Xem mẫu
- LU N VĂN T T NGHI P
TÀI: "Phát tri n ngôn ng thông
qua m t s trò chơi dân gian"
0
- M CL C
PH N M U ............................................................................................ 0
1. Lý do ch n tài ...................................................................................................... 3
2. L ch s nghiên c u v n . ..................................................................................... 5
3. M c ích nghiên c u ............................................................................................... 7
4. i tư ng và khách th nghiên c u ...................................................................... 7
5. Nhi m v nghiên c u .............................................................................................. 8
6. Ph m vi nghiên c u. ................................................................................................ 8
7. Phương pháp nghiên c u. ....................................................................................... 8
8. Gi thuy t khoa h c ................................................................................................. 9
9. C u trúc c a tài.................................................................................................... 9
N I DUNG: CHƯƠNG 1: CƠ S LÍ LU N VÀ TH C TI N V V N
NGHIÊN C U ............................................................................................. 11
1.1. Cơ s lý lu n ........................................................................................................ 11
1.1.1. Cơ s tâm lí h c ............................................................................................... 11
1.1.2. Cơ s ngôn ng h c ........................................................................................ 19
1.1.3. Trò chơi dân gian v i s phát tri n ngôn ng c a tr ................................. 19
1.2. Cơ s th c ti n...................................................................................................... 25
1.2.1. M t s trò chơi dân gian thư ng ư c s d ng cho tr 4 – 5 tu i ............. 25
1.2.2. Kh o sát th c tr ng t ch c các trò chơi dân gian trư ng M m non
cho tr 4 – 5 tu i. ........................................................................................................ 26
Ti u k t chương 1 ....................................................................................................... 30
CHƯƠNG 2: BI N PHÁP PHÁT TRI N NGÔN NG CHO TR MU
GIÁO T 4 – 5 TU I THÔNG QUA M T S TRÒ CHƠI DÂN GIAN ... 32
2.1. Khái ni m bi n pháp .......................................................................................... 32
2.2. Các bi n pháp phát tri n ngôn ng cho tr .................................................... 32
2.2.1. Bi n pháp trình chi u video m u trò chơi .................................................. 32
2.2.2. Bi n pháp d y tr t chơi theo nh c ............................................................ 33
2.2.3. Bi n pháp s d ng l i nói hư ng d n chơi ................................................ 35
2.2.4. Bi n pháp giúp tr v n d ng ngôn ng m ch l c trong trò chơi ........... 37
1
- 2.3. Sưu t m m t s trò chơi dân gian ................................................................... 38
2.4. V n d ng phương pháp giáo d c M m non m i t ch c các trò chơi
dân gian ........................................................................................................................ 46
2.4.1. V n d ng quan i m phát huy tính tích h p t ch c các trò chơi dân
gian ……………………………………………………………………………………….46
2.4.2.V n d ng quan i m tích h p……………………………………………….47
2.4.3. V n d ng các phương pháp t ch c ho t ng ......................................... 48
Ti u k t chương 2 ....................................................................................................... 51
CHƯƠNG 3: THI T K TH NGHI M M T S TRÒ CHƠI DÂN GIAN
CHO TR 4 – 5 TU I ................................................................................. 52
3.1. Nh ng v n chung .......................................................................................... 52
3.1.1. M c ích th nghi m ....................................................................................... 52
3.1.2. i tư ng, a bàn, th i gian th nghi m ................................................... 52
3.1.3. Ti n hành th nghi m ..................................................................................... 52
3.2. Thi t k th nghi m m t s trò chơi dân gian ............................................... 52
3.2.1. Thi t k th nghi m ......................................................................................... 52
3.2.2. ánh giá và x lí k t qu th nghi m ………………………………...59
Ti u k t chương 3……………………………………………………………62
K T LU N VÀ KI N NGH ………………………………………………63
1. K T LU N ……………………………………………………………....63
2. KI N NGH ……………………………………………………………...63
3. DANH M C TRANH MINH H A ……………………………………..65
2
- PH N M U
1. Lý do ch n tài
t nư c Vi t Nam ta p vô cùng. Dân t c ta t ngàn năm xưa ã xây
d ng cho mình m t n n văn hóa riêng m à b n s c dân t c, trong ó ngôn
ng óng vai trò quan tr ng trong cu c s ng c a con ngư i trong s hình
thành và phát tri n c a loài ngư i.
Th t v y, m t nhà văn ngư i Pháp có nói r ng: “Ngôn ng là chi c
ta soi mình trong ó”. Ngôn ng chính là phương ti n tư duy, là
gương
cơ s c a m i s suy nghĩ. Nó óng vai trò r t l n trong vi c phát tri n trí tu
và các quá trình tâm lí khác, chính vì v y mà trong công tác chăm sóc và giáo
d c tr m m non c n hình thành và phát tri n ngôn ng .
i s ng c a con ngư i ngày càng phong phú và phát tri n hơn ó là nh
có ngôn ng . Con ngư i có th thông báo, trao i, truy n t, thông c m,
di n t , trình bày t t c nh ng thông tin c n thi t cho nhau thông qua ngôn
ng . Nh ngôn ng mà ngư i ta xích l i g n nhau hơn, tâm s v i nhau
nh ng n i ni m th m kín,…
Ngôn ng t n t i và phát tri n cùng v i s phát tri n c a xã h i loài
ngư i. Nh ngôn ng mà con ngư i khác xa so v i ng v t. Nó có vai trò
quan tr ng i v i con ngư i, i v i nh ng kho tàng văn hóa, nh ng tri th c,
nh ng kinh nghi m l ch s u ư c ch a ng trong ngôn ng . c bi t, i
v i tr s phát tri n ngôn ng trong nh ng năm tháng u i có vai trò r t
quan tr ng v i kh năng tư duy, nh n th c và giao ti p cũng như toàn b quá
trình phát tri n v sau c a tr . Không ch v y mà i v i tr , ngôn ng còn là
phương ti n i u khi n, i u ch nh hành vi giúp tr lĩnh h i các giá tr o
c mang tính chu n m c. Vì v y, vi c phát tri n ngôn ng cho tr m m non
là r t quan tr ng, c bi t tu i 4 – 5 tu i tr ang c n ư c h c ngôn ng
m t cách chính xác. ây là giai o n tr r t thích h c nói vì luôn mong mu n
mình ư c hòa nh p vào xã h i c a ngư i l n. V i t n s nói ngày m t tăng
áng k , tr s d ng ch y u là ngôn ng nói làm phương ti n giao ti p cho
3
- mình. ôi khi cũng chính vì i u ó mà tr d m c ph i m t s l i sai v ngôn
ng . ây là th i i m t t rèn luy n phát âm chu n và phát tri n ngôn ng cho
tr nh m hoàn thi n hơn cho tr .
Tr em v i hai t ng n ng i nhưng dư ng như ã nói lên h t c im
c a c l a tu i này. ây là giai o n mà v i chúng chơi là cu c s ng. Chơi là
ho t ng r t t nhiên trong cu c s ng c a con ngư i. Nó c bi t quan tr ng
i v i s phát tri n c a tr em. Không chơi, tr không phát tri n ư c.
Không chơi a tr ch t n t i ch không ph i là ang s ng. ó là m t th c t
mang tính quy lu t. Tr chơi v i ni m am mê, h ng thú c a mình, chơi m t
cách vô tư không n o, toan tính,… b i “tr em như búp trên cành”.
Ngay t khi m i chào i ti ng ru u ơ c a bà, c a m ã d n kh c sâu
vào tâm h n tr , nó th m d n vào máu th t nuôi dư ng nh ng tâm h n còn
non d i y. Có l chính vì i u ó mà tr d n nh n th c m i quan h ư cb t
u b ng phương ti n giao ti p ch y u là ngôn ng .
Có th nói r ng nh ng hi u bi t v c i m phát tri n ngôn ng c a tr
nói trên là cơ s lí lu n ngư i vi t nghiên c u nh ng phương pháp, bi n
pháp phát tri n ngôn ng tr qua ho t ng vui chơi, c th ây là nh ng
trò chơi dân gian.
M t khác, tr em không ch c n ư c chăm sóc s c kho , ư c h c t p,
mà quan tr ng nh t tr c n ph i ư c tho mãn nhu c u vui chơi. Trò chơi và
tu i thơ là hai ngư i b n thân thi t, không th tách ra ư c. Chính trò chơi ã
giúp cho s phát tri n c a tr ư c toàn di n, cân b ng và nh p nhàng, ó là
phương ti n hi u qu nh t giúp tr phát tri n. Xu t t vai trò quan tr ng c a
ho t ng vui chơi i v i tr em và nhu c u hư ng th ho t ng này, chúng
tôi th y vi c t ch c cho tr chơi các trò chơi dân gian là m t vi c làm c n thi t và
r t có ý nghĩa.
Di s n văn hoá truy n th ng Vi t Nam có nhi u lo i hình khác nhau,
trong ó có th nói, trò chơi dân gian cũng là m t di s n văn hoá quý báu c a
dân t c. Trò chơi dân gian là nh ng trò chơi ư c sáng t o, lưu truy n t
nhiên, r ng rãi t th h này sang th h khác, mang m b n s c văn hóa dân
4
- gian. Nó ư c k t thành t quá trình lao ng và sinh ho t, trong ó nó tích t
c trí tu và ni m vui s ng c a bao th h ngư i Vi t xưa. c bi t i v i tr
em, trò chơi dân gian v i nh ng ch c năng c bi t c a nó ã mang l i cho
th gi i tr thơ nhi u i u thú v và b ích, ng th i th hi n nhu c u gi i trí,
vui chơi, quy n ư c chia s ni m vui c a các em v i b n bè, c ng ng. Nó
làm cho th gi i xung quanh các em p hơn và r ng m ; tu i thơ c a các em
s tr thành nh ng k ni m quý báu theo su t cu c i; làm giàu ngu n tình
c m và trí tu cho các em. Chính vì v y, trò chơi dân gian r t c n thi t ư c
l a ch n, gi i thi u trong nhà trư ng tuỳ theo l a tu i c a tr . úng như
PGS. TS Nguy n Văn Huy, giám c B o tàng Dân t c h c Vi t Nam cũng
ã nói v trò chơi dân gian v i tr em: “Trò chơi dân gian nó ch a ng c
n n văn hoá dân t c Vi t Nam c áo và giàu b n s c. Nh ng tâm h n ư c
ch p thêm ôi cánh, giúp tr phát tri n tư duy và sáng t o nh ng cái m i và
cho tr s khéo léo. Không ch có v y mà tr còn hi u thêm v tình b n, tình yêu
gia ình, quê hương t nư c”.
Có th nói r ng l c tìm trong nh ng kí c v tu i thơ c a ngư i l n y
ăm p nh ng trò chơi tr n tìm, b n bi, r ng r n lên mây, nu na nu n ng, ô ăn
quan,… nhưng t nư c ang trên à h i nh p cùng v i s phát tri n c a
công nghi p hóa hi n i hóa, nh ng trò chơi dân gian d n b mai m t và lãng
quên d n thay th b i nh ng trò chơi i n t , nh ng kho ng t gi cũng
ư c thay vào ó là nh ng nhà máy, nh ng công rình l n. ó là s thi t thòi
l n v i tr khi không ư c làm quen và chơi v i nh ng trò chơi dân gian c a
thi u nhi ngày trư c.
2. L ch s nghiên c u v n
Cùng v i s phát tri n c a n n công nghi p hi n i thì có bi t bao trò
chơi c a tr d n ư c thay th b ng nh ng c máy hi n i, công phu, v i y
các ch c năng, màu s c s c s ,… Chính vì l ó mà trò chơi dân gian ngày
d n b mai m t theo s phát tri n c a n n công nghi p hi n i, tiên ti n. Vi c
phát tri n ngôn ng cho tr thông qua trò chơi dân gian là m t v n h ts c
thi t th c giúp tr tăng v n t ng lên r t nhanh chóng.
5
- Ngôn ng có vai trò quan tr ng trong cu c s ng c a con ngư i. Cho nên ngôn
ng là t i s n quý báu c a nhân lo i. Nó là c kho tàng trí tu c a con ngư i. Nó t n
t i phát tri n cùng v i s thay i và phát tri n c a con ngư i. Cũng chính vì l ó
mà có bi t bao công trình nghiên c u ư c t a sáng nh có ngôn ng . Và ngôn ng
cũng chính là v n mà có r t nhi u các nhà khoa h c t các lĩnh v c khác nhau
như: Tâm lí h c, tri t h c, xã h i h c, ngôn ng h c, giáo d c h c,… i sâu, tìm tòi,
nghiên c u và ã t ư c nhi u thành t u to l n áng k .
ã có nhi u công trình nghiên c u v s phát tri n c a tr , tiêu bi u là công
trình nghiên c u c a: L.X.Vugôtxky, V.X. Mukhina, F.D. Usinxky, R.O.Shor,
O.B.Encônhin, Piegie, M.M.Konxova, M.I.Lixinna, L.I.Bozovich, A.Z. Ruxkai, …
Ví d :
- V.X. Mukhina v i Tâm lí h c m u giáo: Mukhina i nghiên c u v tâm lí
c a tr em trong tu i M u giáo.
- Winhem Preyer v i Trí óc c a tr em: M t tác ph m miêu t chi ti t v s
phát tri n c a tr em, phát tri n v v n ng, hình thành ngôn ng và trí nh
c th thông qua c u bé Alex.
- Erik Erickson v i Tr em và xã h i: Ông nghiên c u v s phát tri n c a tr
em, cách i x và giáo d c tr .
- John. B. Watson v i Chăm sóc v tâm lí cho tr sơ sinh và tr nh : Nghiên
c u v tâm lí c a tr ngay t khi m i sinh và cách chăm sóc chúng.
- A. B. Zaporojets v i Cơ s tâm lí h c c a giáo d c m u giáo: Nh ng nghiên
c u chuyên bi t v tr nh t lúc m i sinh n 6 tu i.
- M.M.Konxova v i D y nói cho tr trư c tu i i h c: Các hình th c, bi n
pháp nh m d y nói cho tr trư c khi vào tu i i h c.
- A.N.Xookolop v i L i nói bên trong và tư duy: Tác gi nghiên c u nh ng
vn lí lu n v ngôn ng và tư duy c a tr em.
Vi t Nam, v n phát tri n ngôn ng cho tr cũng ư c ông o các
nhà giáo d c quan tâm và i vào nghiên c u như:
- Các tác gi Nguy n Quang Ninh, Bùi Kim tuy n, Lưu Th Lan, Nguy n
Thanh H ng v i: Ti ng vi t và phương pháp phát tri n l i nói cho tr , cp
6
- t i ti ng vi t. D a vào ó tác gi xây d ng các phương pháp nh m phát tri n
và hoàn thi n l i nói cho tr .
- Tác gi Nguy n Xuân Khoa v i: Phương pháp phát tri n ngôn ng cho tr
m u giáo dư i 6 tu i, ã ưa ra các phương pháp c th giúp tr phát tri n
ngôn ng , v n t c a mình.
- Tác gi Hoàng Kim Oanh, Ph m Th Vi t, Nguy n Kim c v i Phương
pháp phát tri n ngôn ng . Tác gi ã ưa ra các phương pháp giúp tr tăng
v n t c a tr .
- Tác gi Nguy n Ánh Tuy t, Ph m Hoàng Gia, oàn th Tâm v i: Tâm lí tr
em l a tu i m m non ã ti n hành nghiên c u s phát tri n tâm lí c a tr m m
non qua các giai o n l a tu i.
- Lu n án Phó ti n sĩ c a Lưu Th Lan: Nh ng bư c phát tri n ngôn ng c a
tr t 1 – 6 tu i, n i dung lu n án nói v các bư c, giai o n hình thành phát
tri n ngôn ng cho tr trong tu i t 1 n 6 tu i.
- Lu n án Phó ti n sĩ Tâm lý h c: c trưng tâm lý c a tr có năng khi u thơ. Tác
gi nghiên c u tâm lí c a tr em có ch a năng khi u c m th các tác ph m thơ ca.
- Nghiên c u c a Nguy n Xuân Khoa v : Phương pháp phát tri n ngôn ng
cho tr m u giáo t 0 – 6 tu i, ã nghiên c u v s phát tri n v n t ng c a
tr các tu i và ưa ra các phương pháp nh m phát tri n ngôn ng cho tr
em tu i m m non.
- Lu n án Ti n sĩ Nguy n Th Oanh: Cơ s c a vi c tác ng sư ph m ns
phát tri n ngôn ng tu i M m non. D a trên cơ s c a ngành sư ph m tác gi
ã nghiên c u t i s phát tri n ngôn ng c a tr em m m non.
3. M c ích nghiên c u
Qua nh ng hi u bi t v c i m trò chơi dân gian v i s phát tri n
tr 4 – 5 tu i, v c i m tâm lí c a tr M m non tác gi ã m nh d n ưa ra
m t s bi n pháp, quy trình t ch c các trò chơi dân gian nh m nâng cao hi u
qu vi c phát tri n ngôn ng cho tr m u giáo 4 – 5 tu i.
4. i tư ng và khách th nghiên c u
4.1. i tư ng nghiên c u
7
- Phương pháp phát tri n ngôn ng cho tr m m non t 4 – 5 tu i thông
qua m t s trò chơi dân gian.
4.2. Khách th nghiên c u
- Tr 4 – 5 tu i (60 tr ), giáo viên (23 giáo viên) ba trư ng M m non.
Trư ng M m non Quy t Th ng – thành ph Sơn La – Sơn La
Trư ng M m non Liên Cơ – Lương Sơn – Hòa Bình
Trư ng M m non Long Sơn – Lương Sơn – Hòa Bình
5. Nhi m v nghiên c u
- Tìm hi u m t s cơ s lí lu n và cơ s th c ti n có liên quan nvn
nghiên c u và kh o sát th c tr ng tr 4 – 5 tu i trư ng M m non.
- Xây d ng m t s bi n pháp phát tri n ngôn ng cho tr m m non trong
tu i t 4 - 5 tu i thông qua trò chơi dân gian.
- T ch c th nghi m ng d ng xu t tính kh thi c a các bi n pháp phát
tri n ngôn ng cho tr m m non (4 – 5 tu i) thông qua trò chơi dân gian mà
tài nghiên c u.
- X lí k t qu nghiên c u.
6. Ph m vi nghiên c u
Tôi ã ti n hành i u tra 3 trư ng m m non như sau:
Trư ng M m non Quy t Th ng – Thành ph Sơn La – Sơn La
Trư ng M m non Liên Cơ – Lương Sơn – Hòa Bình
Trư ng M m non Long Sơn - Lương Sơn – Hòa Bình
7. Phương pháp nghiên c u
7.1. Phương pháp nghiên c u lí lu n
c sách, báo và các tài li u có liên quan t i v n ang nghiên c u. T
ó ch n l c xây d ng nên cơ s lí lu n cho tài.
7.2. Phương pháp nghiên c u th c ti n
- Dùng phi u Anket i u tra k t h p v i vi c trao i nh ng thông tin có liên
quan v v n nghiên c u v i các giáo viên trư ng m m non, nh m phát tri n
ngôn ng cho tr m m non t 4 – 5 tu i thông qua trò chơi dân gian.
8
- - S d ng phương pháp quan sát: Quan sát nh ng ho t ng c a t r ưa
ra các phương pháp h p lí v i tâm sinh lí c a tr 4 – 5 tu i.
- Ngoài ra, dùng phương pháp nghiên c u s n ph m xác nh m c ích
phát tri n ngôn ng cho tr 4 – 5 tu i qua trò chơi dân gian.
7.3. Phương pháp th nghi m sư ph m
- S d ng các phương pháp tác ng n m t nhóm tr ư c ch n th c nghi m.
- X lí k t qu nghiên c u b ng phương pháp th ng kê toán h c.
8. Gi thuy t khoa h c
Qua vi c kh o sát sơ b trên th c t k t h p v i vi c nghiên c u lí lu n,
chúng tôi th y m c phát tri n ngôn ng thông qua các trò chơi dân gian
cho tr m m non t 4 – 5 tu i các trư ng m m non hi n nay ngày càng b
h n ch i r t nhi u. Ho c n u có thì chưa gây ư c h ng thú th c s iv i
tr , eo h p v cách b trí th i gian t ch c trò chơi nên chưa t ư c hi u
qu cao. Do v y, n u các bi n pháp trong tài mang tính kh thi thì s góp
ph n nâng cao hi u qu phát tri n ngôn ng cho tr thông qua trò chơi dân
gian, góp ph n vào phong trào i m i giáo d c.
9. C u trúc c a tài
Ngoài ph n m u, ph n k t lu n, ph l c, tài li u tham kh o, n i dung
tài g m 3 chương.
Chương 1: Cơ s lí lu n và th c ti n v v n nghiên c u
Trong chương này chúng tôi c p t i nh ng cơ s lí lu n v ngôn ng
c a tr M u giáo, c th là tr 4 – 5 tu i, c bi t là trò chơi dân gian.
Chương 2: M t s bi n pháp nh m phát tri n ngôn ng cho tr m u giáo t
4 – 5 tu i thông qua trò chơi dân gian.
chương này chúng tôi ã xây d ng m t s bi n pháp, quy trình v n d ng
phương pháp giáo d c M m non m i t ch c các trò chơi dân gian và thi t
k m t s m u giáo án theo phương pháp m i v trò chơi dân gian.
Chương 3: Thi t k th nghi m m t s trò chơi dân gian cho tr 4 – 5 tu i
9
- Tác gi thi t k m t s bi n pháp ng d ng nh m phát tri n ngôn ng
cho tr thông qua m t s trò chơi dân gian nh m ch ng minh tính kh thi
c a bi n pháp.
10
- N I DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ S LÍ LU N VÀ TH C TI N V V N NGHIÊN C U
1.1. Cơ s lý lu n
1.1.1. Cơ s tâm lí h c
1.1.2. Cơ s ngôn ng h c
1.1.2.1. Khái ni m v ngôn ng
V. Lênin ã kh ng nh r ng: “Ngôn ng là phương ti n giao ti p quan
tr ng nh t c a con ngư i”. Ngôn ng là m t h th ng các ký hi u có c u
trúc, quy t c và ý nghĩa. ng th i, ngôn ng cũng là phương ti n phát
tri n tư duy, truy n t và ti p nh n nh ng nét p c a truy n th ng văn hóa –
l ch s t th h này sang th h khác.
Cũng có khái ni m khác v ngôn ng theo E. L. Tikhêeva – Nhà giáo d c
h c Liên xô cũ ã kh ng nh r ng: “Ngôn ng là công c tư duy, là chìa
khóa nh n th c, là vũ khí chi m lĩnh kho tàng ki n th c c a dân t c,
c a nhân lo i. Do ngôn ng gi vai trò vô cùng quan tr ng trong i s ng
con ngư i…” [5, trang 10].
Không ch có v y, ngôn ng t o nên nh ng con ngư i có linh h n. Ngôn
ng óng vai trò c bi t quan tr ng trong vi c hình thành nên tư duy, nhân cách
c a con ngư i, thúc y quá trình t i u ch nh hành ng chính b n thân mình.
Ngôn ng có vai trò r t l n trong cu c s ng c a con ngư i. Nh có ngôn
ng mà con ngư i có th trao i v i nhau nh ng hi u bi t, truy n cho nhau
nh ng kinh nghi m, tâm s v i nhau nh ng n i ni m th m kín,.…
i v i tr em, ngôn ng là c u n i n v i th gi i c a nhân lo i. Ngôn
ng tr thành công c tr bày t suy nghĩ, nh ng tâm tư, tình c m, nh ng mong
mu n c a cá nhân mình. B i l , tr có nhu c u r t l n trong vi c nh n th c th
gi i xung quanh, mong mu n hòa nh p v i xã h i c a loài ngư i.
1.1.2.2. Vai trò c a ngôn ng i v i s phát tri n c a tr
* Ngôn ng là phương ti n hình thành và phát tri n nh n th c c a tr v th
gi i xung quanh
11
- Ngôn ng chính là cơ s c a m i s suy nghĩ và là công c c a tư duy.
Tr em có nhu c u r t l n trong vi c nh n th c th gi i xung quanh. Trong
quá trình nh n th c nh ng s v t và hi n tư ng, các em ph i s d ng t ng
phân bi t ư c v t này v i v t khác, bi t ư c tên g i, màu s c, hình dáng, công
d ng và nh ng thu c tính cơ b n c a v t,… (ví d : Tr làm quen v i xe p, tr
bi t c i m, c u t o, công d ng…c a xe p và nói ư c t “xe p”).
Tr ti p thu ki n th c t môi trư ng xung quanh thông qua kh năng
phân tích, so sánh, t ng h p, trên cơ s ó tr khái quát v v t. Ví d , khi tr
nh n xét v xe p:
Tr nhìn thì bi t ư c màu (xanh).
Tr quay bàn p thì bánh xe quay.
Tr s vào sư n xe thì bi t nó láng, bóng.
T ng giúp cho vi c cũng c nh ng bi u tư ng ã hình thành tr .
Tr không ch nh n bi t các s v t hi n tư ng xung quanh g n gũi, mà còn
tìm hi u nh ng s v t hi n tư ng không xu t hi n tr c ti p trư c m t tr , nh ng
s v t x y ra trong quá kh , tương lai. Như v y, ngôn ng không ch giúp cho
tr c ng c ki n th c mà còn m r ng hi u bi t v th gi i xung quanh.
Ngôn ng giúp tr tìm hi u v chính mình, v con ngư i và khám phá
các s v t xung quanh cũng như nh ng bi n c ang x y ra trong i s ng,
hay các hi n tư ng xung quanh như n ng, mưa, nóng, l nh,… qua ó tr có
th nh n th c v môi trư ng xung quanh.
Th t v y, h u h t tr thơ u có m t tâm h n nh y c m. i v i các em,
th gi i xung quanh ch a ng bi t bao nhiêu i u m i l , h p d n. Ngay
trong nh ng cái tư ng ch ng như bình thư ng và gi n d thì các em cũng phát
hi n ra nh ng i u lí thú. Ch ng v y mà Pauxtopxky có nh n xét r ng: “Th i
thơ u không còn mãi,… Trong th i thơ u t t c u khác. Tr em ã nhìn
th gi i b ng ôi m t trong sáng và i v i t t c v i chúng u r c r hơn
nhi u. M t tr i chói l i hơn, ng ru ng ư c cày sâu hơn, ti ng s m vang
r n hơn, mưa to hơn, c m c cao hơn và c lòng ngư i cũng m r ng hơn.
12
- N i au thương cũng sâu s c hơn và m nh t quê hương cũng ch a y bí
n, nhi u hơn g p hàng nghìn l n”.
Ch ng th mà khi ngư i l n ưa ra các câu h i, câu tr l i hay khi àm
tho i tr c ti p v i tr thì cũng ng th i ngay lúc ó tr làm quen ư c v i
các s v t, hi n tư ng có môi trư ng xung quanh, và tr hi u ư c nh ng
c i m, tính ch t, công d ng c a các s v t cùng v i các t tương ng v i
nó thông qua các t ng ó. Tr thư ng nhìn s v t trong tính toàn v n c a nó
mà chưa h b chia c t ra t ng m ng, t ng b ph n r ch ròi khô c ng. Nh ng
thu c tính c th - c m tính sinh ng như màu s c, âm thanh … có tác ng
m nh m lên giác quan và ghi d u n sâu m trong tâm trí c a tr . T ng và
hình nh tr c quan c a các s v t cùng i vào nh n th c c a tr . Nh có ngôn
ng , tr nh n bi t ư c ngày càng nhi u các s v t, hi n tư ng t ơn gi n
d n t i ph c t p mà tr ư c ti p xúc trong cu c s ng h ng ngày, giúp tr
hình thành, phát tri n phong phú các bi u tư ng v th gi i xung quanh.
Ngôn ng và tư duy có m i quan h m t thi t v i nhau. Ngôn ng là s
hi n h u c a tư duy, c hai cùng song song t n t i và phát tri n v i nhau,.
Nh ng ý tư ng c a tr ư c b c l b ng ngôn ng . Ngôn ng là phương ti n
giúp tr hình thành và phát tri n tư duy. Ngôn ng c a tr ư c phát tri n d n
theo l a tu i, i u ó s giúp tr không ch tìm hi u nh ng hi n tư ng, s v t
g n gũi xung quanh, mà còn có th tìm hi u c nh ng s v t không xu t hi n
trư c m t tr , nh ng s vi c x y ra trong quá kh và tương lai. Tr hi u ư c
nh ng l i gi i thích, s g i ý c a ngư i l n, bi t so sánh, khái quát và d n
d n hi u ư c b n ch t c a s v t, hi n tư ng, hình thành nh ng khái ni m sơ
ng. S hi u bi t c a tr v th gi i xung quanh ngày càng r ng l n hơn.
Nh n th c c a tr ư c rõ ràng, chính xác và trí tu c a tr không ng ng
ư c phát tri n.
Ngôn ng còn là công c giúp tr ho t ng vui chơi và nh n th c th
gi i xung quanh m t cách phong phú hơn. B i chơi là phương ti n m r ng,
c ng c chính xác hóa bi u tư ng c a tr v cu c s ng xung quanh. N i dung
ch y u c a chơi là ph n ánh th gi i xung quanh tr , nên khi tham gia vào
13
- ho t ng này tr càng hi u sâu hơn v cu c s ng xung quanh mình. T t c
nh ng i u tr lĩnh h i trư c lúc chơi dư i nhi u hình th c ho t ng khác
nhau s ư c chính xác hơn, phong phú hơn.
Khi tham gia vào trò chơi, tr s d ng ngôn ng giao ti p v i b n,
trao i, phân vai trong trò chơi: Ch n vai nào, chơi như th nào,.. và quá
trình th a thu n này không th thi u vai trò c a ngôn ng . Ngoài ra, trong quá
trình chơi s n y sinh các tình hu ng chơi òi h i m i a tr tham gia vào
trò chơi ph i có m t trình phát tri n ngôn ng nh t nh. Tr b c l nh ng
suy nghĩ c a mình v i các b n và nghe ý ki n c a các b n i n th a
thu n trong khi chơi,… S d ng ngôn ng suy nghĩ v các thao tác, hành
ng chơi, th c hi n hành ng chơi, giao lưu v i các b n khác trong nhóm
và các b n chơi khác nhóm, ánh giá, nh n xét, tuyên dương,.. Không ch khi
cùng tham gia ho t ng vui chơi cùng v i các b n mà ngay c khi tr chơi
tư ng tư ng v i m t v t thì ngôn ng v n óng vai trò quan tr ng trong
quá trình chơi c a tr . Qua ó, ngôn ng c a tr ư c phát tri n, tr ư c giao lưu
tình c m trong lúc chơi, phát tri n kh năng tư duy và trí tư ng tư ng c a tr .
* Ngôn ng là phương ti n phát tri n tình c m, o c, th m mĩ
Ngôn ng là phương ti n giao ti p quan tr ng nh t. Không ai có th ph
nh n ngôn ng là phương ti n giao ti p c a con ngư i. Ngay c nh ng b l c l c
h u nh t mà ngư i ta m i phát hi n ra, h cũng dùng ngôn ng nói chuy n
v i nhau. c bi t i v i tr nh , ó là phương ti n giúp tr giao lưu c m xúc
v i nh ng ngư i xung quanh, hình thành nh ng c m xúc tích c c. Ngôn ng
dùng di n t, phát bi u trình bày ý tư ng, nguy n v ng c a mình cho
ngư i khác bi t.
c bi t, ngôn ng óng vai trò r t l n trong vi c i u ch nh nh ng
hành vi và vi c làm c a tr . Trong giao ti p hàng ngày, thông qua truy n k ,
ca dao, ng dao, nh t là trong các trò chơi dân gian,… tr c m nh n ư c cái
hay cái p trong ngôn ng ti ng m , cái p trong hành vi, trong cu c s ng.
Nh ng câu hát ru ng t ngào, nh ng c ch âu y m kèm theo tình c m yêu
m n thông qua ngôn ng s em n cho tr nh ng c m giác bình yên, s vui
14
- m ng h n h . c bi t là qua l i ru, m ã d y cho con ngh thu t âm nh c,
thơ ca dân t c con bi t yêu v p c a thiên nhiên, yêu quê hương t
nư c, yêu bà con làng xóm, truy n cho con nh ng ý ni m cơ b n v thi n ác
hun úc a con lòng nhân ái. Ngay c nh ng lúc n ng con thì ây là
cu c trò chuy n m th m nh t, y tình yêu thương và lòng tin c y, trong ó
ngư i m ã nói v i con b ng c t m lòng và a con ã nghe m v i t t c
s sung sư ng và ni m say mê c a mình. Dù có ý th c hay chưa có ý th c rõ
ràng, nhi u ng ư i m c ũ ng ã d y con h c ă n, h c n ói, h c g ói, h c m -
h c l àm ng ư i b n g nh n g phương th c ngh t hu t ó k hi n cho vi c
t i p t hu c a a con v a r t t n hiên l i v a có hi u qu c ao giúp cho
tr t i p c n d àng h ơn v i v ă n hoá c a d ân t c.
Khi giao ti p v i ngư i l n, tr ti p nh n ư c nh ng s c thái tình c m
khác nhau. Qua nét m t, gi ng nói, ng i u, ng nghĩa ch a ng trong các
t , các câu nói, d n d n tr cũng bi t th hi n nh ng c m xúc khác nhau c a
mình. Ngư i l n như là chi c gương tr soi mình vào trong ó. Trong quá
trình giao ti p, ngư i l n luôn hư ng d n, u n n n hành vi c a tr b ng l i
nói, nét m t, n cư i, giúp tr có th nh n ra ư c hành vi c a mình là úng
hay là sai. B ng cách ó, tr d n d n hình thành nh ng thói quen t t và h c
ư c nh ng cách ng x úng n. Ngư i l n có th khen tr khi chúng làm
úng và t t, c vũ, ng viên k p th i cho nh ng hành vi úng n hay có
nh ng ý tư ng hay c a tr . Khi tr làm sai hay nói sai, ngư i l n t v không
b ng lòng b ng ánh m t, nét m t nghiêm ngh kèm theo l i nói v i gi ng i u
nghiêm túc thì tr s nh n th c ư c cái sai c a mình và s a sai.
Ngôn ng có ý nghĩa quy t nh i v i s phát tri n trí tư ng tư ng c a
tr . Nó tác ng có m c ích, có h th ng nh m phát tri n tr năng l c c m th
cái p và hi u úng n cái p trong t nhiên, trong i s ng xã h i, trong
ngh thu t. Các s v t, hi n tư ng mà tr quan sát ư c trong môi trư ng s ng
ư c in h n trong trí não c a tr . Nhưng tr bi t cái lá có màu xanh, bông hoa
có màu , con cá vàng bơi trong nư c, con chim bay trên b u tr i,… nó tr nên
p như th nào thì thông qua ngôn ng tr s nh n th c ư c cái hay, cái p
15
- ó trong cu c s ng xung quanh mình. T ó hình thành tr thái tôn tr ng
cái p và ng th i kích thích s sáng t o ra cái p tr .
Nh ng hình nh tư ng tư ng v a ngây thơ, ôi khi phi lý này không ch
em l i cho tu i thơ ni m h nh phúc mà còn c n cho m i ngư i sau này l n
lên, dù ó là ngư i lao ng chân tay, nhà khoa h c hay ngư i ngh sĩ,…
phương ti n có hi u qu nh t nuôi dư ng s tư ng tư ng ó là trò chơi.
i u ó giúp tr có nhi u n tư ng p và tâm h n tr s càng thêm phong
phú. T ó, tr s bi t yêu quý và có ý th c gi gìn nh ng cái hay cái p
trong cu c s ng.
Khi tr ư c ti p xúc thư ng xuyên v i ngôn ng văn h c như thơ,
truy n, ca dao, ng dao,… tr s ư c chìm vào v i th gi i a d ng màu
s c. Bao nhiêu lo i ngư i khác nhau, lo i ngư i t t sao g n gũi, m n thương;
lo i ngư i x u sao v a ghét l i v a s … Nh ng phong c nh xa l t nh ng
khu r ng r m r p bí hi m, n bi n c mênh mông, nh ng lâu ài tráng l ,
nh ng con thú chưa h th y,… t t c ã nh p vào tâm h n c a các em bé v i
nh ng màu s c lung linh kì o. Tâm h n các em ư c r ng m , trí tư ng
ư c kích thích m nh m , thôi thúc các em mu n khám phá nh ng i u kì l
và lí thú trong các câu chuy n h t s c h p d n. Nh ng câu thơ giàu hình nh,
nh c i u, nh ng bài ng dao ng nghĩnh có o n i p khúc nh c i nh c l i
d nh … khi n tr mu n c theo và s nh r t lâu. ây chính là th i cơ
thu n l i tr ti p xúc v i ngôn ng văn h c, c bi t là văn h c dân gian.
i u ó giúp tr phát tri n trí tư ng tư ng, nó giúp tr sáng t o ra nh ng cái
m i, hình thành nh ng ư c mơ táo b o, nh ng hoài bão v cu c s ng tương lai.
* Ngôn ng là công c giúp tr hòa nh p v i c ng ng và tr thành thành
viên c a c ng ng
Nh ng kinh nghi m l ch s xã h i ng l i hay nói cách khác ư c ch a
ng trong các công c lao ng, i tư ng lao ng, trong các chu n m c
hành vi các m i quan h qua l i gi a con ngư i v i nhau,… nhưng h u h t
ư c ghi l i truy n bá cho th h sau nh ngôn ng . Ngay t lúc m i u,
a tr không th nh n th c ư c nh ng gì ang t n t i xung quanh nó.
16
- th a mãn s hi u bi t ó mà nó thư ng t ra hàng v n câu h i cho b m và
ngư i xung quanh chúng. Vì th , ngư i l n tr thành chi c c u n i tr v i
c ng ng, v i th gi i thông qua ngôn ng . Ngư i l n ã d n d t tr hình
thành tình c m, thái , nh n th c v con ngư i, v t g n gũi xung quanh.
Nh s bi t i, bi t nói mà tr ngày càng m r ng ph m vi ti p xúc, phát tri n
nh n th c i v i th gi i xung quanh và hình thành “ý th c b n ngã”. Tr
mu n t l p hơn, th hi n các hành vi theo ý nghĩ riêng c a mình trong các
trò chơi. Qua nh ng l i ch d n c a ngư i l n mà tr d n hi u ư c nh ng
quy nh chung c a c ng ng mà m i thành viên trong c ng ng u ph i
th c hi n. Trư c tiên, là nh ng n n p sinh ho t c a gia ình, nhóm tr ,
trư ng m m non. Sau ó, là nh ng quy nh ngoài xã h i, nh ng gì tr ưc
phép làm và không ư c phép làm.
M t khác, bày t nh ng nh ng nhu c u mong mu n c a mình v i nh ng
thành viên trong c ng ng, tr s d ng ngôn ng th a mãn nhu c u c a cá
nhân mình. i u ó giúp tr hòa nh p hơn v i m i ngư i xung quanh mình.
* Vai trò c a ngôn ng i v i vi c giáo d c th l c cho tr
Giáo d c th l c i v i tr em là quá trình tác ng ch y u vào cơ th
c a tr , vi c v n ng, rèn luy n cơ th , gi gìn v sinh và có ch sinh ho t
h p lý nh m b o v và làm cho cơ th tr phát tri n hài hòa, cân i, s c kh e
tăng cư ng t n tr ng thái hoàn thi n v m t th ch t.
Trong ch sinh ho t hàng ngày, cô giáo và ngư i l n ã dùng chính
ngôn ng c a mình nh m hư ng d n, ch b o tr th c hi n t t các yêu c u
do mình ra góp ph n làm cho cơ th tr phát tri n. c bi t, trong gi th
d c, giáo viên ã t o i u ki n giúp tr th c hi n chính xác các ng tác làm
cho cơ th phát tri n ư c cân i b ng chính l i nói c a mình.
Ngoài ch sinh ho t hàng ngày, tr c n ph i ư c ăn ngon, ăn ch t
thì cơ th c a tr m i phát tri n hoàn thi n ư c. ng viên, khích l tr ăn
ư c thì ngư i l n óng m t vai trò r t quan tr ng.
1.1.2.3. c i m phát tri n ngôn ng c a tr 4 – 5 tu i
17
- S phát tri n ngôn ng g n li n v i s m r ng giao lưu c a tr iv i
th gi i xung quanh, v i con ngư i, v i v t và thiên nhiên. Vi c m r ng
ph m vi ti p xúc và các m i quan h xã h i giúp cho kh năng tri giác c a tr
nhanh nh y hơn. Kh năng nh n th c và ngôn ng c a tr giai o n 4 – 5
tu i này có nh ng bư c ti n m i áng k . th i kì này, tr hoàn thi n d n v
m t ng âm, các ph âm u, âm cu i, âm m, thanh i u d n ư c nh v .
Tr phát âm t t hơn, ít ê, a, m hơn so v i th i kì trư c. c b i t , ã xu t
hi n l i nói c a tr nh ng khái quát, k t lu n ơn gi n m t cách m ch l c,
song m t s tr v n phát âm sai thanh ngã, âm m và âm cu i.
Tr t 4 – 5, tu i kh năng nh n th c v n t tăng lên m t cách áng k .
Theo nghiên c u c a yy. Y pratuxevich: 4 tu i tr có 1900 t và 5 tu i là
2.500 t . V i s nghiên c u c a Nguy n Xuân Khoa v ngôn ng c a tr n i
thành thì v n t c a tr là: 4 tu i t 1900 t n 2000 t và 5 tu i tr có t
2500 t n 2600 t . Tr h c t m i nhanh hơn, phát âm các t t t hơn so v i
các giai o n l a tu i trư c. Chính vì l ó mà v n t c a tr giai o n này
phong phú, bao g m nhi u t lo i. S lư ng các t lo i: danh t , tính t , i
t , tr ng t ư c tăng lên m t cách áng k , tr hi u ư c ý nghĩa c a nhi u
t lo i khác nhau và bi t s d ng chúng th hi n m i liên h a d ng gi a
các s v t và hi n tư ng v thơi gian, nh hư ng không gian, s lư ng,
nguyên nhân và k t qu . Tr có kh năng tri giác âm thanh nhanh nh y và kh
năng phát âm m m d o t nhiên. Tr ham h c h i, thích tìm hi u v xã h i và t
nhiên. Tr ch ng giao ti p ngôn ng v i nh ng ngư i xung quanh và hay t
các câu h i như: “Như th nào?”; “Làm gì?”; “Bao gi ?”; “T i sao?”…
Nh ng câu h i, câu tr l i hay nh ng câu nói c a tr ngày càng ư c
hoàn thi n hơn. S lư ng các câu nói úng ng pháp cũng ư c tăng lên m t
cách rõ r t, các thành ph n trong câu nói ư c phát tri n. B i tr bi t l ng
nghe các câu tr l i, câu nói c a ngư i khác.
c bi t, l a tu i này tr thích tham gia, hòa nh p v i t p th . Tr
h ng thú c bi t v i vi c rèn luy n nh ng kĩ năng v n ng m i h c ư c và
s d ng nh ng kĩ năng ó ho t ng, di chuy n. Tr bi t s d ng v n ngôn
18
- ng c a mình tham gia vào các trò chơi cùng b n bè, cô giáo m t cách say
sưa, nhi t tình và giao ti p khéo léo hơn. Tr có th di n t nh ng hành ng
ph c t p và hăng hái k v nh ng i u x y ra v i nó.
Kh năng ti p thu và s d ng ti ng m trong giao ti p h ng ngày c a
tr ngày càng t t hơn. Tr r t thích tư ng tư ng, chúng ã bi t yêu cái thi n,
ghét cái ác. Chính vì v y, tr r t thích nghe nh ng câu chuy n v ng v t d
thương, thi n ác phân minh, k t thúc có h u. Tr không nh ng t mình xây d ng
c t truy n mà còn có th thu t l i nh ng câu chuy n nó ã nghe ngư i khác k .
1.1.3. Trò chơi dân gian v i s phát tri n ngôn ng c a tr
1.1.3.1. Khái ni m trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian tr em là m t lo i ho t ng văn hóa dân gian dành
cho tr em, ư c lưu truy n t vùng này sang vùng khác, t i này sang i
khác nh m th a mãn nhu c u vui chơi gi i trí và giáo d c tr em m t cách
tinh t nh nhàng. Nh ng trò chơi này ư c t ch c nh m t o cho tr nh ng
c m giác h ng thú, tho i mái, phát tri n v n ng k t h p v i l i nói.
1.1.3.2. c i m c a trò chơi dân gian tr em
Trò chơi dân gian là m t lo i ho t ng văn hóa dân gian cscc a
m i dân t c. Không có dân t c nào l i không có nh ng trò chơi riêng cho tr
em. B i trò ch ơi dân gian thư ng ơn gi n, d chơi, d h òa nh p. bt
c âu, trong gia ình, trong l p h c h ay thôn xóm, trong các b n l àng
u có th t ch c trò ư c trò chơi dân gian phù h p: s ân nh t hì có
th chơ i “ô ăn quan”, “ á c u ”, … r n g hơn thì chơ i “b t m t b t dê”,
“r ng r n l ên mây”, “tr n t ìm”, “mèo u i chu t ”,…
V t li u chơi trò chơi dân gian cũng th t ơn gi n, không c u k ỳ,
t n kém, d ki m, d tìm, có th s d ng ngay nh ng v t li u có s n trong
thiên nhiên như: n m s i, c ng c , lá hay nh ng m u g ,… chúng có th
nh t trong vư n, dư i ru ng.
Song, h u h t các trò chơi dân gian c a tr em u g n li n v i nh ng bài
ng dao v i c i m ngôn ng c a ng dao mang tính gi n d , m c m c, vô
tư, h n nhiên, vui tươi và ng nghĩnh. Có th ó là nh ng câu vè ng n g n, có
19
nguon tai.lieu . vn
