mẽ đó các nhà trắc địa cũng đã tìm tòi và cho ra đời những ph ơng pháp ,những máy móc thiết bị mới hiện đại nhằm phục vụ cho..

Thể loại Tài liệu miễn phí Khoa học tự nhiên

Số trang 77

Ngày tạo 8/30/2018 12:52:01 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.07 M

Tên tệp

Tải Đề tài “ Thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 b... (.pdf)

Xem mẫu

  1. ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Đề tài Thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 bằng công nghệ đo ảnh số có sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh
  2. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Më ®Çu Tõng ngµy, tõng giê trªn Tr¸i ®Êt chóng ta chøng kiÕn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt. Nh÷ng ph¸t minh míi, nh÷ng c«ng cô míi hiÖn ®¹i lÇn lù¬t ®­îc ra ®êi thay thÕ cho nh÷ng c«ng cô l¹c hËu. TÊt c¶ nh»m phôc vô con ng­êi, gi¶i phãng con ng­êi khái nh÷ng lao ®éng nÆng nhäc ®ång thêi n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Hoµ cïng víi ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®ã c¸c nhµ tr¾c ®Þa còng ®· t×m tßi vµ cho ra ®êi nh÷ng ph­¬ng ph¸p ,nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ míi hiÖn ®¹i nh»m phôc vô cho c«ng t¸c ®o ®¹c ®­îc hiÖu qu¶ h¬n , qua ®ã gi¶i phãng cho con ng­êi khái lao ®éng khã nhäc. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ ®o ¶nh sè trong thµnh lËp b¶n ®å lµ mét ph¸t minh nh­ thÕ. ViÖc sö dông ¶nh hµng kh«ng trong thµnh lËp b¶n ®å nãi chung vµ b¶n ®å ®Þa h×nh nãi riªng ®· trë nªn kh¸ phæ biÕn, ®ång thêi ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thµnh lËp b¶n ®å cña x· héi. Nh­ng trong c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng viÖc x¸c ®Þnh c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh hµng kh«ng th× ch­a ®­îc hoµn thiÖn l¾m v× nguån th«ng tin vÉn cßn h¹n chÕ, do ¶nh hµng kh«ng lµ ¶nh toµn s¾c v× vËy c«ng t¸c ®o¸n ®äc, ®iÒu vÏ ngoµi trêi vÉn cßn chiÕm nhiÒu thêi gian. H¬n n÷a víi nh÷ng khu vùc t­ liÖu tr¾c ®Þa b¶n ®å kh«ng cã, hoÆc cã nh­ng rÊt Ýt kh«ng ®ñ cho nhu cÇu thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín, th× viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín b»ng ¶nh hµng kh«ng cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh lµ mét h­íng ®i phï hîp. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý t­ëng trªn t«i ®· thùc hiÖn ®å ¸n nµy víi tªn ®Ò tµi: “ Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh sè cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh “ Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi nµy ®­îc tr×nh bµy trong bèn ch­¬ng: Ch­¬ng 1.B¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. Ch­¬ng 2. C¬ së lý thuyÕt vµ c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè. -1- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  3. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Ch­¬ng 3. Quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè cã sö dông t­ liÖu ¶nh vÖ tinh. Ch­¬ng 4. Thùc nghiÖm thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 khu vùc lßng hå c«ng tr×nh thuû ®iÖn. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña ®Ò tµi, b¶n th©n em kh«ng ngõng häc tËp, t×m hiÓu c«ng nghÖ míi, tham kh¶o nhiÒu tµi liÖu vµ thùc tËp tham quan ë nhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Trong qua tr×nh thùc hiÖn, em ®· nhËn ®­îc nhiÒu sù gióp ®ì quÝ b¸u cã hiÖu qu¶ cña c¸c c¸n bé kü thuËt ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Tr¾c ®Þa. Qua ®©y cho xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n §o ¶nh vµ ViÔn th¸m cïng c¸c thÇy c« trong khoa Tr¾c ®Þa, ®Æc biÖt cho em göi lêi biÕt ¬n tíi thÇy gi¸o TS.TrÇn §×nh TrÝ - ng­êi ®· h­íng dÉn, chØ b¶o tËn t×nh em trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®å ¸n. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng do kiÕn thøc chuyªn m«n cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi cã h¹n nªn trong néi dung ®å ¸n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c anh chÞ c¸n bé kü thuËt vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, th¸ng 6 / 2008 Sinh viªn Vò V¨n C­êng -2- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  4. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Ch­¬ng 1. B¶n ®å vµ c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å 1.1 . Kh¸i niÖm chung 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ B¶n ®å B¶n ®å lµ h×nh ¶nh thu nhá cña thùc tÕ ®Þa lý ®­îc ký hiÖu ho¸ thÓ hiÖn c¸c yÕu tè ®Æc ®iÓm mét c¸ch cã chän läc. B¶n ®å lµ h×nh ¶nh thu nhá vµ ®­îc kh¸i qu¸t ho¸ mét phÇn bÒ mÆt qu¶ ®Êt lªn mÆt ph¼ng n»m ngang theo phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å víi nh÷ng nguyªn t¾c biªn tËp khoa häc. B¶n ®å ®Þa h×nh lµ lo¹i b¶n ®å thÓ hiÖn mét khu vùc trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt trªn ®ã b¶n ®å thÓ hiÖn nh÷ng thµnh phÇn cña thiªn nhiªn vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña con ng­êi mµ m¾t ta cã thÓ c¶m nhËn ®­îc. Trªn b¶n ®å phô thuéc vµo tû lÖ, c¸c ®èi t­îng cã trªn bÒ mÆt ®Êt ®­îc chän läc biÓu diÔn, c¸c ®èi t­îng nµy chøa ®ùng l­îng th«ng tin vµ nã phô thuéc vµo kh«ng gian, thêi gian vµ môc ®Ých sö dông: - TÝnh kh«ng gian x¸c ®Þnh khu vùc ®­îc tiÕn hµnh ®o vÏ thµnh lËp b¶n ®å. - TÝnh thêi gian ghi nhËn trªn b¶n ®å hiÖn tr¹ng cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt ë thêi ®iÓm tiÕn hµnh ®o vÏ. - Môc ®Ých sö dông chi phèi néi dung vµ ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å. * Môc ®Ých sö dông cña B§§H B¶n ®å ®Þa h×nh cã vai trß rÊt quan träng trong khoa häc vµ trong thùc tiÔn bao gåm: trong x©y dùng c«ng nghiÖp, d©n dông, n¨ng l­îng, giao th«ng vµ trong c¸c c«ng tr×nh kh¸c. B¶n ®å cã nhiÒu tû lÖ, øng víi mçi lo¹i tû lÖ l¹i cã nh÷ng môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. - B¶n ®å tû lÖ lín : th­êng ®­îc sö dông ®Ó thiÕt kÕ mÆt b»ng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, c¸c thµnh phè, c¸c ®iÓm d©n c­, ®Ó lËp thiÕt kÕ kü thuËt c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vµ c¸c tr¹m ph¸t ®iÖn, dïng ®Ó tiÕn hµnh th¨m dß vµ t×m kiÕm, th¨m dß vµ tÝnh to¸n tr÷ l­îng c¸c kho¸ng s¶n, dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ c¶i t¹o ®ång ruéng. - B¶n ®å tû lÖ trung b×nh; dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch ruéng ®Êt vµ lµm c¬ së ®Ó ®o vÏ thæ nh­ìng, thùc vËt, thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh thuû n«ng, dïng ®Ó chän tuyÕn ®­êng giao th«ng, ®Ó kh¶o s¸t c¸c ph­¬ng ¸n x©y dùng thµnh phè -3- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  5. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m - B¶n ®å tû lÖ nhá; dïng trong quy ho¹ch vµ tæ chøc c¸c vïng kinh tÕ, ®Ó chän c¸c tuyÕn ®­êng s¾t, ®­êng «t« vµ kªnh ®µo giao th«ng… 1.1.2. C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh C¬ së to¸n häc cña B§§H nh»m ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å, ®¸p øng yªu cÇu sö dông, ®ång thêi cã thÓ ghÐp nhiÒu m¶nh b¶n ®å l¹i víi nhau mµ vÉn gi÷ ®­îc tÝnh nhÊt qu¸n. 1. C¬ së tr¾c ®Þa C¬ së tr¾c ®Þa cña b¶n ®å ®­îc ®Æc tr­ng bëi Elipxoid tr¸i ®Êt vµ hÖ thèng m¹ng l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa. * HiÖn nay c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp trong hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia VN 2000 víi c¸c th«ng sè nh­ sau: - Elipxoid quy chiÕu quèc gia lµ Elipxoid WGS-84. - VÞ trÝ Elipxoid quy chiÕu quèc gia lµ Elipxoid WGS-84 toµn cÇu ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam trªn c¬ së sö dông c¸c ®iÓm GPS c¹nh dµi cã ®é cao thuû chuÈn ph©n bè trªn toµn bé l·nh thæ. - §iÓm gèc to¹ ®é quèc gia: §iÓm N00 ®Æt t¹i khu«n viªn viÖn nghiªn cøu ®Þa chÝnh. §iÓm gèc ®é cao ®­îc lÊy t¹i Hßn dÊu H¶i Phßng. * HÖ thèng m¹ng l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa: HÖ thèng m¹ng l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa: Lµ hÖ thèng c¸c ®iÓm ®­îc chän vµ ®¸nh dÊu mèc v÷ng ch¾c trªn mÆt ®Êt, chóng liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh c¸c m¹ng l­íi. M¹ng l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa ®­îc x©y dùng theo nguyªn t¾c tõ tæng thÓ ®Õn côc bé, tõ ®é chÝnh x¸c cao ®Õn ®é chÝnh x¸c thÊp. M¹ng l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa nhµ n­íc cña ViÖt Nam c¶ vÒ mÆt ph¼ng vµ ®é cao ®Òu ®­îc x©y dùng theo 4 h¹ng tuÇn tù lµ h¹ng I, h¹ng II, h¹ng III vµ h¹ng IV. L­íi h¹ng I phñ trïm quèc gia, l­íi h¹ng II ®­îc chªm vµo l­íi h¹ng I, sau ®ã ®­îc chªm dµy thªm b»ng l­íi h¹ng III vµ h¹ng IV. Tuú vµo yªu cÇu cña c«ng viÖc mµ lËp thªm c¸c l­íi khèng chÕ cÊp thÊp h¬n nh­: l­íi gi¶i tÝch, l­íi ®­êng chuyÒn hoÆc l­íi khèng chÕ ®o vÏ.Nh­ng c¸c l­íi nµy ph¶i ®o nèi víi l­íi khèng chÕ nhµ n­íc. C¸c quy ®Þnh kh¸c vÒ c¬ së to¸n häc ph¶i tu©n thñ theo c¸c quy ®Þnh cña quy ph¹m hiÖn hµnh. 2. PhÐp chiÕu b¶n ®å BÒ mÆt h×nh cÇu cña tr¸i ®Êt chØ cã thÓ ®­îc biÓu thÞ ®ång d¹ng trªn qu¶ dÞa cÇu, ®Ó nghiªn cøu bÒ mÆt traÝ ®Êt mét c¸ch chi tiÕt chóng ta b¾t buéc -4- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  6. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m ph¶i sö dông b¶n ®å, vÊn ®Ò cÇn thiªt lµ ph¶i biÓu thÞ bÒ mÆt h×nh cÇu cña tr¸i ®Êt lªn mÆt ph¼ng. ViÖc chuyÓn tõ mÆt Elipxoid lªn mÆt ph¼ng lµ nhê phÐp chiÕu b¶n ®å. PhÐp chiÕu b¶n ®å thÓ hiÖn quan hÖ to¹ ®é c¸c ®iÓm trªn mÆt ®Êt vµ to¹ ®é c¸c ®iÓm trªn mÆt ph¼ng b»ng ph­¬ng ph¸p to¸n häc. Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt biÓu diÔn hoÆc mÆt ph¼ng phô trî ta cã c¸c phÐp chiÕu kh¸c nhau nh­: phÐp chiÕu ®ång gãc, ®ång diÖn tÝch, phÐp chiÕu tù do, phÐp chiÕu gi÷ ®é dµi theo mét h­íng nhÊt ®Þnh, chiÕu h×nh nãn, chiÕu h×nh trô gi¶, h×nh nãn gi¶ vµ chiÕu ph­¬ng vÞ : a. PhÐp chiÕu Gauss-kruger vµ hÖ to¹ ®é ph¼ng Gauss-Kruger H×nh 1.1. PhÐp chiÕu Gauss-Kruger * PhÐp chiÕu Gauss-Kruger : Lµ phÐp chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc dïng ®Ó tÝnh to¹ ®é cña m¹ng l­íi tr¾c ®Þa còng nh­ tÝnh to¸n l­íi to¹ ®é b¶n ®å dung cho b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín. PhÐp chiÕu chia bÒ mÆt tr¸i ®Êt thµnh 60 mói mçi mói 60 vµ ®¸nh sè thø tù tõ t©y sang ®«ng tÝnh tõ kinh tuyÕn gèc ®i qua ®µi thiªn v¨n Grennwich .Mçi mói ®­îc chia thµnh hai phÇn ®èi xøng nhau qua kinh tuyÕn trôc DiÖn tÝch cña mói chiÕu lín h¬n trªn mÆt cÇu. HÖ sè biÕn d¹ng trªn kinh tuyÕn gi÷a b»ng 1 vµ t¨ng tõ kinh tuyÕn gi÷a vÒ hai kinh tuyÕn biªn gi¶m tõ xÝch ®¹o vÒ hai cùc. * HÖ to¹ ®é vu«ng gãc ph¼ng Gauss-Kruger ;HÖ to¹ ®é nµy ®­îc x©y dùng trªn mÆt ph¼ng mói 60 cña phÐp chiÕu Gauss-Kruger. Trong ®ã nhËn h×nh chiÕu cña kinh tuyÕn gèc lµm trôc X cßn nhËn XÝch ®¹o lµm trôc. Nh­ vËy ; nÕu tÝnh tõ ®iÓm gèc vÒ phÝa B¾c X mang dÊu d­¬ng, vÒ phÝa nam mang dÊu ©m, cßn Y vÒ phÝa ®«ng mang dÊu d­¬ng vÒ phÝa t©y mang dÊu ©m -5- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  7. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m §Ó tÝnh to¸n tr¸nh trÞ sè Y ©m ng­êi ta quy ­íc ®iÓm gèc cã to¹ ®é xo=0 vµ y0=500 km. H×nh 1.2. HÖ to¹ ®é vu«ng gãc ph¼ng Gauss-Kruger §Ó tÝnh trÞ sè kinh ®é cña kinh tuyÕn gi÷a mói thø n nµo ®ã ta sö dông c«ng thøc sau: n = 60n - 30 ( 1. 1 ) b. PhÐp chiÕu UTM vµ hÖ to¹ ®é ph¼ng UTM H×nh 1.3. PhÐp chiÕu UTM * PhÐp chiÕu UTM: Lµ phÐp chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc tháa m·n ®iÒu kiÖn kinh tuyÕn gi÷a lµ d­êng th¼ng vµ trôc ®èi xøng ®é biÕn d¹ng vÒ chiÒu dµi vµ diÖn tÝch lín nhÊt ë vïng giao nhau gi÷a xÝch ®¹o víi kinh tuyÕn gi÷a vµ t¹i hai kinh tuyÕn biªn. Tû lÖ ®é dµi mo trªn kinh tuyÕn trôc lµ mo=0,9996 víi mói 60 vµ mo=0.9999 víi mói 30 . Trong phÐp chiÕu UTM cã hai ®­êng chuÈn cã gi¸ trÞ mo=1 .Hai ®­êng -6- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  8. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m nµy ®èi xøng nhau qua kinh tuyÕn trôc vµ c¾t xÝch ®¹o t¹i nh÷ng ®iÓm c¸ch kinh tuyÕn gi÷a mét kho¶ng . Do ®ã trÞ sè biÕn d¹ng trong phÐp chiÕu UTM nhá h¬n trong phÐp chiÕu G-K. * HÖ to¹ ®é vu«ng gãc ph¼ng UTM (N,E): Trong phÐp chiÕu UTM h×nh chiÕu cña kinh tuyÕn gi÷a vµ xÝch ®¹o lµ hai ®­êng th¼ng vu«ng gãc víi nhau vµ ®­îc chän lµm hÖ trôc to¹ ®é. §Æc ®iÓm cña hÖ to¹ ®é nµy ®­îc m« t¶ trong ( h×nh I-4), trong ®ã M lµ ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh to¹ ®é O lµ giao ®iÓm cña h×nh chiÕu kinh tuyÕn gi÷a O’Z vµ xÝch ®¹o O’E . H×nh 1.4. HÖ to¹ ®é vu«ng gãc ph¼ng UTM. Trong cïng mét hÖ quy chiÕu to¹ ®é ph¼ng cña l­íi chiÕu UTM ®­îc tÝnh thong qua to¹ ®é ph¼ng cña l­íi chiÕu gauss-Kruger theo c«ng thøc sau: XUTM = K0.XG (1.2) YUTM = K0.(YG - 500.000) 500.000 (1.3) UTM = G (1.4) Trong ®ã: K0 = 0.9996 cho mói 60 K0 = 0.9999 cho mói 30 (XUTM, YUTM ) lµ to¹ ®é ph¼ng cña l­íi chiÕu UTM. (XG, YG) lµ to¹ ®é ph¼ng cña l­íi chiÕu Gauss - Kruger. UTM vµ 0 lµ gãc lÖch kinh tuyÕn t­¬ng øng cña l­íi chiÕu UTM vµ l­íi chiÕu Gauss - Kruger. 3.Tû lÖ b¶n ®å Tû lÖ b¶n ®å lµ møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt khi biÓu thÞ trªn b¶n ®å .TrÞ sè cña tû lÖ chung nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc chØ râ trªn b¶n ®å cã ba ph­¬ng ph¸p thÓ hiÖn tû lÖ. -7- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  9. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m - Tû lÖ sè: thÓ hiÖn b»ng mét ph©n sè mµ tö lµ 1 cßn mÉu sè thay cho møc ®é thu nhá cña mÆt ®Êt. Tû lÖ nµy ®­îc viÕt d¹ng 1:10 000 hoÆc 1/10 000. - Tû lÖ ch÷ nªu râ mét ®¬n vÞ trªn b¶n ®å t­¬ng øng víi ®é dµi lµ bao nhiªu ®ã ngoµi thùc ®Þa. - Th­íc tû lÖ: lµ h×nh vÏ cã thÓ dïng nã ®Ó ®o tªn b¶n ®å. Th­íc tû lÖ lµ th¼ng hay xiªn cho phÐp ®o ®é chÝnh x¸c cao h¬n. VÒ hÖ thèng tû lÖ b¶n ®å ë n­íc ta bao gåm c¸c tû lÖ sau:1/1000000,1/100000, 1/50000, 1/25000, 1/10000 …..,1/2000 vµ lín h¬n. 4.Khung vµ l­íi Khung b¶n ®å bao gåm khung trong vµ khung ngoµi, khung trong giíi h¹n diÖn tÝch ®o vÏ khung ngoµi dïng ®Ó trang trÝ. L­íi trªn b¶n ®« cã 2 lo¹i l­íi täa ®é ®Þa lý hoÆc l­íi to¹ ®é vu«ng gãc .trªn b¶n ®å ®Þa h×nh th­êng sö dông l­íi to¹ ®é vu«ng gãc. 5. HÖ thèng kÝ hiÖu quy ­íc Lµ toµn bé nh÷ng ghi chó quy ­íc dung trªn b¶n ®å mét tû lÖ nhÊt ®Þnh cña ý nghÜa néi dung vµ ®Æc tÝnh sö dông, hÖ thèng ký hiÖu quy ­íc ph¶i tu©n theo quy ph¹m cña nhµ n­íc. Ký hiÖu b¶n ®å lµ nh÷ng h×nh vÏ ®­îc quy ­íc chung ®Ó biÓu diÔn cho nh÷ng ®Þa vËt vÒ mÆt chÊt l­îng còng nh­ sè l­îng. Trªn b¶n ®å ®Þa h×nh, khu vùc ®­îc biÓu diÔn b»ng mét hÖ thèng ký hiÖu quy ­íc cïng víi ch÷ ghi c¸c ®Þa danh vµ c¸c gi¶i thÝch ng¾n gän. Ký hiÖu cho biÕt h×nh d¹ng, vÞ trÝ kh«ng gian vµ nh÷ng ®Æc tÝnh cña ®Þa vËt. Chóng rÊt dÔ nhËn thÊy vµ dÔ nhí. C¸c ®Þa vËt cïng lo¹i th­êng ®­îc biÓu diÔn b»ng nh÷ng ký hiÖu cã nh÷ng nÐt gièng nhau. Mµu s¾c, kÝch th­íc vµ ®Æc ®iÓm tr×nh bµy kÝ hiÖu còng cã mét ý nghÜa nhÊt ®Þnh. Trong b¶n ®å häc, ng­êi ta ph©n ký hiÖu ra lµm ba lo¹i lµ ký hiÖu theo tû lÖ, ký hiÖu phi tû lÖ vµ ký hiÖu nöa tû lÖ. - Ký hiÖu theo tû lÖ lµ nh÷ng ký hiÖu ®­îc sö dông ®Ó biÓu diÔn nh÷ng ®èi t­îng cã kÝch th­íc lín. - Ký hiÖu phi tû lÖ lµ nh÷ng ký hiÖu ®­îc sö dông ®Ó biÓu diÔn nh÷ng ®Þa vËt cã kÝch th­íc qu¸ bÐ, kh«ng thÓ biÓu diÔn c¸c ®­êng nÐt cña chóng theo tû lÖ b¶n ®å. §ã lµ nh÷ng biÓu t­îng h×nh häc nhá hay nh÷ng h×nh vÏ ®¬n gi¶n cña nh÷ng ®èi t­îng mµ chóng t­îng tr­ng. Mét ®iÓm nµo ®ã trªn h×nh vÏ sÏ ®­îc g¾n to¹ ®é ®Ó chØ ®óng vÞ trÝ thùc cña ®Þa vËt Êy ngoµi thùc ®Þa. -8- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  10. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m - Ký hiÖu nöa tû lÖ dïng ®Ó biÓu thÞ nh÷ng ®èi t­îng ch¹y dµi nh­ s«ng, suèi, ®­êng, ranh giíi. Ký hiÖu nöa tû lÖ lµ lo¹i ký hiÖu chØ gi÷ ®­îc tû lÖ theo chiÒu dµi ®èi t­îng. ChiÒu réng cña nã th­êng ®­îc biÓu diÔn t¨ng lªn so víi thùc tÕ. Ngoµi c¸c nÐt vÏ- ký hiÖu, trªn b¶n ®å ®Þa h×nh cßn cã thÓ thÊy c¸c ch÷ ghi ®Þa danh, tªn ®iÓm d©n c­, c¸c ch÷ sè ®é cao, sè d©n, c¸c chØ sè cña rõng c¸c ch÷ ghi nµy ®­îc tr×nh bµy b»ng c¸c mµu s¾c kh¸c nhau, cì ch÷ to nhá kh¸c nhau. Toµn bé ch÷ ghi trªn b¶n ®å gióp viªc truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ néi dung b¶n ®å nªn còng ®­îc coi lµ mét lo¹i ký hiÖu. §Ó cã ®­îc tr÷ l­îng th«ng tin lín, ch÷ ghi trªn b¶n ®å ®­îc tr×nh bµy trªn khu«n mÉu nhÊt ®Þnh vÒ cì ch÷, kiÓu ch÷, ®é nghiªng vµ mµu s¾c cña ch÷. Nguyªn t¾c ghi chó trªn b¶n ®å ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ®Çu ch÷ quay lªn trªn, ngoµi ra ghi chó ®­êng phè sÏ ghi theo h­íng ®­êng phè. 6. Ph©n m¶nh ®¸nh sè Phô thuéc vµo tû lÖ b¶n ®å vµ l·nh thæ cÇn thµnh lËp mçi m¶nh b¶n ®å cña b¶n ®å nhiÒu m¶nh ®­îc ký hiÖu theo hÖ thèng nhÊt ®Þnh d­íi d¹ng tªn ghi chó bæ sung cho tªn chung cña m¶nh. Tõ m¶nh b¶n ®å 1: 1000000 chia thµnh 144 m¶nh b¶n ®å 1 : 100000 cã kÝch th­íc  =20’ vµ  =30’ ®­îc ®¸nh sè hiÖu b»ng ch÷ ¶ rËp tõ 1, 2, 3, …,144. Chia b¶n ®å 1 : 100000 thµnh 4 m¶nh 1:50000 cã kÝch thøoc  =10’ vµ  =15’ vµ ®­îc ký hiÖu lµ A, B ,C vµ D . Tõ m¶nh 1:50 000 chia thµnh 4 m¶nh 1:25000 cã kÝch th­íc  =5’ vµ  =7’30” vµ ®­îc ký hiÖu lµ a, b, c vµ d . Tõ m¶nh 1:25000 ®­îc chia lµm 4 m¶nh 1:10000 th­íc lµ  =2’30” vµ  =3’45” vµ ®­îc kÝ hiÖu lµ 1, 2 ,3 vµ 4 . Tõ m¶nh 1:10000 chia lµm 384 m¶nh 1:5000 cã kÝch th­íc lµ  =1’15” vµ  =1’15” vµ ®­îc ®¸nh sè hiÖu b»ng ch÷ ¶ rËp tõ 1, 2,..., ®Õn 384. 1.1.3. Nh÷ng tÝnh chÊt c¬ b¶n cña B§§H - TÝnh trùc quan cña b¶n ®å: b¶n ®å cho ta kh¶ n¨ng bao qu¸t vµ tiÕp thu nhanh chãng nh÷ng yÕu tè chñ yÕu vµ quan träng nhÊt cña néi dung b¶n ®å.Nã ph¶n ¸nh tri thøc c¸c ®èi t­îng ®­îc biÓu thÞ. B»ng b¶n ®å ng­êi sö dông cã thÓ t×m ra quy luËt cña sù ph©n bè c¸c ®èi t­îng vµ hiªn tuîng trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt. - TÝnh ®o ®­îc: ®©y lµ mét tÝnh chÊt quan träng cña b¶n ®å .TÝnh chÊt -9- Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  11. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m nµy cã liªn quan chÆt chÏ víi c¬ së to¸n häc cña b¶n ®å. C¨n cø vµo tû lÖ vµ phÐp chiÕu cña b¶n ®å, c¨n cø vµo c¸c thang bËc cña c¸c ký hiÖu quy ­íc ng­êi sö dông b¶n ®å cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh ®­îc rÊt nhiÒu c¸c trÞ sè kh¸c nhau nh­: to¹ ®é, biªn ®é, kho¶ng c¸ch, diÖn tÝch, thÓ tÝch, ph­¬ng h­íng vµ nhiÒu trÞ sè kh¸c. - TÝnh th«ng tin: ®ã lµ kh¶ n¨ng l­u tr÷ vµ truyÒn ®¹t cho ng­êi sö dông nh÷ng tin tøc kh¸c nhau vÒ c¸c ®èi t­îng vµ c¸c hiÖn t­îng. 1.1.4. Néi dung cña B¶n ®å ®Þa h×nh 1. C¬ së to¸n häc §Þa vËt ®Þnh h­íng lµ nh÷ng ®èi t­îng cho phÐp ta x¸c ®Þnh vÞ trÝ nhanh chãng vµ chÝnh x¸c trªn b¶n ®å th­êng ®­îc biÓu thÞ b»ng c¸c ®èi t­îng phi tû lÖ trªn thùc tÕ lµ nh÷ng ®Þa vËt dÔ nhËn biÕt hoÆc nh« cao so víi mÆt ®Êt . C¸c ®iÓm thuéc l­íi khèng chÕ c¬ së ®­îc biÓu thÞ víi møc ®é chi tiÕt vµ ®é chÝnh x¸c phô thuéc vµo tû lÖ còng nh­ møc ®é sö dôngcña b¶n ®å. B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/10.000 vµ lín h¬n c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa cã ch«n mèc cè ®Þnh ph¶i ®­îc biÓu thÞ lªn b¶n ®å. B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/25.000 ®Õn 1/100.000 biÓu thÞ c¸c ®iÓm cña m¹ng l­íi tr¾c ®Þa Nhµ n­íc h¹ng I, II, III vµ IV, c¸c ®iÓm ®­êng chuyÒn vµ c¸c ®iÓm thuû chuÈn. 2. C¸c ®iÓm d©n c­ vµ c¸c ®èi t­îng kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi C¸c ®iÓm d©n c­ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña b¶n ®å ®Þa h×nh. Tû lÖ b¶n ®å ®Þa h×nh cµng lín th× møc ®é cµng chi tiÕt, c¸c ®iÓm d©n c­ ®­îc ®Æc tr­ng bëi kiÓu c­ tró, sè ng­êi vµ ý nghÜa hµnh chÝnh - chÝnh trÞ cña nã. Khi thÓ hiÖn c¸c ®iÓm d©n c­ trªn b¶n ®å ph¶i gi÷ ®­îc ®Æc tr­ng vÒ quy ho¹ch, cÊu tróc. Trªn c¸c b¶n ®å tû lÖ lín th× sù biÓu thÞ c¸c ®iÓm d©n c­ cµng tØ mØ, ph¹m vi d©n c­ ph¶i biÓu thÞ khÐp kÝn b»ng c¸c ký hiÖu t­¬ng øng, nhµ trong vïng d©n c­ ph¶i biÓu thÞ tÝnh chÊt (chÞu löa, kÐm chÞu löa), quy m« (lín, nhá, sè tÇng). C¸c c«ng tr×nh c«ng céng ph¶i biÓu thÞ tÝnh chÊt kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña chóng nh­ nhµ m¸y, trô së uû ban, b­u ®iÖn… 3. Thuû hÖ vµ c¸c c«ng tr×nh liªn quan C¸c yÕu tè thuû hÖ ®­îc biÓu thÞ tØ mØ, trªn b¶n ®å ®Þa h×nh biÓu thÞ c¸c ®­êng bê biÓn, bê hå, s«ng, ngßi, m­¬ng, kªnh, r¹ch,…C¸c ®­êng bê n­íc ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å theo ®óng ®Æc ®iÓm cña tõng kiÓu ®­êng bê. §ång - 10 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  12. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m thêi cßn ph¶i thÓ hiÖn c¸c thiÕt bÞ phô thuéc thuû hÖ nh­ c¸c bÕn c¶ng, tr¹m thuû ®iÖn, ®Ëp… Sù biÓu thÞ c¸c yÕu tè thuû hÖ cßn ®­îc bæ sung b»ng c¸c ®Æc tr­ng chÊt l­îng nh­ ®é mÆn cña n­íc, ®é s©u vµ réng cña s«ng, tèc ®é dßng ch¶y… 4. M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng Trªn c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh m¹ng l­íi ®­êng ®­îc thÓ hiÖn tØ mØ vÒ kh¶ n¨ng giao th«ng vµ tr¹ng th¸i cña ®­êng. M¹ng l­íi ®­êng ®­îc thÓ hiÖn chi tiÕt hoÆc kh¸i l­îc vµ tuú thuéc vµo tû lÖ cña b¶n ®å, cÇn ph¶i ph¶n ¸nh ®óng mËt ®é cña l­íi ®­êng, h­íng vµ vÞ trÝ cña c¸c con ®­êng, chÊt l­îng cña chóng.Khi lùa chän ph¶i xÐt ®Õn ý nghÜa cña ®­êng. Ph¶i biÓu thÞ nh÷ng con ®­êng ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®iÓm d©n c­ víi nhau, víi c¸c ga xe löa, c¸c bÕn tµu, s©n bay… Trªn c¸c b¶n ®å tû lÖ lín ph¶i biÓu thÞ tÊt c¶ c¸c con ®­êng nh­ : ®­êng s¾t, ®­êng « t«, ®­êng r¶i nhùa, ®­êng ®Êt lín-nhá, ®­êng mßn, chó ý biÓu thÞ vÞ trÝ h¹ hoÆc n©ng cÊp ®­êng, biÓn chØ ®­êng, cÇu cèng, cét c©y sè… 5. Líp phñ thùc vËt - thổ nhưỡng Trªn c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh biÓu thÞ c¸c lo¹i rõng, v­ên c©y, ®ån ®iÒn, ruéng, ®ång cá, tµi nguyªn, c¸t, ®Êt mÆn, ®Çm lÇy… Ranh giíi c¸c khu thùc phñ vµ cña c¸c lo¹i ®Êt ®­îc biÓu thÞ b»ng c¸c ®­êng nÐt ®øt hoÆc d·y c¸c dÊu chÊm, ë diÖn tÝch bªn trong ®­êng viÒn th× vÏ c¸c ký hiÖu quy ­íc ®Æc tr­ng cho tõng lo¹i thùc vËt hoÆc ®Êt. Ranh giíi cña c¸c lo¹i thùc vËt vµ ® Êt cÇn ®­îc thÓ hiÖn chÝnh x¸c vÒ ph­¬ng diÖn ®å ho¹, thÓ hiÖn râ rµng nh÷ng chç ngoÆt cã ý nghÜa ®Þnh h­íng. 6. Ranh giíi B¶n ®å ®Þa h×nh khi thÓ hiÖn ranh giíi, ®Þa giíi hµnh chÝnh th× ngoµi ®­êng biªn giíi quèc gia cßn thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ®Þa giíi hµnh chÝnh cña c¸c cÊp. C¸c ®­êng ranh giíi ph©n chia hµnh chÝnh cÇn ph¶i thÓ hiÖn râ rµng chÝnh x¸c theo ®Þa giíi hµnh chÝnh, theo c¸c tµi liÖu cña Nhµ n­íc. C¸c mèc ®Þa giíi khi ®o vÏ ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ vÏ ®óng vÞ trÝ. §­êng ranh giíi hµnh chÝnh cÊp cao ®­îc thay thÕ cho ®­êng ranh giíi hµnh chÝnh cÊp thÊp vµ ®­îc khÐp kÝn. Ranh giíi thùc vËt vµ c¸c ®Þa vËt kh¸c ®­îc ph©n ra lµm hai lo¹i, lo¹i chÝnh x¸c vµ lo¹i kh«ng chÝnh x¸c thÓ hiÖn b»ng ký hiÖu t­¬ng øng. - 11 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  13. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m C¸c ®­êng ranh giíi ph©n chia hµnh chÝnh - chÝnh trÞ ®ßi hái ph¶i thÓ hiÖn râ rµng, chÝnh x¸c vµ theo ®óng quy ®Þnh trong quy ph¹m. 7. D¸ng ®Êt D¸ng ®Êt trªn b¶n ®å ®Þa h×nh ®­îc biÓu thÞ b»ng c¸c ®­êng b×nh ®é và c¸c ®iÓm ®é cao. Ngoµi ®­êng b×nh ®é vµ ®é cao ra cßn sö dông rÊt nhiÒu c¸c ký hiÖu kh¸c bæ trî ®Ó m« t¶ râ h¬n ®Æc ®iÓm cña c¸c phÇn tö vµ d¹ng tiÓu ®Þa h×nh nh­ ®Ìo hè, gß, v¸ch sôt, v¸ch ®¸, b·i ®¸, ngän ®¸. Nh­ vËy b»ng viÖc sö dông c¸c ký hiÖu m« t¶ ®­îc c¸c kiÓu ®Þa h×nh kh¸c nhau nh­ : §Þa h×nh ®åi nói, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, ®Þa h×nh c¸t, ®Þa h×nh ®Çm lÇy… Quy ®Þnh chung trªn mét tê b¶n ®å chØ cã mét kho¶ng cao ®Òu, trong tr­ßng hîp ®Þa h×nh cã ®ét biÕn nh­ nói vµ ®ång b»ng kÒ nhau, chen nhau th× cho phÐp trªn mét m¶nh b¶n ®å cã hai lo¹i kho¶ng cao ®Òu. 1.1.5. §é chÝnh x¸c cña néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh - Sai sè trung ph­¬ng cña ®iÓm khèng chÕ mÆt ph¼ng ¶nh so víi ®iÓm khèng chÕ nhµ n­íc gÇn nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 0.2 mm theo tû lÖ b¶n ®å ë vïng quang ®·ng, vµ 0.3mm trªn b¶n ®å ë vïng Èn khuÊt. - Sai sè giíi h¹n cña ®iÓm khèng chÕ ®é cao ®o vÏ sau b×nh sai so víi ®é cao cña mèc ®é cao gÇn nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 1/5 kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n ë vïng ®ång b»ng vµ 1/3 kho¶ng cao ®Òu ë vïng rõng nói. - Sai sè trung b×nh vÞ trÝ mÆt ph¼ng c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh, chñ yÕu so víi ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ gÇn nhÊt 0.5mm trªn b¶n ®å, ®èi víi ®Þa vËt thø yÕu kh«ng qu¸ 0.7mm. - Trong thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp sai sè t­¬ng hç gi÷a c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh, quan träng kh«ng ®­îc lín h¬n 0.4mm. - Sai sè trung b×nh ®o vÏ d¸ng ®Êt so víi ®iÓm khèng chÕ ®é cao gÇn nhÊt,tÝnh theo kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n kh«ng v­ît qu¸1/4 kho¶ng cao ®Òu ®èi víi vïng b»ng ph¼ng vµ 1/3 kho¶ng cao ®Òu so víi vïng rõng nói. - 12 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  14. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m 1.2. C¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh Tõ tÝnh chÊt ®a d¹ng cña c¸c thÓ lo¹i b¶n ®å mµ viÖc ph©n lo¹i c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ph¶i mang tÝnh tæng qu¸t cao. D­íi ®©y lµ m« h×nh c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å th«ng dông nhÊt. C¸c Ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å §o vÏ b»ng ¶nh chôp Biªn tËp tõ b¶n ®å §o vÏ trùc tiÕp ngoµi tû lÖ lín thùc ®Þa Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng ph¸p ph¸p ph¸p ®o ph¸p §o ph¸p bµn toµn GPS ¶nh ®¬n §o ¶nh ®¹c ®¹c ®éng lËp thÓ Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng ph¸p ph¸p ph¸p ph¸p ph¸p ®o phèi phèi ®o ¶nh ®o ¶nh ¶nh sè hîp Hîp t­¬ng gi¶i trªn ¶nh n¾n tù tÝch nÒn ¶nh vµ n¾n kü thuËt sè ho¸ quang c¬ H×nh 1.5.C¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. 1.2.1.Ph­¬ng ph¸p ®o vÏ trùc tiÕp 1 . Ph­¬ng ph¸p bµn ®¹c §o vÏ b¶n ®å b»ng ph­¬ng ph¸p bµn ®¹c lµ sö dông bµn ®¹c võa tiÕn hµnh ®o vµ vÏ b¶n ®å trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa, khi ®o xong ngoµi thùc ®Þa th× b¶n vÏ còng hoµn thµnh c¬ b¶n, c«ng t¸c trong phßng chØ cßn tiÕn hµnh tu söa chØnh lÝ - 13 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  15. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m vµ can vÏ. Do ®o vÏ ngay ngoµi thùc ®Þa nªn b¶n vÏ m« t¶ ®­îc ®Çy ®ñ d¸ng ®Þa h×nh, ®Þa vËt cña khu vùc. Nh­ng ph­¬ng ph¸p bµn ®¹c cho n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÝnh v× vËy ph­¬ng ph¸p nµy hiÖn nay kh«ng cßn ®­îc sö dông trong s¶n xuÊt. 2. Ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c H×nh 1.6. M¸yTC -305 vµ m¸y Nikon – DTM330 ThiÕt bÞ dïng ®Ó ®o vÏ lµ c¸c lo¹i m¸y kinh vÜ quang c¬ hoÆc lµ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. C«ng t¸c ®o vÏ chi tiÕt ®­îc tiÕn hµnh tõ c¸c tr¹m ®o,c¸c trÞ sè ®o ®­îc ghi vµo sæ ®o hoÆc ®­îc l­u trong bé nhí cña m¸y nh­ m¸y Set 2a,2b,2c,Nikon ,TC,TCR hay Topcon…vµ vÏ s¬ ho¹ h×nh häc cña c¸c ®iÓm chi tiÕt. ViÖc tÝnh to¸n vµ biªn tËp b¶n ®å th«ng qua c¸c phÇn mÒm xö lý sè liÖu, ®o vÏ chuyªn dông. §©y lµ ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng vµ ®­îc sö dông réng r·i nhÊt ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c rÊt cao cho tõng ®iÓm ®o, rÊt tiªn lîi cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín vµ cùc lín. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®ã th× ph­¬ng ph¸p cßn tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh nh­: thêi gian lµm viÖc ngoµi trêi kÐo dµi, chÞu ¶nh h­ëng lín cña thêi tiÕt, h¹n chÕ tÇm th«ng h­íng, n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng cao, vµ ®Æc biÖt lµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng øng dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt. 3. Ph­¬ng ph¸p ®o GPS ®éng Víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt ph­¬ng ph¸p ®o GPS ®éng ®· ®­îc ¸p dông voµ c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh trùc tiÕp b»ng ph­¬ng ph¸p - 14 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  16. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m ngoµi trêi .ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp x¸c ®Þnh vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña hµng lo¹t ®iÓm víi c¸c ®iÓm ®· biÕt, trong ®ã t¹i mçi ®iÓm ®o chØ cÇn thu tÝn hiÖu trong 1 phót. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× ph¶i cÇn Ýt nhÊt lµ hai m¸y thu (mét m¸y ®Æt cè ®Þnh gäi lµ tr¹m Base cßn mét m¸y di ®éng lÇn l­ît ®Õn c¸c ®iÓm ®o cÇn x¸c ®Þnh) vµ mét c¹nh ®· biÕt to¹ ®é (t¹i ®ã ®Æt tr¹m Base ). Viªc sö lý sè liÖu ®­îc thùc hiÖn hoµn toµn trong phßng víi sù hç trî cña m¸y tÝnh vµ c¸c phÇn mÒm chuyªn dông nh­ GPSurvey… 1.2.2. Ph­¬ng ph¸p ®o vÏ b»ng ¶nh chôp B¶n chÊt cña ph­ong ph¸p ®o ¶nh lµ mét ph­¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp th«ng qua h×nh ¶nh hoÆc c¸c nguån tin thu nhËn ®­îc cña ®èi t­îng ®o. NhiÖm vô cña ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lµ x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i h×nh häc cña ®èi t­îng ®o bao gåm vÞ trÝ, h×nh d¸ng, kÝch th­íc vµ mèi quan hÖ t­¬ng hç cña c¸c ®èi t­îng ®o. Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh cã hai qu¸ tr×nh c¬ b¶n: Qu¸ tr×nh thø nhÊt: lµ qu¸ tr×nh thu nhËn h×nh ¶nh hoÆc c¸c th«ng tin ban ®Çu cña ®èi t­îng ®o, ®­îc thùc hiÖn trong mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh víi nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh quang häc theo nguyªn lý cña phÐp chiÕu xuyªn t©m hay ph­¬ng ph¸p quÐt ¶nh ®iÖn tö víi hai ph­¬ng thøc: 1.Chôp ¶nh trªn kh«ng; tøc lµ thiÕt bÞ chôp ¶nh ®­îc ®Æt trªn c¸c thiÕt bÞ trªn kh«ng nh­: m¸y bay, vÖ tinh nh©n t¹o hay trªn c¸c tµu vò trô con thoi. H×nh ¶nh thu ®­îc lµ c¸c ¶nh hµng kh«ng hoÆc ¶nh vÖ tinh. 2.Chôp ¶nh mÆt ®Êt; tøc lµ thiÕt bÞ chôp ¶nh ®­îc ®Æt trªn mÆt ®Êt ®Ó chôp Qu¸ tr×nh thø hai; lµ qu¸ tr×nh dùng l¹i vµ ®o ®¹c trªn m« h×nh cña ®èi t­îng ®o tõ c¸c th«ng tin thu ®­îc cã thÓ thùc hiÖn b»ng 3 ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n: ph­¬ng ph¸p t­¬ng tù, ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch vµ ph­¬ng ph¸p sè. Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®­îc ¸p dông cho nh÷ng khu ®o réng lín vµ cã ®Þa h×nh phøc t¹p, bÞ chia c¾t. Trong ®o ¶nh th­êng ®­îc sö dông 2 ph­¬ng ph¸p lµ: ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi hîp vµ ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ . 1. Ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi hîp §o vÏ phèi hîp lµ ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å dùa trªn h×nh ¶nh cña ®èi t­îng ®o vÏ ®­îc chôp trªn ¶nh hµng kh«ng kÕt hîp víi c«ng t¸c ®iÒu vÏ vµ ®o vÏ bæ sung ngoµi thùc ®Þa. Ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi hîp th­êng ®­îc ¸p dông cho vïng b»ng ph¼ng cã ®é chªnh cao ®Þa h×nh kh«ng lín,nã ®­îc ¸p dông ®Ó ®o vÏ ®Þa h×nh khi mµ - 15 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  17. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m ®é chÝnh x¸c ®o ®é cao cña ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ kh«ng ®¸p øng ®­îc. Ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi hîp ®­îc thùc hiÖn theo quy tr×nh c«ng nghÖ h×nh sau: Phim ¶nh hµng kh«ng 1 §o nèi khèng T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh QuÐt ¶nh chÕ ¶nh 2 N¾n ¶nh T¹o b×nh ®å ¶nh §iÒu vÏ vµ ®o vÏ ®Þa h×nh ngo¹i nghÖp Sè ho¸ néi dung ®Þa vËt Biªn tËp b¶n ®å In b¶n ®å vµ l­u tr÷ jftf H×nh 1.7. Quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å b»ng ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi hîp. Khi t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh nÕu thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p tam gi¸c ¶nh kh«ng gian gi¶i tÝch th× thùc hiÖn theo nh¸nh 1 cßn nÕu thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p ¶nh kh«ng gian sè th× theo nh¸nh 2. 2. §o ¶nh lËp thÓ §o ¶nh lËp thÓ lµ ph­¬ng ph¸p cã kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ®Þa h×nh tèt nhÊt so víi tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c. Ngµy nay nhê cã c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p xö lý ¶nh sè, ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ tho¶ m·n ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ 1: 1000 vµ nhá h¬n. Do ®o vÏ trªn m« h×nh nªn ph­¬ng ph¸p lËp thÓ hÇu nh­ h¹n chÕ ®­îc ®Õn møc tèi ®a ¶nh h­ëng cña - 16 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  18. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m thêi tiÕt vµ ®Þa h×nh. §Æc biÖt víi b¶n ®å tû lÖ trung b×nh vµ tû lÖ bÐ th× kh«ng cã ph­¬ng ph¸p nµo cho ®é chÝnh x¸c cao h¬n ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ . Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ ®­îc thùc hiÖn theo quy tr×nh c«ng nghÖ sau: Phim ¶nh hµng kh«ng §o nèi khèng QuÐt ¶nh 1 chÕ ¶nh T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh 2 X©y dùng m« h×nh lËp thÓ T¹o m« §iÒu vÏ vµ h×nh sè ®é ®o vÏ bæ §o vÏ ®Þa vËt cao sung Néi suy Biªn tËp b¶n ®å ®­êng b×nh ®é In b¶n ®å vµ l­u tr÷ H×nh 1.8. Quy tr×nh c«ng nghÖ ®o ¶nh b»ng ¶nh lËp thÓ. §o vÏ néi dung ®Þa vËt thùc chÊt lµ tiÕn hµnh vector ho¸ c¸c yÕu tè ®Þa vËt trªn m« h×nh lËp thÓ trùc tiÕp trªn mµn h×nh vi tÝnh b»ng c¸c phÇn mÒm chuyªn dông. Khi t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh kh«ng gian theo gi¶i tÝch th× thùc hiÖn theo nh¸nh 1 cßn khi t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh b»ng TGAKG sè th× theo nh¸nh 2. Cã thÓ nãi ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông c¸c thµnh tùu tiªn tiÕn cña khoa häc vµo s¶n xuÊt ®Ó gi¶i phãng con ng­êi khái lao ®éng vÊt v¶ ®ång thêi n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c«ng nghÖ ¶nh sè ®· vµ ®ang ®­îc nghiªn cøu øng dông trong s¶n xuÊt. §ã lµ ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh míi nhÊt hiªn nay. Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ tin häc vµ m¸y tÝnh - 17 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  19. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m toµn bé qu¸ tr×nh t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh, ®o ¶nh trªn m¸y toµn n¨ng ®­îc thay thÕ b»ng c«ng t¸c ®o vÏ ¶nh sè. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p cßn cã nh÷ng nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh; cho ®é chÝnh x¸c kh«ng cao l¾m do chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nguån sai sè. 1.2.3. Thµnh lËp b¶n ®å b»ng ph­¬ng ph¸p biªn tËp tõ b¶n ®å tû lÖ lín h¬n Thùc chÊt cña ph­¬ng ph¸p lµ sè ho¸ b¶n ®å giÊy cã s½n ®­îc quÐt b»ng m¸y quÐt ¶nh. B¶n ®å sau khi quÐt cã d÷ liÖu d¹ng raster sau ®ã sö dông ch­¬ng tr×nh IrasC trong bé phÇn mÒm Microsation ®Ó n¾n ¶nh theo c¸c mÊu khung ®· chän tr­íc tû lÖ. Sau ®ã tiÕn hµnh vector ho¸ c¸c ®èi t­îng ¶nh d­íi d¹ng line, polyline, circle,… Trong qu¸ tr×nh sè ho¸, biªn tËp b¶n ®å ph¶i ®Æc biÖt chó ý tíi tæng qu¸t ho¸ vµ kh¸i qu¸t ho¸ c¸c néi dung thÓ hiÖn chi tiÕt trªn b¶n ®å tû lÖ lín. ViÖc biªn tËp b¶n ®å tõ b¶n ®å cã tû lÖ lín h¬n th­êng ®­îc sö dông ®Ó lµm míi b¶n ®å: thµnh lËp c¸c b¶n ®å tû lÖ trung b×nh, tû lÖ bÐ; thµnh lËp c¸c lo¹i b¶n ®å chuyªn ®Ò. §é chÝnh x¸c cña b¶n ®å cÇn thµnh lËp phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å tµi liÖu vµ ph­¬ng ph¸p chuyÓn vÏ. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ thµnh lËp b¶n ®å b»ng ph­¬ng ph¸p trong phßng víi thêi gian ng¾n vµ rÎ tiÒn. Mét nh­îc ®iÓm lín nhÊt cña ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å nµy lµ cho ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å thÊp, do cã nhiÒu nguån sai sè chÝnh v× vËy gi¸ trÞ sö dông phÇn lín chØ mang tÝnh biÓu thÞ. - 18 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
  20. §å ¸n tèt nghiÖp Bé m«n ®o ¶nh vµ viÔn th¸m Ch­¬ng 2. C¬ së lý thuyÕt vµ c«ng nghÖ thµnh lËp B§§H b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè 2.1.C¬ së lý thuyÕt ®o ¶nh sè 2.1.1.Kh¸i niÖm vÒ ¶nh sè ¶nh sè lµ t­ liÖu ¶nh ®­îc m· ho¸ theo c¸c th«ng tin bøc x¹ cñ a c¸c ®èi t­îng chôp ¶nh. ¶nh sè bao gåm th«ng tin vÒ vÞ trÝ cña ®iÓm ¶nh vµ ®é x¸m cña ®èi t­îng, qu¸ tr×nh t¹o ra ¶nh sè ®­îc gäi lµ qu¸ tr×nh sè ho¸ ¶nh, qu¸ tr×nh sè ho¸ ¶nh bao gåm: rêi r¹c ho¸ vÞ trÝ ®iÓm ¶nh vµ rêi r¹c ho¸ gi¸ trÞ ®é x¸m ¶nh. ¶nh sè ®­îc t¹o bëi m¶ng hai chiÒu cña c¸c phÇn tö ¶nh cã cïng kÝch th­íc ®­îc gäi lµ pixel. Mçi pixel ®­îc x¸c ®Þnh bëi to¹ ®é hµng (i), cét(j) vµ gi¸ trÞ ®é x¸m(D). TÊt c¶ c¸c ®iÓm trªn mét pixel cã cïng mét gi¸ trÞ to¹ ®é. To¹ ®é hµng vµ cét cña mçi pixel ®Òu lµ sè nguyªn. Cßn gi¸ trÞ ®é x¸m cña mçi pixel n»m trong thang ®é x¸m tõ 0 ®Õn (2n - 1) møc víi n lµ sè bit. Víi ¶nh chôp ®en tr¾ng hiÖn nay th× phæ biÕn nhÊt lµ ¶nh sè 8 bit (8 bit = 1 byte) víi thang ®é x¸m tõ 0 ®Õn 28 - 1 = 255. ¶nh mµu th­êng l­u tr÷ trªn 3 b¨ng mµu cã b¨ng: ®á - lôc - lam, vµ mçi b¨ng cã 256 møc x¸m. To¹ ®é sè ho¸ cña mét ®iÓm ¶nh bÊt kú ®­îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc: x  x  i.x (2.1)   y  y  j.y Trong ®ã: x,y lµ to¹ ®é cña pixel. i,j lµ thø tù hµng cét cña pixel ®ã. i = 0,1,2…M j = 0,1,2…N M,N lµ c¸c sè nguyªn. x,y lµ b­íc nh¶y sè ho¸ ( kÝch th­íc cña pixel ). Khi lÊy x = y th× pixel cã d¹ng h×nh vu«ng vµ HÖ to¹ ®é cña pixel sÏ lÊy gèc ë ®iÓm trªn bªn tr¸i cña tÊm ¶nh. (H×nh 2.1) - 19 - Sinh viªn: Vò V¨n C­êng Líp Tr¾c ®Þa A – K48
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược