Xem mẫu
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
- - - - - -
LUẬN VĂN
ĐỀ TÀI: NHÂN TỐ SẢN
XUẤT VÀ KINH DOANH
CỦA HTX NN AN
GIANG TRONG THỜI
GIAN QUA
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
1
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
MUÏC LUÏC
Trang
MÔÛ ÑAÀU ..................................................................................................................1
1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: ...........................................................................1
2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU ...................................................................................1
3. ÑOÁI TÖÔÏNG, PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU ..................................................................2
4. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN ..................................................................2
5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU .............................................................................2
6. NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP CUÛA ÑEÀ TAØI ........................................................................2
7. NHÖÕNG ÑIEÅM MÔÙI CUÛA ÑEÀ TAØI ........................................................................3
8. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN AÙN ...................................................................................3
CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN LYÙ LUAÄN VEÀ LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH .............4
1.1 TOÅNG QUAN VEÀ LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH...............................................4
1.1.1 Lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh .............................................................4
1.1.1.1 Lyù thuyeát veà lôïi theá tuyeät ñoái (Adam Smith) .................................4
1.1.1.2 Lyù thuyeát veà lôïi theá töông ñoái (David Ricardo) .............................4
1.1.1.3 Lyù thuyeát veà söï doài daøo caùc nhaân toá saûn xuaát (Heckscher - Ohlin)
....................................................................................................................5
1.1.2 Moâ hình vieân kim cöông cuûa Michael Porter veà lôïi theá caïnh tranh......5
1.1.2.1 Ñieàu kieän veà nhaân toá ......................................................................6
.1.2.2 Ñieàu kieän veà caàu...............................................................................7
1.1.2.3 Caùc ngaønh hoã trôï vaø lieân quan........................................................8
1.1.2.4 Chieán löôïc, caáu truùc vaø caïnh tranh .................................................9
1.1.2.5 Vai troø cuûa Chính phuû...................................................................10
1.2 TOÅNG QUAN VEÀ HTX NN ........................................................................11
1.2.1 Lyù thuyeát chung veà HTX NN ..............................................................11
1.2.1.1 Khaùi nieäm veà HTX NN.................................................................11
1.2.1.2 Tính taát yeáu khaùch quan cuûa vieäc hình thaønh HTX NN An Giang
..................................................................................................................11
1.2.1.3 Quan ñieåm nhaän thöùc veà HTX NN trong giai ñoaïn hieän nay .......13
1.2.2 Kinh nghieäm phaùt trieån HTX cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi ..............13
1.2.2.1 Thaùi Lan........................................................................................13
1.2.2.2 Nhaät Baûn .......................................................................................14
1.2.2.3 Vaän duïng kinh nghieäm phaùt trieån HTX NN vaøo An Giang..........16
1.3 MOÂ HÌNH VAØ TRÌNH TÖÏ NGHIEÂN CÖÙU .................................................17
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
2
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Chöông 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC NHAÂN TOÁ SAÛN XUAÁT VAØ
KINH DOANH CUÛA HTX NN AN GIANG TRONG THÔØI GIAN QUA ......18
2.1 TOÅNG QUAN VEÀ HTX NN AN GIANG ...................................................18
2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån HTX kieåu môùi ôû An Giang...........18
2.1.1.1 Giai ñoaïn tröôùc khi Luaät HTX (chöa söûa ñoåi) ra ñôøi....................18
2.1.1.2 Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa HTX kieåu môùi ñeán naêm 2004 ...........19
2.1.1.3 Ñaëc tröng cuûa HTX NN kieåu môùi vaø HTX NN kieåu cuõ ...............20
2.1.2 Tình hình saûn xuaát vaø kinh doanh cuûa HTX NN An Giang.................21
2.2 THÖÏC TRAÏNG LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA HTX NN AN GIANG ....24
2.2.1 Thöïc traïng veà lôïi theá caïnh tranh cuûa HTX NN An Giang...................24
2.2.1.1 Ñieàu kieän veà nhaân toá ....................................................................24
2.2.1.2 Ñieàu kieän veà caàu...........................................................................29
2.2.1.3 Caùc ngaønh hoã trôï vaø lieân quan......................................................31
2.2.1.4 Caáu truùc, chieán löôïc vaø caïnh tranh ...............................................34
2.2.1.5 Vai troø cuûa chính phuû ....................................................................37
2.2.2 Phaân tích maët maïnh, maët yeáu, cô hoäi vaø nguy cô cuûa HTX NN An
Giang ............................................................................................................38
2.2.2.1 Ñieåm maïnh (S)..............................................................................39
2.2.2.2 Ñieåm yeáu (W) ...............................................................................39
2.2.2.3 Cô hoäi (O) .....................................................................................40
2.2.2.4 Nguy cô (T) ...................................................................................40
2.2.2.5 Ma traän SWOT..............................................................................41
Chöông 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO LÔÏI THEÁ CAÏNH
TRANH CHO HTX NN AN GIANG..................................................................44
3.1 MUÏC TIEÂU PHAÙT TRIEÅN KTHT VAØ HTX NN ÑEÁN NAÊM 2010 CUÛA AN
GIANG..............................................................................................................44
3.2 GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CHO HTX NN AN
GIANG..............................................................................................................45
3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp veà phaùt trieån saûn xuaát ..............................................45
3.2.1.1 Hoaøn thieän heä thoáng toå chöùc saûn xuaát trong HTX NN .................45
3.2.1.2 Quy hoaïch vuøng nguyeân lieäu chaát löôïng cao vaø taêng cöôøng quaûn
lyù chaát löôïng noâng saûn ..............................................................................46
3.2.1.3 Cuûng coá quan heä boán nhaø .............................................................46
3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp veà thò tröôøng .............................................................48
3.2.2.1 Cuûng coá thò tröôøng noäi ñòa ............................................................48
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
3
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
3.2.2.2 Cuûng coá vaø phaùt trieån thò tröôøng xuaát khaåu ..................................49
3.2.2.3 Hoaøn thieän coâng taùc nghieân cöùu vaø döï baùo thò tröôøng .................49
3.2.2.4 Xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu noâng saûn .............................50
3.2.2.5 Toå chöùc lieân keát hôïp taùc theo chuoåi saûn xuaát kinh doanh ............51
3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp veà coâng ngheä ...........................................................53
3.2.4 Nhoùm giaûi phaùp veà taøi chính ..............................................................54
3.2.5 Nhoùm giaûi phaùp veà nhaân löïc ..............................................................55
3.2.5.1 Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñòa phöông .............................................55
3.2.5.2 Taän duïng vaø phaùt huy tính coäng ñoàng noâng thoân .........................56
KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ..............................................................................57
1. KIEÁN NGHÒ VÔÙI UBND TÆNH AN GIANG:................................................57
2. KEÁT LUAÄN ...................................................................................................60
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
4
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Sự quan tâm sâu sắc của chính phủ để phát triển nền kinh tế nông nghiệp đã
làm cho mô hình HTX kiểu mới và kinh tế trang trại ở cả nước nói chung và An
Giang nói riêng phát triển một cách mạnh mẽ. Mục đích cho sự ra đời của HTX
kiểu mới và kinh tế trang trại là để phát huy triệt để nguồn lực kinh tế từ nông
nghiệp cũng như dịch vụ nông nghiệp. Sự ra đời của HTX kiểu mới ở An Giang đã
mang lại những giá trị lợi ích kinh tế to lớn từ việc giải quyết nguồn lao động dư
thừa của địa phương đến việc phát huy và ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất
góp phần tăng trưởng cho Tỉnh An Giang và cả nước. Trong những năm qua, tuy
An Giang đạt được những thành quả to lớn từ sản phẩm nông nghiệp nhưng vẫn còn
gặp nhiều khó khăn và hạn chế trong sản xuất và tiêu thụ như giá cả còn thấp, chất
lượng chưa cao, sức cạnh tranh kém… Nguyên nhân chủ yếu là do chưa nghiên
cứu kỹ nhu cầu, tiềm năng và lợi thế của địa phương, dẫn đến các HTX được hình
thành ồ ạt mà chưa có sự quy hoạch một cách đồng bộ nên tạo ra nhiều trở ngại làm
giảm lợi thế cạnh tranh cho các HTX. Từ thực tế trên, luận văn “Một số giải pháp
nhằm nâng cao lợi thế cạnh tranh cho HTX NN AN Giang” là thật sự cần thiết
cho việc tìm ra giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh cho các HTX NN An Giang,
góp phần tăng trưởng nền kinh tế nông nghiệp trong cả nước và cả ở An Giang.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đi sâu vào việc phân tích, đánh giá thực trạng và các nhân tố của HTX
NN An Giang trong mô hình viên kim cương của Porter. Từ đó đưa ra những tồn
tại, những hạn chế làm giảm lợi thế cạnh tranh của HTX, cũng như làm sáng tỏ lý
thuyết về lợi thế cạnh tranh trong mô hình viên kim cương của Porter. Cuối cùng là
rút ra những mặt mạnh, mặt yếu, cơ hội và nguy cơ của HTX, từ đó đề xuất những
giải pháp góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh cho HTX NN ở An Giang.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
5
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu về môi trường bên trong và bên ngoài của các HTX NN An
Giang, nhằm phát hiện những tiềm lực sản xuất và những thiếu sót cần khắc phục
của các HTX, nhưng chỉ tập trung nghiên cứu các đối tác, đối tượng có liên quan
đến mô hình viên kim cương của Michael Porter.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Đề tài vận dụng lý thuyết về lợi thế cạnh tranh của Michael Porter, nhất là
nghiên cứu mô hình viên kim cương để làm nổi bật lên các nhân tố của lợi thế cạnh
tranh. Trên cơ sở đó đánh giá thực trạng của các nhân tố nhằm tìm ra các hạn chế để
đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao lợi thế cạnh tranh cho HTX.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng có kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: nghiên cứu lý thuyết về lợi thế cạnh
tranh theo mô hình viên kim cương của Michael Porter nhằm cụ thể hoá các khái
niệm trừu tượng để vận dụng vào thực tế nghiên cứu của đề tài.
- Phương pháp khảo sát thực tế, phân tích thống kê về định lượng và định
tính, thu thập ý kiến chuyên gia, phương pháp phân tích SWOT kết hợp với các số
liệu thống kê của Tỉnh qua các thời kỳ phát triển, từ đó làm cơ sở để tính toán, tổng
hợp, đánh giá lợi thế cạnh tranh cho HTX NN An Giang.
6. Những đóng góp của đề tài
- Về mặt khoa học: tính toán, cung cấp các số liệu và thông tin cần thiết về lợi
thế cạnh tranh của HTX NN An Giang. Đánh giá đúng thực trạng của HTX, chỉ ra
những tồn tại, nguyên nhân của tồn tại, góp phần tạo ra những giải pháp giúp cho
HTX NN An Giang phát triển ổn định và bền vững.
- Những đóng góp liên quan đến phát triển kinh tế Tỉnh: Góp phần hỗ trợ
hoạch định chính sách của Tỉnh về phát triển HTX NN ở An Giang. Tăng tính cạnh
tranh, tăng thu nhập cho các xã viên và làm tăng GDP cho cả nước.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
6
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
7. Những điểm mới của đề tài
- Làm giàu thêm lý luận về lợi thế cạnh tranh. Đó là lý luận về mô hình viên
kim cương của Michael Porter.
- Đề tài vận dụng sáng tạo mô hình viên kim cương vào thực tiễn ngành nghề
nông nghiệp, nhất là mô hình viên kim cương là một lĩnh vực hoàn toàn mới trong
nghiên cứu ứng dụng vào các hợp tác xã nông nghiệp ở An Giang.
- Đưa ra các phân tích đầy mới mẻ về thực trạng các nhân tố sản xuất của các
hợp tác xã nông nghiệp An Giang.
- Đề xuất một hệ thống các nhóm giải pháp có thể vận dụng hoặc làm cơ sở
để tiếp tục nghiên cứu về lợi thế cạnh tranh cho các hợp tác xã nông nghiệp ở An
Giang nói riêng và cả nước nói chung.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung của luận án gồm có 3 chương sau:
- Chương 1: Tổng quan lý luận về lợi thế cạnh tranh
- Chương 2: Phân tích thực trạng các nhân tố sản xuất và kinh doanh của
HTX NN An Giang trong thời gian qua
- Chương 3: Giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh cho HTX NN An Giang
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
7
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ LỢI THẾ CẠNH
TRANH VÀ HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP
1.1 TỔNG QUAN VỀ LỢI THẾ CẠNH TRANH
1.1.1 Lý thuyết về lợi thế cạnh tranh
1.1.1.1 Lý thuyết về lợi thế tuyệt đối (Adam Smith)
Theo Adam Smith các quốc gia sẽ có lợi khi tiến hành chuyên môn hoá sản
xuất và trao đổi sản phẩm cho nhau. Khi tiến hành phân công lao động giữa các
quốc gia thì phải dựa trên lợi thế tuyệt đối của quốc gia mình, tức là các quốc gia
nên tập trung sản xuất và xuất khẩu những mặt hàng có hao phí cá biệt thấp hơn hao
phí trung bình của thế giới. Nhờ vào xuất khẩu, quốc gia đó sẽ nhập những mặt
hàng mà mình không có lợi thế tuyệt đối, tức hao phí cá biệt của quốc gia mình cao
hơn hao phí trung bình của thế giới.
Như vậy, lợi thế tuyệt đối của một quốc gia về một mặt hàng nào đó được đo
lường bằng năng suất lao động và chi phí để sản xuất ra mặt hàng đó so với quốc
gia còn lại. Tuy nhiên, lý luận này có hạn chế là nếu như quốc gia nào không có lợi
thế tuyệt đối thì không thể trao đổi trên thế giới.
1.1.1.2 Lý thuyết về lợi thế tương đối (David Ricardo)
Để khắc phục những hạn chế về lý luận lợi thế tuyệt đối của A.Smith, David
Ricardo đã đưa ra lý thuyết về lợi thế tương đối (lợi thế so sánh) trong thương mại
quốc tế. Theo ông, nếu một quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về cả hai mặt hàng
so với quốc gia còn lại thì vẫn tồn tại cơ sở mậu dịch quốc tế. Cả hai quốc gia có thể
tìm được lợi thế so sánh qua sự phân công lao động, chuyên môn hoá sản xuất ngay
cả khi hiệu quả kinh tế ở hai mặt hàng của họ đều thấp hơn trước.
Để giải thích một cách rõ ràng về lợi thế tương đối của một quốc gia, ông
dùng đến khái niệm về chi phí cơ hội. Chi phí cơ hội để sản xuất ra một đơn vị hàng
hoá được đo bằng số lượng hàng hoá còn lại mà chúng ta phải hi sinh để sử dụng
nguồn lực sản xuất ra mặt hàng mà mình đang xem xét. Do đó, một quốc gia có lợi
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
8
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
thế tương đối về một mặt hàng nào đó khi chi phí cơ hội để sản xuất ra nó thấp hơn
so với quốc gia còn lại, lúc đó quốc gia có lợi thế sẽ chuyên môn hoá sản xuất mặt
hàng này.
Tuy nhiên, nếu chỉ xem xét đơn lẻ hai yếu tố có lợi thế so sánh, ví dụ như
xem xét hai yếu tố sản xuất và công nghệ giống nhau, tức tỷ lệ sử dụng vốn và lao
động giống nhau ở hai nước thì thật sự chưa đủ, vì trong thực tế thì các yếu tố này
rất đa dạng và không giống nhau, nên đây cũng là hạn chế của mô hình.
1.1.1.3 Lý thuyết về sự dồi dào các nhân tố sản xuất (Heckscher - Ohlin)
Đây là lý thuyết do hai nhà kinh tế học người Thuỵ Điển mang tên Eli
Heckscher và Bertil Ohlin. Lý thuyết này cho rằng, trong nền kinh tế thế giới các
sản phẩm sản xuất ra được chia thành hai loại: sản phẩm thâm dụng về lao động và
sản phẩm thâm dụng về vốn. Đồng thời các quốc gia cũng chia thành hai nhóm
tương ứng, đó là các quốc gia dồi dào về lao động, và các quốc gia dồi dào về vốn.
Đối với các quốc gia dồi dào về vốn thì sẽ có lợi thế cạnh tranh trong việc sản xuất
những mặt hàng thâm dụng về vốn, tương tự các quốc gia dồi dào về lao động thì sẽ
có chi phí nhân công thấp. Do đó, có xu hướng dẫn đến giá phí thấp và sẽ có lợi thế
cạnh tranh về mặt hàng mà quốc gia đó sản xuất.
Theo Heckscher – Ohlin, các quốc gia có lợi thế cạnh tranh khác nhau là do
sự khan hiếm tương đối của các yếu tố sản xuất khác nhau từ sự khác nhau của cơ
cấu nguồn lực sẵn có và các giai đoạn phát triển khác nhau. Từ đó, cho thấy rằng
trong một nền kinh tế, việc sử dụng lợi thế cạnh tranh là quá trình lựa chọn cơ cấu
ngành phù hợp. Sự kết hợp các yếu tố đầu vào của sản xuất khác nhau sẽ tạo thành
các hàng hoá khác nhau, vì thế mỗi quốc gia nên chọn cho mình một cơ cấu ngành
hàng phù hợp với nguồn lực sẵn có của mình.
1.1.2 Mô hình viên kim cương của Michael Porter về lợi thế cạnh tranh
Trong tác phẩm lợi thế cạnh tranh quốc gia, Porter vận dụng cơ sở lý luận
cạnh tranh trong nước của mình vào lĩnh vực cạnh tranh quốc tế và đưa ra lý thuyết
nổi tiếng là mô hình “viên kim cương”. Ông cho rằng không có quốc gia nào có lợi
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
9
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
thế cạnh tranh ở tất cả các ngành hay hầu hết các ngành. Mỗi quốc gia chỉ có thể
thành công ở những ngành nhất định có lợi thế cạnh tranh bền vững khi tham gia
vào thương trường kinh doanh quốc tế. Các yếu tố quyết định của mô hình bao
gồm: điều kiện về các nhân tố; điều kiện về cầu; các ngành công nghiệp hỗ trợ và
liên quan; chiến lược, cấu trúc và cạnh tranh của DN. Ngoài ra, còn có hai biến bổ
sung là vai trò của nhà nước và các yếu tố thời cơ.
Hình 1.1: Mô hình viên kim cương của Michael Porter
Chính
Chieán löôïc coâng ty, caáu
phuû
truùc vaø söï caïnh tranh
Ñieàu kieän Ñieàu kieän
nhaân toá nhu caàu
Caùc ngaønh coâng nghieäp
hoã trôï vaø lieân quan
1.1.2.1 Điều kiện về nhân tố
Theo lý thuyết kinh tế cổ điển thì các nhân tố sản xuất (lao động, đất đai, tài
nguyên, vốn, cơ sở hạ tầng) quyết định sản xuất và kinh doanh của một quốc gia.
Đây là những nhân tố mà một quốc gia được thiên nhiên ưu đãi. Các DN có thể có
được lợi thế cạnh tranh khi họ sử dụng các nhân tố đầu vào có chi phí thấp, chất
lượng cao và có vai trò quan trọng trong cạnh tranh. Tuy nhiên, theo Michael
Porter, không hẳn các nhân tố này mang lại lợi thế cạnh tranh nếu như chúng không
được phân bổ hợp lý và hiệu quả, đặc biệt là đối với những ngành mà tăng năng
suất không phải do yếu tố tự nhiên ban tặng mà do con người sáng tạo ra quyết
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
10
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
định. Nói cách khác, sử dụng, tạo ra, cải tiến và chuyên biệt hoá đầu vào có tầm
quan trọng lớn hơn số lượng yếu tố đầu vào trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh.
Có bốn loại nhân tố sản xuất: nhân tố cơ bản, tiên tiến, phổ biến và chuyên
ngành. Các nhân tố cơ bản bao gồm nguồn tài nguyên, đất đai, khí hậu, lao động
giản đơn và nguồn vốn tài chính. Các nhân tố tiên tiến bao gồm hệ thống hạ tầng
viễn thông hiện đại, kỹ sư, lao động có tay nghề và trình độ cao. Các nhân tố phổ
biến là nhân tố sử dụng chung cho tất cả các ngành như hệ thống đường cao tốc,
vốn tín dụng, lao động có trình độ trung học. Còn nhân tố chuyên ngành chỉ phù
hợp với một số ít ngành hoặc thậm chí chỉ có một ngành như cơ sở hạ tầng có
những tính chất đặc thù, tri thức của một chuyên ngành cụ thể, kỹ năng cụ thể.
Như vậy, theo Porter, để tạo ra lợi thế cạnh tranh thì phụ thuộc nhiều vào
việc sở hữu các yếu tố cải tiến và chuyên ngành. Bởi vì theo thời gian, những nhân
tố hôm nay là nhân tố chuyên dùng hay tiên tiến thì ngày mai có thể là nhân tố phổ
biến và cơ bản, do đó lợi thế cạnh tranh sẽ phụ thuộc nhiều vào việc tạo ra các nhân
tố đầu vào.
1.1.2.2 Điều kiện về cầu
Cạnh tranh quốc tế không làm giảm tầm quan trọng của nhu cầu nội địa. Khi
thị trường cho một sản phẩm đặc biệt ở địa phương lớn hơn nước ngoài thì các DN
trong nước sẽ dành nhiều quan tâm đối với sản phẩm đó hơn các DN nước ngoài,
dẫn đến lợi thế cạnh tranh khi các DN bắt đầu xuất khẩu sản phẩm. Bản chất của
nhu cầu trong nước xác định cách thức DN nhận thức, lý giải và phản ứng trước nhu
cầu của người mua. Người mua có đòi hỏi càng cao sẽ càng tạo cho DN áp lực đáp
ứng các tiêu chuẩn cao đó về chất lượng, về kỹ thuật và dịch vụ; hoặc tạo sức ép
chuyển sang đáp ứng đoạn nhu cầu mới, cao cấp hơn và do đó nâng cao lợi thế cạnh
tranh. Và nếu như nhu cầu trong nước lan toả sang các nước khác thì DN không chỉ
được lợi từ sản phẩm mới mà còn được lợi từ việc tiếp cận các khách hàng có nhu
cầu cao đó.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
11
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Mặt khác, mức độ cạnh tranh trong nước có vai trò quan trọng tác động tích
cực hoặc tiêu cực đến lợi thế cạnh tranh thông qua quy mô thị trường. Nếu số lượng
người mua ít sẽ tạo ra lợi thế tĩnh nhưng có thể làm giảm lợi thế động, ngược lại số
lượng người mua nhiều sẽ tạo sự đa dạng về nhu cầu và tăng sức ép cạnh tranh giữa
họ, nhờ đó mở rộng thông tin thị trường và thúc đẩy DN cải tiến kỹ thuật.
Tốc độ tăng trưởng nhu cầu trong nước nhanh sẽ kích thích các DN áp dụng
các công nghệ mới nhanh hơn. Trong khi nhu cầu bão hoà nhanh cũng có thể tạo ra
lợi thế cạnh tranh cho DN trong nước. Nó sẽ làm cho các DN phải tiếp tục đổi mới,
cải tiến, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng cường mức độ cạnh tranh
trong nước. Thông qua đó những DN yếu kém sẽ bị đào thải và giữ lại những DN
mạnh hơn và đổi mới hơn.
1.1.2.3 Các ngành hỗ trợ và liên quan
Một yếu tố quyết định khác của lợi thế cạnh tranh là có hay không sự tồn tại
của các ngành công nghiệp hỗ trợ và liên quan. Các ngành công nghiệp hỗ trợ là
những ngành sản xuất cung ứng đầu vào cho chuỗi hoạt động SXKD của DN. Trong
khi đó, các ngành sản xuất liên quan là những ngành mà DN có thể phối hợp hoặc
chia sẻ các hoạt động thuộc chuỗi hoạt động SXKD hoặc những ngành mà sản
phẩm của chúng mang tính chất bổ trợ, việc chia sẻ hoạt động thường diễn ra ở các
khâu phát triển kỹ thuật, sản xuất, phân phối, tiếp thị hoặc dịch vụ.
Nhìn chung, một quốc gia có nhiều ngành công nghiệp hỗ trợ và liên quan có
lợi thế cạnh tranh thì sẽ tạo cho DN lợi thế cạnh tranh. Lợi thế cạnh tranh của các
ngành cung ứng và liên quan sẽ tạo ra lợi thế tiềm tàng cho các DN như cung cấp
trong thời gian ngắn với chi phí thấp; duy trì quan hệ hợp tác lâu dài. Thông qua
nhà cung ứng giúp DN nhận thức các phương pháp và cơ hội mới để đáp ứng công
nghệ mới, ngược lại DN nhận cung ứng tạo cơ hội tác động tới những nỗ lực về kỹ
thuật cho nhà cung ứng và là nơi kiểm chứng ý kiến đề xuất cải tiến hoặc trao đổi,
nghiên cứu và phát triển để cùng tìm ra những giải pháp nhanh hơn và hiệu quả hơn.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
12
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Hơn nữa, ngành cung ứng là chất xúc tác chuyển tải thông tin và đổi mới từ DN này
đến DN khác, đẩy nhanh tốc độ đổi mới trong toàn bộ nền kinh tế.
1.1.2.4 Chiến lược, cấu trúc và cạnh tranh
Khía cạnh văn hoá và điều kiện địa phương ảnh hưởng tới chiến lược, cấu
trúc và cách thức quản lý của DN, dù rằng DN đó điều hành theo kiểu phân cấp hay
theo kiểu gia đình. Không có một chiến lược toàn cầu chung hay một học thuyết
quản lý cho mọi hình thức nhưng có sự khác nhau về ý tưởng quản trị. Chiến lược
cũng như cấu trúc và cách thức quản lý phải tương thích với những khía cạnh văn
hoá nói trên mà quốc gia đó ưa chuộng. Lợi thế cạnh tranh thường là kết quả của
việc kết hợp tốt các yếu tố trên với cơ sở của lợi thế cạnh tranh. Hơn nữa, mô hình
cạnh tranh trong nước có vai trò rất lớn trong quá trình đổi mới và thành công trên
thị trường quốc tế. Những khác biệt về trình độ quản lý và kỹ năng tổ chức như
trình độ học vấn, sức mạnh động cơ cá nhân, mục tiêu của nhà quản lý, các công cụ
ra quyết định, quan hệ khách hàng, thái độ với hoạt động quốc tế, quan hệ giữa
người lao động với bộ máy quản lý… tạo ra lợi thế hay bất lợi cho DN.
Mục tiêu của DN bị tác động chủ yếu bởi cấu trúc sở hữu, động cơ của chủ
sở hữu và chủ nợ, bản chất cơ cấu quản lý công ty, các khuyến khích tạo thành động
cơ của người quản lý cấp cao. Vấn đề quan trọng là người quản lý và người lao
động có động cơ phát triển kỹ năng của mình cũng như nỗ lực để tạo ra và duy trì
lợi thế cạnh tranh. Các nhân tố quan trọng xác định ứng xử của cá nhân là hệ thống
lương, thưởng; quan hệ giữa các cấp hữu quan; tăng cường đầu tư kỹ năng một cách
thường xuyên, hiểu biết tốt hơn về ngành nghề kinh doanh, trao đổi ý tưởng giữa
các bộ phận…
Cạnh tranh trong nước có tác động mạnh hơn cạnh tranh quốc tế trong những
trường hợp cải tiến và đổi mới là nhân tố cơ bản của lợi thế cạnh tranh. Cạnh tranh
trong nước tạo ra những ích lợi như: sự thành công của một DN tạo sức ép phải cải
tiến đối với đối thủ cạnh tranh hiện tại và thu hút sự tham gia của đối thủ mới; hay
là tạo ra sức ép cạnh tranh không chỉ vì lý do lợi ích kinh tế mà còn vì lý do cá nhân
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
13
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
và danh dự; hoặc tạo sức ép bán hàng ra thị trường nước ngoài khi qui mô kinh tế
hiệu quả. Mặt khác cạnh tranh trong nước cũng tạo ra sức ép làm thay đổi cách thức
cải tiến lợi thế cạnh tranh như: phát huy lợi thế dựa vào tính chất độc đáo của sản
phẩm và hàm lượng công nghệ cao hơn là lợi thế dựa vào tài nguyên và chi phí lao
động thấp. Có nhiều đối thủ cạnh tranh trong nước sẽ khắc phục một số bất lợi khi
thiếu sức ép cạnh tranh buộc chính phủ phải đưa ra nhiều hình thức hỗ trợ như trợ
cấp, bảo hộ sản xuất hoặc ưu đãi đối với một DN nào đó, làm giảm tính năng động
của các DN.
1.1.2.5 Vai trò của Chính phủ
Chính phủ đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng tới lợi thế cạnh tranh quốc gia.
Có hai quan điểm cơ bản: quan điểm thứ nhất cho rằng, chính phủ được xem như
“người bạn”, hỗ trợ một cách trực tiếp đến lợi thế cạnh tranh bằng chính sách và
luật pháp . Quan điểm thứ hai thì cho rằng nên để thị trường tự do cạnh tranh theo
sự chi phối của “bàn tay vô hình” mà không có sự can thiệp của chính phủ. Theo
Porter, cả hai quan điểm trên là không đúng. Vai trò ảnh hưởng của chính phủ như
“một chất xúc tác và nhà thách thức”. Nó có thể tác động đến lợi thế cạnh tranh của
quốc gia thông qua 4 nhóm nhân tố trong mô hình của viên kim cương. Các tác
động của chính phủ có thể là tích cực hoặc tiêu cực, do đó có thể thúc đẩy hoặc gây
bất lợi cho lợi thế cạnh tranh.
Tóm lại, lợi thế cạnh tranh quốc gia được tạo ra và thông qua quá trình địa
phương hoá cao độ. Các quốc gia thành công ở một số ngành trên thị trường toàn
cầu vì môi trường trong nước của họ năng động, đi tiên phong và nhiều sức ép nhất.
Các DN của họ thu được lợi thế so với các đối thủ quốc tế nhờ có các đối thủ mạnh
trong nước, nhờ có các nhà cung cấp có khả năng trong nước, nhờ sự phong phú
nhu cầu khách hàng trong nước và sự liên kết chặt chẽ của các ngành phụ trợ.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
14
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
1.2 TỔNG QUAN VỀ HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP
1.2.1 Lý luận chung về HTX NN
1.2.1.1 Khái niệm về HTX NN
- Định nghĩa HTX: Theo Điều 1 Luật HTX sửa đổi (26/11/2003): “HTX là
tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (gọi chung là xã
viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo quy định
của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia HTX, cùng
nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời
sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”. Theo
định nghĩa của Liên minh HTX quốc tế (ICA) được thực hiện năm 1995: “HTX là
một tổ chức chính trị của những người tự nguyện liên hiệp lại để đáp ứng nhu cầu
và nguyện vọng chung của họ về kinh tế, xã hội và văn hoá thông qua một xí nghiệp
cùng sở hữu và quản lý dân chủ”. Định nghĩa này còn được hiểu như sau: “HTX
dựa trên ý nghĩa tự cứu mình, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng, công bằng và đoàn
kết, theo truyền thống của những người sáng lập ra HTX, các xã viên HTX tin
tưởng vào ý nghĩa đạo đức về tính trung thực, cởi mở, trách nhiệm xã hội và quan
tâm chăm sóc người khác”.
- Định nghĩa HTX NN: Theo Nghị định 43/CP của Chính phủ (29.4.1997)
về việc ban hành Điều lệ mẫu HTX NN thì: “HTX NN là tổ chức kinh tế tự chủ, do
nông dân và những người lao động có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện cùng góp
vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh tập thể và
của từng xã viên nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động dịch vụ hỗ
trợ cho kinh tế hộ gia đình của các xã viên và kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất,
chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và kinh doanh
các ngành nghề khác ở nông thôn, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp”.
1.2.1.2 Tính tất yếu khách quan của việc hình thành HTX NN ở An Giang.
Trong thời kỳ thực hiện cơ chế kế hoạch hoá, toàn bộ các tư liệu sản xuất cơ
bản như trâu, bò, xe, máy móc cũng như ruộng đất được tập thế hoá thành tài sản
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
15
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
của HTX. Hoạt động của HTX phải tuân thủ các quyết định từ cấp trên đưa xuống.
Do đó, trong giai đoạn này các HTX không phát huy được hiệu quả và tiềm lực kinh
tế của mình. Từ khi kinh tế thị trường hình thành và phát triển, các quan hệ sản xuất
đều chịu sự chi phối của thị trường và bị ràng buộc bởi thị trường. Cùng lúc đó,
Nghị quyết 10 NQ/TW của Bộ chính trị (05/04/1988) đã ra đời và khẳng định vai
trò của xã viên là đơn vị kinh tế tự chủ. Quyết định này đã tạo ra một sự chuyển
biến tích cực phát huy được tiềm lực kinh tế ở trong dân.
Tuy nhiên, do sự chi phối của quan hệ thị trường buộc các nông dân phải cải
tiến kỹ thuật canh tác, nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới công nghệ sản xuất…
Khi phát triển đến mức độ nào đó, kinh tế tư nhân sẽ dần dần chuyển hoá thành các
loại hình kinh doanh phù hợp, và HTX là một trong những mô hình mang tính tất
yếu khách quan nhằm chia sẻ những giá trị lợi ích của các đơn vị kinh tế tư nhân
trong một khu vực nhất định. Sự ra đời của HTX NN thể hiện ở 2 khía cạnh:
- HTX ra đời nhằm làm dịch vụ cho xã viên, nhưng không lấy lợi nhuận làm
mục tiêu tối thượng của mình, mà HTX coi sự phát triển có hiệu quả của kinh tế hộ
gia đình xã viên, người lao động làm mục tiêu cao nhất. Do đó đã huy động được
nội lực trong nhân dân cùng đóng góp sức người, sức của, góp phần giải quyết việc
làm, phát triển nông nghiệp, nông thôn.
- Tuy đặt mục tiêu cao nhất là chăm lo cho xã viên nhưng không vì thế mà
HTX quên đi mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận của mình. Trên cơ sở hoạt động có lời,
sau khi đã trừ đi lợi tức cổ phần cho các xã viên, phần trích quỹ còn lại HTX dùng
để tham gia xây dựng cộng đồng, và tham gia phúc lợi xã hội.
Như vậy, xét về mặt kinh tế và lợi ích cộng đồng, An Giang là một tỉnh có
nền nông nghiệp mạnh, do đó việc thành lập các HTX NN trong giai đoạn này là
thật sự cần thiết để tập trung sức mạnh hướng tới công nghiệp hoá hiện đại hoá
nông thôn An Giang.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
16
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
1.2.1.3 Quan điểm nhận thức về HTX NN trong giai đoạn hiện nay
Đại hội Đảng lần thứ VI đã khẳng định: “Phát triển nền kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần trong các ngành và lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế
HTX, được khẳng định cùng với nền kinh tế Nhà nước trở thành nền tảng của nền
kinh tế, đồng thời thừa nhận sự tồn tại của kinh tế HTX phải đi đôi với sự phát triển
đa dạng các hình thức kinh tế hợp tác từ thấp đến cao, HTX là bộ phận nòng cốt
của kinh tế hợp tác”.
Từ quan điểm nêu trên có thể rút ra các đặc điểm sau:
- Cần nhận thức rõ KTHT là yêu cầu và xu thế tất yếu khách quan trong quá
trình phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ
nghĩa, và kinh tế HTX là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Tuy
nhiên, HTX hoạt động theo nguyên tắc bình đẳng, hợp tác và phát triển cộng đồng,
nên phải trải qua quá trình tích cực tác động, tạo ra các yếu tố về con người, điều
kiện hợp tác cần thiết và tích luỹ đầu tư để phát triển vững chắc.
- Để thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn đáp ứng yêu cầu hội
nhập, bên cạnh củng cố và phát triển HTX NN, cần đồng thời đẩy mạnh phát triển
kinh tế tư nhân với nhiều hình thức đa dạng nhằm tạo tiền đề cho việc phát triển
HTX NN ngày càng ổn định và bền vững.
1.2.2 Kinh nghiệm phát triển HTX của một số nước trên thế giới
1.2.2.1 Thái Lan
Thái Lan là một quốc gia thuộc vùng Đông Nam Á, có diện tích canh tác
19.620.000 ha gấp 2.62 lần Việt Nam. Trong khi đó, dân số của Thái Lan chỉ có
58,6 triệu dân, bình quân đất canh tác trên đầu người gấp 4 lần Việt Nam. Cách đây
25 năm, Thái Lan là một nước nông nghiệp lạc hậu, nhưng hiện nay Thái Lan lại là
một nước phát triển trong khu vực. Sự phát triển vượt bậc đó nhờ vào chính sách
đổi mới của chính phủ Thái Lan: (1) coi trọng nông nghiệp nông thôn là xương
sống của đất nước; (2) thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế; (3) đẩy mạnh công
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
17
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
nghiệp chế biến bảo quản nông sản, nâng cao chất lượng sản phẩm; và (4) đưa ra
nhiều chính sách khuyến khích xuất khẩu gạo.
HTX NN ở Thái Lan được hình thành từ năm 1916 với chức năng ban đầu là
cung cấp dịch vụ tín dụng hỗ trợ vốn với lãi suất thấp để giúp đỡ nông dân trang trải
được món nợ đối với những người cho vay nặng lãi. Từ khi ra đời cho đến nay các
loại hình HTX phát triển không ngừng, đầu năm 1990 cả nước có 3009 HTX với
3169 triệu xã viên, đến nay có hơn 6000 HTX, với hơn 8,8 triệu xã viên. Các HTX
NN ở Thái Lan có vai trò to lớn trong liên kết tín dụng và tiếp thị cho sản xuất gạo,
như nâng giá gạo, dùng thóc gạo để hoàn trả vốn vay sản xuất, dự trữ; phát triển nền
nông nghiệp sử dụng phân bón hữu cơ; phân phối phân bón cho nông dân, thu mua
nông sản của xã viên, cung ứng vật tu, máy móc nông nghiệp, giống và các loại
hình dịch vụ nông nghiệp khác cho xã viên… Hệ thống tổ chức HTX NN ở Thái
Lan được chia làm 3 cấp: (1) HTX cấp cơ sở, được xây dựng trên cơ sở hợp nhất
các HTX tín dụng qui mô nhỏ để hình thành nên HTX tín dụng cấp Huyện hay HTX
lưu thông nông sản. (2) Liên hiệp các HTX NN cấp tỉnh, được tổ chức trên cơ sở từ
3 HTX trở lên nhằm hỗ trợ hoạt động của các HTX cơ sở, tập trung vào công tác
chế biến lúa gạo là chủ yếu. (3) Liên đoàn HTX NN quốc gia, thành lập trên cơ sở
các liên hiệp HTX NN tỉnh với nhiệm vụ nhập vật tư phân phối cho các HTX trong
nước và tổ chức tiêu thụ nông sản thông qua thị trường trong nước và xuất khẩu.
Như vậy, các HTX NN ở Thái Lan đã tận dụng được lợi thế cạnh tranh thông
qua các chính sách tác động của chính phủ đến kinh tế nông nghiệp, các điều kiện
về nhân tố sản xuất; nhu cầu trong nội bộ của các HTX; các công nghiệp hỗ trợ và
liên quan thông qua hệ thống 3 cấp của HTX.
1.2.2.2 Nhật Bản
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, khoảng năm 1947 Chính phủ Nhật đã ban
hành Luật HTX trong ngành nông nghiệp. Các HTX phải hoạt động trên cơ sở tự
nguyện và dân chủ. Có thể nói các tổ chức HTX Nhật Bản là nhân tố tích cực, góp
phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế và ổn định xã hội. Mãi đến năm 1962
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
18
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Luật HTX NN mới được sửa đổi phù hợp với Luật định hướng nông nghiệp. Năm
1967 Nhật bản thông qua chính sách cơ bản về hợp tác hoá để phát triển nông
nghiệp, phong trào hợp tác hoá toàn quốc liên kết thành một mạng lưới thống nhất
trong các tổ hợp nông nghiệp hợp tác. Đến năm 1993 Luật HTX NN đã được sửa
đổi 24 lần và lần thứ 25 được chỉnh sửa năm 1999. Mạng lưới HTX NN được tập
hợp thành hệ thống HTX NN quốc gia với hai loại hình: HTX tổng hợp và HTX
chuyên ngành. HTX NN tổng hợp: có chức năng phục vụ đầu vào và đầu ra cho
hoạt động sản xuất nông nghiệp, dịch vụ sinh hoạt, đời sống cho nông dân xã viên.
HTX NN chuyên ngành nhằm thực hiện các dịch vụ cung ứng vật tư, thiết bị
chuyên dùng cho xã viên theo ngành như thức ăn gia súc, dịch vụ thú y, vật tư… và
đảm nhận thu mua và tiêu thụ các sản phẩm chuyên ngành của các hộ nông dân xã
viên.
HTX NN Nhật Bản được đặc trưng bởi hệ thống 3 cấp: các HTX NN cơ sở,
các liên hiệp và các liên đoàn quốc gia. (1) Các tổ chức HTX cơ sở được tổ chức ở
cấp làng, thị trấn và thành phố trực thuộc tỉnh, gồm những thành viên thường xuyên
là nông dân và các thành viên liên kết khác. HTX NN cơ sở có 2 loại: HTX NN đa
chức năng và HTX NN đơn chức năng. HTX NN đa chức năng có nhiệm vụ tiếp thị
sản phẩm nông nghiệp, cung cấp nguyên liệu sản xuất và các vật dụng thiết yếu
hàng ngày; Cho vay và đầu tư vốn, cung cấp bảo hiểm... HTX NN đơn chức năng
hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất cụ thể như chế biến sửa, nuôi gia cầm và các
nghề truyền thống khác. Ngoài ra, còn có chức năng tiếp thị sản phẩm của các xã
viên thành viên và cung cấp nguyên liệu sản xuất... (2) Các tổ chức HTX cấp tỉnh:
Các HTX NN được điều hành, quản lý thông qua các liên đoàn, các hiệp hội HTX
NN tỉnh và các liên minh HTX NN tỉnh. (3) Các liên đoàn HTX cấp tỉnh điều phối
các hoạt động của các HTX trong phạm vi, quyền hạn của mình, đồng thời cung cấp
các dịch vụ tài chính, bảo hiểm, tiếp thị cho các HTX thành viên. Các liên hiệp
HTX tỉnh chỉ đạo các vấn đề về tổ chức, quản lý, giáo dục, nghiên cứu cũng như
đưa các kiến nghị lên các cơ quan của Chính phủ. Các liên minh HTX NN tỉnh có
nhiệm vụ giám sát và quản lý toàn bộ hoạt động của các HTX NN liên kết.
- h a n g e Vi h a n g e Vi
XC XC
e e
F- F-
w w
PD
PD
er
er
!
!
W
W
O
O
N
N
y
y
bu
bu
to
to
19
k
k
lic
lic
C
C
w
w
m
m
w w
w
w
o
o
.c .c
.d o .d o
c u -tr a c k c u -tr a c k
Để giúp các tổ chức HTX hoạt động, Chính phủ Nhật Bản đã tăng cường xây
dựng hệ thống phục vụ xã hội hoá nông nghiệp, coi HTX NN là một trong những
hình thức phục vụ xã hội hoá tốt nhất và yêu cầu các cấp, ngành phải giúp đỡ và bảo
vệ quyền lợi hợp pháp cho họ. Đồng thời, Chính phủ còn yêu cầu các ngành tài
chính, thương nghiệp giúp đỡ về vốn, kỹ thuật, tư liệu sản xuất…, tuy nhiên, vẫn
không làm ảnh hưởng đến tính tự chủ và độc lập của các HTX .
Tóm lại, các HTX NN Nhật Bản đã phát huy tốt các điều kiện trong mô hình
viên kim cương của Porter. Từ bản thân của các HTX đến sự hỗ trợ của các ngành
công nghiệp liên quan, và của chính phủ đều có một sự phối hợp hết sức linh hoạt
đã giúp cho các HTX phát huy được lợi thế cạnh tranh của mình.
1.2.2.3 Vận dụng kinh nghiệm phát triển HTX NN vào An Giang
Qua nghiên cứu kinh nghiệm phát triển HTX ở các nước, kết hợp với đặc thù
của nền kinh tế Việt Nam, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau:
- Việc thành lập HTX phải dựa trên cơ sở tự nguyện, dần dần hình thành từ
những nhu cầu thực sự hợp tác của kinh tế hộ, của người lao động... Không nên
chạy theo số lượng, hoặc vì nôn nóng phát triển như các nước mà thành lập các
HTX một cách ồ ạt dẫn đến hoạt động kém hiệu quả. Nên hiểu rằng việc phát triển
HTX NN là cả một quá trình, từ quá trình nhận thức quan điểm mới về HTX đến
quá trình sản xuất kinh doanh trong cơ chế thị trường.
- Trong cơ chế thị trường, các HTX NN nên nhận thức rằng họ là những thực
thể kinh tế tồn tại và hoạt động kinh doanh với tính cách là một chủ thể kinh tế có tư
cách pháp nhân. Do đó, các HTX NN phải có mối quan hệ trao đổi với các chủ thể
kinh tế khác để đáp ứng nhu cầu về các yếu tố đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra
của HTX thông qua môi trường kinh tế thị trường. Như vậy, đối với mỗi HTX NN,
để có thể tồn tại và phát triển được, HTX phải thực hiện tốt các chức năng quản trị.
Trước hết, là chức năng quản trị sản xuất và các yếu tố của sản xuất như quản lý đất
đai, lao động, tiền vốn, kế hoạch sản xuất,… nhằm đảm bảo cho HTX tồn tại và
hoạt động được. Sau nữa là chức năng quản trị việc kết nối mọi hoạt động của HTX
nguon tai.lieu . vn
