1. Trang Chủ
  2. Khoa học tự nhiên
  3. Đề tài “Quy trình công nghệ hiện chỉnh bản đồ địa hình tỷ lệ 1:25.000 bằng ảnh vệ tinh SPOT-5”

Đề tài “Quy trình công nghệ hiện chỉnh bản đồ địa hình tỷ lệ 1:25.000 bằng ảnh vệ tinh SPOT-5”

Công nghệ hiện chỉnh bản đồ địa hình bằng ảnh hàng không đã và đang trở thành công nghệ truyền thống ở Việt Nam cũng nhtr ên nhiều quốc gia khác trên thế giới. Từ trớc đến nay chúng ta sử dụng ảnh hàng không làm nguồn tliệu chính và ảnh hàng không đã đáp ứng đợc yêu cầu về độ chính xác thành lập bản đồ. Nhng với đòi hỏi của thực tế hiện nay thì sử dụng ảnh hàng không cho mục đích thành lập hoặc hiện chỉnh bản đồ đã có nhiều hạn chế do tính thời sự của ảnh.... Đồ án tốt nghiệp Đề tài Quy trình cô

Thể loại Tài liệu miễn phí Khoa học tự nhiên

Số trang 81

Ngày tạo 8/30/2018 12:52:01 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.21 M

Tên tệp

Tải Đề tài “Quy trình công nghệ hiện chỉnh bản đồ địa ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Đồ án tốt nghiệp Đề tài Quy trình công nghệ hiện chỉnh bản đồ địa hình tỷ lệ 1:25.000 bằng ảnh vệ tinh SPOT-5
  2. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh Lêi nãi ®Çu C«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh hµng kh«ng ®· và ®ang trë thµnh c«ng nghÖ truyÒn thèng ë ViÖt Nam còng nh­ trªn nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. Tõ tr­íc ®Õn nay chóng ta sö dông ¶nh hµng kh«ng lµm nguån t­ liÖu chÝnh vµ ¶nh hµng kh«ng ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å. Nh­ng víi ®ßi hái cña thùc tÕ hiÖn nay th× sö dông ¶nh hµng kh«ng cho môc ®Ých thµnh lËp hoÆc hiÖn chØnh b¶n ®å ®· cã nhiÒu h¹n chÕ do tÝnh thêi sù cña ¶nh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ khoa häc vò trô th× viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh vÖ tinh ngµy cµng réng r·i vµ ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng hiÖu qu¶ rÊt lín trong viÖc lµm míi néi dung b¶n ®å. Tuy nhiªn, lÜnh vùc hiÖn chØnh b¶n ®å trong thùc tiÔn s¶n xuÊt vÉn cßn nhiÒu v­íng m¾c nh­ vÊn ®Ò ®a d¹ng cña tµi liÖu b¶n ®å gèc hiÖn cã, vÊn ®Ò vÒ viÖc lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ nµo ®Ó ¸p dông cho phï hîp víi con ng­êi, m¸y mãc trang bÞ, phÇn mÒm…Thùc tÕ c¸c s¶n phÈm hiÖn chØnh b¶n ®å ®· ®­îc ®­a vµo sö dông, song sè l­îng ch­a nhiÒu, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. V× vËy ®ßi hái ph¶i ®­a ra mét quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®Ó hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh trong thêi gian ng¾n nhÊt nh­ng vÉn ®¶m b¶o ®­îc tÝnh kinh tÕ - kü thuËt. §Ó gi¶i quyÕt tÝnh cÊp thiÕt ®ã em ®· tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi: “Quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:25.000 b»ng ¶nh vÖ tinh SPOT-5”. Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi nµy ®­îc tr×nh bµy trong bèn ch­¬ng: Ch­¬ng 1: B¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh Ch­¬ng 2: T­ liÖu viÔn th¸m vµ kh¶ n¨ng øng dông trong c«ng t¸c hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -1- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  3. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh Ch­¬ng 3: Quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:25.000 b»ng ¶nh vÖ tinh SPOT-5 Ch­¬ng 4: KÕt qu¶ thùc nghiÖm sö dông ¶nh vÖ tinh SPOT-5 ®Ó hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh Trong thêi gian lµm ®å ¸n tèt nghiÖp víi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o Ths. TrÇn Trung Anh cïng sù gióp ®ì cña c¸c thÇy, c« gi¸o khoa Tr¾c ®Þa, bé m«n §o ¶nh vµ ViÔn th¸m, c¸c anh chÞ c¸n bé trong Phßng B¶n ®å, Trung t©m thµnh lËp vµ hiÖn chØnh b¶n ®å c¬ së - Trung t©m ViÔn th¸m vµ cïng víi sù nç lùc cña b¶n th©n, em ®· hoµn thµnh cuèn ®å ¸n nµy. MÆc dï ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu nh­ng do kiÕn thøc chuyªn m«n cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi cã h¹n nªn trong ®å ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c anh chÞ c¸n bé kü thuËt vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®å ¸n cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, th¸ng 6 n¨m 2008 Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn ThÞ Th¾m Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -2- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  4. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh ch­¬ng 1 b¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh 1.1 Kh¸i niÖm vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh 1.1.1 Kh¸i niÖm B¶n ®å ®Þa h×nh (B§§H) lµ h×nh ¶nh thu nhá ®­îc kh¸i qu¸t ho¸ mét phÇn hay toµn bé bÒ mÆt tr¸i ®Êt lªn mÆt ph¼ng theo mét phÐp chiÕu nhÊt ®Þnh (phÐp chiÕu ®ång gãc, phÐp chiÕu ®ång diÖn tÝch, phÐp chiÕu ®ång kho¶ng c¸ch…) trong mét hÖ thèng to¹ ®é, ®é cao biÓu thÞ b»ng hÖ thèng kÝ hiÖu ph¶n ¸nh sù ph©n bè, tr¹ng th¸i vµ c¸c mèi quan hÖ t­¬ng quan nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña ®Þa lý tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi víi ®é chÝnh x¸c vµ møc ®é chi tiÕt phï hîp víi tû lÖ b¶n ®å cÇn thµnh lËp. Nã ph¶n ¸nh c¸c yÕu tè néi dung c¬ b¶n nh­ thuû hÖ, ®iÓm d©n c­, m¹ng l­íi giao th«ng, d¸ng ®Êt, líp phñ thùc vËt, thæ nh­ìng vµ ranh giíi hµnh chÝnh. HiÖn nay B§§H ®­îc l­u tr÷ vµ thµnh lËp víi hai d¹ng c¬ b¶n ®ã lµ B§§H trªn giÊy vµ B§§H gèc d¹ng sè: + B§§H trªn giÊy lµ b¶n ®å truyÒn thèng, c¸c th«ng tin ® ­îc thÓ hiÖn vµ l­u tr÷ toµn bé trªn giÊy dùa trªn hÖ thèng c¸c ký hiÖu vµ ghi chó. B§§H trªn giÊy cho ta th«ng tin râ rµng, trùc quan, dÔ sö dông cho nhiÒu ®èi t­îng. Ngµy nay B§§H trªn giÊy lµ s¶n phÈm ®­îc in Ên tõ b¶n ®å ®Þa h×nh d¹ng sè. + B§§H gèc d¹ng sè cã néi dung l­u tr÷ d­íi d¹ng sè theo c¸c líp th«ng tin trong m¸y tÝnh. C¸c th«ng tin kh«ng gian l­u tr÷ d­íi d¹ng to¹ ®é (x,y), c¸c th«ng tin thuéc tÝnh ®­îc m· ho¸ vµ l­u tr÷ d­íi d¹ng b¶ng tÝnh. B¶n ®å sè ®Þa h×nh ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së hai yÕu tè cña c«ng nghÖ th«ng tin lµ: thiÕt bÞ phÇn cøng vµ c¸c phÇn mÒm m¸y tÝnh. B§§H d¹ng sè gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c còng nh­ cËp nhËt c¸c th«ng tin ®Þa h×nh dÔ dµng h¬n, nã cho phÐp ng­êi lµm c«ng t¸c quy ho¹ch, thiÕt kÕ thùc hiÖn trùc tiÕp trªn m¸y tÝnh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ nhanh chãng. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -3- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  5. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh 1.1.2 ý nghÜa vµ môc ®Ých sö dông cña b¶n ®å ®Þa h×nh B§§H nãi chung cã ý nghÜa lµ mét nÒn ®å ho¹ vÒ bÒ mÆt tr¸i ®Êt, cho ta kh¶ n¨ng nhËn thøc bÒ mÆt ®ã b»ng c¸i nh×n bao qu¸t, tæng qu¸t, ®äc chi tiÕt hoÆc ®o ®Õm chÝnh x¸c. Dùa vµo B§§H cã thÓ nhanh chãng x¸c ®Þnh to¹ ®é, ®é cao cña bÊt kú ®iÓm nµo trªn mÆt ®Êt, kho¶ng c¸ch vµ ph­¬ng h­íng gi÷a hai ®iÓm, chu vi, diÖn tÝch vµ khèi l­îng cña mét vïng, cïng hµng lo¹t nh÷ng th«ng sè kh¸c víi ®é chÝnh x¸c phï hîp víi tû lÖ b¶n ®å. B§§H cã vai trß rÊt quan träng trong c¸c ngµnh khoa häc kü thuËt vµ trong c«ng t¸c qu¶n lý quy ho¹ch bao gåm: trong x©y dùng c«ng nghiÖp, n¨ng l­îng, giao th«ng vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c. B§§H cã nhiÒu tû lÖ vµ ë mçi lo¹i tû lÖ th× ta l¹i sö dông víi nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau: + C¸c B§§H tû lÖ 1:500, 1:1.000, 1:2.000 vµ 1:5.000 (B§§H tû lÖ lín) th­êng ®­îc dïng ®Ó thiÕt kÕ mÆt b»ng c¸c thµnh phè, c¸c ®iÓm d©n c­ , c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng, thuû lîi; ®Ó lËp thiÕt kÕ kü thuËt c¸c tuyÕn ®Ëp thuû ®iÖn; dïng ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c th¨m dß chi tiÕt vµ tÝnh to¸n tr÷ l­îng c¸c kho¸ng s¶n cã Ých, dïng trong c¸c c«ng t¸c quy ho¹ch vµ c¶i t¹o ruéng ®ång vµ dïng ®Ó tÝnh to¸n khèi l­îng ®µo ®¾p, lËp m« h×nh huÊn luyÖn trong qu©n sù. + C¸c B§§H tû lÖ 1:10.000 vµ 1:25.000 (B§§H tû lÖ trung b×nh) th­êng dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch ruéng ®Êt vµ lµm c¬ së ®Ó ®o vÏ thæ nh­ìng, thùc vËt; dïng ®Ó thiÕt kÕ s¬ bé c¸c c«ng tr×nh thñy n«ng, dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ruéng ®Êt, dïng ®Ó chän n¬i x©y dùng c¸c tr¹m thñy ®iÖn, dïng trong c«ng t¸c th¨m dß ®Þa chÊt, dïng ®Ó chän c¸c tuyÕn ®­êng s¾t vµ ®­êng «t«, dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ c¶i t¹o riªng, dïng ®Ó kh¶o s¸t c¸c ph­¬ng ¸n x©y dùng thµnh phè,… + C¸c B§§H tû lÖ 1:50.000 vµ 1:100.000 (B§§H tû lÖ nhá) th­êng ®­îc sö dông trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Chóng th­êng cã nh÷ng t¸c dông sau: dïng trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ tæ chøc c¸c vïng kinh tÕ, dïng ®Ó chän s¬ bé c¸c tuyÕn ®­êng s¾t, ®­êng «t« vµ kªnh ®µo giao th«ng; dïng ®Ó nghiªn cøu c¸c vïng vÒ mÆt ®Þa chÊt, thñy v¨n,… B¶n ®å tû lÖ 1:100.000 lµ c¬ së ®Þa lý ®Ó thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò nh­ b¶n ®å ®Þa chÊt, b¶n ®å thæ Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -4- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  6. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh nh­ìng vµ mét sè b¶n ®å kh¸c nh­ b¶n ®å thiÕt kÕ bay chôp trong chôp ¶nh hµng kh«ng. Nh­ vËy, víi mçi môc ®Ých sö dông B§§H nªu trªn l¹i ®­a ra nh÷ng yªu cÇu riªng vÒ tû lÖ, ®é chÝnh x¸c vµ néi dung cña B§§H. Khi thµnh lËp B§§H ph¶i ®¶m b¶o: b¶n ®å ph¶i râ rµng, dÔ ®äc, cho phÐp ®Þnh h­íng nhanh chãng ë thùc ®Þa. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i b¶o ®¶m c¸c yÕu tè biÓu thÞ trªn b¶n ®å cÇn ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. Møc ®é tØ mØ cña néi dung b¶n ®å cÇn ph¶i phï hîp víi tû lÖ thµnh lËp, môc ®Ých sö dông vµ ®Æc ®iÓm cña khu vùc ®o vÏ. 1.2 C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh B§§H ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së to¸n häc nhÊt ®Þnh, c¬ së to¸n häc c ña b¶n ®å ®Þa h×nh bao gåm c¸c yÕu tè: tû lÖ, phÐp chiÕu, sù ph©n m¶nh, hÖ thèng to¹ ®é, ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn B§§H. 1.2.1 Tû lÖ b¶n ®å Tû lÖ b¶n ®å x¸c ®Þnh møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt Tr¸i ®Êt khi biÓu thÞ lªn b¶n ®å, tû lÖ b¶n ®å lµ tû sè gi÷a chiÒu dµi mét ®o¹n th¼ng trªn b¶n ®å vµ chiÒu dµi thùc cña nã ngoµi thùc ®Þa. Cã 3 ph­¬ng ph¸p thÓ hiÖn tû lÖ : - Tû lÖ sè: ThÓ hiÖn b»ng mét ph©n sè mµ tö sè b»ng 1 cßn mÉu sè lµ sè cho thÊy møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt, tû lÖ nµy th­êng ®­îc viÕt d­íi d¹ng 1:1000 hoÆc 1/1000. - Tû lÖ ch÷: Nªu râ mét ®¬n vÞ chiÒu dµi trªn b¶n ®å t­¬ng øng víi kho¶ng c¸ch lµ bao nhiªu ë ngoµi thùc ®Þa, tû lÖ nµy ®­îc ghi lµ: 1cm trªn b¶n ®å t­¬ng øng víi gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh theo tû lÖ. - Th­íc tû lÖ: Lµ h×nh vÏ cã thÓ dïng nã ®Ó ®o trªn b¶n ®å khi in, cã thÓ ®o kho¶ng c¸ch, ®é chªnh cao trªn b¶n ®å. 1.2.2 C¬ së l­íi chiÕu B§§H hiÖn nay ®­îc thµnh lËp theo phÐp chiÕu UTM (phÐp chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc). Elipxoid quy chiÕu quèc gia lµ Elipxoid WGS-84 toµn cÇu ®­îc x¸c ®Þnh (®Þnh vÞ) phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam trªn c¬ së sö dông c¸c ®iÓm GPS c¹nh dµi cã ®é cao thñy chuÈn ph©n bè ®Òu trªn l·nh thæ. Trong Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -5- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  7. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh ®ã Elipxoid WGS-84 cã kÝch th­íc: - B¸n trôc lín : a = 6378137.0 m :  = 1: 298.257223563 - §é dÑt Tèc ®é quay quanh trôc: w = 729115.10-11 radian/s - Kinh tuyÕn gèc (00) ®­îc quy ­íc lµ kinh tuyÕn ®i qua ®µi thiªn v¨n Greenuyt. §iÓm gèc cña hÖ täa ®é mÆt ph¼ng cã X = 0 km, Y = 500 km (chuyÓn trôc Y vÒ phÝa T©y 500 km so víi kinh tuyÕn trôc cña mói chiÕu). §iÓm gèc cña hÖ ®é cao lµ ®iÓm ®é cao ë Hßn DÊu - H¶i Phßng. §iÓm gèc täa ®é quèc gia: §iÓm N00 ®Æt t¹i ViÖn Nghiªn Cøu §Þa ChÝnh. C¸c c«ng thøc vµ th«ng sè tÝnh chuyÓn hÖ täa ®é ph¼ng cña phÐp chiÕu Gauss-Kruger sang UTM: XUTM = K0.XG YUTM = K0.(YG -500.000) + 500.000 UTM = G MUTM = K0.MG Trong ®ã: K0 = 0.9996 dïng cho mói chiÕu 60 K0 = 0.9999 dïng cho mói chiÕu 30 XUTM,YUTM lµ täa ph¼ng cña l­íi chiÕu UTM XG, YG lµ täa ®é ph¼ng cña l­íi chiÕu Gauss-Kruger UTM, G lµ gãc lÖch kinh tuyÕn t­¬ng øng cña l­íi chiÕu UTM vµ l­íi chiÕu Gauss-Kruger. MUTM, MG lµ tû lÖ biÕn d¹ng chiÒu dµi t­¬ng øng cña l­íi chiÕu UTM vµ Gauss-Kruger. 1.2.3 Chia m¶nh vµ ®¸nh sè hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh ViÖc chia m¶nh, ®Æt phiªn hiÖu vµ tªn cña m¶nh B§§H thùc hiÖn theo th«ng t­ sè 973/2001/TT-TC§C ngµy 20 th¸ng 6 n¨m 2001 cña Tæng côc ®Þa chÝnh nay lµ Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng vÒ “H­íng dÉn ¸p dông hÖ quy chiÕu vµ hÖ to¹ ®é quèc gia VN- 2000”. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -6- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  8. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:25.000 n»m trong hÖ thèng b¶n ®å ®Þa h×nh c¬ b¶n cña ViÖt Nam nªn sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè hiÖu ®­îc quy ®Þnh cô thÓ nh­ sau: Mçi m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:50.000 chia thµnh 4 m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000, mçi m¶nh cã kÝch th­íc 7’30”  7’30”, ký hiÖu b»ng a, b, c, d theo thø tù tõ tr¸i sang ph¶i, tõ trªn xuèng d­íi. HÖ thèng UTM quèc tÕ kh«ng ph©n chia c¸c m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 vµ lín h¬n. Phiªn hiÖu m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 gåm phiªn hiÖu m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:50.000 chøa m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 ®ã, g¹ch nèi vµ sau ®ã lµ ký hiÖu m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 trong m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:50.000. VÝ dô m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 cã phiªn hiÖu F-48-68-D-d. o o Luíi chiÕu UTM mói 6 Luíi chiÕu UTM mói 6 7'30'' 15' F-48-68-D-d-2 a 1 2 b (mói 3 o ) 15' 7'30'' c 3 4 d F -48-68-D-d 1 : 25 000 F-48-68-D F-48-68-D-d 1 : 50.000 1 : 25.000 H×nh 1.1: S¬ ®å ph©n m¶nh vµ ®Æt phiªn hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh 1.3 Néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh Trªn mÆt ®Êt cã rÊt nhiÒu yÕu tè ®Þa h×nh ®Þa vËt lín kh«ng thÓ biÓu thÞ nguyªn vÑn trªn b¶n ®å, ®ång thêi cã nh÷ng yÕu tè nhá nh­ng quan träng mµ kh«ng thÓ biÓu thÞ ®­îc trong tû lÖ cña b¶n ®å cÇn thµnh lËp. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu yÕu tè h×nh d¹ng gièng nhau nh­ng b¶n chÊt kh¸c nhau; ng­îc l¹i cã nhiÒu yÕu tè víi b¶n chÊt gièng nhau nh­ng h×nh d¹ng kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó thÓ hiÖn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Þa vËt trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt lªn b¶n ®å cÇn ph¶i dïng hÖ thèng ký hiÖu b¶n ®å ®Ó biÓu thÞ. C¸c yÕu tè néi dung B§§H biÓu Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -7- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  9. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t­¬ng øng. C¸c yÕu tè néi dung ph¶i thÓ hiÖn trªn B§§H gåm: 1.3.1 C¸c yÕu tè c¬ së to¸n häc C¸c yÕu tè c¬ së to¸n häc ph¶i thÓ hiÖn trªn b¶n ®å gèc d¹ng sè bao gåm: khung m¶nh b¶n ®å vµ c¸c yÕu tè tr×nh bµy ngoµi khung (trõ phÇn gi¶i thÝch ký hiÖu); l­íi kil«mÐt (bao gåm c¶ l­íi kil«mÐt cña mói kÒ cËn nÕu m¶nh b¶n ®å n»m trong ®é phñ gi÷a hai mói); l­íi kinh, vÜ ®é; c¸c ®iÓm to¹ ®é vµ ®é cao quèc gia cßn tån t¹i trªn thùc ®Þa; c¸c ®iÓm to¹ ®é vµ ®é cao chuyªn dông ®­îc sö dông khi thµnh lËp b¶n ®å. Trªn b¶n ®å gèc d¹ng sè, vÞ trÝ ®iÓm gãc khung, ®é dµi c¹nh khung, ®­êng chÐo khung b¶n ®å kh«ng cã sai sè so víi gi¸ trÞ lý thuyÕt. VÞ trÝ ®iÓm täa ®é quèc gia kh«ng cã sai sè so víi gi¸ trÞ täa ®é gèc. Khi biÓu thÞ ®é cao cña c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa trõ tr­êng hîp ®iÓm n»m trªn vËt kiÕn tróc, ®èi víi tû lÖ 1:10 .000, 1:25.000 nÕu chªnh cao thùc tÕ gi÷a mÆt ®Êt vµ mÆt mèc v­ît qu¸ 0,3 m ph¶i biÓu thÞ c¶ ®é cao mÆt ®Êt, ®é cao mÆt mèc vµ ghi chó chÝnh x¸c ®Õn 0,1 m. 1.3.2 Thuû hÖ vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan C¸c yÕu tè ph¶i thÓ hiÖn B§§H bao gåm biÓn, ®¶o, hå, ao, c¸c lo¹i b·i ven bê; s«ng, ngßi, suèi, m­¬ng, m¸ng, kªnh r¹ch; m¹ch n­íc kho¸ng thiªn nhiªn, giÕng n­íc vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c cã liªn quan. C¸c s«ng, suèi cã chiÒu dµi trªn b¶n ®å lín h¬n 1 cm; kªnh, m­¬ng cã ®é réng thùc tÕ tõ 1 m trë lªn vµ chiÒu dµi trªn b¶n ®å lín h¬n 1 cm ®Òu ph¶i thÓ hiÖn. Khi s«ng, suèi, kªnh m­¬ng trªn b¶n ®å cã ®é réng tõ 0,5 mm trë lªn ph¶i biÓu thÞ b»ng hai nÐt, d­íi 0,5 mm biÓu thÞ b»ng mét nÐt theo h­íng dÉn cña ký hiÖu t­¬ng øng. Nh÷ng s«ng, suèi, kªnh m­¬ng cã chiÒu dµi ng¾n h¬n quy ®Þnh trªn nh­ng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng vÉn ph¶i thÓ hiÖn. C¸c ao, hå cã diÖn tÝch trªn b¶n ®å tõ 1 mm2 trë lªn ®èi víi tû lÖ 1:10.000 vµ 1:25.000 vµ 2 mm2 trë lªn ®èi víi tû lÖ 1:50.000 ®Òu ph¶i biÓu thÞ. ë nh÷ng vïng hiÕm n­íc, d©n c­ th­a thít, c¸c ao, hå, giÕng n­íc ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ. §èi víi nh÷ng vïng cã mËt ®é ao, hå dµy ®Æc ®­îc lùa chän ®Ó biÓu thÞ theo nguyªn t¾c ­u tiªn c¸c ®èi t­îng cã ý nghÜa quan träng vÒ kinh Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -8- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  10. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh tÕ, v¨n hãa, x· héi ®èi víi vïng d©n c­ hoÆc cã ý nghÜa ®Þnh h­íng. §èi víi s«ng, hå vµ bê biÓn, khi ®­êng mÐp n­íc c¸ch ®­êng bê trªn b¶n ®å tõ 0,3 mm trë lªn ph¶i biÓu thÞ c¶ ®­êng bê vµ ®­êng mÐp n­íc. C¸c lo¹i s«ng suèi cã n­íc theo mïa hoÆc kh« c¹n; ®o¹n s«ng suèi khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, ®o¹n s«ng suèi mÊt tÝch, ch¶y ngÇm ph©n biÖt ®Ó biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. H­íng dßng ch¶y cña c¸c ®o¹n s«ng, suèi, kªnh r¹ch cã ¶nh h­ëng cña thuû triÒu vµ c¸c s«ng, suèi, kªnh r¹ch khã nhËn biÕt h­íng dßng ch¶y trong ph¹m vi m¶nh b¶n ®å ®Òu ph¶i thÓ hiÖn. C¸c lo¹i bê, b·i, ®ª, ®Ëp vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan kh¸c cña thñy hÖ biÓu thÞ theo h­íng dÉn cña ký hiÖu. 1.3.3 §Þa h×nh §Þa h×nh ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å b»ng ®­êng b×nh ®é, h­íng chØ dèc, ®iÓm ghi chó ®é cao vµ c¸c ký hiÖu kh¸c; kho¶ng cao ®Òu cña ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n phô thuéc vµo ®é dèc ®Þa h×nh vµ tû lÖ cña b¶n ®å ®Þa h×nh. Trªn mét m¶nh b¶n ®å chØ thÓ hiÖn ®Þa h×nh b»ng mét kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n, khi kho¶ng cao ®Òu c¬ b¶n kh«ng m« t¶ hÕt ®­îc d¸ng ®Þa h×nh th× sö dông thªm ®­êng b×nh ®é nöa kho¶ng cao ®Òu. Tr­êng hîp ph¶i biÓu thÞ chi tiÕt c¸ biÖt cña d¸ng ®Êt ph¶i dïng ®­êng b×nh ®é phô cã ®é cao thÝch hîp. C¸c ®iÓm ghi chó ®é cao ph¶i chän vµo c¸c vÞ trÝ ®Æc tr­ng cña ®Þa h×nh nh­ ®Ønh nói, ®Ønh ®åi, yªn ngùa, c¸c ®iÓm thÊp nhÊt cña thung lòng, ®¸y hè hoÆc ë n¬i giao nhau cña c¸c ®­êng giao th«ng, n¬i héi tô cña s«ng, suèi. C¸c d¹ng ®Æc biÖt cña d¸ng ®Êt gåm khe r·nh xãi mßn, s­ên dèc ®øng, s­ên ®Êt sôt, ®øt gÉy, s­ên sôt lë, s­ên ®Êt tr­ît, v¸ch ®¸, vïng nói ®¸, lòy ®¸, ®¸ ®éc lËp, dßng ®¸ sái, b·i ®¸, miÖng nói löa, cöa hang ®éng, ®Þa h×nh cast¬, gß ®èng, c¸c lo¹i hè, ®Þa h×nh bËc thang, b·i c¸t, ®Çm lÇy biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. 1.3.4 §­êng giao th«ng vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan Ph¶i thÓ hiÖn c¸c yÕu tè nh­: c¸c lo¹i ®­êng s¾t, ®­êng «t«, ®­êng ®Êt lín, ®­êng ®Êt nhá, ®­êng mßn, ®­êng hµng kh«ng, ®­êng giao th«ng thuû…vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan ®Õn yÕu tè giao th«ng nh­ ga tµu, bÕn xe, s©n bay, bÕn c¶ng, cÇu, cèng, phµ, ®Ìo, hÇm … Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 -9- SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  11. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh HÖ thèng giao th«ng trong vïng d©n c­ tïy tõng tr­êng hîp cô thÓ cã thÓ lùa chän lÊy bá nh­ng ph¶i b¶o ®¶m thÓ hiÖn ®­îc ®Æc tr­ng chung cña vïng vµ tÝnh hÖ thèng cña m¹ng l­íi giao th«ng. Trªn B§§H th× m¹ng l­íi ®­êng x¸ ®­îc thÓ hiÖn tØ mØ vÒ kh¶ n¨ng giao th«ng vµ tr¹ng th¸i cña ®­êng. M¹ng l­íi ®­êng x¸ thÓ hiÖn chi tiÕt hoÆc kh¸i qu¸t tuú thuéc vµo tû lÖ b¶n ®å. 1.3.5 D©n c­ vµ c¸c ®èi t­îng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi C¸c ®iÓm d©n c­ lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng cña B§§H, trªn b¶n ®å cã c¸c lo¹i d©n c­ sau ®©y: c¸c ®iÓm d©n c­ ®« thÞ (thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn), c¸c ®iÓm d©n c­ n«ng th«n (lµng, xãm, b¶n) vµ c¸c ®iÓm d©n c­ n«ng th«n nh­ng cã kiÕn tróc kiÓu ®« thÞ (thÞ tø, khu tËp thÓ, c¬ quan, khu c«ng nghiÖp…). C¸c ®iÓm d©n c­ nµy biÓu thÞ b»ng c¸c ký hiÖu nhµ ®éc lËp, lµng, khèi nhµ. §å h×nh vïng d©n c­ vµ nhµ trong vïng d©n c­ thÓ hiÖn theo h­íng dÉn cña ký hiÖu. §èi víi vïng d©n c­ n«ng th«n ph¶i thÓ hiÖn thùc phñ nÕu ®é che phñ cña t¸n c©y lín h¬n 20%. C¸c m¶ng thùc vËt, « ®Êt trèng, « ®Êt canh t¸c trong khu d©n c­ cã diÖn tÝch trªn b¶n ®å tõ 4 mm2 trë lªn ®Òu ph¶i thÓ hiÖn. Tªn gäi cña vïng d©n c­ lµ tªn chÝnh thøc ®­îc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Tr­êng hîp v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ch­a quy ®Þnh th× thùc hiÖn theo c¸c v¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh cña UBND cÊp cã thÈm quyÒn. Trªn b¶n ®å ph¶i x¸c ®Þnh vµ biÓu thÞ sè hé cña ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x·. C¸c ®èi t­îng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ®­îc thÓ hiÖn theo quy ®Þnh sau: a) C¸c ®èi t­îng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cã ®å h×nh vÏ ®­îc theo tû lÖ b¶n ®å ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ. b) C¸c ®èi t­îng kh«ng vÏ ®­îc theo tû lÖ b¶n ®å th× chän läc ®Ó biÓu thÞ, ­u tiªn nh÷ng ®èi t­îng cã ý nghÜa quan träng vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, lÞch sö ®èi víi vïng d©n c­ hoÆc cã ý nghÜa ®Þnh h­íng. c) Ghi chó tªn gäi ®èi víi c¸c ®èi t­îng cã tªn khi ®é dung n¹p cña b¶n ®å cho phÐp. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 10 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  12. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh §èi víi c¸c tuyÕn ®­êng d©y, chØ thÓ hiÖn nh÷ng ®­êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn lín cã ý nghÜa liªn vïng, quèc gia. C¸c lo¹i ®­êng d©y kh¸c thÓ hiÖn khi cã yªu cÇu. C¸c lo¹i ®­êng èng dÉn trªn B§§H thÓ hiÖn theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. Thµnh lòy vµ t­êng rµo biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. 1.3.6 Thùc vËt Trªn b¶n ®å ph¶i thÓ hiÖn c¸c lo¹i thùc vËt tù nhiªn (rõng tù nhiªn, rõng th­a c©y r¶i r¸c, rõng c©y bôi…) vµ c©y trång (c©y trång th©n gç, c©y trång th©n dõa - cä, c©y trång th©n bôi, c©y trång th©n d©y vµ c©y trång th©n cá) theo ph©n lo¹i vµ quy ®Þnh cña ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t­¬ng øng. C¸c vïng thùc vËt cã diÖn tÝch tõ 15 mm2 trªn b¶n ®å ph¶i ph©n biÖt ®Ó biÓu thÞ theo quy ®Þnh cña ký hiÖu. Tr­êng hîp trªn diÖn tÝch ®o vÏ cã nhiÒu lo¹i thùc vËt cÇn ph¶i phèi hîp ®Ó biÓu thÞ th× cho phÐp phèi hîp kh«ng qu¸ 3 lo¹i thùc vËt ®Æc tr­ng nhÊt. §èi víi rõng hçn hîp chØ biÓu thÞ hai lo¹i c©y chÝnh mµ mçi lo¹i chiÕm tû lÖ tõ 40% trë lªn. C¸c c©y vµ côm c©y ®éc lËp chØ biÓu thÞ khi cã ý nghÜa ®Þnh h­íng. Ranh giíi thùc vËt ®èi víi tû lÖ 1:25.000 kh«ng cÇn ph©n biÖt. 1.3.7 Biªn giíi quèc gia, ®Þa giíi hµnh chÝnh Ranh giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp ®­îc thÓ hiÖn theo nguyªn t¾c chung lµ ph¶i vÏ theo tµi liÖu chÝnh thøc cña Nhµ n­íc ®· ®­îc c«ng bè. Biªn giíi quèc gia lÊy theo tµi liÖu cña Ban Biªn giíi (Bé Ngo¹i giao). Ngoµi ®­êng biªn giíi quèc gia trªn c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh cßn ph¶i biÓu thÞ c¸c ®Þa giíi cña c¸c cÊp hµnh chÝnh c¸c cÊp theo ®óng vµ thèng nhÊt víi c¸c tµi liÖu ph¸p lý cña nhµ n­íc vÒ biªn giíi vµ ®Þa giíi hµnh chÝnh. Tr­êng hîp c¸c cÊp ®Þa giíi trïng nhau th× thÓ hiÖn ®Þa giíi hµnh chÝnh cña cÊp cao nhÊt. Ranh giíi c¸c khu cÊm, ranh giíi sö dông ®Êt, ranh giíi thùc vËt khi biÓu thÞ ph¶i khÐp kÝn. Nh÷ng t­êng rµo kiªn cè æn ®Þnh ngoµi vïng d©n c­, bao quanh vïng d©n c­, bao quanh c¸c khu vùc lín (nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, c¸c khu chÕ xuÊt, bÕn c¶ng, s©n bay…) ph¶i ph©n biÖt ®Ó thÓ hiÖn, khi thÓ hiÖn cã lùa chän lÊy bá. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 11 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  13. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh 1.3.8 Ghi chó ®Þa danh vµ c¸c ghi chó cÇn thiÕt kh¸c Ghi chó ®Þa danh trªn b¶n ®å thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, tr­êng hîp v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ch­a quy ®Þnh th× thùc hiÖn theo c¸c v¨n b¶n qu¶n lý hµnh chÝnh cña UBND cÊp cã thÈm quyÒn. Ghi chó tªn, ghi chó gi¶i thÝch, ghi chó sè liÖu vµ c¸c ghi chó kh¸c trªn b¶n ®å thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ký hiÖu vµ quy ®Þnh kü thuËt sè hãa b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ t­¬ng øng. Nh­ vËy, ta thÊy r»ng B§§H ®· sö dông hÖ thèng ký hiÖu ®Ó thÓ hiÖn tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Þa vËt trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt; víi mçi tû lÖ kh¸c nhau th× ®é lín, kÝch th­íc cña c¸c ký hiÖu còng kh¸c nhau. Víi hÖ thèng ký hiÖu thÓ hiÖn trªn b¶n ®å nµy mµ chóng ta cã thÓ sö dông b¶n ®å vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau theo yªu cÇu cña ng­êi sö dông. 1.4 §é chÝnh x¸c cña b¶n ®å ®Þa h×nh §é chÝnh x¸c cña B§§H ®­îc quy ®Þnh theo quyÕt ®Þnh sè 15/2005/Q§-BTNMT ngµy 13 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ “Quy ®Þnh kü thuËt thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000, 1:25.000 vµ 1:50.000 b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè” cña Bé tr­ëng Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng cô thÓ víi b¶n ®å tû lÖ 1: 25.000 nh­ sau: - Sai sè trung ph­¬ng cña vÞ trÝ ®Þa vËt biÓu thÞ trªn b¶n ®å gèc so víi vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp gÇn nhÊt tÝnh theo tû lÖ b¶n ®å cÇn thµnh lËp kh«ng v­ît qu¸ c¸c gi¸ trÞ sau ®©y: 0,5 mm khi thµnh lËp b¶n ®å ë vïng ®ång b»ng, vïng ®åi vµ 0,7 mm khi thµnh lËp b¶n ®å ë vïng nói vµ nói cao. - Sai sè trung ph­¬ng ®é cao cña ®­êng b×nh ®é, ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh, ®iÓm ghi chó ®é cao biÓu thÞ trªn b¶n ®å gèc so víi ®é cao ®iÓm khèng chÕ ®é cao ngo¹i nghiÖp gÇn nhÊt tÝnh theo kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n kh«ng v­ît qu¸ c¸c gi¸ trÞ trong b¶ng sau: Sai sè trung ph­¬ng vÒ ®é cao Kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n 1:10.000 1:25.000 1:50.000 1m 1/4 2.5 m 1/3 1/3 5m 1/3 1/3 1/3 10 m 1/2 1/2 20, 40 m 1/2 Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 12 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  14. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh §èi víi khu vùc Èn khuÊt vµ ®Æc biÖt khã kh¨n c¸c sai sè trªn ®­îc phÐp t¨ng lªn 1,5 lÇn. - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ mÆt ph¼ng cña ®iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp, ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ so víi vÞ trÝ ®iÓm to¹ ®é quèc gia gÇn nhÊt sau b×nh sai tÝnh theo tû lÖ b¶n ®å thµnh lËp kh«ng v­ît qu¸ 0,1 mm ë vïng quang ®·ng vµ 0,15 mm ë vïng Èn khuÊt. - Sai sè trung ph­¬ng ®é cao cña ®iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp, ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ sau b×nh sai so víi ®é cao cña ®iÓm ®é cao quèc gia gÇn nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 1/10 kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n ë vïng quang ®·ng vµ 1/5 kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é c¬ b¶n ë vïng Èn khuÊt. 1.5 C¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh C¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp B§§H ®­îc thÓ hiÖ n trong h×nh 1. 2, trong s¬ ®å ®ã ta thÊy r»ng cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó thµnh lËp B§§H. B¶n ®å ®Þa h×nh ®­îc thµnh lËp b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p sa u: 1.5.1 §o vÏ trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c rÊt cao cho tõng ®iÓm ®o vµ dïng cho c«ng t¸c thµnh lËp B§§H tû lÖ lín. Tuy vËy, ph­¬ng ph¸p nµy còng cã nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã lµ: ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c th× mËt ®é ®iÓm ®o trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa ph¶i lín, do ®ã thêi gian lµm viÖc trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa kÐo dµi. Bªn c¹nh ®ã ph­¬ng ph¸p ®o l¹i bÞ ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, cña c¸c vËt c¶n h¹n chÕ tÇm th«ng h­íng vµ ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÊt v¶ do ®Þa h×nh phøc t¹p g©y ra. Do vËy, n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao, h¹n chÕ kh¶ n¨ng øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt kh¸c vµo c«ng t¸c ®o vÏ. ChÝnh v× c¸c lý do c¬ b¶n nªu trªn mµ ph­¬ng ph¸p ®o vÏ trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa th­êng ®­îc ¸p dông vµo nh÷ng khu vùc kh«ng lín, chñ yÕu ®Ó thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín. 1.5.2 §o vÏ b»ng ¶nh chôp Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông cho nh÷ng khu vùc réng lín cÇn thµnh lËp B§§H, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p chiÕm tØ träng 90% ®Õn 95% sè l­îng B§§H ë n­íc ta vµ c¸c n­íc tiªn tiÕn. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 13 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  15. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh Trªn ¶nh chôp hÇu hÕt c¸c ®Þa vËt ®Òu cã mÆt nªn khèi l­îng c«ng viÖc x¸c ®Þnh to¹ ®é cña c¸c ®Þa vËt ®­îc gi¶m nhÑ. Thµnh lËp B§§H cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n hoÆc ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ: + §o ¶nh ®¬n th­êng gäi lµ ph­¬ng ph¸p ®o vÏ phèi ®­îc sö dông chñ yÕu khi thµnh lËp b¶n ®å vïng b»ng ph¼ng cã ®é chªnh cao ®Þa h×nh kh«ng lín nh»m b¶o ®¶m cho sai sè vÞ trÝ ®iÓm do ®é låi lâm ®Þa h×nh g©y ra kh«ng v­ît qu¸ h¹n sai cho phÐp. Nh­ vËy, ®o ¶nh ®¬n ¸p dông cho thµnh lËp B§§H cã hiÖu qu¶ ë vïng cã ®Þa h×nh kh¸ b»ng ph¼ng víi yÕu tè ®Þa h×nh ®­îc ®o trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa. Ph­¬ng ph¸p nµy cã h¹n chÕ lµ c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp t­¬ng ®èi nhiÒu. C¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh §o vÏ trùc tiÕp §o vÏ b»ng ¶nh Biªn tËp tõ b¶n ®å ®Þa ngoµi thùc ®Þa chôp h×nh tû lÖ lín h¬n Ph­¬ng ph¸p Ph­¬ng ph¸p §o ¶nh lËp §o ¶nh ®¬n bµn ®¹c toµn ®¹c thÓ Ph­¬ng ph¸p phèi Ph­¬ng Ph­¬ng Ph­¬ng hîp trªn ¶nh n¾n ph¸p ph¸p ph¸p ®o t­¬ng tù ¶nh sè gi¶i tÝch Ph­¬ng ph¸p phèi hîp trªn b×nh ®å ¶nh H×nh 1.2: S¬ ®å c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh + §o ¶nh lËp thÓ: Ph­¬ng ph¸p nµy cã kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ®Þa h×nh tèt h¬n so víi c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c. Nhê c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh­ c¸c hÖ thèng ®o vÏ ¶nh sè, ph­¬ng ph¸p lËp thÓ tho¶ m·n ®é chÝnh x¸c cña c¸c lo¹i tû lÖ b¶n ®å tõ 1:2.000 vµ nhá h¬n. Ph­¬ng ph¸p lËp thÓ cã ­u ®iÓm nhÊt khi ®­îc Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 14 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  16. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh sö dông ®Ó thµnh lËp B§§H ë nh÷ng vïng cã ®Þa h×nh khã kh¨n phøc t¹p (vÝ dô nh­ vïng nói cao, ®Þa h×nh chia c¾t nhiÒu, khu nói ®¸,…). 1.5.3 Ph­¬ng ph¸p biªn tËp Th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó lµm míi b¶n ®å, thµnh lËp c¸c b¶n ®å tû lÖ trung b×nh vµ tû lÖ nhá, thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ rÎ tiÒn vµ nhanh chãng. 1.6 C«ng t¸c hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh 1.6.1 Sù giµ cçi cña b¶n ®å ®Þa h×nh vµ sù cÇn thiÕt lµm míi Víi sù thay ®æi cña thêi gian nhiÒu thay ®æi míi trªn mÆt ®Êt xuÊt hiÖn. VÝ dô xuÊt hiÖn khu d©n c­ míi, xuÊt hiÖn hÖ thèng giao th«ng thuû lîi míi, xuÊt hiÖn vïng ®Êt båi, ®Êt lë míi, xuÊt hiÖn nh÷ng rõng míi mäc hoÆc hoang m¹c ho¸. Ë c¸c vïng cã c«ng tr×nh ®Ëp thuû ®iÖn sÏ kÐo theo hµng lo¹t c¸c thay ®æi liªn quan ®Õn sù thay ®æi mùc n­íc, ®iÓm d©n c­, khu c«ng nghiÖp míi v.v.. C¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, kiÕn tróc x©y dùng míi, nh÷ng phè x¸ cò bÞ ph¸ ®i vµ thay vµo nh÷ng khu phè hiÖn ®¹i míi v.v.. Trong khi ®ã nh÷ng g× biÓu thÞ trªn b¶n ®å t¹i mét thêi ®iÓm ®· qua nµo ®ã vÉn gi÷ nguyªn, kh«ng thay ®æi vµ trë thµnh l¹c hËu so víi sù tiÕn triÓn cña thùc tÕ do ®ã cÇn ph¶i hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh. Qu¸ tr×nh giµ cçi x¶y ra kh«ng ®ång ®Òu trªn mäi khu vùc vµ kh«ng ®Òu ®Æn qua nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau. ë ®©u cã t¸c ®éng lín cña con ng­êi th× ë ®ã tèc ®é giµ cçi cña b¶n ®å sÏ lín. Tr¸i l¹i c¸c vïng hoang v¾ng Ýt cã nh÷ng biÕn ®æi ®¸ng kÓ. B¶n ®å cÇn lµm míi khi néi dung kh«ng cßn phï hîp víi thùc ®Þa ë møc ®é ®¸ng kÓ (d­íi 40%) vµ nh÷ng biÕn ®éng ®ã g©y khã kh¨n trong viÖc sö dông b¶n ®å ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, kü thuËt, khoa häc; khi c¸c biÕn ®éng lín h¬n 40% th× b¶n ®å ®ã cÇn lµm l¹i hoµn toµn. Nh÷ng nguyªn nh©n lµm b¶n ®å cò ®i ®ã lµ: * Do t¸c ®éng cña con ng­êi: Thêi ®iÓm thµnh lËp b¶n ®å lu«n cò h¬n so víi hiÖn t¹i nªn c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å ®· cã sù thay ®æi kh¸ nhiÒu so víi thùc tÕ. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi ®Êt n­íc ®ang trong giai ®o¹n tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ th× c«ng t¸c x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng phôc vô cho kinh tÕ vµ ®êi sèng con Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 15 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  17. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh ng­êi ngµy cµng t¨ng. V× t¸c ®éng nµy mµ bÒ mÆt Tr¸i ®Êt cã rÊt nhiÒu thay ®æi ch¼ng h¹n nh­ hiÖn nay hµng lo¹t khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu ®« thÞ míi ®­îc h×nh thµnh. NhiÒu khu néi thÞ néi thµnh ®­îc më réng. Trong thêi gian võa qua ®· cã nhiÒu thay ®æi lín vÒ viÖc bè trÝ l¹i c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp; cïng víi viÖc triÓn khai trång míi rõng theo ch­¬ng tr×nh 327 còng nh­ tÖ n¹n ph¸ rõng ®· lµm cho líp phñ thùc vËt cã nhiÒu thay ®æi. Chóng ta ®ang tiÕn hµnh x©y dùng nhiÒu nhµ m¸y thuû ®iÖn: Thuû ®iÖn S¬n La, thuû ®iÖn TrÞ An, thuû ®iÖn B¶n VÏ… HÖ thèng ®­êng giao th«ng ®· cã nhiÒu thay ®æi, trong ®ã cã viÖc n©ng cÊp vµ lµm míi mét sè trôc ®­êng giao th«ng quan träng vµ c¸c cÊp ®­êng liªn huyÖn, liªn x·. KÌm theo ®ã lµ hÖ thèng cÇu, cèng còng ®­îc x©y dùng míi… Ngoµi ra cßn cã c¸c nguyªn nh©n kh¸c nh­: Sù thay ®æi cña chÝnh s¸ch qu¶n lý, ®­êng ®Þa giíi hµnh chÝnh chia t¸ch míi, chiÕn tranh, « nhiÔm m«i tr­êng do ho¹t ®éng cña con ng­êi. ChÝnh v× sù thay ®æi nµy mµ ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm b¶n ®å cò ®i. * Do t¸c ®éng cña tù nhiªn: HiÖn nay khi thêi tiÕt khÝ quyÓn cã nhiÒu thay ®æi nªn c¸c hiÖn t­îng thiªn tai nh­: b·o lôt, xãi lë, sa m¹c ho¸, ®éng ®Êt, nói löa, sãng thÇn, ho¹t ®éng cña dßng ch¶y…còng lµm biÕn ®æi kh«ng nh÷ng chØ ®èi víi c¸c ®èi t­îng cña líp phñ mÆt ®Êt mµ cßn c¶ vÒ diÖn m¹o cña ®Þa h×nh. * Do nhu cÇu thay ®æi l­íi chiÕu, thay ®æi ®é cao chuÈn quèc gia, thay ®æi ký hiÖu b¶n ®å. Mµ môc ®Ých cña hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh lµ lµm cho néi dung cña b¶n ®å phï hîp víi hiÖn tr¹ng thùc ®Þa vµ thÓ hiÖn trong hÖ to¹ ®é quy ®Þnh cïng víi hÖ thèng ký hiÖu b¶n ®å hiÖn hµnh. Nh­ vËy, khi bÒ mÆt thùc ®Þa cã nhiÒu biÕn ®æi th× chóng ta ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c hiÖn chØnh B§§H víi môc ®Ých cËp nhËt c¸c th«ng tin biÕn ®æi lªn b¶n ®å phôc vô cho c¸c môc ®Ých cña ®êi sèng x· héi. 1.6.2 Kh¸i niÖm chung vÒ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh 1. Kh¸i niÖm HiÖn chØnh B§§H tøc lµ chØnh söa néi dung cña b¶n ®å phï hîp víi t×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña ®èi t­îng b¶n ®å b»ng c¸ch tiÕn hµnh nh÷ng tu söa cã tÝnh chÊt côc bé vµ lµm b¶n in míi cña b¶n ®å. Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 16 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  18. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh Tèc ®é “cò ho¸” cña b¶n ®å phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn cña khu vùc, b¶n ®å cña nh÷ng vïng míi x©y dùng vµ cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ nÒn kinh tÕ th× sÏ bÞ cò ho¸ nhanh. ViÖc x¸c ®Þnh ®é cò cña b¶n ®å cã ý nghÜa rÊt lín, nã cho phÐp x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é vµ kh¶ n¨ng tin cËy cßn ®­îc sö dông ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh b¶n ®å cÇn ®­îc hiÖn chØnh hoÆc thµnh lËp míi. ViÖc ®¸nh gi¸ ®é cò cña b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng % cã thÓ ®­îc tÝnh to¸n theo tõng yÕu tè néi dung cña b¶n ®å: Bi Ai  . 100 % Ci trong ®ã: Ai lµ % biÕn ®æi. i lµ yÕu tè néi dung cña b¶n ®å (d©n c­, thùc phñ,…) B i lµ sè l­îng yÕu tè biÕn ®æi trong mét líp néi dung cña b¶n ®å. C i lµ tæng sè l­îng yÕu tè trong mét líp néi dung cña b¶n ®å. KÕt qu¶ trung b×nh biÕn ®æi ®­îc tÝnh: A ; n – sè líp néi dung cña b¶n ®å. ATB  i n HoÆc cã thÓ tÝnh møc ®é cò cña b¶n ®å ®Þa h×nh theo sè l­îng « vu«ng: n1 P .100 % n1  n 2 Trong c«ng thøc trªn: n1 lµ sè « vu«ng chøa c¸c yÕu tè thay ®æi, n 2 lµ sè « vu«ng chøa c¸c yÕu tè kh«ng cã thay ®æi. kÝch th­íc cña « vu«ng tuú thuéc vµo tû lÖ b¶n ®å vµ mËt ®é thÓ hiÖn c¸c yÕu tè néi dung ®Ó lùa chän. Th­êng ®èi víi b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000 vµ lín h¬n th× kÝch th­íc cña « vu«ng lµ 5x5 cm, cßn ®èi víi b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:25.000 vµ nhá h¬n th× chän kÝch th­íc « vu«ng lµ 2x2 cm. Tõ møc ®é “cò ho¸” cña b¶n ®å, tû lÖ b¶n ®å vµ yªu cÇu cña s¶n xuÊt cã thÓ ®­a ra chu kú hiÖn chØnh b¶n ®å hîp lý vµ tèi ­u. ë nh÷ng khu vùc quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt vµ quèc phßng th× cÇn lµm míi b¶n Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 17 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  19. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh ®å sau 6-8 n¨m, ë c¸c vïng kh¸c tõ 10-15 n¨m. Th­êng th× B§§H tû lÖ 1:5.000 vµ lín h¬n, ®Æc biÖt ®èi víi vïng ven ®« thÞ cã tèc ®é ®« thÞ ho¸ cao th× thêi gian hiÖn chØnh cËp nhËt lµ 2 ®Õn 3 n¨m. B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000 vµ nhá h¬n th× chu kú vµ thêi gian hiÖn chØnh th­êng dµi h¬n. Khi x¸c ®Þnh ®­îc ®é cò cña b¶n ®å trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c b¶n ®å gèc hiÖn chØnh, phô thuéc yÕu tè ®Þa h×nh, mËt ®é c¸c yÕu tè ®Þa vËt vµ sè l­îng, ®Æc tÝnh biÕn ®æi bÒ mÆt khu vùc hiÖn chØnh cïng c¸c t­ liÖu míi nhÊt hiÖn cã ®Ó cã thÓ lùa chän ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh tèi ­u. 2. C¸c hÖ thèng hiÖn chØnh 1. HiÖn chØnh theo chu kú C¸c b¶n ®å ®­îc hiÖn chØnh sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, ®é dµi cña chu kú ®­îc quy ®Þnh phô thuéc vµo c¸c nh©n tè: c­êng ®é thay ®æi, tû lÖ b¶n ®å, ý nghÜa cña khu vùc ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n… Chu kú hiÖn chØnh dao ®éng trong ph¹m vi tõ 6 ®Õn 15 n¨m; ë nh÷ng vïng quan träng nhÊt th× sù hiÖn chØnh ®­îc tiÕn hµnh sau 6 ®Õn 8 n¨m, cßn ®èi víi nh÷ng vïng kh¸c th× lµ tõ 10 ®Õn 15 n¨m. HiÖn nay, ®èi víi c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc c«ng nghÖ th× hä ®· thùc hiÖn hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh theo chu kú 5 n¨m mét lÇn hiÖn chØnh; ®èi víi nh÷ng vïng ®Æc biÖt cã sù thay ®æi do t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ t¸c ®éng cña con ng­êi th× ng­êi ta thùc hiÖn hiÖn chØnh ngay. 2. HiÖn chØnh th­êng xuyªn HÖ thèng hiÖn chØnh nµy øng dông ®èi víi b¶n ®å hµng h¶i vµ øng dông ®èi víi nh÷ng vïng ®Æc biÖt quan träng; ®Ó tiÕn hµnh hiÖn chØnh th­êng xuyªn ng­êi ta ph¶i tæ chøc hÖ thèng thu nhËn nh÷ng th«ng tin vÒ sù biÕn ®æi cña khu vùc. 1.6.3 C¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh Sù thay ®æi, biÕn ®æi cña c¸c yÕu tè ®Þa h×nh ®Þa vËt sau khi B§§H thµnh lËp ®­îc x¸c ®Þnh vµ lÊy tõ ¶nh hµng kh«ng hay ¶nh vÖ tinh míi chôp, hoÆc ta còng cã thÓ lÊy tõ c¸c b¶n ®å cã tû lÖ lín h¬n võa míi thµnh lËp vµ kh¶o s¸t ngoµi thùc ®Þa. Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña th«ng tin biÕn ®æi cña c¸c yÕu tè ®Þa h×nh ®Þa vËt Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 18 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
  20. §å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh cÇn thiÕt cho viÖc hiÖn chØnh b¶n ®å ta cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh sau: - HiÖn chØnh trùc tiÕp ngoµi thùc ®Þa. - HiÖn chØnh theo c¸c b¶n ®å cã tû lÖ lín h¬n míi thµnh lËp hoÆc míi hiÖn chØnh. - HiÖn chØnh b¶n ®å theo ¶nh hµng kh«ng hoÆc ¶nh vÖ tinh. C«ng t¸c hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh cã thÓ thùc hiÖn theo quy tr×nh c«ng nghÖ nh­ trªn h×nh 1.3. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè, ch¼ng h¹n nh­: tû lÖ b¶n ®å, ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn, c¸c t­ liÖu gèc ®­îc sö dông ®Ó hiÖn chØnh,…, trong thùc tÕ ta th­êng phèi hîp sö dông c¶ ba ph­¬ng ph¸p hiÖn chØnh nãi trªn. LËp thiÕt kÕ kü thuËt T­ liÖu ¶nh hµng kh«ng (hoÆc ¶nh vÖ tinh) C«ng t¸c chuÈn bÞ, thu thËp tµi liÖu: Ph©n tÝch møc ®é biÕn ®æi, thiÕt kÕ chi tiÕt ®o vÏ néi nghiÖp Xö lý ®o vÏ ¶nh hµng kh«ng (¶nh vÖ tinh): T¨ng dµy, n¾n ¶nh lËp b×nh ®å ¶nh. Gi¶i ®o¸n ¶nh néi nghiÖp vµ ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp ChØnh söa, sè ho¸, biªn tËp KiÓm tra kÕt qu¶ hiÖn chØnh Söa ch÷a, hoµn thiÖn b¶n gèc hiÖn chØnh In, giao nép s¶n phÈm H×nh 1.3: S¬ ®å c«ng nghÖ hiÖn chØnh b¶n ®å ®Þa h×nh Líp: Tr¾c ®Þa B - K48 - 19 - SV: NguyÔn ThÞ Th¾m
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược