Xem mẫu
- Đồ án tốt nghiệp
Đề tài
Phát triển kinh tế trang trại
nông nghiệp trong công
nghiệp hoá - hiện đại hoá ở
nước ta hiện nay
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Më ®Çu
Kinh tÕ trang tr¹i ë níc ta ®· tån t¹i tõ l©u, nhng chØ ph¸t triÓn
m¹nh mÏ trong vµi n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ nãi viÖc thùc hiÖn chØ thÞ 100 cña
Ban BÝ th TW §¶ng (Kho¸ 4), NghÞ quyÕt 10 - NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ
(Th¸ng 4/1988) vÒ ph¸t huy vai trß tù chñ cña kinh tÕ hé n«ng d©n ®· ®Æt
nÒn mãng cho sù ra ®êi cña kinh tÕ trang tr¹i víi nh÷ng thµnh tùu cña
c«ng cuéc ®æi míi, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã bíc ph¸t triÓn vît bËc,
nhiÒu hé n«ng d©n cã tÝch luü, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t
triÓn. §Æc biÖt lµ sau khi luËt ®Êt ®ai ra ®êi n¨m 1993, th× kinh tÕ trang tr¹i
míi cã bíc ph¸t triÓn kh¸ nhanh vµ ®a d¹ng. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang
tr¹i ®· ®em l¹i lîi Ých to lín vÒ nhiÒu mÆt, lµm thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt
kinh tÕ - x· héi cña c¸c vïng n«ng th«n.
Trong nh÷ng n¨m ®æi míi nhê chñ tr¬ng cña §¶ng khuyÕn khÝch
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh
vµ viÖc trang tr¹i tr¶ l¹i cho hé n«ng d©n quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ mµ kinh
tÕ hé còng nh kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ trong n«ng nghiÖp ®· cã
bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n níc ta ph¸t triÓn, khai th¸c ®Çy ®ñ h¬n c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån
lùc vÒ ®Êt ®ai, vèn vµ lao ®éng.
Tõ nh÷ng thùc tÕ ®ã, em ®· chän ®Ò tµi: “Ph¸t triÓn kinh tÕ trang
tr¹i n«ng nghiÖp trong c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn
nay “.
Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, víi vèn kiÕn thøc cña b¶n th©n cßn
h¹n chÕ, nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong
®îc sù gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, ®Ó ®Ò tµi ®îc tèt h¬n.
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
PhÇn I
C¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i n«ng nghiÖp
I. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang tr¹i.
1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i.
1.1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét kh¸i niÖm kh«ng cßn míi víi c¸c níc
kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Song ®èi víi níc ta ®ang cßn lµ mét
vÊn ®Ò míi, do níc ta míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn viÖc
nhËn thøc cha ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái.
Thêi gian qua c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®· ®îc c¸c nhµ khoa häc
trao ®æi trªn c¸c diÔn ®µn vµ c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Song
cho tíi nay ë mçi quèc gia, mçi vïng kh¸c nhau c¸c nhµ khoa häc l¹i ®a
ra c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kinh tÕ trang tr¹i.
Theo mét sè nhµ khoa häc trªn thÕ giíi th× kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ
trang tr¹i nh sau:
Lªnin ®· ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i “Ngêi chñ trang tr¹i b¸n ra thÞ
trêng hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra, cßn ngêi tiÓu n«ng th× dïng ®¹i bé
phËn s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc, mua b¸n cµng Ýt cµng tèt” .
Quan ®iÓm cña M¸c ®· kh¼ng ®Þnh, ®iÓm c¬ b¶n cña trang tr¹i gia
®×nh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng lµ s¶n xuÊt tù cÊp tù
tóc, nhng cã ®iÓm gièng nhau lµ lÊy gia ®×nh lµm c¬ së lµm nßng cèt.
ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nh Mü, Anh vµ mét sè vïng l·nh thæ
ë Ch©u ¸: nh NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc vµ mét sè n¬i kh¸c trong
khu vùc. Hä quan niÖm: “Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt N«ng- L©m-
Ng nghiÖp cña hé gia ®×nh n«ng d©n sau khi ph¸ vì vá bäc s¶n xuÊt tù
cÊp, tù tóc khÐp kÝn cña hé tiÓu n«ng, v¬n lªn s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n,
hµng ho¸, tiÕp cËn víi thÞ trêng, tõng bíc thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ
c¹nh tranh”.
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Q uan ®iÓm trªn ®· nªu ®îc b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ hé
n«ng d©n, nhng cha ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i trong toµn bé
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt s¶n phÈm cña trang tr¹i.
Trªn ®©y lµ mét sè quan ®iÓm cña c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi,
cßn c¸c nhµ khoa häc trong níc nhËn xÐt vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh thÕ
nµo? Sau ®©y em xin ®îc ®Ò cËp ®Õn mét sè nhµ khoa häc trong níc ®·
®a ra nh sau:
Quan ®iÓm 1:“Kinh tÕ trang tr¹i (hay kinh tÕ n«ng tr¹i, l©m tr¹i, ng
tr¹i ,...) lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, dùa
trªn c¬ së hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, bao gåm mét sè ngêi
lao ®éng nhÊt ®Þnh ®îc chñ trang bÞ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®Ó
tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ
trêng vµ ®îc nhµ níc b¶o hé”.
Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ mét ®¬n vÞ s¶n
xuÊt hµng ho¸, c¬ së cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ vai trß cña ngêi chñ
trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng cha thÊy ®îc vai
trß cña hé gia ®×nh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a ngêi
chñ víi ngêi lao ®éng kh¸c.
Quan ®iÓm 2: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt
hµng ho¸ ë møc ®é cao”.
Quan ®iÓm trªn cho thÊy c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ trang tr¹i lµ
s¶n xuÊt hµng ho¸ ë tr×nh ®é cao nhng cha thÊy ®îc vÞ trÝ, vai trß cña
nÒn kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ cha thÊy ®îc vai
trß cña ngêi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Quan ®iÓm 3 cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n
xuÊt hµng ho¸ lín trong N«ng- L©m - Ng nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ kh¸c ë n«ng th«n, cã søc ®Çu t lín, cã n¨ng lùc qu¶n lý trùc tiÕp qu¸
tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, cã ph¬ng ph¸p t¹o ra tû suÊt sinh lîi
cao h¬n b×nh thêng trªn ®ång vèn bá ra, cã tr×nh ®é ®a thµnh tùu khoa
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
häc c«ng nghÖ míi kÕt tinh trong hµng ho¸ t¹o ra søc c¹nh tranh cao trªn
thÞ trêng, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao”.
Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ thÞ trêng (nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ ®· ph¸t triÓn cao) lµ tiÒn ®Ò chñ yÕu cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ trang tr¹i. §ång thêi kh¼ng ®Þnh vai trß vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i
trong qu¸ tr×nh qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang
tr¹i.
Tõ c¸c quan ®iÓm trªn ®©y ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm chung vÒ kinh
tÕ trang tr¹i: “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong N«ng-
L©m- Ng nghiÖp, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t liÖu s¶n
xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ngêi chñ ®éc lËp,
s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt
®îc tËp trung ®ñ lín víi c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü
thuËt cao ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ trêng.
1.2. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i.
Tõ sau nghÞ quyÕt X cña Bé ChÝnh TrÞ (Th¸ng 4 / 1998) vÒ ®æi míi
kinh tÕ n«ng nghiÖp, quan hÖ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp níc ta ®îc
®iÒu chØnh mét bíc. Song ph¶i ®Õn nghÞ quyÕt VI cña Ban chÊp hµnh
trung ¬ng(kho¸ VI – 3/1989) hé gia ®×nh x· viªn míi ®îc x¸c ®Þnh lµ
®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ cïng víi mét lo¹i c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®îc ban
hµnh. Kinh tÕ hé n«ng d©n níc ta ®· cã bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Mét bé
phËn n«ng d©n cã vèn, kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, cã ý
chÝ lµm ¨n ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn N«ng - L©m - Thuû s¶n, hä trë lªn kh¸
gi¶. Trong ®ã mét sè hé chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Song ®¹i bé phËn
c¸c hé n«ng d©n s¶n xuÊt víi môc tiªu chñ yÕu lµ ®Ó tiªu dïng, sè s¶n
phÈm ®a ra b¸n trªn thÞ trêng lµ s¶n phÈm d thõa. Sau khi ®· dµnh cho
tiªu dïng. Sè s¶n phÈm hµng ho¸ mét mÆt cha æn ®Þnh, cßn phô thuéc
vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt tõng n¨m vµ møc tiªu dïng cña tõng gia ®×nh vµ mÆt
kh¸c” Hä chØ b¸n c¸i mµ m×nh cã chø cha b¸n c¸i mµ thÞ trêng cÇn”.
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Nh vËy muèn ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ hé n«ng d©n
lµ c¨n cø vµ môc tiªu s¶n xuÊt. §èi víi hé n«ng d©n môc tiªu s¶n xuÊt cña
hä lµ ®Ó tiªu dïng, s¶n xuÊt nh¾m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ l¬ng thùc,
thùc phÈm vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña hä. Ngîc l¹i, môc tiªu s¶n xuÊt cña
kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ
trêng vÒ c¸c lo¹i N«ng-L©m-Thuû s¶n, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ ®Ó b¸n.
C. M¸c ®· nhÊn m¹nh “Kinh tÕ trang tr¹i b¸n ®¹i bé phËn n«ng s¶n ®îc
s¶n xuÊt ra thÞ trêng, c¸n hé n«ng d©n th× b¸n ra mua cµng Ýt bao nhiªu
cµng tèt bÊy nhiªu. Nh vËy tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé n«ng d©n
chØ dõng l¹i ë s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù cung tù cÊp. §Ó cã nÒn n«ng
nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ lín ph¶i chuyÓn kinh tÕ hé n«ng d©n sang ph¸t
triÓn kinh tÕ trang tr¹i.
2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña kinh tÕ trang tr¹i.
Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt quan träng trong vÊn ®Ò
n«ng nghiÖp thÕ giíi, ngµy nay trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i
chñ yÕu trong nÒn n«ng nghiÖp c¸c níc ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trang
tr¹i gia ®×nh cã vai trß to lín quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y
tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n phÈm cung cÊp cho x· héi ®îc s¶n xuÊt ra tõ
c¸c trang tr¹i gia ®×nh.
ë níc ta kinh tÕ trang tr¹i mÆc dï míi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y. Song vai trß tÝch cùc vµ quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÓ
hiÖn kh¸ râ nÐt c¶ vÒ mÆt kinh tÕ còng nh vÒ mÆt x· héi vµ m«i trêng.
- VÒ mÆt kinh tÕ, c¸c trang tr¹i gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,
ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao, kh¾c phôc
dÇn t×nh tr¹ng ph©n t¸n, t¹o nªn nh÷ng vïng chuyªn m«n ho¸ cao mÆt
kh¸c qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt
ë n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë nh÷ng
n¬i cã ®iÒu kiÖn bao giê còng ®i liÒn víi viÖc khai th¸c vµ sö dông mét
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
c ¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i nguån lùc trong n«ng nghiÖp n«ng th«n
so víi kinh tÕ n«ng hé.
Do vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo thóc ®Èy
sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n.
- VÒ mÆt x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn quan träng
lµm t¨ng sè hé giµu trong n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lµm t¨ng thªm thu
nhËp cho lao ®éng. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao
®éng vµ viÖc lµm, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña n«ng nghiÖp n«ng
th«n níc ta hiÖn nay. MÆt kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cßn gãp phÇn
thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng trong n«ng th«n vµ t¹o tÊm g¬ng cho
c¸c hé n«ng d©n vÒ c¸ch tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ... do ®ã
ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn
®Ò x· héi vµ ®æi míi bé mÆt x· héi n«ng th«n níc ta.
- VÒ mÆt m«i trêng: Do s¶n xuÊt kinh doanh tù chñ vµ v× lîi Ých
thiÕt thùc vµ l©u dµi cña m×nh mµ c¸c chñ trang tr¹i lu«n cã ý thøc khai
th¸c hîp lý vµ quan t©m b¶o vÖ c¸c yÕu tè m«i trêng, tríc hÕt lµ trong
ph¹m kh«ng gian sinh th¸i trang tr¹i vµ sau n÷a lµ trong ph¹m vi tõng
vïng .
C¸c trang tr¹i ë trung du, miÒn nói ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc
trång rõng, b¶o vÖ rõng, phñ xanh ®Êt trång ®åi nói träc vµ sö dông hiÖu
qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai - nh÷ng viÖc lµm nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc c¶i t¹o
vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh thaÝ trªn c¸c vïng ®Êt níc .
3. §Æc trng cña kinh tÕ trang tr¹i.
Ngay tõ khi kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh ë mét sè níc c«ng
nghiÖp ho¸ T©y ¢u, C. M¸c d· lµ ngêi ®Çu tiªn ®a ra nhËn xÐt chØ râ ®Æc
trng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ tiÓu n«ng. Ngêi chñ trang
tr¹i s¶n xuÊt vµ b¸n tÊt c¶, kÓ c¶ thãc gièng. Cßn ngêi tiÓu n«ng s¶n xuÊt
vµ tù tiªu thô hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra vµ mua b¸n cµng Ýt cµng tèt.
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
- Tr¶i qua hµng thÕ kû, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thùc tÕ ®· chøng
minh ®Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸
theo nhu cÇu cña thÞ trêng.
- Cã sù tËp trung tÝch tô cao h¬n râ rÖt so víi møc b×nh qu©n cña hé
kinh tÕ ë tõng vïng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng.
- Ngêi chñ trang tr¹i còng lµ ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt qu¶n lý.
- S¶n xuÊt ®i vµo chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, ¸p dông nhiÒu tiÕn bé
khoa häc kü thuËt, lªn gi¸ trÞ s¶n phÈm thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng
ho¸ ngµy cµng t¨ng.
- C¸c tµi s¶n còng nh s¶n phÈm thuéc quyÒn së h÷u gia ®×nh vµ
®îc ph¸p luËt b¶o hé.
4. Tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i.
§ Ó x¸c ®Þnh mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ së trong n«ng
nghiÖp cã ph¶i lµ trang tr¹i hay kh«ng, th× ph¶i cã tiªu chÝ ®Ó nhËn d¹ng
trang tr¹i cã c¨n cø khoa häc tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i cÇn ph¶i hµm
chøa ®îc ®Æc trng c¬ b¶n cña trang tr¹i, nh»m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c
cña viÖc nhËn d¹ng trang tr¹i, chóng ta ®i vµo x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ vÒ mÆt
®Þnh tÝnh còng nh mÆt ®Þnh lîng cña trang tr¹i.
VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, tiªu chÝ trang tr¹i biÓu hiÖn ®Æc trng c¬ b¶n cña
trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸.
VÒ mÆt ®Þnh lîng, tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i th«ng qua c¸c chØ
tiªu cô thÓ nh»m ®Ó nhËn d¹ng, ph©n biÖt lo¹i c¬ së s¶n xuÊt nµo ®îc coi
lµ trang tr¹i, lo¹i c¬ së nµo kh«ng ®îc coi lµ trang tr¹i vµ ®Ó ph©n lo¹i
gi÷a c¸c trang tr¹i víi nh vÒ quy m«.
C¸c lo¹i chØ tiªu cô thÓ chñ yÕu thêng dïng ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chÝ
®Þnh híng cña trang tr¹i lµ tû suÊt hµng ho¸, khèi lîng vµ gi¸ trÞ s¶n
lîng n«ng s¶n hh vµ c¸c chØ sè phô, bæ sung thêng dïng lµ quy m« ®Êt
trång trät, sè ®Çu gia sóc, gia cÇm ch¨n nu«i, quy m« vèn ®Çu t, quy m«
lao ®éng sö dông, thu nhËp trªn ®¬n vÞ ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn ®Çu t...
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Tuy nhiªn trong thùc tÕ thêng chØ chän 1, 2 chØ sè tiªu biÓu nhÊt
chØ râ ®îc, lîng hµng ho¸ ®îc ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt cña trang tr¹i vµ
dÔ nhËn biÕt nhÊt.
Trªn thÕ giíi, ®Ó nhËn d¹ng thÕ nµo lµ mét trang tr¹i, ë c¸c níc phæ
biÕn chØ sö dông tiªu chÝ ®Þnh tÝnh chung cã ®Æc trng lµ s¶n xuÊt n«ng
s¶n hµng ho¸, kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt tù tóc. ChØ cã mét sè Ýt níc sö dông
tiªu chÝ ®Þnh lîng nh (Mü, Trung quèc).
ë Mü tríc ®©y cã quy ®Þnh mét c¬ së s¶n xuÊt ®îc coi lµ trang
tr¹i khi cã gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng s¶n hµng ho¸ ®¹t 250USD trë lªn vµ hiÖn
nay quy ®Þnh lµ 1000USD trë lªn. ë Trung Quèc quy ®Þnh tiªu chÝ cña c¸c
hé chuyªn (t¬ng tù nh trang tr¹i ) cã tû suÊt hµng ho¸, 70 - 80% trë lªn
vµ gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸ cao gÊp 2 - 3 lÇn b×nh qu©n cña c¸c hé n«ng
d©n.
ë ViÖt Nam, kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, nh÷ng ®· cã sù hiÖn diÖn hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt, N«ng, L©m
nghiÖp, ë c¸c vïng kinh tÕ víi c¸c quy m« vµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt kinh
doanh ®a d¹ng, nhng vµ lµ vÊn ®Ò míi nªn cha x¸c ®Þnh ®îc tiªu chÝ cô
thÓ ®Ó nhËn d¹ng vµ ph©n lo¹i trang tr¹i vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng.
§Ó x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ trang tr¹i ë níc ta, tríc hÕt nªn sö dông
tiªu chÝ ®Þnh tÝnh, lÊy ®Æc trng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lµ chñ yÕu
nh kinh nghiÖm cña c¸c níc, kh¸c víi tiÓu n«ng s¶n xuÊt tù tóc kh«ng
ph¶i lµ trang tr¹i. VÒ ®Þnh lîng lÊy chØ sè tû suÊt hµng ho¸ tõ 70 - 75%
trë lªn vµ gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸ vît tréi gÊp 3 - 5 lÇn so víi hé n«ng
d©n trung b×nh (trong níc, trong vïng, trong ngµnh s¶n xuÊt).
VÒ quy m« c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña trang tr¹i níc ta hiÖn x¸c ®Þnh
lµ:
- Quy m« vèn tõ 40 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i phÝa B¾c vµ
Duyªn H¶i miÒn trung vµ 50 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i Nam Bé
vµ T©y Nguyªn.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
- Quy m« ®Êt ®ai: DiÖn tÝch c©y hµng n¨m tõ 2 ha ®èi víi trang tr¹i
phÝa B¾c vµ 3 ha ®èi víi trang tr¹i Nam Bé.
- §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i, sè ®Çu gia sóc quy ®Þnh cña tiªu chÝ
trang tr¹i lµ tõ 10 con trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a, 100 con
trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i lîn, nghÜa lµ tæng ®µn lîn cña trang tr¹i
ph¶i lµ 200 con trªn 1 n¨m, v× th«ng thêng mçi n¨m nu«i 2 løa.
5.§iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i.
Kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c níc
®ang ph¸t triÓn ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸. Nã lµ ®éi qu©n tù chñ s¶n xuÊt
n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ lµ ®éi xung kÝch
trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Kinh tÕ
trang tr¹i ë mét quèc gia ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khi héi tô nh÷ng
®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ.
- §iÒu kiÖn cÇn ®èi víi trang tr¹i (®iÒu kiÖn vÜ m«)
+ Quèc gia ®ã ph¶i cã nÒn kinh tÕ ®· chuyªn m«n ho¸ hoÆc trong
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
+ Mçi quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng hoµn chØnh, trong ®ã thÞ
trêng n«ng nghiÖp ®Çu vµo, ®Çu ra ®Òu lµ hµng ho¸ .
+ Nhµ níc c«ng nhËn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.
- §iÒu kiÖn ®ñ ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i.
+ Cã mét bé phËn d©n c cã nguyÖn väng, së thÝch ho¹t ®éng s¶n
xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. Ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i.
+ Ngêi chñ ph¶i cã tr×nh ®é kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i s¶n
xuÊt hµng ho¸.
+ Cã tiÒm n¨ng vÒ t liÖu s¶n xuÊt kinh doanh (vèn ®Êt ®ai, thiÕt bÞ).
Vèn s¶n xuÊt bao gåm vèn tù cã vèn ®i vay trong ®ã vèn tù cã ph¶i
chiÕm phÇn lín ph¶i cã ®ñ vèn th× c¸c ý ®å cña chñ míi cã kh¶ n¨ng thùc
thi. Cßn ®Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn quan träng, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh
trang tr¹i. Kh«ng cã ®Êt ®ai th× kh«ng thÓ coi lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn kh«ng ®ßi hái ph¶i thËt ®Çy ®ñ ®ång bé, hoµn chØnh
ngay tõ ®Çu mµ cã sù biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n.
ë ViÖt Nam, sù ra ®êi cña h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®îc
b¾t nguån tõ c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ nãi chung vµ chuyÓn ®æi c¬
cÊu n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng trong tõng n¨m gÇn ®©y.
ChØ thÞ 1400 cña Ban BÝ th (31/10/1981) vÒ kho¸n s¶n phÈm ®Õn
nhãm vµ ngêi lao ®éng cho phÐp gia ®×nh chñ ®éng sö dông mét phÇn
lao ®éng vµ thu nhËp song cha thay ®æi g× vÒ quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu
s¶n xuÊt, vÉn gi÷ chÕ ®é ph©n phèi theo ngµy c«ng. TiÕp ®Õn lµ nghÞ quyÕt
10 cña Bé chÝnh trÞ (5/4/1988) ®· n©ng cao møc tù chñ kinh doanh cña héi
x· viªn trªn c¶ 3 mÆt. T liÖu s¶n xuÊt, ®îc giao kho¸n ruéng ®Êt tõ 15
n¨m trë lªn, kh«ng bÞ h¹n chÕ viÖc mua s¾m t liÖu kh¸c, tr©u, bß vµ nhiÒu
c«ng cô lao ®éng thuéc tµi s¶n tËp thÓ ®îc chuyÓn thµnh së h÷u cña x·
viªn, tæ chøc lao ®éng, tù ®¶m nhËn phÇn lín c¸c kh©u trong quy tr×nh s¶n
xuÊt vµ ph©n phèi (ngoµi phÇn ®ãng gãp vµ trao ®æi tho¶ thuËn víi c¸c hîp
t¸c x·, x· viªn hëng toµn bé phÇn thu nhËp cßn l¹i xo¸ bá chÕ ®é hîp t¸c
ph©n phèi theo ngµy c«ng).Tõ chç chØ ®îc lµm chñ phÇn kinh tÕ gia ®×nh
víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm phô, qua kho¸n 100 ®Õn 10 hé x· viªn ®· trë
thµnh chñ thÓ chÝnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ®ång thêi víi viÖc thõa
nhËn hé gia ®×nh n«ng d©n lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ®¶ng vµ nhµ níc
tõng bíc t¹o dùng m«i trêng thÓ chÕ thuËn lîi cho kinh tÕ hé gia ®×nh
tù do ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô, b×nh ®¼ng trong c¸c quan hÖ kinh tÕ.
X¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ níc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham
gia s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.
LuËt ®Êt ®ai ®îc Quèc Héi th«ng qua ngµy 14/7/1993 thùc hiÖn viÖc giao
®Êt l©u dµi trong hé n«ng d©n, thõa nhËn n«ng d©n cã 5 quyÒn sö dông
®Êt. Ngoµi ra nhµ níc cßn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ch¬ng tr×nh dù
¸n nh»m hç trî vèn cho c¸c hé n«ng d©n lµm giµu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
nh: chØ thÞ sè 202- vÒ cho vay vèn s¶n xuÊt N«ng - L©m nghiÖp ®Õn hé
s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh 327 - ct...råi quyÕt ®Þnh Trung ¬ng V kho¸ 7, nghÞ
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
quyÕt trung ¬ng I kho¸ VIII ®· v¹ch ra ®êng lèi chiÕn lîc, t¹o ra bíc
ngoÆt c¬ b¶n cho sù ®æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh
ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn
®¹i ho¸, g¾n t¨ng trëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ toµn diÖn kinh
tÕ x· héi ë ®Þa ph¬ng. §êng lèi chiÕn lîc trªn ®· gi¶i phãng vµ ph¸t
huy triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n trong ®iÒu kiÖn
kinh tÕ thÞ trêng, chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝn muåi cho sù ra ®êi cña
mét h×nh thøc kinh tÕ míi: kinh tÕ trang tr¹i.
§Õn nay kinh tÕ trang tr¹i ®· ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn kh¾p
c¸c vïng cña c¶ níc, ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh ë miÒn nam, trung du vµ
miÒn nói, ven biÓn. §· xuÊt hiÖn m« h×nh trang tr¹i nh: trang tr¹i thuÇn
n«ng, trang tr¹i thuÇn l©m nghiÖp, trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i, trang tr¹i
chuyªn nu«i trång thuû s¶n, trang tr¹i ph¸t triÓn tæng hîp n«ng l©m
nghiÖp, n«ng ng nghiÖp, n«ng l©m ng nghiÖp, kÕt hîp víi c«ng nghiÖp -
tiÓu thñ c«ng nghiÖp hoÆc dÞch vô...
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
PhÇn II
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë níc ta
1. Vµi nÐt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè níc
trªn thÕ giíi.
Trªn thÕ giíi kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû thø XVII ®Çu
thÕ kû XVIII, tr¶i qua vµi thÕ kû tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
®îc kh¼ng ®Þnh lµ m« h×nh kinh tÕ phï hîp ®ath hiÖu qu¶ cao trong s¶n
xuÊt n«ng ng nghiÖp ë mçi khu vùc, mçi quèc gia ®Òu cã ®iÒu kiÖn tù
nhiªn kh¸c nhau, phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau cho nªn cã c¸c m« h×nh
trang tr¹i kh¸c nhau.
Lo¹i h×nh trang tr¹i gia ®×nh sö dông søc lao ®éng trong gia ®×nh lµ
chÝnh, kÕt hîp thuª nh©n c«ng phô theo mïa vô, lµ m« h×nh s¶n xuÊt phæ
biÕn trong nÒn n«ng nghiÖp thÕ giíi.
Ch©u ©u c¸i n«i cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn I ®· xuÊt hiÖn
h×nh thøc tæ chøc trang tr¹i n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ thay thÕ cho
h×nh thøc s¶n xuÊt tiÓu n«ng vµ h×nh thøc ®iÒn trang cña c¸c thÕ lùc phong
kiÕn quý téc.
ë n íc anh ®Çu thÕ kû th XVII sù tËp trung ruéng ®Êt ®· h×nh
thµnh lªn nh÷ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp t b¶n tËp trung trªn quy m« réng
lín cïng víi viÖc sö dông lao ®éng lµm thuª. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh n«ng nghiÖp ë ®©y gièng nh m« h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng
xëng c«ng nghiÖp, thùc tÕ cho thÊy, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung, quy
m« vµ sö dông nhiÒu lao ®éng lµm thuª ®· kh«ng dÔ dµng mang l¹i hiÖu
qu¶ mong muèn.
Sang ®Çu thÕ kü XX, lao ®éng n«ng nghiÖp b¾t ®Çu gi¶m, nhiÒu
n«ng tr¹i ®· b¾t ®Çu gi¶m lao ®éng lµm thuª. Khi Êy th× 70 - 80% n«ng
tr¹i gia ®×nh kh«ng thuª lao ®éng. §©y lµ thêi kú thÞnh vîng cña n«ng
tr¹i gia ®×nh, v× khi lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m th× sù ph¸t triÓn cña c«ng
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
nghiÖp, dÞch vô ®· thu hót lao ®éng nhanh h¬n ®é t¨ng cña lao ®éng n«ng
nghiÖp.
TiÕp theo níc Anh, c¸c níc: Ph¸p, ý, Hµ lan, §an m¹ch, Thuþ
®iÓn... sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ngµy cµng t¹o
ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸, ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸. Víi
vïng B¾c Mü xa x«i míi ®îc t×m ra sau ph¸t kiÕn ®Þa lý vÜ ®¹i, dßng
ngêi khÈu thùc tõ Ch©u ¢u vÉn tiÕp tôc chuyÓn ®Õn B¾c Mü vµ chÝnh
c«ng cuéc khÈu thùc trªn quy m« réng lín ®· më ®êng cho kinh tÕ trang
tr¹i ë B¾c Mü ph¸t triÓn.
ë Ch©u ¸, chÕ ®é phong kiÕn l©u dµi kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt
hµng ho¸ ra ®êi chËm h¬n. Tuy vËy, vµo cuèi thÕ kû thø XIX vµ ®Çu thÕ kû
thø XX sù x©m nhËp cña t b¶n ph¬ng t©y vµo c¸c níc Ch©u ¸, cïng
viÖc thu nhËp ph¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh t b¶n chñ nghÜa ®· lµm
nÈy sinh h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c níc trªn thÕ giíi ®· cã sù biÕn ®éng lín
vÒ quy m«, sè lîng vµ c¬ cÊu trang tr¹i. Níc Mü lµ n¬i cã kinh tÕ trang
tr¹i rÊt ph¸t triÓn. N¨m 1950 ë Mü cã 5648000 trang tr¹i vµ gi¶m dÇn sè
lîng ®Õn n¨m 1960 cßn 3962000 trang tr¹i. Trong khi ®ã diÖn tÝch b×nh
qu©n cña trang tr¹i t¨ng lªn, n¨m 1950 lµ 56 ha, n¨m 1960 lµ 120 ha n¨m
1970 lµ 151 ha n¨m 1992 lµ 198,7 ha.
Níc Anh n¨m 1950 lµ 543000 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1957 cßn
254000 trang tr¹i. Tèc ®é gi¶m b×nh qu©n trang tr¹i hµng n¨m lµ 2,1%.
Níc Ph¸p n¨m 1955 cã 2285000 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1993 chØ cßn
801400 trang tr¹i. Tèc ®é gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,7%. DiÖn tÝch
b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i qua c¸c n¨m cã xu híng t¨ng lªn ë Anh n¨m
1950 diÖn tÝch b×nh qu©n 1 trang tr¹i lµ 36 ha, n¨m 1987 lµ 71 ha. ë p h¸p
n¨m 1955 diÖn tÝch b×nh qu©n 1 trang tr¹i lµ 14 ha ®Õn n¨m 1993 lµ 35ha.
Céng hoµ liªn bang §øc n¨m 1949 lµ 11 ha n¨m 1985 lµ 15 ha, Hµ Lan
n¨m 1960 lµ 7 ha ®Õn n¨m 1987 lµ 16 ha.
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
Nh vËy ë c¸c níc T©y © u vµ Mü sè lîng c¸c trang tr¹i ®Òu cã
xu híng gi¶m cßn quy m« cña trang tr¹i l¹i t¨ng ë Ch©u ¸, kinh tÕ trang
tr¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi trang tr¹i ë c¸c níc T©y ©u vµ Mü. Do
®Êt canh t¸c trªn ®Çu ngêi thÊp, b×nh qu©n 0,15 ha/ngêi. §Æc biÖt lµ c¸c
níc vïng §«ng ¸ n h: §µi Loan 0,047 ha/ngêi, Malaixia lµ 0,25
ha/ngêi, Hµn quèc 0,053 ha/ngêi, NhËt b¶n lµ 0,035 ha/ngêi trong khi
®ã ë c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ nµy d©n sè ®«ng lªn cã ¶nh hëng ®Õn
quy m« trang tr¹i. ë c ¸c níc Ch©u ¸ c ã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh NhËt
B¶n, §µi Loan. Hµn Quèc, sù ph¸t triÓn trang tr¹i diÔn ra theo quy luËt sè
lîng trang tr¹i gi¶m, quy m« trang tr¹i t¨ng. NhËt B¶n: n¨m 1950 sè
trang tr¹i lµ 6176000 ®Õn n¨m 1993 sè trang tr¹i cßn 3691000. Sè lîng
trang tr¹i gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m lµ 1,2%.DiÖn tÝch trang tr¹i b×nh qu©n
n¨m 1950 lµ 0,8 ha n¨m 1993 t¨ng lªn lµ 1,38 ha, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ
1,3%.
ë § µi loan vµ Hµn Quèc trang tr¹i còng ph¸t triÓn theo quy luËt
chung: khi bíc vµo c«ng nghiÖp ho¸ th× trang tr¹i ph¸t triÓn nhanh , khi
c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn th× trang tr¹i ®· gi¶m vÒ sè lîng ( xem biÓu sè
1.2)
BiÓu sè 1: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë §µi Loan.
1955 1960 1970 1979
1. Sè lîng trang tr¹i 744 808 916 1772
(1000 c¬ së)
2. DiÖn tÝch b×nh 1,22 0,91 0,91 1,2
qu©n(ha/ trang tr¹i)
BiÓu sè 2: Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Hµn Quèc.
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
1950 1965 1975 1979
1. Sè lîng trang tr¹i 2249 2507 2373 1772
(1000 c¬ së)
2. DiÖn tÝch b×nh 0,86 0,9 0,94 1,2
qu©n(ha/ trang tr¹i)
ë c ¸c níc Th¸i lan, Philippin, Ên §é , ®©y lµ nh÷ng níc míi b¾t
®Çu ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸, kinh tÕ trang tr¹i ®ang trong thêi kú t¨ng dÇn
vÒ sè lîng ( xem biÓu sè 3,5,4).
BiÓu sè 3: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë Th¸i lan.
1963 1978 1982 1988
1. Sè lîng trang 2314 4018 4464 5245
tr¹i ( 1000 c¬ së)
2. DiÖn tÝch b×nh 3,5 3,72 3,56 4,52
qu©n( ha/ trang tr¹i)
BiÓu sè 4: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë Philipin.
1948 1960 1971 1980
1. Sè lîng trang 1639 2177 2354 3420
tr¹i ( 1000 c¬ së)
2. DiÖn tÝch b×nh 3,40 3,53 3,61 2,62
qu©n( ha/ trang tr¹i)
BiÓu sè 5: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i Ên §é.
1953 1961 1971 1985
1. Sè lîng trang 44354 50765 57070 97720
tr¹i ( 1000 c¬ së)
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
2. DiÖn tÝch b×nh 3,01 2,6 2,18 1,68
qu©n( ha/ trang tr¹i)
Nh vËy lóc b¾t ®Çu, c«ng nghiÖp ho¸ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn s¶n
xuÊt N«ng - L©m nghiÖp do ®ã sè lîng c¸c trang tr¹i t¨ng nhanh. Nhng
khi c«ng nghiÖp ho¸ ®Õn møc t¨ng cao th× mét mÆt c«ng nghiÖp thu hót
lao ®éng tõ n«ng nghiÖp mÆt kh¸c nã l¹i t¸c ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n
xuÊt cña c¸c trang tr¹i b»ng viÖc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ thay thÕ lao
®éng thñ c«ng, ®ång thêi trong n«ng nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c
chÕ phÈm c«ng nghiÖp. Do vËy sè lîng c¸c trang tr¹i gi¶m ®i nhng quy
m« diÖn tÝch, ®Çu ®éng vËt nu«i l¹i t¨ng lªn, tÊt nhiªn cßn cã sù t¸c ®éng
cña thÞ trêng thÓ hiÖn ë nhu cÇu vÒ sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm tõ
n«ng nghiÖp t¨ng nhanh, ngêi lao ®éng, chñ trang tr¹i tÝch luü nhiÒu kinh
nghiÖm còng nh tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn m«n còng ®îc n©ng
cao.
- Ruéng ®Êt: PhÇn lín trang tr¹i s¶n xuÊt trªn ruéng ®Êt thuéc së
h÷u cña gia ®×nh. Nhng còng cã nh÷ng trang tr¹i ph¶i h×nh thµnh mét
phÇn ruéng ®Êt hoÆc toµn bé tuú thuéc vµo tõng ngêi, ë Ph¸p n¨m 1990:
70% trang tr¹i gia ®×nh cã ru«ng ®Êt riªng, 30% trang tr¹i ph¶i l·nh canh
mét phÇn hay toµn bé. ë Anh: 60% trang tr¹i cã ruéng ®Êt riªng, 22%
lÜnh canh mét phÇn, 18% lÜnh canh toµn bé. ë §µi Loan n¨m 1981: 84%
trang tr¹i cã ruéng ®Êt riªng, 9% trang tr¹i lÜnh canh mét phÇn vµ 7% lÜnh
canh toµn bé.
- Vèn s¶n xuÊt : trong s¶n xuÊt vµ dÞch vô, ngoµi nguån vèn tù cã
c¸c chñ trang tr¹i cßn sö dông vèn vay cña ng©n hµng nhµ níc vµ t
nh©n, tiÒn mua hµng chÞu c¸c lo¹i vËt t kü thuËt cña c¸c cöa hµng vµ c«ng
ty dÞch vô. N¨m 1960 vèn vay tÝn dung cña c¸c trang tr¹i Mü lµ 20 tû
USD, n¨m 1970 lµ 54,5 tû USD b»ng 3,7 lÇn thu nhËp thuÇn tuý cña c¸c
trang tr¹i vµ n¨m 1985 b»ng 6 lÇn thu nhËp cña c¸c trang tr¹i.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
- M¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt: ë ch©u ¢u 70% trang
tr¹i gia ®×nh mua m¸y dïng riªng. ë Mü 35 % sè trang tr¹i, ë MiÒn B¾c,
75% trang tr¹i ë MiÒn t©y, 52% trang tr¹i ë miÒn nam cã m¸y riªng. Nhê
trang tr¹i lín ë mü, T©y §øc, sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó tæ chøc sö
dông kinh doanh trång trät vµ ch¨n nu«i. Cßn ë Ch©u ¸ n h NhËt B¶n,
n¨m 1985 cã 67% sè trang tr¹i cã m¸y kÐo nhá vµ 20% cã m¸y kÐo lín ë
§µi Loan n¨m 1981 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã m¸y kÐo 2 b¸nh lµ 0,12
chiÕc, m¸y c©y 0,05 chiÕc, m¸y liªn hîp thu ho¹ch 0,02 chiÕc, m¸y sÊy
0,03 chiÕc, víi viÖc trang bÞ m¸y mãc nh trªn, c¸c trang tr¹i ë §µi Loan
®· c¬ giíi ho¸ 95% c«ng viÖc lµm ®Êt, 91% c«ng viÖc cÊy lóa 80% gÆt ®Ëp
vµ 50% viÖc sÊy h¹t. T¹i Hµn Quèc, ®Õn n¨m 1983 trang bÞ m¸y kÐo nhá 2
b¸nh, m¸y b¬m níc, m¸y ®Ëp lóa ®· vît møc ®Ò ra ®èi víi n¨m 1986 vµ
30% c¸c trang tr¹i ®· cã 3 m¸y n«ng nghiÖp, m¸y kÐo nhá, 23% sö dông
chung m¸y kÐo lín. ë P hilippin 31% trang tr¹i sö dông chung «t« vËn t¶i
ë n«ng th«n, 10% sö dông chung m¸y b¬m níc vµ 10% sö dông chung
m¸y tuèt lóa, viÖc sö dông chung ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n.
- Lao ®éng: do møc ®é c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t møc ®é
cao lªn sè lîng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c trang tr¹i ë c¸c níc
ph¸t triÓn vµ chØ chiÕm 10% tæng lao ®éng x· héi ë Mü c¸c trang tr¹i cã
thu nhËp 100.000USD/n¨m kh«ng thuª lao ®éng, c¸c trang tr¹i cã thu
nhËp tõ 100.000- 500.000USD/n¨m thuª tõ 1 - 2 n¨m lao ®éng. ë T©y ¢u
vµ B¾c Mü, b×nh qu©n 1 trang tr¹i cã quy m« diÖn tÝch tõ 25 - 30 ha chØ sö
dông 1 - 2 lao ®éng gia ®×nh vµ 1 - 2 lao ®éng thuª ngoµi lµm theo thêi vô.
ë Ch©u ¸ nh NhËt B¶n: n¨m 1990 mçi trang tr¹i cã kho¶ng 3 lao ®éng,
nhng chØ cã 1/3 lao ®éng lµm n«ng nghiÖp. ë § µi Loan n¨m 1985, mçi
trang tr¹i cã 1,3 lao ®éng, sè lao ®éng d thõa ®i lµm viÖc ngoµi n«ng
nghiÖp, hoÆc lµm n«ng nghiÖp mét phÇn cßn mét sè níc ®ang ph¸t triÓn ë
Ch©u ¸ tèc ®é t¨ng d©n sè trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vÉn nhanh. V×
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
vËy viÖc gióp lao ®éng ra khái n«ng nghiÖp rÊt khã kh¨n lµm cho mét sè
níc quy m« trang tr¹i còng t¨ng vµ n«ng d©n.
- C¬ cÊu trong tæng thu nhËp cña c¸c trang tr¹i còng cã sù biÕn ®æi:
trang tr¹i chuyªn m«n lµm n«ng nghiÖp th× gi¶m xuèng, cßn trang tr¹i lµm
mét phÇn l©m nghiÖp. KÕt hîp víi ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp l¹i t¨ng
lªn. ë NhËt B¶n n¨m 1945 cã 53,4% trang tr¹i chuyªn lµm n«ng nghiÖp
46,5% trang tr¹i lµm mét phÇn n«ng nghiÖp t¨ng lªn 85%. C¬ cÊu thu
nhËp cña trang tr¹i còng vËy, n¨m 1954 trong tæng thu th× thu nhËp phi
n«ng nghiÖp ë §µi Loan n¨m 1955 cã 40a5 trang tr¹i cha lµm n«ng
nghiÖp vµ 60% ,lµm mét phÇn n«ng nghiÖp nhng ®Õn n¨m 1980 trang
tr¹i chuyªn n«ng nghiÖp chiÕm 9% cßn 91 % lµm mét phÇn n«ng nghiÖp
kÕt hîp víi ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. Nh vËy c¬ cÊu thu nhËp cña c¸c
trang tr¹i chuyªn lµm n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m, cßn c¸c trang tr¹i lµm
1 phÇn n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp th× l¹i t¨ng lªn.
- Quan hÖ cña trang tr¹i trong céng ®ång: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn cña trang tr¹i chÞu t¸c ®éng lín cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt (t nh©n,
HTX, nhµ níc...) vµ c¸c ®¬n vÞ dÞch vô (Ng©n hµng th«ng tin liªn l¹c...)
trªn ®Þa bµn. Trang tr¹i mua tõ thÞ trêng c¸c hµng ho¸ phôc vô cho s¶n
xuÊt vµ ®êi sèng ®ång thêi b¸n ra thÞ trêng n«ng s¶n phÈm mµ m×nh s¶n
xuÊt ra. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn th× mèi quan hÖ cña trang tr¹i víi thÞ
trêng vµ c¸c tæ chøc trªn ®Þa bµn ngµy cµng chÆt chÏ vµ kh«ng thÓ thay
thÕ. ë NhËt b¶n hiÖn nay 99,20% sè trang tr¹i gia ®×nh tham gia c¸c ho¹t
®éng cña trªn 4000 HTX n«ng nghiÖp ë c¸c c¬ së lµng, x·, cã hÖ thèng
däc trªn huyÖn, tØnh vµ c¶ níc. C¸c HTX nµy thùc hiÖn viÖc cung øng
®Çu vµo, tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i. ë §µi Loan h×nh thµnh mét
hÖ thèng ®a tiÕn bé KHKT vÒ s¶n xuÊt tíi tõng lµng x· nh trung t©m m¹
(RNC). N¨m 1990 cã 1785 NRC phôc vô toµn bé diÖn tÝch cÊy lóa 2 vô
cña §µi Loan. Ngoµi ra cßn tæ chøc nhiÒu h×nh thøc kÕt hîp nh: HiÖp héi
nh÷ng chñ trang tr¹i, hiÖp héi sö dông níc, hiÖp lhéi nh÷ng ngêi ®¸nh
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n KTCT
c ¸ nh÷ng HTX tiªu thô qu¶. ë Mü c¸c th ho¹t ®éng lu«n cã quan hÖ víi
hÖ thèng - tæ hîp c«ng n«ng nghiÖp AG RYBUSYNESS bao gåm c¸c
ngµnh: s¶n xuÊt, chÕ biÕn ,dÞch vô kü thuËt vµ tiªu thô n«ng s¶n. Ngoµi ra
c¸c trang tr¹i cßn cã mèi quan hÖ víi HTX tÝn dông, HTX cung øng vËt t
kü thuËt HTX tiªu thô... c¸c HTX nµy ®· cung cÊp cho c¸c trang tr¹i 30 %
lîng ph©n bãn, 27% thøc ¨n gia sóc vµ ®¶m b¶o tiªu thÞ trªn 30% s¶n
lîng n«ng s¶n do trang tr¹i s¶n xuÊt Ngoµi ra sù ph¸t triÓn cña c¸c trang
tr¹i cßn cã sù t¸c ®éng lín cña c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña chÝnh phñ
ban hµnh. ë Ph¸p cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1789, ruéng ®Êt cña c¸c ®Þa chñ
lín ®· chuyÓn cho n«ng d©n vµ nhµ t b¶n. ë NhËt B¶n nhµ níc cho c¸c
trang tr¹i vay vèn tÝn dông l·i suÊt thÊp tõ 3,5 - 7,5% / n¨m ®Ó t¸i t¹o
®ång ruéng, mua s¾m m¸y mãc. Nhµ níc trî cÊp cho c¸c n«ng tr¹i 1/2
®Õn 1/3 gi¸ b¸n c¸c lo¹i m¸y mãc n«ng nghiÖp mµ nhµ níc cÇn khuyÕn
khÝch. BÕn c¹nh ®ã cßn cã c¸c chÝnh s¸ch æn ®Þnh vµ gi¶m t« ®Ó khuyÕn
khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng
tiÖn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ giao lu v¨n ho¸.
- Tõ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ
giíi.
+ Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h×nh thøc trang tr¹i lµ h×nh
thøc thÝch hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ
+ Quy m« trang tr¹i ë mçi níc kh¸c nhau nhng xunhíng chung
lµ t¨ng lªn. Tríc tiªn lµ t¨ng vÒ quy m« diÖn tÝch, ®Çu ®éng vËt nu«i,
t¨ng th©n m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ... tõ ®ã gi¸ trÞ s¶n phÈm
hµng ho¸ còng t¨ng. ViÖc më réng uy m« s¶n xuÊt vµ g¾n liÒn víi quy
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
+ C¬ cÊu thu nhËp cña trang tr¹i cã sù thay ®æi, lóc ®Çu chñ yÕu thu
vÒ n«ng nghiÖp nhng cµng ph¸t triÓn th× thu tõ n«ng nghiÖp gi¶m trong
khi thu tõ ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¨ng.
19
nguon tai.lieu . vn
