Xem mẫu
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................................... 3
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................................ 4
LỜI MỞ ĐẨU ............................................................................................................................. 5
CHUƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VỀ NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA
NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ............................................................... 7
1.1
Lý thuyết chung về nợ nƣớc ngoài:.............................................................................. 7
1.1.1
Khái niệm nợ nƣớc ngoài và tái cơ cấu nợ nƣớc ngoài ........................................ 7
1.1.1.1
Khái niệm về nợ chính phủ, nợ nƣớc ngoài và nợ quốc gia .......................... 7
1.1.1.2
Tái cơ cấu nợ nƣớc ngoài: ............................................................................. 9
1.1.2
Phân loại nợ nƣớc ngoài ..................................................................................... 11
1.1.2.1
Cơ cấu dòng vốn vào ................................................................................... 11
1.1.2.2
Phân loại nợ nƣớc ngoài .............................................................................. 13
1.1.3
Các chỉ tiêu đánh giá nợ nƣớc ngoài ................................................................... 15
1.1.3.1
Các chỉ tiêu đánh giá mức độ nợ nƣớc ngoài .............................................. 15
1.1.3.2
Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu nợ nƣớc ngoài ................................................ 18
1.1.4
Các nhân tố ảnh hƣởng đến nợ vay, chi phí sử dụng nợ ..................................... 18
1.2 Tổng quan tình hình nghiên cứu về mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế ................................................................................................................................... 21
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NỢ NỨOC NGOÀI VÀ PHÂN TÍCH MỐI QUAN
HỆ ĐỊNH LƢỢNG GIỮA NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ CỦA VIỆT
NAM ......................................................................................................................................... 30
2.1
Thực trạng tình hình vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam trong giai đoạn 1986-2009: 30
2.1.1
Quy mô: .............................................................................................................. 30
2.1.2
Cơ cấu: ................................................................................................................ 33
2.1.3
Các chỉ số đánh giá khả năng trả nợ của Việt Nam ............................................ 41
2.1.4
Những nguy cơ làm gia tăng nợ nƣớc ngoài của Việt Nam ............................... 44
2.1.4.1
Nguy cơ vay thêm hàng năm do mất cân đối trong tiết kiệm - đầu tƣ và thâm
hụt ngân sách ................................................................................................................ 44
http://svnckh.com.vn
1
2.1.4.2
Nguy cơ mất khả năng thanh toán lãi vay từ những nhân tố tác động đến chi
phí sử dụng nợ vay của Việt Nam ................................................................................ 46
2.1.5
Hiệu quả sử dụng nợ vay: ................................................................................... 47
2.1.6
Cơ chế quản lý nợ vay: ....................................................................................... 49
2.2 Kiểm định thực nghiệm mối quan hệ định lƣợng giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế của Việt Nam ............................................................................................................ 52
2.2.1
Phƣơng pháp luận áp dụng để khảo sát mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng
trƣởng kinh tế của Việt Nam............................................................................................. 52
2.2.2
Mô tả số liệu ....................................................................................................... 56
2.2.3
Kết quả thực nghiệm ........................................................................................... 58
2.2.3.1
Kiểm định tính dừng của biến: (Unit root test) ........................................... 58
2.2.3.2
Kiểm định đồng liên kết (Cointergration Test) ........................................... 58
2.2.3.3
Kết quả Kiểm định quan hệ nhân quả Granger Causality ........................... 60
CHƢƠNG III: KẾT LUẬN RÚT RA VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH VAY NỢ
NƢỚC NGOÀI ......................................................................................................................... 62
KẾT LUẬN............................................................................................................................... 65
PHỤ LỤC 1: KÝ HIẸU CÁC BIẾN SỐ .................................................................................. 66
PHỤ LỤC 2: BẢNG SỐ LIỆU ĐẦU TƢ, VỐN TÍCH LUỸ, TỔNG SẢN PHẨM QUỐC
DÂN .......................................................................................................................................... 67
PHỤ LỤC 3: BẢNG SỐ LIỆU HỒI QUY MÔ HÌNH............................................................. 68
PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ HỒI QUY VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH BẰNG PHẦN MỀM
STATA...................................................................................................................................... 69
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 77
http://svnckh.com.vn
2
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ADB
CIA
Asian Development Bank – Ngân hàng phát triển châu Á
Central Intelligence Agency – Cục tình báo Trung ƣơng Hoa Kỳ
CP
Cổ phiếu
CPI
Consumer Price Index – Chỉ số giá tiêu dùng
EDT
EIU
Tổng nợ
Bộ phận phân tích thông tin kinh tế thuộc tạp chí The Economist
FDI
Foreign Direct Investment – Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài
GDP
GNI
HIPC
IMF
Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội
Gross National Income – Tổng thu nhập quốc dân
Highly Indebted Poor Country – Các nƣớc nghèo có dung lƣợng nợ
lớn
International Monetary Fund – Tổ chức tiền tệ thế giới
INT
NGO
Tổng lãi phải trả hàng năm
Non-governmental organization – Tổ chức phi chính phủ
NSNN
ODA
OECD
Ngân sách nhà nƣớc
Official Development Assistance – Vốn hỗ trợ phát triển chính thức
Organization for Economic Co-operation and Development – Tổ
OLS
RES
TDS
TP
chức hợp tác và phát triển kinh tế
Ordinary Least Square – Phƣơng pháp bình phƣơng nhỏ nhất
Tổng dự trữ ngoại hối
Tổng nợ phải trả hàng năm
Trái phiếu
VND
WB
XGS
Đồng Việt Nam
World Bank – Ngân hàng thế giới
Kim ngạch thu xuất khẩu
http://svnckh.com.vn
3
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Hình 1: Cơ cấu dòng vốn vào........................................................................................ 12
Hình 2: Đƣờng cong Laffer về nợ .................................................................................. 23
Hình 3: Mối liên hệ “threshold effect” giữa nợ và tăng trƣởng ..................................... 24
Biểu đồ 1: Tổng nợ, nợ phải trả, GDP, tăng trƣởng....................................................... 31
Biểu đồ 2: Total debt, debt service and total export ...................................................... 32
Biểu đồ 3: Cơ cấu dƣ nợ nƣớc ngoài của Việt Nam phân theo nhóm ngƣời đi vay ...... 34
Biểu đồ 4: Cơ cấu dƣ nợ nƣớc ngoài của chính phủ và đƣợc chính phủ bảo lãnh phân
theo loại điều kiện tín dụng tính đến 30/6/2009............................................................. 34
Biểu đồ 5: Cam kết – ký kết – giải ngân vốn ODA ....................................................... 35
Biểu đồ 6: 10 nhà tài trợ hàng đầu cho VN 1990 – 2005............................................... 36
Biểu đồ 7: Vốn vay nƣớc ngoài của các địa phƣơng (đơn vị : %) ................................. 38
Biểu đồ 8: Dƣ nợ nƣớc ngoài của chính phủ phân theo chủ nợ và theo loại tiền .......... 40
Biểu đồ 9: Tỷ lệ nợ vay ngắn hạn và dài hạn của Việt Nam ......................................... 41
Bảng 1: Tiêu chí đánh giá mức độ nợ nƣớc ngoài ......................................................... 15
Bảng 2: Thang điểm xếp hạng tín nhiệm ....................................................................... 21
Bảng 3: Một số nghiên cứu gần đây về mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế ............................................................................................................................. 27
Bảng 4:Một số chỉ tiêu đánh giá khả năng trả nợ nƣớc ngoài của Việt Nam ................ 41
Bảng 5: Dự báo một số chỉ tiêu nợ nƣớc ngoài của Việt Nam của IMF và WB ........... 43
Bảng 6: Dự báo một số chỉ tiểu nợ nuớc ngoài của Việt Nam của EIU ........................ 43
Bảng 7: Tỷ lệ tiết kiệm – đầu tƣ so với GDP ................................................................. 45
Bảng 8: Kết quả kiểm định tính dừng của biến (Unit Root Test) .................................. 58
Bảng 9: Kết quả kiểm định hạng đồng liên kết .............................................................. 59
Bảng 10: Johansen normalization restriction imposed .................................................. 59
Bảng 11: Kết quả kiểm định Granger dựa trên VECM .................................................. 61
http://svnckh.com.vn
4
LỜI MỞ ĐẨU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Là một quốc gia đang phát triển, nguồn vốn từ nƣớc ngoài nói chung và nợ nƣớc
ngoài nói riêng đóng vai trò là một biến số kinh tế rất quan trọng đối với Việt Nam.
Những năm gần đây, đã có nhiều quan ngại về tỷ lệ nợ nƣớc ngoài của Việt Nam và
đặc biệt là những tác động của nhân tố này đến tăng trƣởng và phát triển của quốc gia.
Trên thực tế, việc nắm rõ sự tác động này trong thực trạng cụ thể của nền kinh tế là hết
sức cần thiết để hoạch định những chính sách quản lý hoạt động vay nợ nƣớc ngoài
một cách có hiệu quả nhất. Thấy đƣợc tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả quyết
định chọn đề tài “Nợ nước ngoài và ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế của Việt
Nam”.
2. Đối tƣợng nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là đánh giá thực trạng vay nợ nƣớc ngoài và tìm
hiểu mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng kinh tế ở Việt Nam
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là thông qua tìm hiểu mối quan hệ tác động giữa
hai biến số kinh tế này sẽ rút ra một số nhận xét và đề xuất các chính sách liên quan
đến vấn đề vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tập trung vào thực trạng vay nợ nƣớc ngoài và phân tích định
lƣợng mối quan hệ giữa vay nợ nƣớc ngoài với tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam từ
năm 1986, khi nền kinh tế bắt đầu mở cửa cho đến hết năm 2009.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành đề tài, tác giả sử dụng các phƣơng pháp: thu thập thông tin, tổng
hợp và phân tích số liệu từ Internet, các bài báo, các bài nghiên cứu. Đồng thời sử dụng
http://svnckh.com.vn
5
nguon tai.lieu . vn
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................................... 3
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................................ 4
LỜI MỞ ĐẨU ............................................................................................................................. 5
CHUƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VỀ NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA
NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ............................................................... 7
1.1
Lý thuyết chung về nợ nƣớc ngoài:.............................................................................. 7
1.1.1
Khái niệm nợ nƣớc ngoài và tái cơ cấu nợ nƣớc ngoài ........................................ 7
1.1.1.1
Khái niệm về nợ chính phủ, nợ nƣớc ngoài và nợ quốc gia .......................... 7
1.1.1.2
Tái cơ cấu nợ nƣớc ngoài: ............................................................................. 9
1.1.2
Phân loại nợ nƣớc ngoài ..................................................................................... 11
1.1.2.1
Cơ cấu dòng vốn vào ................................................................................... 11
1.1.2.2
Phân loại nợ nƣớc ngoài .............................................................................. 13
1.1.3
Các chỉ tiêu đánh giá nợ nƣớc ngoài ................................................................... 15
1.1.3.1
Các chỉ tiêu đánh giá mức độ nợ nƣớc ngoài .............................................. 15
1.1.3.2
Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu nợ nƣớc ngoài ................................................ 18
1.1.4
Các nhân tố ảnh hƣởng đến nợ vay, chi phí sử dụng nợ ..................................... 18
1.2 Tổng quan tình hình nghiên cứu về mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế ................................................................................................................................... 21
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NỢ NỨOC NGOÀI VÀ PHÂN TÍCH MỐI QUAN
HỆ ĐỊNH LƢỢNG GIỮA NỢ NƢỚC NGOÀI VÀ TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ CỦA VIỆT
NAM ......................................................................................................................................... 30
2.1
Thực trạng tình hình vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam trong giai đoạn 1986-2009: 30
2.1.1
Quy mô: .............................................................................................................. 30
2.1.2
Cơ cấu: ................................................................................................................ 33
2.1.3
Các chỉ số đánh giá khả năng trả nợ của Việt Nam ............................................ 41
2.1.4
Những nguy cơ làm gia tăng nợ nƣớc ngoài của Việt Nam ............................... 44
2.1.4.1
Nguy cơ vay thêm hàng năm do mất cân đối trong tiết kiệm - đầu tƣ và thâm
hụt ngân sách ................................................................................................................ 44
http://svnckh.com.vn
1
2.1.4.2
Nguy cơ mất khả năng thanh toán lãi vay từ những nhân tố tác động đến chi
phí sử dụng nợ vay của Việt Nam ................................................................................ 46
2.1.5
Hiệu quả sử dụng nợ vay: ................................................................................... 47
2.1.6
Cơ chế quản lý nợ vay: ....................................................................................... 49
2.2 Kiểm định thực nghiệm mối quan hệ định lƣợng giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế của Việt Nam ............................................................................................................ 52
2.2.1
Phƣơng pháp luận áp dụng để khảo sát mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng
trƣởng kinh tế của Việt Nam............................................................................................. 52
2.2.2
Mô tả số liệu ....................................................................................................... 56
2.2.3
Kết quả thực nghiệm ........................................................................................... 58
2.2.3.1
Kiểm định tính dừng của biến: (Unit root test) ........................................... 58
2.2.3.2
Kiểm định đồng liên kết (Cointergration Test) ........................................... 58
2.2.3.3
Kết quả Kiểm định quan hệ nhân quả Granger Causality ........................... 60
CHƢƠNG III: KẾT LUẬN RÚT RA VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH VAY NỢ
NƢỚC NGOÀI ......................................................................................................................... 62
KẾT LUẬN............................................................................................................................... 65
PHỤ LỤC 1: KÝ HIẸU CÁC BIẾN SỐ .................................................................................. 66
PHỤ LỤC 2: BẢNG SỐ LIỆU ĐẦU TƢ, VỐN TÍCH LUỸ, TỔNG SẢN PHẨM QUỐC
DÂN .......................................................................................................................................... 67
PHỤ LỤC 3: BẢNG SỐ LIỆU HỒI QUY MÔ HÌNH............................................................. 68
PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ HỒI QUY VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH BẰNG PHẦN MỀM
STATA...................................................................................................................................... 69
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 77
http://svnckh.com.vn
2
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ADB
CIA
Asian Development Bank – Ngân hàng phát triển châu Á
Central Intelligence Agency – Cục tình báo Trung ƣơng Hoa Kỳ
CP
Cổ phiếu
CPI
Consumer Price Index – Chỉ số giá tiêu dùng
EDT
EIU
Tổng nợ
Bộ phận phân tích thông tin kinh tế thuộc tạp chí The Economist
FDI
Foreign Direct Investment – Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài
GDP
GNI
HIPC
IMF
Gross Domestic Product – Tổng sản phẩm quốc nội
Gross National Income – Tổng thu nhập quốc dân
Highly Indebted Poor Country – Các nƣớc nghèo có dung lƣợng nợ
lớn
International Monetary Fund – Tổ chức tiền tệ thế giới
INT
NGO
Tổng lãi phải trả hàng năm
Non-governmental organization – Tổ chức phi chính phủ
NSNN
ODA
OECD
Ngân sách nhà nƣớc
Official Development Assistance – Vốn hỗ trợ phát triển chính thức
Organization for Economic Co-operation and Development – Tổ
OLS
RES
TDS
TP
chức hợp tác và phát triển kinh tế
Ordinary Least Square – Phƣơng pháp bình phƣơng nhỏ nhất
Tổng dự trữ ngoại hối
Tổng nợ phải trả hàng năm
Trái phiếu
VND
WB
XGS
Đồng Việt Nam
World Bank – Ngân hàng thế giới
Kim ngạch thu xuất khẩu
http://svnckh.com.vn
3
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Hình 1: Cơ cấu dòng vốn vào........................................................................................ 12
Hình 2: Đƣờng cong Laffer về nợ .................................................................................. 23
Hình 3: Mối liên hệ “threshold effect” giữa nợ và tăng trƣởng ..................................... 24
Biểu đồ 1: Tổng nợ, nợ phải trả, GDP, tăng trƣởng....................................................... 31
Biểu đồ 2: Total debt, debt service and total export ...................................................... 32
Biểu đồ 3: Cơ cấu dƣ nợ nƣớc ngoài của Việt Nam phân theo nhóm ngƣời đi vay ...... 34
Biểu đồ 4: Cơ cấu dƣ nợ nƣớc ngoài của chính phủ và đƣợc chính phủ bảo lãnh phân
theo loại điều kiện tín dụng tính đến 30/6/2009............................................................. 34
Biểu đồ 5: Cam kết – ký kết – giải ngân vốn ODA ....................................................... 35
Biểu đồ 6: 10 nhà tài trợ hàng đầu cho VN 1990 – 2005............................................... 36
Biểu đồ 7: Vốn vay nƣớc ngoài của các địa phƣơng (đơn vị : %) ................................. 38
Biểu đồ 8: Dƣ nợ nƣớc ngoài của chính phủ phân theo chủ nợ và theo loại tiền .......... 40
Biểu đồ 9: Tỷ lệ nợ vay ngắn hạn và dài hạn của Việt Nam ......................................... 41
Bảng 1: Tiêu chí đánh giá mức độ nợ nƣớc ngoài ......................................................... 15
Bảng 2: Thang điểm xếp hạng tín nhiệm ....................................................................... 21
Bảng 3: Một số nghiên cứu gần đây về mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng
kinh tế ............................................................................................................................. 27
Bảng 4:Một số chỉ tiêu đánh giá khả năng trả nợ nƣớc ngoài của Việt Nam ................ 41
Bảng 5: Dự báo một số chỉ tiêu nợ nƣớc ngoài của Việt Nam của IMF và WB ........... 43
Bảng 6: Dự báo một số chỉ tiểu nợ nuớc ngoài của Việt Nam của EIU ........................ 43
Bảng 7: Tỷ lệ tiết kiệm – đầu tƣ so với GDP ................................................................. 45
Bảng 8: Kết quả kiểm định tính dừng của biến (Unit Root Test) .................................. 58
Bảng 9: Kết quả kiểm định hạng đồng liên kết .............................................................. 59
Bảng 10: Johansen normalization restriction imposed .................................................. 59
Bảng 11: Kết quả kiểm định Granger dựa trên VECM .................................................. 61
http://svnckh.com.vn
4
LỜI MỞ ĐẨU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Là một quốc gia đang phát triển, nguồn vốn từ nƣớc ngoài nói chung và nợ nƣớc
ngoài nói riêng đóng vai trò là một biến số kinh tế rất quan trọng đối với Việt Nam.
Những năm gần đây, đã có nhiều quan ngại về tỷ lệ nợ nƣớc ngoài của Việt Nam và
đặc biệt là những tác động của nhân tố này đến tăng trƣởng và phát triển của quốc gia.
Trên thực tế, việc nắm rõ sự tác động này trong thực trạng cụ thể của nền kinh tế là hết
sức cần thiết để hoạch định những chính sách quản lý hoạt động vay nợ nƣớc ngoài
một cách có hiệu quả nhất. Thấy đƣợc tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả quyết
định chọn đề tài “Nợ nước ngoài và ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế của Việt
Nam”.
2. Đối tƣợng nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là đánh giá thực trạng vay nợ nƣớc ngoài và tìm
hiểu mối quan hệ giữa nợ nƣớc ngoài và tăng trƣởng kinh tế ở Việt Nam
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là thông qua tìm hiểu mối quan hệ tác động giữa
hai biến số kinh tế này sẽ rút ra một số nhận xét và đề xuất các chính sách liên quan
đến vấn đề vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tập trung vào thực trạng vay nợ nƣớc ngoài và phân tích định
lƣợng mối quan hệ giữa vay nợ nƣớc ngoài với tăng trƣởng kinh tế tại Việt Nam từ
năm 1986, khi nền kinh tế bắt đầu mở cửa cho đến hết năm 2009.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành đề tài, tác giả sử dụng các phƣơng pháp: thu thập thông tin, tổng
hợp và phân tích số liệu từ Internet, các bài báo, các bài nghiên cứu. Đồng thời sử dụng
http://svnckh.com.vn
5