1. Trang Chủ
  2. Luận Văn - Báo Cáo
  3. Đề tài: Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành cơ khí Việt Nam

Đề tài: Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành cơ khí Việt Nam

Ngành cơ khí là một ngành có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Công nghiệp cơ khí không chỉ cung cấp các sản phẩm tiêu dùng mà quan trọng hơn là cung cấp thiết bị, máy móc cho nhiều ngành sản xuất khác. Đặc biệt trong điều kiện hiện nay khi đất nước ta đang tiến hành công nghiệp hoá - hiện đại hoá thì công nghiệp cơ khí càng có vai trò to lớn hơn bao giờ hết. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài : “Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành cơ khí Việt Nam ” Generated by Foxit

Thể loại Tài liệu miễn phí Luận Văn - Báo Cáo

Số trang 33

Ngày tạo 8/30/2018 12:44:24 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.29 M

Tên tệp

Tải Đề tài: Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài : “Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành cơ khí Việt Nam ”
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc Lêi nãi ®Çu Ngµnh c¬ khÝ lµ mét ngµnh cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C«ng nghiÖp c¬ khÝ kh«ng chØ cung cÊp c¸c s¶n phÈm tiªu dïng mµ quan träng h¬n lµ cung cÊp thiÕt bÞ, m¸y mãc cho nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi ®Êt n­íc ta ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× c«ng nghiÖp c¬ khÝ cµng cã vai trß to lín h¬n bao giê hÕt. Ngay tõ khi míi ra ®êi, ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ ë n­íc ta ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc x¸c ®Þnh lµ ngµnh cã vai trß then chèt vµ lu«n ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, tõ khi b­íc sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ®· béc lé rÊt nhiÒu yÕu kÐm, trong ®ã vÊn ®Ò næi cém nhÊt lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh rÊt h¹n chÕ ngay c¶ ë thÞ tr­êng trong n­íc. ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®· kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh víi hµng ho¸ ngo¹i nhËp, bÞ thu hÑp thÞ tr­êng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n... nhiÒu doanh nghiÖp ®øng tr­íc nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. V× vËy, ®Ó ngµnh c¬ khÝ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ kh«ng chØ ë thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn ë c¶ thÞ tr­êng quèc tÕ. ChÝnh tõ tÝnh cÊp thiÕt vµ h÷u dông cña vÊn ®Ò, víi mong muèn ®ãng gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ em ®· chän ®Ò tµi : “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ”. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ phÇn kÕt luËn,kÕt cÊu ®Ò ¸n gåm ba phÇn. PhÇn I : C¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng PhÇn II : Thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay. 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam. Víi tr×nh ®é thêi gian cã h¹n cho nªn ®Ò tµi khã tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý, chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò ¸n ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n n÷a. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o PGS. PTS Vò Ph¸n cïng c¸c c¸n bé trong Héi c¬ khÝ ViÖt Nam ®· gióp em rÊt nhiÒu trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Sinh viªn : Ph¹m ThÞ H¶i Anh 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc PhÇn I C¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. I. S¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp. 1. S¶n phÈm c«ng nghiÖp. Theo quan niÖm truyÒn thèng, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ tæng hîp c¸c ®Æc tr­ng vËt lý, ho¸ häc cã thÓ quan s¸t vµ ®­îc tËp hîp trong mét h×nh thøc ®ång nhÊt, lµ vËt mang gi¸ trÞ sö dông. Theo quan ®iÓm kinh tÕ hµng ho¸, s¶n phÈm c«ng nghiÖp chøa ®ùng c¸c thuéc tÝnh hµng ho¸. Nã kh«ng chØ lµ sù tæng hîp c¸c ®Æc tr­ng ho¸ lý vµ ®Æc tr­ng gi¸ trÞ sö dông mµ cßn lµ vËt mang gi¸ trÞ trao ®æi. Theo quan ®iÓm Marketing, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ mét tËp hîp ®Æc tr­ng vËt chÊt vµ ®Æc tr­ng phi vËt chÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng trªn thÞ tr­êng. S¶n phÈm c«ng nghiÖp sÏ ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp. 2. ThÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Tr­íc khi t×m hiÓu kh¸i niÖm thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi, thÞ tr­êng lµ n¬i kÕt hîp gi÷a cung vµ cÇu, trong ®ã ng­êi mua vµ ng­êi b¸n cïng b×nh ®¼ng, cïng c¹nh tranh víi nhau. ViÖc x¸c ®Þnh nªn mua hay nªn b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô víi sè l­îng vµ gi¸ c¶ bao nhiªu do cung cÇu x¸c ®Þnh. Sù ph©n ®Þnh thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ thÞ tr­êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh chØ mang ý nghÜa t­¬ng ®èi, bëi v× tõng doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, trong quan hÖ víi thÞ tr­êng, bao giê hä còng võa lµ ng­êi mua vµ võa lµ ng­êi b¸n. ThÞ tr­êng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸, nã ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt l­u th«ng hµng ho¸. ThÞ tr­êng ho¹t ®éng dùa trªn c¸c quy luËt sau ®©y: - Quy luËt gi¸ trÞ - Quy luËt cung cÇu 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc - Quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ - Quy luËt c¹nh tranh II. C¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. 1. C¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. 1.1. Quan niÖm vÒ c¹nh tranh. ThuËt ng÷ “c¹nh tranh” cã nguån gèc tõ tiÕng La tinh víi nghÜa chñ yÕu lµ sù ®Êu tranh, ganh ®ua, thi ®ua gi÷a c¸c ®èi t­îng cïng phÈm chÊt, cïng lo¹i, ®ång gi¸ trÞ nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng ­u thÕ, lîi Ých, môc tiªu x¸c ®Þnh. Kinh tÕ häc ®Þnh nghÜa c¹nh tranh lµ sù tranh giµnh thÞ tr­êng ( kh¸ch hµng ) ®Ó tiªu thô s¶n phÈm gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy nay, c¹nh tranh lµ mét ®iÒu kiÖn vµ lµ yÕu tè kÝch thÝch kinh doanh, lµ m«i tr­êng vµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o sù ph¸t triÓn cña x· héi nãi chung. KÕt qu¶ c¹nh tranh sÏ tù lo¹i bá nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ vµ tÊt yÕu nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ sÏ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng mÆt tÝch cùc, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh còng g©y ra nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc cho x· héi nh­ : g©y tæn thÊt l·ng phÝ cho x· héi, « nhiÔm m«i tr­êng .... ChÝnh v× vËy, nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó h¹n chÕ nh÷ng t¸c h¹i tiªu cùc cña c¹nh tranh. 1.2. C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¹nh tranh dùa trªn nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau . 1.2.1. C¨n cø vµo chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng, cã ba lo¹i : - C¹nh tranh gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua - C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi mua víi nhau - C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi b¸n víi nhau 1.2.2. C¨n cø vµo møc ®é, tÝnh chÊt cña c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, cã 3 lo¹i : - C¹nh tranh hoµn h¶o : Lµ h×nh thøc c¹nh tranh mµ trªn thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu ng­êi mua vµ ng­êi b¸n vµ kh«ng cã ng­êi nµo cã ­u thÕ ®Ó cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng. - C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o : T×nh tr¹ng thÞ tr­êng kh«ng ®¹t ®­îc nh­ trªn, tøc lµ cã Ýt nhÊt mét ng­êi b¸n hµng lín ®Õn møc cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng. - C¹nh tranh ®éc quyÒn : §©y lµ lo¹i h×nh c¹nh tranh mµ trªn thÞ tr­êng chØ cã mét sè ng­êi b¸n mét sè s¶n phÈm thuÇn nhÊt hoÆc nhiÒu ng­êi b¸n mét lo¹i s¶n phÈm kh«ng ®ång nhÊt. Hä cã thÓ kiÓm so¸t gÇn 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc nh­ toµn bé sè l­îng s¶n phÈm hay hµng ho¸ b¸n ra trªn thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng c¹nh tranh ®éc quyÒn kh«ng cã c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ mµ mét sè ng­êi b¸n toµn quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ c¶. 1.2.3. C¨n cø vµo ph¹m vi ngµnh kinh tÕ, cã : - C¹nh tranh trong néi bé ngµnh : Lµ cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh. - C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh : Lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp hay ®ång minh gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ víi nhau nh»m giµnh giËt lîi nhuËn cao nhÊt. 2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 2.1. Kh¸i niÖm kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. WEF- “B¸o c¸o vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh toµn cÇu n¨m 1997”, ®Þnh nghÜa : Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng, n¨ng lùc mµ doanh nghiÖp cã thÓ tù duy tr× vÞ trÝ cña nã mét c¸ch l©u dµi vµ cã ý chÝ trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh, b¶o ®¶m thùc hiÖn mét tû lÖ lîi nhuËn Ýt nhÊt b»ng tû lÖ ®ßi hái cho viÖc tµi trî nh÷ng môc tiªu cña doanh nghiÖp, ®ång thêi thùc hiÖn ®­îc nh÷ng môc tiªu mµ doanh nghiÖp ®· ®Ò ra. Theo quan ®iÓm tæng hîp cña Wan Buren, Martin vµ Westqren ( 1991), kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét ngµnh ( mét doanh nghiÖp ) lµ kh¶ n¨ng t¹o ra vµ duy tr× lîi nhuËn vµ thÞ phÇn trªn c¸c thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp lµ n¨ng lùc, kh¶ n¨ng vÒ mäi mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp : ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ho¹t ®éng qu¶n trÞ còng nh­ kh©u tiªu thô ... nh»m s¶n xuÊt ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cã chÊt l­îng cao víi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn nhê ®ã t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, kh«ng ngõng duy tr× vµ më réng thÞ phÇn , x¸c lËp cho doanh nghiÖp mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng. 2.2. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §Ó ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp, ng­êi ta dïng rÊt nhiÒu c¸c chØ tiªu kh¸c nhau gåm c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng vµ c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh. 2.2.1. C¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng. - ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp : §©y lµ mét chØ tiªu th­êng ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nµy ®­îc ®o b»ng tû lÖ phÇn tr¨m doanh sè cña c«ng ty so víi doanh sè cña toµn 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc ngµnh. ChØ tiªu nµy cµng cao chøng tá doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao vµ ng­îc l¹i. - Doanh thu : Dùa vµo doanh thu cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng tiªu thô cña doanh nghiÖp lµ tèt hay kh«ng tèt. §Ó sö dông ®­îc chØ tiªu nµy th× doanh nghiÖp cã thÓ chän tõ 3 ®Õn 5 ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt trong ngµnh ®Ó ®­a ra so s¸nh vµ kÕt luËn. ChØ tiªu nµy dÔ tÝnh, ®¬n gi¶n nh­ng nh­îc ®iÓm lµ d«i khi kh«ng chÝnh x¸c vµ khã lùa chän ra doanh nghiÖp nµo lµ m¹nh nhÊt. - Tû suÊt lîi nhuËn : Tû suÊt lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu tæng hîp, nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ còng thÓ hiÖn tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C«ng thøc tÝnh : Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp Tû suÊt lîi nhuËn = —–——————————— Doanh thu cña doanh nghiÖp - Quy m« vÒ vèn : Mét doanh nghiÖp cã tæng vèn kinh doanh lín sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n do cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ. - N¨ng suÊt lao ®éng: §­îc ®o b»ng gi¸ trÞ s¶n l­îng / mét c«ng nh©n. N¨ng suÊt lao ®éng cµng cao ph¶n ¸nh doanh nghiÖp cµng cã kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh, do ®ã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cµng cao trªn thÞ tr­êng. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt : Ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cµng thÊp, gi¸ b¸n cµng gi¶m, do ®ã sÏ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. 2.2.2 C¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh . - An toµn trong kinh doanh : ChØ tiªu chñ yÕu vÒ an toµn trong kinh doanh lµ ®a d¹ng ho¸ ®Çu t­ vµ s¶n phÈm víi kÕt qu¶ cuèi cïng lµ b¶o ®¶m vµ ph¸t triÓn nguån vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nµy cµng cao ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cµng cao vµ ng­îc l¹i. - VÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng : C¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng nh·n hiÖu riªng cña m×nh vµ khi ®äc ®Õn tªn nh·n hiÖu ng­êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi cã thÓ ph©n biÖt ®­îc tiÒm lùc, chÊt l­îng, ph­¬ng thøc phôc vô cña s¶n phÈm nµy nh­ thÕ nµo so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. III. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo còng ph¶i chÞu ¶nh h­ëng cña ba nhãm nh©n tè sau : 1. Nhãm nh©n tè thuéc m«i tr­êng vÜ m«. §©y lµ nhãm nh©n tè cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nhãm nh©n tè nµy bao gåm c¸c nh©n tè sau : - C¸c nh©n tè vÒ mÆt kinh tÕ. - C¸c nh©n tè vÒ chÝnh trÞ, luËt ph¸p. - C¸c nh©n tè vÒ khoa häc – c«ng nghÖ. - C¸c yÕu tè vÒ v¨n ho¸-x· héi. - C¸c yÕu tè tù nhiªn. 2. Nhãm nh©n tè thuéc m«i tr­êng ngµnh. M«i tr­êng ngµnh lµ m«i tr­êng phøc t¹p nhÊt vµ ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt ®Õn c¹nh tranh. Sù thay ®æi th­êng diÔn ra th­êng xuyªn khã dù b¸o ®­îc vµ phô thuéc vµo c¸c lùc l­îng sau ®©y : - Søc Ðp cña ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i trong ngµnh : Khi trong ngµnh kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sè l­îng ®«ng ®èi thñ c¹nh tranh hoÆc cã nhiÒu ®èi thñ thèng lÜnh thÞ tr­êng th× c¹nh tranh sÏ ngµy cµng gay g¾t h¬n. - Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn sÏ gia nhËp thÞ tr­êng - Søc Ðp cña nhµ cung øng : QuyÒn lùc cña nhµ cung øng ®­îc kh¼ng ®Þnh th«ng qua søc Ðp vÒ gi¸ nguyªn vËt liÖu. - Søc Ðp cña kh¸ch hµng :VÞ thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cßn bÞ ®e do¹ bëi chÝnh n¨ng lùc, tr×nh ®é nhËn thøc, kh¶ n¨ng cña ng­êi tiªu dïng. - Sù xuÊt hiÖn c¸c s¶n phÈm thay thÕ : Khi trªn thÞ tr­êng xuÊt hiÖn thªm s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp ®ang s¶n xuÊt tÊt yÕu sÏ gi¶m kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. 3.Nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp. 3.1. Nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc cã vai trß quan träng nhÊt trong mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nguån nh©n lùc bao gåm : - Qu¶n trÞ viªn cÊp cao : Gåm ban gi¸m ®èc vµ c¸c tr­ëng phßng phã ban. §©y lµ ®éi ngò cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp - Qu¶n trÞ viªn cÊp trung gian : §©y lµ ®é ngò qu¶n lý trùc tiÕp ph©n x­ëng s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i cã kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c, ¶nh h­ëng tíi tèc ®é s¶n xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. - §éi ngò qu¶n trÞ viªn cÊp thÊp vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm : §éi ngò c«ng nh©n ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng s¶n 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc phÈm, do vËy cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho hä hoµn thµnh tèt nh÷ng c«ng viÖc ®­îc giao. 3.2. Nguån lùc vËt chÊt ( M¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ) M¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn n¨ng lùc cña doanh nghiÖp, nã lµ nh©n tè quan träng bËc nhÊt thÓ hiÖn n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n phÈm, chÊt l­îng cña s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. Mét doanh nghiÖp cã hÖ thèng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i th× s¶n phÈm cña hä cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹. Nh­ vËy nhÊt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh sÏ tèt h¬n. 3.3. Nguån lùc tµi chÝnh. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tíi viÖc thùc hiÖn hay kh«ng thùc hiÖn bÊt cø mét ho¹t ®éng ®Çu t­, mua s¾m hay ph©n phèi cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh. Nh­ vËy, doanh nghiÖp sÏ duy tr× vµ n©ng cao søc c¹nh tranh, cñng cè vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. IV. Mét sè néi dung vµ yªu cÇu chñ yÕu cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp võa lµ ®èi t­îng võa lµ ®éng lùc chñ yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, v× vËy cã thÓ kh»ng ®Þnh lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc n©ng cao, ph¶i ®­îc ®¶m b¶o vµ ph¸t triÓn. Muèn vËy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ trong mäi ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña m×nh, ®Æc biÖt chó ý c¸c lÜnh vùc sau : 1. LÜnh vùc s¶n xuÊt S¶n xuÊt lµ viÖc sö dông con ng­êi lao ®éng ®Ó t¸c ®éng lªn c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( vËt t­, m¸y mãc, ®Êt ®ai, th«ng tin.... ) ®Ó lµm ra c¸c s¶n phÈm hay dÞch vô phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng. LÜnh vùc nµy gåm c¸c nhiÖm vô cô thÓ sau : - Ho¹ch ®Þnh ch­¬ng tr×nh - X©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt - §iÒu khiÓn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - KiÓm tra chÊt l­îng LÜnh vùc s¶n xuÊt cã vai trß rÊt quan träng. Tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý sÏ gãp phÇn to lín vµo viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu, thiÕt bÞ, m¸y mãc vµ søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tõ ®ã, cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng víi chi phÝ 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc thÊp nhÊt. V× vËy, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp tÊt yÕu ph¶i tæ chøc tèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 2. LÜnh vùc Marketing NhiÖm vô chung cña qu¶n trÞ Marketing lµ thùc hiÖn tèt nhÊt c¸c nhiÖm vô chung cña doanh nghiÖp nh­ : lîi nhuËn, t¨ng doanh thu vµ n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp. NhiÖm vô cô thÓ cña qu¶n trÞ Marketing lµ : nghiªn cøu kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng ®Ó trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng, vÒ s¶n phÈm, tiªu thô.... Cô thÓ bao gåm nh÷ng néi dung sau : - Nghiªn cøu c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng - Ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch s¶n phÈm - Ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ - Ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph©n phèi - ChÝnh s¸ch hç trî tiªu thô N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh tÊt yÕu ph¶i t¨ng c­êng ho¹t ®éng Marketing trong doanh nghiÖp. Th«ng qua Marketing, c¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ thÞ tr­êng, nhê ®ã ho¹ch ®Þnh ®­îc mét chÝnh s¸ch s¶n phÈm phï hîp, mét chiÕn l­îc vÒ gi¸ tèi ­u, ®ång thêi tæ chøc ®­îc qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ hç trî tiªu thô mét c¸ch hiÖu qu¶... Tõ ®ã, sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh, ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña doanh nghiÖp. 3. LÜnh vùc nh©n sù Qu¶n trÞ nh©n sù lµ mét tËp hîp c¸c biÖn ph¸p cña chñ thÓ qu¶n trÞ t¸c ®éng lªn ®èi t­îng bÞ qu¶n trÞ ( bao gåm : lao ®éng trÝ ãc, lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ lao ®éng qu¶n lý ) nh»m thùc hiÖn tèt nhÊt nh÷ng nhiÖm vô s¶n xuÊt- kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi ph¶i chó ý tho¶ ®¸ng ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng còng nh­ ®Õn sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña ng­êi lao ®éng. Néi dung cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n sù gåm : - TuyÓn chän nguån nh©n lùc - Sö dông nguån nh©n lùc - §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc N©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi mäi doanh nghiÖp hiÖn nay. Mét doanh nghiÖp cã nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao, ®­îc sö dông mét c¸ch hîp lý sÏ cã n¨ng suÊt lao ®éng cao. Nhê vËy, sÏ gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. KÕt qu¶ lµ sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. 4. LÜnh vùc tµi chÝnh 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc Qu¶n trÞ tµi chÝnh lµ viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®iÒu khiÓn vµ kiÓm tra c¸c dßng l­u th«ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn tµi chÝnh cña doanh nghiÖp . §ã lµ sù qu¶n trÞ c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh ph¸t sinh trong néi bé doanh nghiÖp vµ gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c ®èi t¸c bªn ngoµi. Néi dung cña qu¶n trÞ tµi chÝnh gåm : - Huy ®éng vèn - Sö dông vèn - Qu¶n lý vèn Môc ®Ých cña qu¶n trÞ tµi chÝnh lµ nh»m sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó thu lîi nhuËn tèi ®a cho doanh nghiÖp, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n cho doanh nghiÖp, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, b¶o ®¶m an toµn tµi chÝnh.... Cã thÓ nãi, thùc hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n trÞ tµi chÝnh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp bëi nguån lùc vÒ vèn lu«n lµ mét nh©n tè cã t¸c ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn søc c¹nh tranh. PhÇn II Thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay I. §Æc ®iÓm cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cã ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ. 1. Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam Ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ ë n­íc ta cã mét lÞch sö ph¸t triÓn trªn 40 n¨m vµ lu«n ®­îc x¸c ®Þnh lµ ngµnh c«ng nghiÖp then chèt. Ngay tõ n¨m 1955 ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ b¾t ®Çu ph¸t triÓn thµnh mét ngµnh ­u tiªn cña nÒn kinh tÕ. N¨m 1970, gi¸ trÞ s¶n l­îng c¬ khÝ chiÕm 12% gi¸ trÞ s¶n l­îng cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Tõ sau n¨m 1985, ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ chÞu ¶nh h­ëng bëi chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ. C¸c dßng hµng ho¸ vµ th­¬ng m¹i ®· thay ®æi vµ ph­¬ng thøc trî cÊp trùc tiÕp tr­íc ®©y tõ Nhµ n­íc cho ngµnh c¬ khÝ ®· gi¶m. KÕt qu¶ lµ, nhiÒu doanh nghiÖp cÊp huyÖn, cÊp tØnh hoÆc bÞ tan r·, hoÆc hîp nhÊt hay giao l¹i cho trung ­¬ng qu¶n lý. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ quèc doanh gi¶m tõ 610 doanh nghiÖp n¨m 1985 cßn 463 doanh nghiÖp n¨m 1996. HiÖn nay, ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã kho¶ng 460 doanh nghiÖp nhµ n­íc, trªn 900 doanh nghiÖp t­ nh©n vµ 12 viÖn nghiªn cøu. Thªm vµo ®ã, mét sè l­îng lín c¸c c¬ së s¶n xuÊt rÊt nhá cã quy m« d­íi 10 lao ®éng cho mçi c¬ së còng ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh c¬ khÝ. Kho¶ng 224000 lao ®éng ®ang 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc lµm viÖc trong ngµnh c¬ khÝ trong ®ã cã kho¶ng 10000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. 2. C¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ- kü thuËt cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cã ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh c¬ khÝ. 2.1. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc ngµnh. HiÖn t¹i vÒ m« h×nh tæ chøc vµ lùc l­îng s¶n xuÊt ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ®­îc tËp hîp vµ ph©n quyÒn theo qu¶n lý chñ yÕu trong ba khu vùc : C¬ khÝ quèc doanh : Gåm 01 Tæng c«ng ty 91 vµ 07 Tæng c«ng ty 90 cña c¸c Bé kinh tÕ vµ quèc phßng, hµng tr¨m c«ng ty c¬ khÝ thuéc c¸c ngµnh than, ®iÖn, ho¸ chÊt, n«ng-l©m-ng­ nghiÖp... vµ c¸c c«ng ty, c¸c nhµ m¸y thuéc c¸c së cña thµnh phè vµ tØnh. C¬ khÝ ngoµi quèc doanh : Víi quy m« võa vµ nhá ®ang ph¸t triÓn kh¸ nhanh t¹i c¸c thµnh phè lín vµ mét sè tØnh, song nh×n chung do vÉn ch­a cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh vµ c«ng nghÖ cao nªn chñ yÕu lµm phô tïng, dÞch vô söa ch÷a. Sè doanh nghiÖp t­ nh©n ®Çu t­ c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn ch­a xuÊt hiÖn nhiÒu C¬ khÝ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi : Cã quy m« vµ s¶n l­îng lín chiÕm lÜnh mét sè ngµnh hµng c«ng nghiÖp trong n­íc, chñ yÕu trong lÜnh vùc l¾p r¸p « t«, xe m¸y. 2.2. §Æc ®iÓm vÒ s¶n phÈm. Ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam s¶n xuÊt vµ cung cÊp mét ph¹m vi s¶n phÈm kh¸ réng gåm mét sè ph©n ngµnh nh­ : ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y ®éng lùc; ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o thiÕt bÞ vµ vËt liÖu kü thuËt ®iÖn, ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y c«ng cô, ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o kÕt cÊu thÐp, ngµnh c¬ khÝ phôc vô quèc phßng, ngµnh c¬ khÝ söa ch÷a vµ s¶n xuÊt hµng gia dông... HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm nµy chÊt l­îng ch­a cao, ch­a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. C¸c s¶n phÈm c¬ khÝ ViÖt Nam vÉn ®ang bÞ hµng ngo¹i nhËp c¹nh tranh quyÕt liÖt. 2.3. §Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng. Ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cã mét thÞ tr­êng s¶n phÈm rÊt réng lín, ®a d¹ng. Bao gåm : thÞ tr­êng m¸y mãc- thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i, thÞ tr­êng m¸y mãc- thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt n«ng-l©m-ng­ nghiÖp, thÞ tr­êng m¸y mãc-thiÕt bÞ phôc vô x©y dùng, thÞ tr­êng m¸y mãc- thiÕt bÞ phôc vô tiªu dïng... HiÖn nay, n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nªn nhu cÇu vÒ s¶n phÈm c¬ khÝ cµng cao. Cã thÓ nãi, ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cã mét lîi thÕ to lín : ®ã lµ cã mét thÞ tr­êng réng lín ®Ó tiªu thô s¶n phÈm. Song 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc trªn thùc tÕ c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ n­íc ta ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng. V× vËy, chØ chiÕm mét thÞ phÇn rÊt nhá bÐ vµ khiªm tèn. 2.4. §Æc ®iÓm vÒ c«ng nghÖ. C«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ v¹n n¨ng cò kü, l¹c hËu hµng 30-40 n¨m so víi khu vùc vµ 50-60 n¨m so víi thÕ giíi. Cã tíi 95% thiÕt bÞ ®­îc gom nhÆt tõ c¸c thiÕt bÞ lÎ, kh«ng ®ång bé, kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc s¶n phÈm æn ®Þnh, kh«ng nhËn ®­îc chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, thiÕt bÞ hÇu hÕt ®· hÕt khÊu hao. 2.5. §Æc ®iÓm vÒ nguån nh©n lùc. Ngµnh c¬ khÝ cã mét lùc l­îng lao ®éng kh¸ lín. Theo sè liÖu thèng kª cña tæng côc thèng kª, ch­a kÓ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, hiÖn nay cã kho¶ng 224000 lao ®éng ®ang lµm viÖc trong ngµnh c¬ khÝ, trong ®ã cã kho¶ng 10000 ng­êi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc. Tuy nhiªn, nh×n chung chÊt l­îng nguån nh©n lùc ngµnh c¬ khÝ kh«ng cao. PhÇn lín ®éi ngò c«ng nh©n, c¸n bé kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý ch­a ®­îc trang bÞ kÞp c¸c kiÕn thøc míi ®Ó ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ cã c«ng nghÖ cao trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®a d¹ng vµ quèc tÕ. 2.6. §Æc ®iÓm vÒ vèn. Theo con sè thèng kª, hiÖn nay c¶ n­íc cã gÇn 500 doanh nghiÖp c¬ khÝ quèc doanh, tuy nhiªn b×nh qu©n vèn cña mçi doanh nghiÖp rÊt nhá ch­a ®Çy 1 triÖu USD ( kho¶ng trªn 10 tû ®ång). H¬n n÷a, ®Çu t­ vèn cho ngµnh c¬ khÝ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y rÊt nhá, kho¶ng d­íi 2 triÖu USD, chØ chiÕn kho¶ng 0,6% vèn ®Çu t­. §©y lµ mét khã kh¨n lín cho ngµnh c¬ khÝ nhÊt lµ trong viÖc më réng s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. 2.7. §Æc ®iÓm vÒ mèi quan hÖ víi c¸c ngµnh kh¸c. Mét trong nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam lµ thiÕu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp liªn quan vµ c«ng nghiÖp hç trî. PhÇn lín c¸c lo¹i nguyªn liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ cã chÊt l­îng ®Òu ph¶i nhËp khÈu. C«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp trong n­íc kh«ng cã kh¶ n¨ng d¸p øng ®Çu vµo cho ngµnh c¬ khÝ. Ch­a cã c«ng nghiÖp luyÖn nh«m vµ ®ång. T­¬ng tù nh­ vËy, cung øng c¸c lo¹i nguyªn liÖu chuyªn dïng kh¸c còng bÞ h¹n chÕ vµ c¸c doanh nghiÖp dùa vµo c¸c nguån nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc ®ang gÆp ph¶i biÕn ®éng th­êng xuyªn do viÖc cung øng kh«ng æn ®Þnh II. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam. 1.Thùc tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay. 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc 1.1. §¸nh gi¸ tæng quan kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay. HiÖn nay, ngµnh c¬ khÝ cã 1599 doanh nghiÖp trong n­íc vµ gÇn 30000 hé s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp c¬ khÝ víi gi¸ trÞ tµi s¶n gÇn 500 triÖu USD s¶n xuÊt kho¶ng 7000 tû ®ång gi¸ trÞ s¶n l­îng víi h¬n 500 chñng lo¹i s¶n phÈm nh­ c¸c m¸y c«ng cô, ®éng c¬ diesel, ®éng c¬ ®iÖn, ®éng c¬ x¨ng. xe vËn t¶i vµ m¸y kÐo nhá ( 12 CV )... NhiÒu s¶n phÈm míi ch­a bao giê n­íc ta tù s¶n xuÊt trong thêi kú tr­íc n¨m 1990 nh­ xe m¸y, thiÕt bÞ kÕt cÊu khèi l­îng siªu tr­êng, siªu träng, thiÕt bÞ tham gia vµo c¸c c«ng tr×nh lín nh­ xi m¨ng, ®­êng mÝa, thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn, luyÖn kim, khai th¸c dÇu khÝ... ®· lÇn l­ît ra ®êi. Cã thÓ nãi, trong h¬n 10 n¨m ®æi míi võa qua, ngµnh c¬ khÝ ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc. Tuy nhiªn, ®ã còng chØ lµ qu¸ tr×nh thÝch nghi ®Ó kh«ng bÞ tôt lïi, ®Ó tån t¹i nªn ®Õn nay ngµnh chØ ®¸p øng ®­îc 8-9% nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trªn tæng thÓ ngµnh vÉn ë bªn bê cña khñng ho¶ng. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ®ang ë tr¹ng th¸i ho¹t ®éng yÕu vµ kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ. Tr­íc hÕt, søc s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ hiÖn nay vÉn cßn qu¸ nhá bÐ ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng, kÓ c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. ThÞ tr­êng trong n­íc : §Êt n­íc ta ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ nªn nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ rÊt cao, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ c¸c thiÕt bÞ cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nhu cÇu vÒ m¸y mãc phôc vô giao th«ng vËn t¶i, n«ng nghiÖp... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ l¹i cµng t¨ng nhanh vµ ®a d¹ng ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ thiÕt bÞ ®ång bé ®Ó c¶i t¹o ®Çu t­ chiÒu s©u, x©y dùng c¸c nhµ m¸y míi vµ c¸c lo¹i hµng tiªu dïng cao cÊp. C¸c mÆt hµng nµy chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña n­íc ta trong thêi kú dæi míi. Theo sè liÖu cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn hµng n¨m n­íc ta nhËp khÈu kho¶ng 3,5 tû thiÕt bÞ m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, phô tïng... trong ®ã mét nöa lµ thiÕt bÞ lÎ, dÞch vô, phô tïng vµ mét nöa lµ thiÕt bÞ toµn bé cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau. NÕu coi l­îng nhËp khÈu nµy céng víi khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ tiªu thô trong n­íc lµ nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng th× nhu cÇu hµng n¨m vÒ s¶n phÈm c¬ khÝ trong c¶ n­íc lµ vµo kho¶ng 3,8 ®Õn 4 tû USD. §ã lµ mét nhu cÇu rÊt lín, lµ c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam rÊt yÕu kÐm, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tr­íc hÕt, ph¶i thõa nhËn r»ng trong m­êi n¨m ®æi míi võa qua, ngµnh c¬ khÝ còng ®· cã 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh nh­ : N¨m 2000 gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cña toµn ngµnh c¬ khÝ ®¹t trªn 19115 tû ®ång, t¨ng gÊp gÇn 2,26 lÇn chØ tiªu nµy cña n¨m 1995, ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m trong giai ®o¹n 1996-2000 lµ 17,7%. Tuy nhiªn so víi nhu cÇu th× con sè ®ã cßn qu¸ nhá bÐ. N¨m 1996, ngµnh c¬ khÝ míi chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 8% nhu cÇu trong n­íc. Cßn hiÖn nay, mÆc dï cã sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ, song ngµnh c¬ khÝ còng míi chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 10% nhu cÇu ®ã. Vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng cña toµn ngµnh c¬ khÝ chØ chiÕm kho¶ng 9% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp toµn ngµnh c«ng nghiÖp trong khi ®ã vèn ®Çu t­ chiÕm h¬n 10% vµ sè lao ®éng chiÕm kho¶ng 8,4% ( h¬n 224000 ng­êi lao ®éng). V× vËy, chóng ta ph¶i nhËp khÈu phÇn lín m¸y mãc-thiÕt bÞ phôc vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt còng nh­ c¸c s¶n phÈm tiªu dïng cao cÊp mµ ngµnh c¬ khÝ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín mµ ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cÇn ph¶i xem xÐt vµ cã chiÕn l­îc kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy. ThÞ tr­êng ViÖt Nam vµ nhu cÇu nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ 3 n¨m trë l¹i ®©y. §¬n vÞ : tû ®ång Thêi gian 1997 1998 1999 Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu trong c¶ 15592,3 11499,6 11636 n­íc Kim ng¹ch nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt 3511,5 3511,3 2749 bÞ Tû lÖ phÇn nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ c¬ 30,3% 30,55% 23,6% khÝ trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu Tõ thùc tr¹ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nh­ trªn, thÞ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam rÊt khiªm tèn. PhÇn lín thÞ phÇn cña c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ cña n­íc ta bÞ Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n... chiÕm gi÷. C¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá bÐ. Mét sè s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ ®ang bÞ mÊt dÇn thÞ tr­êng tiªu thô ngay trong n­íc, ®Æc biÖt trong viÖc s¶n xuÊt vµ cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt Nam thêi gian qua ®· nhËp hµng tû USD thiÕt bÞ, m¸y mãc nh­ ch­¬ng tr×nh c¸c nhµ m¸y xi m¨ng lß ®øng, lß quay, thiÕt bÞ mÝa ®­êng, thiÕt bÞ nhµ m¸y bia, thiÕt bÞ dÇu khÝ... trong khi c¸c ®¬n ®Æt hµng cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam vÉn ë “ bªn ngoµi” hoÆc nÕu cã tham gia th× chØ ë d¹ng nhµ thÇu phô víi khèi l­îng rÊt Ýt ái vµ rÎ m¹t. ThÝ dô nh­ 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc c«ng tr×nh x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ph¶ L¹i, cÇn kho¶ng 25000 tÊn thiÕt bÞ c¬ khÝ phi tiªu chuÈn trÞ gi¸ kho¶ng 30 triÖu USD, tuy nhiªn sù tham gia cña c¸c tæng c«ng ty lín nh­ Tæng c«ng ty Coma, Tæng c«ng ty l¾p m¸y ViÖt Nam LILAMA... chØ víi t­ c¸ch lµ nhµ thÇu phô, thËm chÝ phô cña thÇu phô. Víi t­ c¸ch nµy phÇn mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc h­ëng chØ b»ng kho¶ng gÇn 40% gi¸ trÞ c¸c nhµ thÇu chÝnh cã ®­îc. Hay trªn thÞ tr­êng m¸y ®éng lùc vµ n«ng nghiÖp : Theo con sè thèng kª hµng n¨m, thÞ tr­êng n­íc ta tiªu thô kho¶ng 100000 m¸y ®éng c¬ diesel vµ 30000 m¸y kÐo hai b¸nh lo¹i nhá. Trong ®ã, hµng Trung Quèc chiÕm kho¶ng 65% thÞ phÇn, 20% cña c¸c n­íc NhËt B¶n, Hµn Quèc... cßn l¹i 15% thÞ phÇn lµ cña hµng ViÖt Nam. Nh­ vËy, thÞ tr­êng th× réng lín nh­ng thÞ phÇn l¹i qu¸ nhá bÐ. Mét vÝ dô n÷a lµ thÞ tr­êng m¸y b¬m: HiÖn nay nhu cÇu vÒ m¸y b¬m n­íc cña ng­êi d©n rÊt cao, ®Æc biÖt lµ ë c¸c ®« thÞ. Nh­ng trªn thÞ tr­êng cung cÊp m¸y b¬m hÇu nh­ kh«ng thÊy s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Theo sè liÖu ®iÒu tra, trªn thÞ tr­êng m¸y b¬m hiÖn nay, m¸y b¬m Trung Quèc chiÕm tíi 48%, Hµn Quèc chiÕm 30%, ngoµi ra lµ s¶n phÈm cña NhËt B¶n, Italia... M¸y b¬m ViÖt Nam chØ chiÕm sè thÞ phÇn nhá bÐ cßn l¹i. ThÞ tr­êng ngoµi n­íc : XuÊt khÈu s¶n phÈm c¬ khÝ lµ mong muèn tõ l©u cña nh÷ng ng­êi c«ng t¸c trong ngµnh c¬ khÝ v× nã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy. NhiÒu n¨m qua, ngµnh c¬ khÝ ®· xuÊt khÈu nhiÒu s¶n phÈm cña m×nh sang c¸c n­íc §«ng ¢u, nh­ng ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cã tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp nh­ c¸c lo¹i k×m, cê lª, má lÕt... theo sù ph©n c«ng cña khèi SEV nªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp. MÊy n¨m gÇn ®©y, ngµnh ®· xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm cã tr×nh ®é cao, tuy nhiªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu rÊt nhá bÐ chØ chiÕm kho¶ng 0,1% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Tû lÖ nµy qu¸ nhá bÐ so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tû lÖ nµy lµ 35% ®Õn 40%. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cã t¨ng lªn song rÊt chËm ch¹p. Qua ®ã, cã thÓ thÊy c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ cña n­íc ta yÕu tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ. 1.2. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam. Trong h¬n 10 n¨m ®æi míi võa qua, ®Æc biÖt lµ trong 5 n¨m gÇn ®©y ( 1995-2000) ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ®· cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸, nhiÒu dÊu hiÖu ®¸ng mõng song trªn thùc tÕ do n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm l¹i ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh lín, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc, nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ n­íc ta cßn rÊt thÊp kÐm. §Ó thÊy râ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam, ta ph©n tÝch ë mét sè ®iÓm chñ yÕu sau : 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc 1.2.1. C¹nh tranh b»ng chÊt l­îng s¶n phÈm. Ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam cung cÊp mét ph¹m vi s¶n phÈm kh¸ réng. C¸c s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ bao gåm c¸c m¸y c«ng cô, ®éng c¬ diesel, ®éng c¬ ®iÖn, ®éng c¬ x¨ng, xe vËn t¶i vµ m¸y kÐo nhá, tµu s«ng vµ tµu biÓn, c¸c thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt, x©y dùng... Song nh×n chung th× chØ cã mét sè l­îng nhá c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc, cßn l¹i phÇn lín c¸c s¶n phÈm lµ kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh vµ rÊt Ýt s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tr­íc hÕt, ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua ngµnh c¬ khÝ còng ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc trong viÖc ®æi míi thiÕt bÞ, më réng chñng lo¹i s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ngµy cµng ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng song trªn thùc tÕ chÊt l­îng s¶n phÈm nãi chung cña c¶ ngµnh c¬ khÝ cßn ch­a phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng . Tõ ®ã dÉn ®Õn s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng tiªu thô kÐm vµ khã cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. §èi víi thiÕt bÞ toµn bé : ThiÕt bÞ toµn bé ®­îc hiÓu lµ mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ hoµn chØnh liªn hoµn nh»m s¶n xuÊt ra mét hoÆc lµ mét sè lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh hoÆc thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh cã gi¸ trÞ lín ( mét vµi triÖu ®ång ). ThiÕt bÞ toµn bé nµo còng bao gåm nhiÒu chi tiÕt, côm chi tiÕt cÊu thµnh, trong ®ã thiÕt bÞ ®¬n gi¶n, thiÕt bÞ ®ång d¹ng mµ d©y chuyÒn nµo còng cã nh­ : bån, bÖ, th¸p, b¨ng t¶i, ®­êng èng.... chiÕm mét tû träng kh«ng nhá. Trong thêi gian gÇn ®©y, ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ®· cung cÊp ®­îc kh¸ nhiÒu thiÕt bÞ ®ång bé cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt trong n­íc. Trong lÜnh vùc ®iÖn khÝ ho¸, ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam ®· cã thÓ tham gia chÕ t¹o c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn lín víi c«ng suÊt tæ m¸y ®Õn 300MW, cã thÓ chÕ t¹o ®­îc c¸c lo¹i kÕt cÊu thÐp, hÖ thèng cÊp n­íc, hÖ thèng ng­ng tô, c¸c m¸y nghiÒn than, b¨ng t¶i, hÖ thèng läc bôi... t­¬ng ®­¬ng 35% tæng gi¸ trÞ thiÕt bÞ toµn bé cña c«ng tr×nh. Trong lÜnh vùc vËt liÖu x©y dùng, hiÖn ngµnh c¬ khÝ ®· chÕ t¹o ®­îc toµn bé d©y chuyÒn xi m¨ng lß ®øng cã c«ng suÊt 60 ngh×n tÊn / n¨m, tr¹m trén bª t«ng 100m³ / giê... §èi víi thiÕt bÞ giao th«ng vËn t¶i, ngµnh c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu trong n­íc vÒ c¸c tr¹m nghiÒn sµng ®¸, trén ®¸ cÊp phèi, tr¹m trén bª t«ng nhùa nãng... §èi víi thiÕt bÞ chÕ biÕn n«ng s¶n ngµnh c¬ khÝ cã thÓ chÕ t¹o phÇn lín thiÕt bÞ cho nhµ m¸y ®­êng c«ng suÊt 300 tÊn mÝa/ ngµy ; thiÕt bÞ cho c¸c d©y chuyÒn chÕ biÕn cµ phª, chÌ, mñ cao su, xay x¸t g¹o, s¶n xuÊt mú ¨n liÒn, b¸nh kÑo... vµ mét phÇn thiÕt bÞ cho nhµ m¸y bia c«ng suÊt 50triÖu lÝt/ n¨m. Nh­ vËy, cã thÓ nãi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé, ngµnh c¬ khÝ ®· cã nh÷ng nç lùc lín ®Ó cung cÊp ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. Tuú theo tõng lo¹i thiÕt bÞ toµn bé c¬ khÝ trong 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc n­íc cã thÓ lµm ®­îc thÊp kho¶ng 35%-40%, cao lµ 60%-70% gi¸ trÞ thiÕt bÞ toµn bé vµ gi¸ thÊp h¬n gi¸ nhËp tõ 15%-20% tuú theo xuÊt xø thiÕt bÞ. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, phÇn lín c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ toµn bé ë n­íc ta ®Òu lµ c¸c thiÕt bÞ nhËp khÈu, kÓ c¶ nh÷ng thiÕt bÞ mµ trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc. Trong thêi gian võa qua, ngµnh c¬ khÝ míi chØ cung cÊp ®­îc mét sè d©y chuyÒn cì nhá, gi¸ trÞ kh«ng lín cho ngµnh x©y dùng, s¬ chÕ n«ng s¶n vµ lµm thÇu phô cho c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp ®Çu t­ lín. Ngay c¶ ch­¬ng tr×nh lín vÒ chÕ biÕn n«ng s¶n lµ mÝa ®­êng, s¶n xuÊt l¹i rÊt phï hîp víi kh¶ n¨ng ngµnh c¬ khÝ trong n­íc nh­ng trong sè 25 c«ng tr×nh mÝa ®­êng x©y dùng míi b»ng vèn trong n­íc trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 chØ cã hai c«ng tr×nh cña tØnh Kh¸nh Hoµ ®­îc tØnh giao cho c«ng ty ®­êng cña tØnh lµm chñ thÇu. Nh­ vËy, m¸y mãc thiÕt bÞ toµn bé cña ViÖt Nam ch­a cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh b»ng chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi thiÕt bÞ ngo¹i nhËp. ChÝnh v× vËy mµ n­íc ta ph¶i nhËp hÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ toµn bé, chiÕm kho¶ng 1/ 3 kim ng¹ch nhËp khÈu cña toµn ngµnh c¬ khÝ. Dù ®o¸n kÕ ho¹ch 5 n¨m nµy sÏ nhËp kho¶ng 9-10 tû USD vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m tiÕp theo sÏ nhËp kho¶ng 15-17 tû USD. Lý do chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do thiÕt bÞ toµn bé cña ViÖt Nam Ýt vÒ chñng lo¹i, nhá bÐ vÒ khèi l­îng cung cÊp h¬n n÷a, c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a tin t­ëng vµo chÊt l­îng cña thiÕt bÞ toµn bé trong n­íc. §èi víi thiÕt bÞ lÎ, dông cô, phô tïng : §©y lµ c¸c s¶n phÈm mµ sau khi s¶n xuÊt xong cã thÓ ®­îc sö dông mét c¸ch ®éc lËp hoÆc ®­îc b¸n ngay ra thÞ tr­êng mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i g¾n kÕt víi c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ kh¸c. §Æc ®iÓm thø hai cña nhãm s¶n phÈm nµy lµ gi¸ trÞ mét s¶n phÈm kh«ng qu¸ lín ( tèi ®a 400-500 ngµn USD ). Nhãm nµy cã thÓ bao gåm ph­¬ng tiÖn vËn t¶i bé, ®éng c¬ diezel, thiÕt bÞ n«ng nghiÖp, thiÕt bÞ ®iÖn, thiÕt bÞ c¬ ®iÖn, ®iÖn tö, hµng tiªu dïng ( qu¹t, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, tñ l¹nh, m¸y giÆt...), m¸y gia c«ng kim lo¹i, c¸c dông cô, phô tïng cÇm tay... So víi thiÕt bÞ toµn bé, nhãm nµy cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tèt h¬n. Mét sè s¶n phÈm ®· cã thÞ tr­êng æn ®Þnh ë trong n­íc, mét sè s¶n phÈm ®· cã thÓ v­¬n ra xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vÉn cßn rÊt yÕu kÐm. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ cña Trung Quèc chiÕm lÜnh hÇu hÕt thÞ tr­êng trong c¶ n­íc. Chóng ta sÏ ph©n tÝch mét sè mÆt hµng vµ mét sè c«ng ty ®Ó thÊy râ ®iÒu ®ã. Trªn thÞ tr­êng ®éng c¬ diesel : Theo nh÷ng nhµ qu¶n lý cña VINAPRO ( nhµ s¶n xuÊt ®éng c¬ diesel hµng ®Çu cña ViÖt Nam ) th× c«ng ty cña hä cã thÞ phÇn chØ kho¶ng 5% trong khi ®ã ®éng c¬ cña §µi Loan, Trung Quèc vµ ®éng c¬ cò nhËp khÈu ( chñ yÕu cña NhËt B¶n ) chiÕm lÜnh hÇu nh­ 95% thÞ phÇn cßn l¹i. 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc C«ng ty c¬ khÝ TrÇn H­ng §¹o còng s¶n xuÊt ®éng c¬ diesel . S¶n phÈm chñ yÕu cña c«ng ty lµ D12 – lµ lo¹i ®éng c¬ nhá s¶n xuÊt theo mÉu cña Trung Quèc. Theo nh÷ng nhµ qu¶n lý, ®éng c¬ ®· bÞ háng th­êng xuyªn, cã mét hÖ thèng nhiªn liÖu kh«ng hoµn h¶o, ch¶y dÇu, qu¸ ån vµ khã khëi ®éng. Nh÷ng nhµ qu¶n lý cho r»ng, ®éng c¬ Trung Quèc nh×n chung lµ rÎ h¬n, ®­îc thiÕt kÕ tèt h¬n vµ nãi chung lµ chÊt l­îng cao h¬n. Cã ba doanh nghiÖp s¶n xuÊt m¸y kÐo ë ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng m¸y kÐo phï hîp nhÊt víi vËn t¶i trong n«ng nghiÖp lµ m¸y kÐo nhá B«ng Sen ( 12CV ). Tuy nhiªn, viÖc tiªu thô s¶n phÈm nµy rÊt chËm v× chÊt l­îng cña m¸y kÐo thÊp mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n hµng ngo¹i nhËp. §èi víi xe ®¹p : Xe ®¹p ®· ®­îc chÕ t¹o ë ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m 1940 vµ ngµnh ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh cho ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 1980. Trong thËp kû gÇn ®©y, c«ng nghiÖp xe ®¹p ®· gi¶m m¹nh vÒ s¶n l­îng, c¶ xe hoµn chØnh vµ khung xe vµo n¨m 1996 chØ b»ng kho¶ng 50% khèi l­îng s¶n xuÊt cña n¨m 1985. NhiÒu ng­êi tiªu dïng cho r»ng xe ®¹p ViÖt Nam chÊt l­îng thÊp, thiÕt kÕ xÊu, kh«ng phï hîp. Bªn c¹nh ®ã còng cã mét sè nhãm s¶n phÈm ®­îc ®¸nh gi¸ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nh­ : m¸y næ, m¸y xay x¸t, nåi ch¶o inox... C¸c chuyªn gia ®· xÕp nhãm nµy vµo nhãm nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc ASEAN. C¸c s¶n phÈm nµy thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· tõng b­íc c¹nh tranh ®­îc víi hµng cña Trung Quèc vµ hµng m¸y cò cña NhËt B¶n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ ®· xuÊt khÈu sang nhiÒu n­íc trong vµ ngoµi khu vùc; tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m 2000 trung b×nh ®¹t 5,5%. Nãi tãm l¹i kh¶ n¨ng c¹nh tranh b»ng chÊt l­îng s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ hiÖn nay rÊt thÊp. Bªn c¹nh mét sè Ýt s¶n phÈm, mét sè Ýt doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trong thÞ tr­êng néi ®Þa vµ v­¬n ra xuÊt khÈu th× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ kh«ng c¹nh tranh næi víi s¶n phÈm ngo¹i nhËp, ®¸nh mÊt dÇn thÞ tr­êng trong n­íc. V× vËy, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m· lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay. 1.2.2. C¹nh tranh b»ng gi¸ c¶ C¸c s¶n phÈm c¬ khÝ cña ViÖt Nam hiÖn nay nh×n chung søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ rÊt thÊp. HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ ViÖt Nam ®Òu cã gi¸ cao h¬n so víi Trung Quèc - ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh trªn thÞ tr­êng. Theo sè liÖu cña Tæng c«ng ty m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng nghiÖp ViÖt Nam ( VEAM), thÞ tr­êng m¸y n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang bÞ m¸y Trung Quèc thao tóng. Lý do m¸y ViÖt Nam ph¶i rót khái s©n nhµ lµ hµng cña ta kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ so víi hµng cña Trung Quèc. Th«ng th­êng, 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. QTKDCN & XD §Ò ¸n m«n häc m¸y n«ng nghiÖp Trung Quèc rÎ h¬n m¸y ViÖt Nam tõ 15%-30%. VÝ dô, ®éng c¬ 15 m· lùc cña Trung Quèc hiÖn b¸n trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam lµ 4,5-4,7 triÖu ®ång mét chiÕc; cïng lo¹i ®éng c¬ nµy do ViÖt Nam s¶n xuÊt b¸n víi gi¸ 500-600USD trong khi ®éng c¬ chÝnh hiÖu cña NhËt B¶n cã gi¸ 1300USD. Hay trªn thÞ tr­êng m¸y næ, m¸y næ cña Trung Quèc gi¸ thÊp chiÕm 80% thÞ phÇn. Gi¸ mét m¸y næ cña Trung Quèc c«ng suÊt 12 m· lùc lµ 4 triÖu ®ång nh­ng m¸y næ cña ViÖt Nam lµ 6,6 triÖu ®ång. M¸y s¸t g¹o cña ViÖt Nam gi¸ 1,7-1,9 triÖu ®ång mét chiÕc trong khi ®ã gi¸ mét chiÕc m¸y s¸t g¹o cña Trung Quèc chØ b»ng mét nöa. M¸y Trung Quèc kh«ng chØ rÎ h¬n mµ cßn dÔ thay thÕ phô tïng h¬n víi chi phÝ rÎ h¬n so víi m¸y cña ViÖt Nam. VÝ dô, mét bé Visai cña Trung Quèc gi¸ chØ cã 7 triÖu, thay mét b¸nh r¨ng chØ kho¶ng 90000- 100000 ®ång. Trong khi ®ã, mét bé Visai cña ViÖt Nam gi¸ 8 triÖu ®ång, thay mét b¸nh r¨ng hÕt tíi 150000 ®ång, mµ theo ®¸nh gi¸ cña ng­êi tiªu dïng th× ®é bÒn cña 2 s¶n phÈm lµ nh­ nhau. Mét vÝ dô kh¸c lµ s¶n phÈm m¸y b¬m n­íc. M¸y b¬m n­íc cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn ch­a hÊp dÉn ®­îc ng­êi tiªu dïng. Mét lý do chÝnh lµ do gi¸ cao. HiÖn nay trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam, mét m¸y b¬m n­íc cña Trung Quèc chØ kho¶ng 200-300 ngµn ®ång mét chiÕc. Trong khi ®ã, m¸y b¬m cña ViÖt Nam tõ 700-800 ngµn ®Õn h¬n 1 triÖu ®ång mét chiÕc. M¸y cña Hµn Quèc chÊt l­îng cao h¬n còng chØ tõ 800000 ®ång ®Õn 2 triÖu ®ång mét chiÕc. ChÝnh v× vËy mµ m¸y b¬m cña ViÖt Nam ch­a c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña Trung Quèc, Hµn Quèc vµ NhËt B¶n. Së dÜ c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ lµ do chi phÝ s¶n xuÊt cao. §ã lµ do 3 nguyªn nh©n sau : Thø nhÊt, lîi thÕ gi¸ c«ng nh©n rÎ cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam ®ang mÊt dÇn ®i, do tiÒn l­¬ng trung b×nh t¨ng lªn vµ do n¨ng suÊt lao ®éng thÊp t­¬ng ®èi so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Thø hai, do c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm t¨ng lªn. Thø ba, c«ng nghÖ cò l¹c hËu cïng víi tr×nh ®é qu¶n lý kÐm lµm cho møc chi phÝ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l­îng, c¸c chi phÝ trung gian kh¸c cao h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Cã thÓ nãi tÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n trªn lµm cho c¹nh tranh b»ng gi¸ bÞ h¹n chÕ. §ã còng lµ yÕu tè chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh yÕu kÐm cña ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ. II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam hiÖn nay. 1. LÜnh vùc s¶n xuÊt 19
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược