Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài:
"Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá"
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
lêi nãi ®Çu
Mét ®Êt níc muèn ph¸t triÓn ®uæi kÞp vµ trë thµnh níc tiªn tiÕn trªn
thÕ giíi th× kh«ng chØ dùa vµo mét ngµnh nghÒ nµo c¶ mµ ph¶i ph¸t triÓn
®ång ®Òu tÊt c¶ c¸c ngµnh nhng ph¶i biÕt lÊy nh÷ng ngµnh mµ níc m×nh
cã lîi thÕ so s¸nh ®Ó ph¸t triÓn lµm mòi nhän hay nãi c¸ch kh¸c ®Êt níc
ph¶i cã mét c¬ cÊu ngµnh phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña m×nh.
ViÖt Nam ta lµ níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang tõng bíc hoµ nhËp víi nÒn
kinh tÕ thÕ giíi ®Ó ®uæi kÞp víi nÒn kinh tÕ cña nh÷ng níc ph¸t triÓn trªn
thÕ giíi. ViÖc chÝnh phñ Mü chÝnh thøc quan hÖ ngo¹i giao víi níc ta
( 1995), míi ®©y lµ viÖc níc ta gia nhËp AFTA (2003) ®Æc biÖt lµ chóng ta
®ang híng tíi n¨m 2006 sÏ xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan ®èi víi c¸c níc
ASEAN vµ xa h¬n n÷a lµ giai nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®iÒu
®ã t¹o cho nÒn kinh tÕ níc ta nhiÒu c¬ héi nhng còng kh«ng Ýt th¸ch thøc
kh«ng nhá. VËy nÒn kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ cña chógn ta ph¶i thay ®æi thÕ
nµo cho phï hîp víi t×nh h×nh míi ®Ó ®a níc ta ®Õn n¨m 2020 trë thµnh
níc c«ng nghiÖp nh ®¹i héi IX cña §¶ng ®Ò ra. §ã lµ lý do em chän ®Ò tµi
"ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸".
Néi dung cña ®Ò tµi gåm 4 phÇn:
PhÇn I: Mét sè lý luËn vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n
PhÇn II: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
PhÇn III: Sù cÇn thiÕt chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
PhÇn IV: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ níc ta
theo híng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc thÕ giíi.
Trong qu¸ tr×nh lµm kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong
cã ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n
thµnh c¶m ¬n.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn I
mét sè lý luËn vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ quèc d©n
1. Nh÷ng kh¸i niÖm chung vÒ c¬ cÊu kinh tÕ.
1.1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu:
Tríc khi ®i vµo t×m hiÓu kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ chóng ta h·y tiÕp
cËn nã b»ng kh¸i niÖm "c¬ cÊu". "C¬ cÊu lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó
biÓu thÞ cÊu tróc bªn trong, tû lÖ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn hîp thµnh
hÖ t hèng. C¬ cÊu ®îc biÓu hiÖn nh lµ tËp hîp nh÷ng mèi quan hÖ liªn kÕt
h÷u c¬, c¸c yÕu tè kh¸c nhau cña mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh. Nã biÓu hiÖn ra
nh lµ mét thuéc tÝnh cña sù vËt hiÖn tîng nã biÕn ®æi cïng víi sù biÕn ®æi
sù vËt, hiÖn tîng". V× thÕ khi nghiªn cøu c¬ cÊu ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm
hÖ thèng.
1.2. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ:
ë trªn lµ kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu, còng nh vËy ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc
d©n, khi xem nã lµ mét hÖ thèng phøc t¹p th× c ã thÓ thÊy rÊt nhiÒu c¸c bé
phËn vµ c¸c kiÓu c¬ cÊu hîp thµnh cña chóng, tuú theo c¸ch mµ chóng ta tiÕp
cËn khi nghiªn cøu.
§øng trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ lý thuyÕt hÖ thèng cã thÓ
hiÓu: c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét tæng thÓ hîp thµnh bëi nhiÒu yÕu tè kinh tÕ cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ h÷u c¬, nh÷ng t¬ng t¸c
qua l¹i c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, trong nh÷ng kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn
kinh tÕ - x· héi cô thÓ, chóng vËn ®éng híng vµo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh.
Theo quan ®iÓm nµy c¬ cÊu kinh tÕ lµ ph¹m trï kinh tÕ, lµ nÒn t¶ng cña c¬
cÊu x· héi vµ c hÕ ®é x· héi.
Mét c¸ch tiÕp cËn kh¸c th× cho r»ng: c¬ cÊu kinh tÕ hiÓu mét c¸ch ®Çy
®ñ lµ mét tæng thÓ hÖ thèng kinh tÕ bao gåm nhiÒu yÕu tè cã quan hÖ chÆt
chÏ víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau trong nh÷ng kh«ng gian vµ thêi gian
nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· häi nhÊt ®inÞh, ®îc thÓ hiÖn c¶
vÒ mÆt ®Þnh tÝnh lÉn ®Þnh lîng, c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, phï hîp víi
môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh cña nÒn kinh tÕ.
Nh×n chung c¸c c¸ch tiÕp cËn trªn ®· ph¶n ¸nh ®îc b¶n chÊt chñ yÕu
cña c¬ cÊu kinh tÕ ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò:
- Tæng thÓ c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng kinh tÕ cña
mét quèc gia.
- Sè lîng, tû träng cña c¸c nhãm ngµnh vµ cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh
hÖ thèng kinh tÕ trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®Êt n¬cs.
- C¸c mèi quan hÖ t¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu
tè híng vµo c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
- Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ theo thêi gian lu«n bao
hµm trong ®ã sù thay ®æi b¶n th©n c¸c bé phËn còng nh sù thay ®æi cña c¸c
kiÓu c¬ cÊu. Cho nªn dï xem xÐt díi bÊt kú gãc ®é nµo còng cã thÓ thÊy
r»ng. C¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ vÒ chÊt
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
lîng, sè lîng gi÷a c¸c bé phËn c¬ cÊu thµnh ®ã trong métthêi gian vµ
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh.
1.3. Ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ.
C¬ cÊu kinh tÕ cßn lµ mét ph¹m trï trõu tîng, muèn n¾m v÷ng b¶n
chÊt cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ thùc thi c¸c gi¶i ph¸p nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn xem xÐt tõng lo¹i c¬ cÊu cô thÓ cñanÒn
kinh tÕ quèc d©n. Mçi mét lo¹i c¬ cÊu ph¶n ¸nh nh÷ng nÐt ®Æc trng cña c¸c
bé phËn vµ c¸c c¸ch mµ chóng quan hÖ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÒn kinh tÕ quèc d©n díi gi¸c ®é cÊu tróc lµ sù ®an
xen cña nhiÒu lo¹i c¬ cÊu kh¸c nhau, cã mèi quan hÖ chi phèi lÉn nhau trong
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh÷ng lo¹i c¬cÊu kinh tÕ c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n bao gåm:
a. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ:
Lµ tæ hîp c¸c ngµnh hîp thµnh c¸c t¬ng quan tû lÖ, biÓu hiÖn mèi
liªn hÖ gi÷a c¸c nhãm ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¬ cÊu ngµnh ph¶n
¸nh phÇn nµo tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi chung cña nÒn kinh tÕ vµ
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khi ph©n tÝch c¬ cÊu ngµnh cña
mét quèc gia ngêi ta thêng ph©n tÝch theo 3 nhãm ngµnh chÝnh:
- Nhãm ngµnh n«ng nghiÖp: Gåm c¸c ngµnh n«ng l©m, ng nghiÖp.
- Nhãm ngµnh c«ng nghiÖp: Gåm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y
dùng.
- Nhãm ngµnh dÞch vô: Gåm th¬ng m¹i, du lÞch…
Chóng ta cÇn nghiªn cøu lo¹i c¬ cÊu nµy nh»m t×m ra c¸ch thøc duy tr×
tÝnh tû lÖ hîp lý cña chóng vµ nh÷ng lÜnh vùc cÇn u tiªn tËp trung cao
nguån lùc cã h¹n cña mçi quèc gia trong mçi thêi kú nh»m thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n mét c¸ch nhanh nhÊt, cã hiÖu qu¶
nhÊt.
b. C¬ cÊu vïng, l·nh thæ kinh tÕ:
NÕu c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng
x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt th× c¬ cÊu vïng - l·nh thæ l¹i ®îc h×nh
thµnh chñ yÕu tõ viÖc bè trÝ s¶n xuÊt theo kh«ng gian ®Þa lý. C¬ cÊu vïng -
l·nh thæ kinh tÕ vµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ thùc chÊt lµ hai mÆt cña mét hÖ
thèng nhÊt vµ ®Òu lµ biÓu hiÖn cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· hoäi. C¬ cÊu
vïng l·nh thæ h×nh thµnh g¾n liÒn víi c¬ cÊu ngµnh vµ thèng nhÊt trong vïng
kinh tÕ. Trong c¬ cÊu vïng - l·nh thæ kinh tÕ cã sù biÓu hiÖn cña c¬ cÊu
ngµnh trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña kh«ng gian l·nh thæ. Lo¹i c¬ cÊu nµy ph¶n
¸nh nh÷ng mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c vïng l·nh thæ cña mét ®Êt níc trong
ho¹t ®éng kinh tÕ. Th«ng thêng c¬ cÊu nµy bao gåm c¬ cÊu khu vùc kinh tÕ
thµnh thÞ vµ n«ng th«n, khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm vµ phi träng ®iÓm, khu
vùc kinh tÕ ®ång b»ng vµ miÒn nói…
c. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ:
NÕu nh ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt ®· lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu
ngµnh vµ c¬ cÊu l·nh thæ - vïng, th× chÕ ®é së h÷u lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu
thµnh phÇn kinh tÕ. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ còng lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn
c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ c¬ cÊu vïng - l·nh thæ. Sù t¸c ®éng ®ã lµ biÓu hiÖn
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
sinh ®éng cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ. Lo¹i c¬
cÊu nµy ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
trong ®ã næi bËt lªn hµng ®Çu lµ quan hÖ së h÷u ®èi víi c¸c t liÖu s¶n xuÊt.
M« h×nh chung vÒ sè lîng thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ c¸c níc
bao gåm: kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t nh©n, kinh tÕ hçn hîp.
Tû lÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy thêng kh«ng gièng nhau. §iÒu nµy
t¹o ra tÝnh ®Æc thï trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia còng
nh trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tõng quèc gia.
Trªn ®©y lµ ba bé phËn c¬ b¶n hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã c¬
cÊu ngµnh kinh tÕ cã vai trß quan träng h¬n c¶ c¬ cÊu ngµnh vµ thµnh phÇn
kinh tÕ chØ cã thÓ ®îc chuyÓn dÞch ®óng ®¾n trªn ph¹m vi kh«ng gian l·nh
thæ vµ trªn ph¹m vi c¶ níc. MÆt kh¸c viÖc ph©n bè kh«ng gian vïng mét
c¸ch hîp lý cã ý nghÜa quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ thµnh
phÇn kinh tÕ trªn vïng, l·nh thæ kinh tÕ.
Ngoµi ba c¬ cÊu c¬ b¶n trªn cßn cã c¸c c¬ cÊu sau:
d. C¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu:
§ã lµ lo¹i c¬ cÊu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng
gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô cña nÒn kinh tÕ. Ngµy nay xu
híng héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn, kh«ng cßn tån t¹i nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp
trong ph¹m vi mét quèc gia mµ mäi nÒn kinh tÕ ®Òu cã sù trao ®æi lÉn nhau
®Ó ph¸t huy cao nhÊt lîi thÕ so s¸nh, còng nh kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Bëi vËy c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ®îc xem nh lµ
tÊt yÕu kh¸ch quan cña mäi nÒn kinh tÕ. Theo tiÕn tr×nh chung cã tÝnh quy
luËt mµ mçi níc ph¶i tr¶i qua trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi lo¹i c¬ cÊu nµy lµ
®i tõ nhËp khÈu chiÕm tû träng cao, tiÕp theo s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu,
cuèi cïng lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh lîng xuÊt khÈu, tû lÖ xuÊt khÈu
chiÕm tû träng cao.
e. C¬ cÊu c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
Ph¶n ¸nh sè lîng vµ tû lÖ c¸c lo¹i c«ng nghÖ ®ang vµ sÏ sö dông
trong nÒn kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ thêng sö dông nh÷ng lo¹i c«ng nghÖ
kh¸c nhau: c«ng nghÖ kÐm hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn,
c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng, sö dông Ýt lao ®éng, c«ng nghÖ s¹ch,
c«ng nghÖ g©y « nhiÔm. Vai trß, vÞ trÝ quan hÖ t¬ng hç vµ tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i
c«ng nghÖ nãi trªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ t¹o thµnh c¬ cÊu
c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ ®ã.
f. C¬ cÊu kÕt cÊu h¹ tÇng:
NÒn kinh tÕ quèc d©n muèn ph¸t triÓn ph¶i cã c¬ cÊu h¹ tÇng hîp lý,
c¬ cÊu kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ lµ sè lîng, quan hÖ tû lÖ, vÞ trÝ, vai
trß cña c¸c ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, x· héi. Thuéc c¸c ngµnh c¬
cë h¹ tÇng kü thuËt cã ngµnh ®iÖn, giao th«ng, níc, th«ng tin liªn l¹c, c¸c
ngµnh thuéc c¬ së h¹ tÇng x· héi gåm: gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n ho¸, ph¸p
lý…
Ngoµi c¸c lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ kÓ trªn cßn cã nhiÒu lo¹i c¬ cÊu kh¸c
n÷a nhng trong ph¹m vi bµi viÕt xin ®îc chØ nªu nh÷ng c¬ cÊu c¬ b¶n cã
sù ¶nh hëng lín ®Õn c¬ cÊu ngµnh mµ th«i.
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1.4. Vai trß cña c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ:
C¬ cÊu kinh tÕ lµ nh©n tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn kinh
tÕ c¸c níc. Mét nÒn kinh tÕ muèn t¨ng trëng ph¸t triÓn th× ph¶i hîp lý,
tiªn tiÕn, ®¸p øng nhu cÇu ®Æt ra cña thêi ®¹i kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo chØ
dùa vµo n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp hay dÞch vô. C¬ cÊu kinh tÕ hîp lý cho
phÐp khai th«ng t¹o ®éng lùc cho viÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc trong
ngoµi níc.
ViÖc h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ ®îc diÔn ra theo hai qu¸ tr×nh tù ph¸t
vµ cã kÕ ho¹ch. Ngµy nay ®Ó ®îc thùc hiÖn ®îc môc tiªu tæng qu¸t trong
ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh phñ c¸c níc chñ ®éng x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ
trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña m×nh, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ cÊu kinh tÕ lu«n lµ
träng t©m cña viÖc ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c níc.
2. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
quèc d©n.
2.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
C¬ cÊu kinh tÕ lu«n thay ®æi theo tõng thêi kú ph¸t triÓn bëi c¸c yÕu
tè hîp thµnh c¬ c Êu kinh tÕ th«ng cè ®Þnh. §ã lµ sù thay ®æi vÒ sè lîng c¸c
ngµnh hoÆc sù thay ®æi vÒ quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c thµnh
phÇn do sù xuÊt hiÖn hoÆc biÕn mÊt cña mét sè ngµnh vµ tèc ®é t¨ng trëng
gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu. Sù thay ®æi cña c¬
cÊu kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c cho phï hîp víi m«i trêng
ph¸t triÓn gäi lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §©y kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ
sù thay ®æi vÞ trÝ, mµ lµ sù biÕn ®æi c¶ vÒ chÊt vµ lîng trong néi bé c¬ cÊu.
ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng c¬ së mét c¬ cÊu
hiÖn cã do ®ã néi dung cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ c¶i t¹o c¬ cÊu cò,
l¹c hËu hoÆc cha phï hîp h¬n. Nh vËy, chuyÓn dÞch c¬ cÊu thùc chÊt lµ sù
®iÒu chØnh c¬ cÊu trªn 3 mÆt biÓu hiÖn cña c¬ cÊu kinh tÕ, ®ã lµ c¬ cÊu
ngµnh, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu vïng - l·nh thæ kinh tÕ. Nh»m
híng sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ theo c¸c môc tiªu kinh tÕ - x·
héi ®· x¸c ®Þnh cho tõng thêi kú ph¸t triÓn.
2.2. Mét sè m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Nh chóng ta biÕt chuyÓn ®æi c¬ cÊu lµ mét ®Æt trng vèn cã cña qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n. ViÖc lùa chän m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Sau ®©y
chóng ta sÏ ®i vµo xem xÐt mét sè m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu trªn thÕ giíi.
a. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng kÕt hî khai th¸c nguån lùc trong
níc víi më réng quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµi.
M« h×nh chung nhÊt cña hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi lµ mét nÒn
kinh tÕ n¨ng ®éng c«ng nghiÖp ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi· c¸c
ngµnh; ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh t¨ng cêng c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh
nh»m khuyÕn khÝch ®¹t tû lÖ ®Çu t cao. Vai trß quan träng cña chÝnh phñ
trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh, cã kh¶ n¨ng ®èi phã víi nh÷ng
biÕn ®éng bÊt thêng cña trong níc còng nh ngêi níc.
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
* Thø nhÊt: C«ng nghiÖp ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c
ngµnh:
§©y lµ lo¹i yÕu tè cã lîi ®Æc biÖt so víi ph¬ng chuyªn m«n ho¸ trong
s¶n xuÊt n«ng nghÞªp. M« h×nh nµy kh«ng ñng hé chiÕn lîc ph¸t triÓn mét
ngµnh duy nhÊt. Nã kh¼ng ®Þnh ®Çu t lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ph¸t
triÓn. Nã cã kh¶ n¨ng øng phã linh ho¹t víi nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng vµ
dÔ hoµ nhËp víi quèc tÕ.
* Thø hai: Ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh, t¨ng cêng c¸c mèi quan hÖ
nh»m khuyÕn khÝch ®¹t tû lÖ ®Çu t cao.
Trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th× hÖ thèng tµi chÝnh
t¨ng trëng nhanh h¬n nhiÒu so víi GDP vµ cu¶ c¶i. Tuy nhiªn mèi quan hÖ
nh©n qu¶ kh«ng ph¶i mét chiÒu vµ sù ph¸t triÓn cña khu vùc tµi chÝnh ®· ®¸p
øng cho nhu cÇu ngµy cµng tõng cña c¸c khu vùc kh¸c trong nÒn kinh tÕ vÒ
dÞch vô tµi chÝnh. Nh vËy sÏ thóc ®Èy gia t¨ng ®Çu t víi tû suÊt lîi nhuËn
kh¶ quan nhÊt vµ chi phÝ giao dÞch thÊp nhÊt. Nã cã thÓ khuyÕn khÝch tÝnh
linh ho¹t kinh tÕ b»ng c¸ch t¨ng hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, t¹o m«i
trêng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, c©n ®èi. T¨ng kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh nhu cÇu vÒ
tiÒn tÖ th«ng qua chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ c ¸c chÝnh s¸ch kh¸c, c¶i thiÖn c¬ së,
thÓ chÕ kiÓm so¸t cung øng tiÒn tÖ th«ng qua c¸c giao dÞch trªn thÞ trêng
më.
* Thø ba: Vai trß nhiÖmn vô cña nhµ níc.
Trong m« h×nh nµy Nhµ níc ®ãng vai trß quan träng. NÕu nhµ níc
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sÏ t¹o ra nh÷ng thµnh phÇn cã tÝnh chÊt sèng cßn cho
sù ph¸t triÓn. ThÞ trêng ph¶i ®îc ph¸t triÓn trong sù vËn hµnh cña nhµ níc
víi mét nÒn mãng cña sù hîp ph¸p vµ mét m«i trêng chÝnh s¸ch lµnh
m¹nh vµ æn ®Þnh céng thªm mét sè dÞch vô x· héi c¬ b¶n. ChÝnh phñ ®iÒu
tiÕt, tù do ho¸ vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch thÞ
trêng vµ x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn cho khu vùc kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn… Nhµ
níc ph¶i lµm nh÷ng nhiÖm vô sau trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu.
- B¶o ®¶m n÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ kinh tÕ x· héi. §Ó cã sù ph¸t
triÓn bÒn v÷ng cÇn x©y dùng mét nÒn mãng cho hÖ thèng ph¸p luËt hoµn
chØnh. Duy tr× m«i trêng chÝnh s¸ch «n hoµ vµ æn ®Þnh. §Çu t vµo d©n
chóng vµ c¬ cÊu h¹ tÇng. B¶o vÖ mäi ngêi d©n b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch x·
héi.
- X©y dùng c¸c thÓ chÕ cho c¸c khu vùc nhµ níc cã n¨ng lùc. C¸c thÓ
chÕ bÒn v÷ng ®îc x©y dùng dùa trªn nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm tra vµ c©n ®èi
g¾n liÒn víi c¸c thÓ chÕ nhµ níc nßng cãt. §ã lµ nÒn t¶ng cña mét khu vùc
nhµ níc cã hiÖu qu¶. Nhµ níc cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng cao vÒ x©y dùng vµ
phèi hîop chÝnh s¸ch.
- KiÒm chÕ sù chuyªn quyÒn ®éc ®o¸n cña Nhµ níc trong hµnh ®éng
vµ bµi trõ tham nhòng. Nhµ níc muèn lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao th× cÇn ph¶i
thiÕt lËp nu«i dìng nh÷ng c¬ chÕ mang l¹i cho c¬ quan nhµ níc sù mÒm
dÎo vµ sù ho¹t ®éng v× lîi Ých chung, kiÒm chÕ hµnh vi ®éc ®o¸n tham nhòng
trong nh÷ng c¸ch c xö víi doanh nghiÖp vµ ngêi d©n.
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- §a nhµ níc tíi gÇn d©n h¬n. T¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho c¸c ho¹t
®éng tËp thÓ quèc tÕ nh»m ph¸t triÓn nhu cÇu hîp t¸c quèc tÕ, më réng thÞ
trêng, thu hót ®Çu t ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
- Nhµ níc trong m« h×nh nµy ph¶i cã chiÕn lîc cña chÝnh s¸ch ®iÒu
chØnh. Tríc hÕt lµ sù lùa chän chÝnh s¸ch quyÕt ®Þnh sù c©n ®èi gi÷a chÝnh
s¸ch ®ãng cöa vµ më cöa t¹o ra sù thay ®æi râ rÖt ®èi víi chÝnh qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi vÒ c¬ cÊu. TiÕp theo lµ sù xem xÐt m«i trêng vµ chÝnh s¸ch, thÓ
hiÖn vai trß quan träng cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh thóc ®Èy ®iÒu chØnh c¬
cÊu kinh tÕ.
b. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh híng ngo¹i.
M« h×nh híng ngo¹i lµ m« h×nh víi chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng ph¸t triÓn nhiÒu h¬n, cã thÓ thóc ®Èy th¬ng
m¹i vµ c¸c luång t b¶n ®æ vµo khuyÕn khÝch lîi nhuËn gi÷a viÖc s¶n xuÊt
cho thÞ trêng trong níc hay thÞ trong ngoµi níc t¹o ra kh¶ n¨ng sinh l·i
cao h¬n trong viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu. Cã hai lo¹i h×nh cña chiÕn
lîc kinh tÕ më cöa ®ã lµ:
* Thø nhÊt: T¹o ra c¸c khuyÕn khÝc vÒ gi¸ c¶ mét c¸ch tÝch cùc theo
híng cã lîi cho xuÊt khÈu.
* Thø hai: T¹o ra sù trung lËp thÝch hîp vÒ gi¸ c¶ gi÷a s¶n xuÊt cho
thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc. Tøc lµ chuyÓn c¸c khuyÕn khÝch theo
híng cã lîi cho sù më cöa.
§Æc ®iÓm cña chÝnh s¸ch híng ngo¹i ban ®Çu ë c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn lµ híng vµo xuÊt khÈu nh÷ng hµng n«ng s¶n truyÒn thèng vµ thùc hiÖn
chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu võa ph¶i ®Ó t¨ng nguån thu cho chÝnh phñ, nh»m
n©ng cao c¬ së h¹ tÇng hç trî cho xuÊt khÈu. M« h×nh nµy ®îc thùc hiÖn
víi c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i thiªn vÒ ñng hé sù thay thÕ nhËp khÈu, t¹o
mét biÓu thuÕ nhËp khÈu ®em l¹i nguån thu thÝch hîp mµ kh«ng cÇn b¶o hé
m¹nh mÏ. Sau khi hoµn thµnh giai ®o¹n ®Çu cña viÖc thay thÕ nhËp khÈu c¸c
níc ph¸t triÓn thêng chuyÓn sang c¸c chÝnh s¸ch híng ngo¹i ®èi víi c¸c
ngµnh chÕ t¹o m¸y. C¸ch tèt nhÊt lµ quan t©m ®Õn viÖc cung cÊp c¸c ®Çu vµo
cho c¸c nhµ xuÊt khÈu trong khi c¬ së h¹ tÇng cha ®¸p øng ®Çy ®ñ.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m« h×nh híng ngo¹i rÊt cã ý nghÜa ®èi víi
thuÕ quan vµ c¸c h×nh thøc kh¸c cña chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch, chÝnh s¸ch
tû gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« trong níc. ¦u tiªn cña m« h×nh nµy
lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh, t¹o ra kh¶
n¨ng thÝch nghi cho nÒn kinh tÕ, t¸c ®éng tèt ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dµi
h¹n, cã t¸c dông tèt víi t¨ng GDP.
Tuy nhiªn chiÕn lîcc nµy mang l¹i cho chÝnh phñ níc sö dông Ýt cã
kh¶ n¨ng hµnh ®éng theo ý m×nh h¬n, cã t¸c dông xÊu ®èi víi c«ng nghÖ
trong níc do ph¶i dùa vµo t liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ nhËp khÈu ®Æc biÖt
®èi víi c¸c níc nhá cã thu nhËp thÊp mµ kinh tÕ níc hä cã vÞ thÕ kh«ng
thuËn lîi. Khi ®iÒu kiÖn quèc tÕ kh«ng thuËn lîi sÏ ®em l¹i ¶nh hëng xÊu
cho kinh tÕ x· héi trong níc.
c. ChuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh híng néi.
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Víi môc tiªu lµ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña chÝnh phñ trong qu¶n lý
kinh tÕ, ®¶m b¶o vµ duy tr× sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng
d©n téc, nhiÒu níc ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m«
h×nh híng néi.
M« h×nh híng néi lµ chÝnhh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã xu
híng híng néi, cã chiÕn lîc ®ãng cöa nhiÒu h¬n. Nã khuyÕn khÝch theio
híng s¶n xuÊt cho thÞ trêng trong níc, nhÊn m¹nh thay thÕ nhËp khÈu, tù
tóc vÒ l¬ng thùc vµ cã thÓ c¶ c¸c mÆt hµng phi mËu dÞch.
Ban ®Çu chÝnh phñ sÏ lùa chän chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ nh»m thóc
®Èy tÝnh tù lùc quèc gia, ®Æc biÖt lµ t¨ng cêng s¶n xuÊt l¬ng thùc, c¸c
n«ng s¶n, kho¸ng s¶n mµ chóng kh«ng ®îc nhËp khÈu. C¸c biÓu thuÕ nhËp
khÈu, quèc tÕ nhËp khÈu l¬ng thùc ®îc thùc hiÖn, chÝnh phñ còng ®¸nh
thuÕ vµo hµng xuÊt khÈu nh»m n©ng cao nguån thu.
C¸c chÝnh trªn sÏ ®em tíi sù më réng cho c¸c ngµnh n«ng nghiÖp nhá
víi sù trî cÊp thÝch hîp, dÇn dÇn khuyÕn khÝch nÒn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ
nhËp khÈu. Bªn c¹nh chÝnh s¸ch hç trî chung hä cßn thùc hiÖn hç trî cã lùa
chän cho nÒn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu.
M« h×nh nµy thùcc hiÖn nóp sau bøc têng b¶o hé mËu dÞch do ®ã t¹o
ra søc Ðp vÒ c¹nh tranh h¬n, lµm cho c¬ cÊu s¶n xuÊt Ýt nh¹y bÐn h¬n, g©y sù
tr× trÖ cho ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng trëng GDP.
2.3. Nh÷ng quan niÖm vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.
Nh chóng ta ®· nªu phÇn trªn vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ chóng ta thÊy søc Ðp vµ nhu cÇu cña thÞ tr¬ngf, yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i thay thÕ, thay ®æi c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ gäi
lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c, hîp lý
h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¶i ®îc coi lµ ®iÓm träng yÕu mét néi
dung c¬ b¶n l©u dµi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. NÕu x¸c
®Þnh ph¬ng híng, gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch ®óng sÏ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ
x· héi cao trong sù ph¸t triÓn. Ngîc l¹i sÏ ph¶i tr¶ gi¸ ®Æt cho nh÷ng sù
ph¸t triÓn vÒ sau.
Trong sù ph¸t triÓn thêi ®¹i ngµy nay, sù thay ®æi nhanh chãng cña
nhu cÇu thÞ trêng vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ë c¸c níc ®Òu
®Æt ra vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. Riªng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¶i lu«n lu«n g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ lµ t¹o lËp c¬ cÊu ngµnh phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt níc. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i ®Þnh vÞ ®îc mét c¬ cÊu c¸c ngµnh
kinh tÕ, x¸c ®Þnh hîp lý c¸c ngµnh mòi nhän, trong ®iÓm cho phï hîp víi
mçi giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i phô thuéc
rÊt nhiÒu vµo kh©u quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch vµ tæ chøc
thùc hiÖn môc tiªu nhiÖm vô ®· x¸c ®Þnh. ë ®©y nhµ níc cã vai trß quyÕt
®Þnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh chñ tr¬ng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, cßn c¸c
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
doanh nghiÖp th× cã vai trß quyÕt ®Þnh viÖc thùc thi ph¬ng híng nhiÖm vô
chuyÓn dÞch.
2.4. Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cña nÒn
kinh tÕ.
§èi víi c¬ cÊu kinh tÕ th× nã chÞu ¶nh hëng bëi nhiÒu nhãm nh©n tè,
cã thÓ kÓ ra ®©y gåm nh÷ng nhãm nh:
- Nhãm nh÷ng nh©n tè chÝnh trÞ x· héi.
- Nhãm nh÷ng nh©n tè mang tÝch chÊt xu híng vËn ®éng cña c¸c nÒn
kinh tÕ.
- Nhãm nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ kinh nghiÖm trong níc, quèc tÕ.
- Nhãm nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch
c¬ cÊu kinh tÕ.
- Nhãm nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ nh÷ng thùc tr¹ng chÝnh s¸ch c¬ cÊu
kinh tÕ.
ChÝnh v× thÕ viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ còng ph¶i chÞu t¸c
®éng cña nhiÒu yÕu tè tõ c¸c nhãm nh©n tè trªn: ThÞ trêng tiÕn bé khoa häc
c«ng nghÖ, c¸c nguån lùc, ®Þnh híng ph¸t triÓn c ña chÝnh phñ, kinh tÕ ®èi
ngo¹i, ®iÒu kiÖn, m«i trêng lÞch sö x· héi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ v.v. ë
®©y, xin ®îc nhÊn m¹nh nh÷ng yÕu tè sau:
a. ThÞ trêng, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu t×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng
trong vµ ngoµi níc lµ yÕu tè cã ¶nh hëng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Çu tiªn
tíi c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh nhu cÇu, c¬ cÊu nhu cÇu vµ xu thÕ
vËn ®éng cña chóng ®Æt ra nh÷ng môc tiªu cÇn v¬n lªn ®Ó tho¶ m·n, lµ c¬
së ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thùc thi vµ hiÖu qu¶ ngµnh cña nÒn kinh tÕ.
b. Nh÷ng ®Þnh híng chiÕn lîc vµ vai trß qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña
nhµ níc còng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu
ngµnh. Trong trêng hîp phã mÆc cho sù t¸c ®éng cña thÞ trêng th× sù h×nh
thµnh c¬ cÊu ngµnh mong muèn sÏ qu¸ chËm, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh bao gåm
c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn hoÆc møc l·i thÊp.
Ngîc l¹i, nh÷ng ®Þnh híng thiÕu c¬ së kh¸ch quan hoÆc sù can thiÖp qu¸
s©u cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Òu dÉn tíi chç h×nh thµnh c¬ cÊu
ngµnh kÐm hiÖu qu¶.
c. T¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc nghÖ cã ¶nh hëng nhiÒu mÆt ®Õn c¬
cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ. ë níc ta, yÕu tè nµy ®· thóc ®Èy sù ra ®êi vµ
ph¸t triÓn mét sè ngµnh nh dÇu khÝ, ®iÖn tö, lµm thay ®æi quy m«, tèc ®é
ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh chÕ biÕn, dÞch vô.
d. C¸c nguånn lùcc vµ lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc lµ c¬ së ®Ó h×nh
thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng, cã hiÖu qu¶.
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn II
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
1.1. Quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸
§Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu, khai th¸c tèi u c¸c nguån
lùc vµ lîi thÕ, b¶o ®¶m nhÞp ®é t¨ng trëng nhanh, æn ®Þnh, gi¶i quyÕt c¬ b¶n
c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi bøc b¸ch, mçi quèc gia ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu
kinh tÕ hîp lý, trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i vµ øng dông réng r·i c¸c ph¬ng
ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Qu¸ tr×nh Êy
g¾n víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sù g¾n bã ë ®©y lµ g¾n bã h÷u c¬, chÆt
chÏ.
Trong thùc tÕ cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ ph¹m trï c«ng nghiÖp
ho¸. Ta cã thÓ rót ra nhËn xÐt vÒ c«ng nghiÖp ho¸ nh sau:
- Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nh»m thùc hiÖn hÖ thèng c¸c môc tiªu
chø kh«ng ph¶i nh»m môc tiªu kinh tÕ - kü thuËt. Néi dung cña qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®a s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín, thùc hiÖn c¸ch m¹ng
khoa häc c«ng nghÖ vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi. Do vËy, nã ®éng ch¹m
®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n chø kh«ng chØ riªng c«ng nghiÖp.
- XÐt trong quan hÖ víi x©y dùng x· héi chñ nghÜa, qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi thêi kú qu¸ ®é nªn khi kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é nhiÖm
vô träng t©m cña ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ thay ®æi. Tuy r»ng c¸c quèc gia cïng
thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ nhng môc tiªu vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c quèc
gia sÏ kh«ng gièng nhau do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ quan ®iÓm c«ng
nghiÖp ho¸ kh¸c nhau.
1.2. B¶n chÊt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸:
ViÖc ®Þnh nghÜa vÒ c«ng nghiÖp ho¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t kh«ng ph¶i lµ
®iÒu dÔ. Bëi thÕ chóng ta cÇn hiÓu mét c¸ch thèng nhÊt b¶n chÊt cña qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, trªn c¬ së vËn dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña
mçi quèc gia. B¶n chÊt c«ng nghiÖp ho¸ bao hµm nh÷ng mÆt sau:
* Thø nhÊt: C«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô tÊt yÕu, mét quy luËt cã
tÝnh phæ biÕn ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Ó chuyÓn tõ tr¹ng th¸i l¹c hËu kÐm
ph¸t triÓn vµ phô thuéc sang mét x· héi ph¸t triÓn vµ v¨n minh.
* Thø hai: Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi nhanh, æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c
nguån lùc trong níc ®Ó n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt - tinh thÇn cho d©n c,
x©y dùng x· héi v¨n minh c«ng nghiÖp. Môc tiªu nµy ®îc thùc hiÖn dÇn
tõng bíc trong mçi giai ®o¹n cã môc tiªu u tiªn riªng.
* Thø ba: C«ng nghiÖp ho¸ gåm nhiÒu néi dung kh¸c nhau, cã quan
hÖ chÆt chÏ víi nhau. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cã tÝnh phæ biÕn lµ: øng dông
kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n tríc hÕt lµ nh÷ng ngµnh quan träng nhÊt:
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- X©y dùng nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nh»m khai th¸c, b¶o tån t¸i t¹o c¸c
nguån lùc. §Æc biÖt lµ nh÷ng nguån lùc tù nhiªn mang l¹i.
- X©y dùng c¬ cÊu ®a ngµnh. Sù c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng
®îc xem xÐt trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ më ®Ó ph¸t huy lîi thÕ mçi níc.
- Ph©n c«ng lao ®éng x· héi l¹i theo ngµnh vµ theo vïng.
* Thø t: C«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt g¾n
liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. §Ó ®¸nh dÊu sù kÕt thóc cña
qu¸ tr×nh réng lín phøc t¹p l©u dµi nµy cÇn cã nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh.
* Thø n¨m: C«ng nghiÖp ho¸ còng chÝnh lµ hiÖn ®¹i ho¸. §Ó thùc
hiÖn nh÷ng môc tiªu vµ néi dung c¬ b¶n ë trªn cÇn cã nh÷ng bíc ®i ®iÒu
kiÖn, gi¶i ph¸p thÝch øng.
1.3. C¬ së khoa häc viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸
Ngµy nay cã nhiÒu häc thuyÕt kh¸c nhau vÒ thùc hiÖn c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, muèn ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, chiÕn lîc chuyÓn dÞch c¬
cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng CNH, H§H cÇn nghiªn cøu vËn dông nhiÒu
häc thuyÕt kinh tÕ kh¸c nhau. Cã thÓ c¸c häc thuyÕt tiªu biÓu lµ:
- Häc thuyÕt M¸c - Lªnin
- ThuyÕt cÊt c¸nh cña W.Rostow
- Häc thuyÕt Keynes
2. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n
níc ta
2.1. §iÒu kiÖn vµ bèi c¶nh tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n
Tr¶i qua nhiÒu n¨m kh«i phôc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi díi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng, bíc ®Çu chóng ta ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt
quan träng ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. TiÒn ®Ò ®ã kh«ng ph¶i chØ
lµ ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý c«ng nh©n kü thuËt, c¬
së vËt chÊt kü thuËt trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n mµ cßn lµ hÖ thèng thÓ
chÕ cÇn thiÕt ®· ®îc x¸c lËp vµ sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi.
TiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn, lao ®éng cña ®Êt níc cha ®îc khai th¸c
sö dông tèt. §Êt níc ta n»m ë khu vùc cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng déng vµ
nhanh h¬n so víi nhiÒu khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. Thªm vµo ®ã cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh nh vò b·o. Xu
híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ vµ cuèn hót c¸c quèc
gia vµo guång m¸y kinh tÕ chung vµ ¶nh hëng lÉn nhau. Cïng víi nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã chóng ta cßn ph¶i ®èi ®Çu víi khã kh¨n nh: t×nh h×nh
thÕ giíi khu vùc diÔn biÕn phøc t¹p, nhiÒu nh©n tè kh«ng æn ®Þnh trong quan
hÖ quèc tÕ, níc ta cßn ë tr×nh ®é thÊp cña ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn khoa
häc kü thuËt, møc sèng. V× thÕ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ c¸c ngµnh kinh tÕ
cña chóng ta sÏ lµ nh÷ng thêi c¬, ®iÒu kiÖn míi, vµ c¶ nh÷ng thö th¸ch gay
g¾t to lín.
2.2. Ph¬ng híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh kinh
tÕ quèc d©n
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ c«ng nghiÖp ho¸ cho phï hîp
víi yªu cÇu ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mçi ngµnh, ph¬ng híng
c«ng nghiÖp ë níc ta lµ:
a) C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh l©u dµi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c¸c
ngµnh kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµy cµng hiÖn ®¹i nh»m thùc hiÖn môc
tiªu cuèi cïng lµ thùc hiÖn "d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n
minh". Trong hoµn c¶nh hiÖn nay c«ng nghiÖp ho¸ lµ con ®êng duy nhÊt
®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhanh, v÷ng ch¾c, hiÖu qu¶. Khi nµo
®Êt níc ta trë thµnh mét níc giµu, hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn th× khi ®ã nhiÖm vô
c«ng ngghiÖ ho¸ míi ®îc hoµn thµnh. HiÖn nay, chóng ta ®ang ë trong giai
®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸ v× thÕ môc tiªu tríc m¾t lµ ®a nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng nhanh, hiÖu qu¶ cao, bÒn v÷ng ®i ®«i víi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn
®Ò bøc xóc x· héi, b¶o ®¶m an nhinh quèc phßng c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n
d©n, n©ng cao tÝch lòy néi bé nÒn kinh tÕ t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho bíc
ph¸t triÓn cao h¬n ë giai ®o¹n sau.
b. Ph¸t triÓn ®ång thêi c¶ ba lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch
vô trong hÖ thèng më víi c¬ cÊu n¨ng ®éng cã hiÖu qu¶ vµ chuyÓn dÞch theio
híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. C¸c ngµnh thuéc ba lÜnh vùc trªn cã
quan hÖ h÷u c¬ rµng buéc lÉn nhau trong sù ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸ c¸c
ngµnh kinh tÕ quèc d©n cÇn thùc hiÖn theo híng:
- Ph¸t triÓn nhanh vµ cã hiÖu qu¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt (c«ng
nghiÖp, n«ng nghiÖp) vµ dÞch vô trong mét c¬ cÊu c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp
- dÞch vô, võa khai th¸c tèt nguån lùc vµ lîi thÕ cña ®Êt níc, võa tham gia
tèt vµo ph©n c«ng, hîp t¸c quèc tÕ.
- N«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo híng ®a d¹ng ho¸, cã n¨ng suÊt chÊt
lîng, hiÖu qu¶ ngµy cµng cao, ®é bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, sinh th¸i nh»m thùc
hiÖn môc tiªu trùc tiÕp: ®¶m b¶o l¬ng thùc, thùc phÈm cho tiªu dïng trong
níc, nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, s¶n phÈm cho xuÊt khÈu vµ t¹o
ra thÞ trêng réng lín cho tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
Theo híng trªn n«ng nghiÖp cÇn t¨ng c¶ vÒ chÊt vµ lîng.
- Ph¸t triÓn c«ng nghiÖ chÕ biÕn g¾n liÒn víi n«ng l©m ng nghiÖp ®¸p
øng nhu cÇu trong níc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, sinh
th¸i, tµi nguyªn, gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi chÊm døt xuÊt khÈu s¶n phÈm díi
d¹ng nguyªn liÖu th«. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng tho¶ m·n nhu
cÇu vÒ c¸c lo¹i hµng th«ng thêng, t¨ng møc ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng
ngµy cµng cao cña nh©n d©n vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ¦u tiªn ph¸t triÓn kÕt
cÊu h¹ tÇng kü thuËt nh ®êng s¸ cÇu cèng, ®iÖn níc… Phôc vô cho s¶n
xuÊt ®êi sèng. Ph¸t triÓn cã träng t©m c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t
liÖu s¶n xuÊt, khai th¸c chÕ biÕn kho¸n s¶n viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng
®ßi hái ph¶i c©n nh¾c ®¶m b¶o phôc vô cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng l©m ng
nghiÖp, hµng tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, tµi nguyªn thiªn nhiªn. Qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn c¸c ngµnh nµy ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶, kh¶ n¨ng ®Çu t, ®Æc biÖt lµ
kh¶ n¨ng tranh thñ vèn, kü thuËt níc ngoµi.
- Pht c¸c ngnµh, ho¹t ®éng dÞch vô víi mét c¬ cÊu ®a d¹ng chÊt lîng
ngµy cµng cao, tr×nh ®é v¨n minh, hiÖn ®¹i ®Ó khai th¸c tèt nhÊt mäi nguån
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
lùc, g¾n liÒn, phôc vô tèt nhÊt c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ cïng nã thùc
hiÖn tèt c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Ph¸t triÓn nhanh vµ ®i th¼ng vµo hiÖn
®¹i víi mét sè ho¹t ®éng dÞch vô. CÇn u tiªn, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c
lo¹i dÞch vô mang l¹i hiÖu qu¶ cao khuyÕn khÝch c¸c htµnh phÇn kinh tÕ
tham gia vµo dÞch vô. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp
ho¸, lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô trong c¬ cÊu chung cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n mµ lµ ph¶i t¹o ra sù thay ®æi vÒ chÊt trong c¬ cÊu tr×nh ®é
pot cña mçi ngµnh.
c. CNH c¸c ngnµh kinh tÕ quèc d©n ph¶i dùa trªn c¬ së ¸p dông
nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo tÊt c¶ c¸c
lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô.
- N©ng cao tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt vµ ®æi míi c«ng nghÖ trong tÊt
c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc nh»m t¹o ra nhiÒu hµng ho¸, dÞch vô tèt vÒ chÊt
lîng, chi phÝ gi¶m xuèng, lîi nhuËn cao h¬n, më réng ®îc s¶n xuÊt t¨ng
viÖc lµm.
- KÕt hîp kü thuËt vµ c«ng nghÖ nhiÒu tr×nh ®é theo híng sö dông tèt
kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn cã cha ®îc khai th¸c sö dông tèt, hiÖn ®¹i ho¸
kü thuËt vµ c«ng nghÖ truyÒn thèng, tranh thñ ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ kü
thuËt hiÖn ®¹i ë n¬i cã nhu cÇu ®iÒu kiÖn.
- Chó träng ¸p dông c«ng nghÖ mµ cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt kü thuËt võa cã
hiÖu qu¶ cao vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi, m«i trêng. §ã lµ nh÷ng c«ng nghÖ hao
Ýt vèn ®Çu t, t¹o nhiÒu viÖc lµm, kh«ng ¶nh hëng ®Õn m«i trêng.
- Thùc hiÖn ph¬ng ph¸p tæ cøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng khoa
häc trong tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
Theo c¸c môc tiªu ph¬ng híng trªn mçi lÜnh vùc, ngµnh ®Òu ph¶i
n©ng c ao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ víi néi dung, bíc ®i ph¬ng thøc
thùc hiÖn thÝch hîp, tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng vai trß vÞ trÝ, ®Æc ®iÓm cña tõng
ngµnh, thËm chÝ tõng s¶n phÈm. Thùc hiÖn c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc
ho¸, sinh häc ho¸ lµ chñ yÕu, ®ång thêi tranh thñ ®i vµo kü thuËt c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ®èi víi mét sè ngµnh, d©y chuyÒn, s¶n phÈm cã nhu cÇu, ®iÒu kiÖn
mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n cao.
d. C«ng nghiÖp ho¸ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ph¶i thóc ®Èy ph©n
c«ng lao ®éng x· héi theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín.
Qu¸ t×nhh c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh thùc
hiÖn ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh nghÒ míi, lµm
cho c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ cµng s©u s¾c, phong phó, tiÕn bé h¬n. Trong ®iÒu
kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cña cuéc khoa häc c«ng nghÖ vµ trong t×nh
h×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi, sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao
®éng x· héi tÊt yÕu ph¶i diÔn ra theo híng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c
ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín, thÓ hiÖn ë c¸c mÆt.
- Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta theo hÖ thèng míi, lµm cho kinh tÕ
níc ta cã thÓ hoµ nhËp vµo kinh tÕ thÕ giíi, tham gia vµo ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ vµ hîp t¸c quèc tÕ. Chó träng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh, s¶n
phÈm xuÊt khÈu ®ång thêi tranh thñ lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, søc lao
®éng, vÞ trÝ ®Þa lý.
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- Ph¸t triÓn ®a d¹ng ngµnh nghÒ ®Ó tËn dông khai th¸c tèt mäi nguån
lùc. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ dÞch vô ë thÞ trêng trong
níc vµ ngoµi níc. CÇn tiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i lao ®éng t¹i chç. §Æc biÖt
coi träng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n; ph¸t triÓn
toµn diÖn n«ng l©m ng nghiÖp hµng tiªu dïng, hµng xuÊt khÈu. N©ng cao
c¶i t¹o më réng x©y dùng míi cã träng ®iÓm kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ.
2.3. Quan ®iÓm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña níc ta.
- Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a
ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong níc
lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi. X©y dùng mét nÒn
kinh tÕ më, hîp nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu,
®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã
hiÖu qu¶.
- C«ng ngiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i theo ®Þnh híng XHCN, quan
®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt XHCN cña nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang trong
qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng XHCN. NÒn kinh tÕ thÞ trêng dùa
trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u nh»m môc tiªu ph¸t triÓn. Quan ®iÓm nµy chi
phèi tíi viÖc lùa chän c¸c lîi h×nh c¬ cÊu kinh tÕ mµ cßn chi phèi viÖc sö
dông c¸c vÊn ®Ò nh chÝnh s¸ch.
- C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mäi
thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o, tiÕn hµnh
trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Qua ®iÓm nµy kh¼ng
®Þnh râ híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, cña c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ vµ
vai trß cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
- LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù
ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng. §éng viªn toµn d©n cÇn kiÖm x©y dùng ®Êt níc,
kh«ng ngõng t¨ng tÝch luü cho ®Çu t ph¸t triÓn. T¨ng trëng kinh tÕ g¾n
liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, gi¸o dôc, thùc hiÖn
tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ m«i trêng.
- Khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸, kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tranh thñ ®i
nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh.
- LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh
ph¬ng ¸n ph¸t triÓn lùa chän dù ¸n ®Çu t vµ c«ng nghÖ. §Çu t chiÒu s©u
®Ó khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc; s¶n xuÊt hiÖn cã. Trong ph¸t triÓn míi, u tiªn
quy m« võa vµ nhá, c«ng nghÖ tiªn tiÕn t¹o nhiÒu viÖc lµm, thu håi vèn
nhanh; ®ång thêi x©y dùng mét sè c«ng tr×nh quy m« lín, thËt cÇn thiÕt cã
hiÖu qu¶. T¹o ra nh÷ng mòi nhän trong tõng bíc ph¸t triÓn. TËp trung thÝch
®¸ng vµo c¸c lÜnh vùc, ngµnh mòi nhän.
- Hoµn thiÖn kh«ng ngõng c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé, tËn dông
mäi thêi c¬ trong níc, quèc tÕ. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái ph¶i thóc ®Èy sù
chuyÓn dÞch kh«ng ngõng c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé phï hîp víi
®iÒu kiÖn míi, ph¸t huy cao nhÊt mäi c¬ héi.
2.4. Nh÷ng ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m thùc hiÖn c«ng
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ë níc ta.
a. Ph¸t triÓn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt
gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng, viÖc ®¶m b¶o quyÒn tù chñ kinh
doanh cho c¸c hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh, thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c nhau, xu thÕ chuyªn m«n ho¸ vµ ®¹ng ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh,
yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i tån t¹i ph¸t triÓn trong c¹nh tranh ®ßi hái
ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ gi÷a
c¸c ngµnh thuéc c¸c htµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më
réng…
b. Thóc ®Èy nghiªn cøu øng dông kho¸ häc kü thuËt c«ng nghÖ vµo
s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
C«ng nghiÖp ho¸ ®îc thùc hiÖn nhanh hay chËm cã hay kh«ng hiÖu
qu¶ kinh tÕ - x· héi cao lµ tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo ph¹m vi, nhÞp ®é, hiÖu qu¶
cña øng dông khoa häc c«ng nghÖ. Mçi ngµnh cÇn lùa chän cho m×nh
ph¬ng híng, néi dung tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ thÝch hîp, c¨n cø vµo
môc tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, vèn, lao
®éng m×nh hiÖn cã tõ ®ã tÝnh to¸n hiÖu qu¶ toµn diÖn kinh tÕ, kü thuËt, x·
héi, m«i trêng.
Ph¸t triÓn s©u réng quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ gi÷a khoa häc víi s¶n
xuÊt, ®µo t¹o víi nghiªn cøu khoa häc vµ s¶n xuÊt. Tæ chøc l¹i c¸c viÖn
nghiªn cøu c¸c trêng ®¹i häc theo híng tËp trung, kÕt hîp cã hiÖu qu¶ c¸c
nguån lùc g¾n khoa häc víi ®µo t¹o, g¾n nghiªn cøu vµ ®µo t¹o víi thÞ
trêng.
c. Ph©n bæ, sö dông ®µo t¹o, båi dìng lao ®éng cho c¸c ngµnh.
Lao ®éng lµ yÕu tè trung t©m, lµ nguån lùc lín nhÊt, c¬ b¶n nhÊt trong
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë níc ta. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ c¸c ngµnh
kh«ng thÓ thµnh c«ng nÕu kh«ng cã sù quan t©m tíi sù ph©n bæ, sö dông ®µo
t¹o lao ®éng.
Cã ch¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp dùa trªn
c¬ së c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn ®a ngµnh, cã chiÕn lîc, quy ho¹ch ph¸t triÓn
c¸ch ngµnh, thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l¬ng hoµn thiÖn h¬n - x· héi ho¸ gi¸o dôc
®µo t¹o g¾n gi¸o dôc ®µo t¹o víi c«ng nghiÖp ho¸, víi chiÕn lîc chó träng
gi¸o dôc híng nghiÖp cho häc sinh, sinh viªn häc nghÒ.
d. Huy ®éng nhiÒu nguån vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶.
Vèn lµ ch×a kho¸ ®Ó c«ng nghiÖp ho¸. Vèn cho viÖc c«ng nghiÖp ho¸
c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n cã thÓ nhiÒu hoÆc Ýt tuú thuéc vµo sù vËn ®éng
c¬ chÕ huy ®éng, qu¶n lý, hiÖu qu¶ sö dông vèn.
- Gi¶i quyÕt tèt quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn víi ®Çu t, tiÕt kiÖm, tiªu
dïng. T¨ng tû lÖ ®Çu t trong GNP lªn tíi 20% b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t
triÓn kinh tÕ. Huy ®éng mäi nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®îc. Khëi ®éng
mäi nguån vèn trong níc, chó träng t¨ng c¶ sè lîng, tû träng phÇn kh«ng
ph¶i lµ vèn ng©n s¸ch cÊp. Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi qua nhiÒu h×nh
thøc, x©y dùng hoµn thiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi, t¹o m«i trêng thuËn lîi
cho ®Çu t trong tÊt c¶ c¸c khu: bè trÝ c¬ cÊu ®Çu t, c¬ chÕ cÊp ph¸t vdµ cho
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vay vèn, x©y dùng c¬ b¶n, sö dông vèn vµ tµi s¶n. C¬ cÊu ®Çu t ph¶i g¾n
phôc vô c¬ cÊu kinh tÕ, chó träng ®Çu t theo chiÒu s©u gi¶m ®Õn møc thÊp
nhÊt bao cÊp qua ®Çu t.
e. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ n©ng cao vai trß cña nhµ níc ®èi víi sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ nhanh vµ cã hiÖu qu¶.
C¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ níc vµ vai trß cña nhµ níc quyÕt ®Þnh sù
thµnh b¹i, k×m h·m hoÆc thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Nhµ níc cÇn
ph¶i ®¶m b¶o quyÒn tù do kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong
khu«n khæ luËt ph¸p. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh
theo nguyªn t¾c hiÖu qu¶, tù nguyÖn, ®a d¹ng, ®an kÕt c¸c h×nh thøc së h÷u.
T¹o ra sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Ph¸t huy vai trß ®Þnh híng, ®iÒu tiÕt, t¹o ra m«i trêng, ®iÒu kiÖn cho s¶n
xuÊt kinh doanh. T¹o sù nhÊt qu¸n thèng nhÊt trong c¸c chÝnh s¸ch. Nhanh
chãng ®æi míi hÖ thèng bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ x· héi cho phï hîp víi kinh
tÕ thÞ trêng dùa trªn c¬ së n©ng cao quyÕn tù do kinh doanh cho c¸c doanh
nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, n©ng cao vai trß cña nhµ níc ph¸p quyÒn ph©n
®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc. Nhµ níc trung ¬ng x©y dùng chiÕn
lîc, quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng cïng nhµ níc qu¶n lý
®¶m b¶o c¸c vÊn ®Ò x· héi, m«i trêng kÕt cÊu h¹ tÇng cho c¸c doanh nghiÖp
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn III
sù cÇn thiÕt chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo
híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
1. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo
híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
1.1. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh, xu híng chung cña khu vùc, thÕ giíi.
Trong mÊy thÊp kû qua, c¸c níc vïng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng ®·
tËn dông kh¸ tèt nh÷ng lî thÕ so s¸nh ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh nªn
®· ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kh¸c cao, lµm cho khu vùc nµy trë thµnh khu vùc
ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi. Nê ®ã, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng
níc c«ng nghiÖp ho¸ míi, cã nh÷ng níc ®· ®øng vµo hµng ngò c¸c níc
cã tèc ®é t¨ng trëng cao. Cïng víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ë c¸c níc nµy
gi¸ nh©n c«ng ngµy cµng t¨ng ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n
phÈm do hä s¶n xuÊt ra bëi gi¸ thµnh t¨ng. C¸c níc nµy v× thÕ ph¶i t×m c¸ch
chuyÓn mét phÇn c¸ch lÜnh vùc s¶n xuÊt khã c¹nh tranh sang c¸c níc kh¸c
díi h×nh thøc ®©ï t, chuyÓn giao c«ng nghÖ. C¸c níc kÐm ph¸t triÓn h¬n
l¹i cã nhu cÇu tiÕp nhËn c¸c c«ng nghÖ cã tr×nh ®é thÊp ®Ó tõng bíc tham
gia vµo thÞ trêng thÕ giíi, t¹o ra c¬ may, t¹i ®iÒu chÝnh hµnh vi vµ t¨ng
cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ t rêng thÕ giíi. Sù gÆp gì cung vµ cÇu
c«ng nghÖ tr×nh ®é thÊp ®· thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ
vµ ®Çu t trùc tiÕp vaß c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ë
c¸c níc nµy.
- Sù thay ®æi nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ ®· t¹o ra nh÷n lÜnh
vùc c«ng nghÖ míi, cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng nghÖ tiÕp kiÖm tµi
nguyªn, b¶o vÖ m«i trêng. ViÖc thùc hiÖn c«ng nghÖ nµy tríc m¾t cha
thu lîi nhuËn, nhng trong t¬ng lai th× l¹i cã co së ®Ó tiµnh vÞ trÝ thèng trÞ
hoÆc ¸p ®¶o thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Tríc nh÷ng biÕn ®æi nhanh
chãng trªn thÕ giíi ®ßi hái chóng ta ph¶i nhËn thøc râ ®Ó kh«ng bÞ l¹c hËu,
ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng lîi thÕ cña níc ®i sau ®Ó ph¸t triÓn, héi nhËp mµ
kh«ng bÞ biÕn thµnh n¬i tiÕp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ tr×nh ®é thÊp, bÞ lÖ thuéc
vµo c¸c níc xuÊt khÈu c«ng nghÖ. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc
nghÌo trªn thÕ giíi, dï chóng ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu trong ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi trong thêi gian qua. Song so víi c¸c níc trong khu vùc vµ
trªn thÕ giíi chóng ta cÇn ph¶i phÊn ®Êu h¬n n÷a. Mét trong nh÷ng gi¶i php¸
quan träng ®ã chÝnh lµ ph¶i ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Æc biÖt lµ c¬ cÊu
ngµnh cho phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ trong níc vµ khu vùc, thÕ giíi theo
híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
1.2. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu trong níc.
Môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ x©y dùng níc ta thµnh mét
níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý,
quan hÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn, phï hîp víi tr×nh dodä ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c,
d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh.
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tõ nay ®Õn 2020 ra søc phÊn ®Êu ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét
níc c«ng nghiÖp.
Víi môc tiªu trªn th× yªu cÇu lùc lîng s¶n xuÊt cña chóng ta ®Õn lóc
®ã sÏ ®¹t tr×nh ®é kh¸ hiÖn ®¹i, phÇn lín lao ®éng thñ c«ng ®îc thay thÕ
b»ng lao ®éng sö dông m¸y mãc, ®iÖn khÝ ho¸ c¬ b¶n ®îc thùc hiÖn trong
c¶ níc, n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao h¬n
so víi hiÖn nay. C«ng nghiÖp vµ dÞch vô sÏ ph¶i chiÕm tû träng rÊt lín trong
GDP vµ lao ®éng x· héi dï n«ng nghiÖp vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh…
Muèn thùc hiÖn ®îc môc tieu ®Ò ra chóng ta kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c buéc
ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Æt biÖt lµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ nh»m ®¸p øng ®îc sù ph©n c«ng
lao ®éng quèc tÕ sím ®a ViÖt Nam héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi t¹o cho
chóng ta cã ®îc chç ®øng vµ thÕ m¹nh trong thêi ®¹i Ch©u ¸- Th¸i B×nh
D¬ng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ còng nh»m khai th¸c, tËn dông
hÕt nh÷ng tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. Thø nhÊt ®ã chÝnh lµ tiÒm n¨ng con
ngêi, cßn ngêi ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ th«ng minh cÇn cï, ch¨m chØ,
nhÉn n¹i, giíi trÎ cã ãc cÇu tiÕn, cã n¨ng lùc hÊp thô c¸i míi, thÝch øng víi
hoµn c¶nh míi. H¬n n÷a víi d©n sè gÇn 80 triÖu d©n víi c¬ cÊu d©n sè tû lÖ
thanh niªn cao thuËn lîi cho ph¸t triÓn. Víi tû lÖ lao ®éng n«ng th«n cao
viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh còng tËn dông ®îc nguån lao ®éng dåi dµo
nµy. Thø hai lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, dï kh«ng ph¶i lµ níc giµu tµi
nguyªn nhng víi sè lîng võa ®ñ ®Ó cã thÓ trë thµnh nh÷ng tÝch luü ban
®Çu quan träng nh»m khëi ®éng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ cung cÊp
nguyªn liÖu cho nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp giai ®o¹n sau. Víi bê biÓn dµi
3000km vµ vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi lµm cho chóng ta dÔ dµng tiÕp cËn ®îc víi
thÞ trêng thÕ giíi.
- ViÖt Nam ®· gia nhËp AFTA, híng tíi gia nhËp WTO, viÖc tham
gia c¸c tæ chøc nµy vÒ c¬ b¶n sÏ mang l¹i cho chóng ta nhiÒu c¬ héi, vµ còng
cã nhiÒu th¸ch thøc. ViÖc tËn dông tèt c¸c c¬ héi vµ ®èi phã víi nh÷ng th¸ch
thøc buéc chóng ta ph¶i cã chiÕn lîc c«ng ngiÖp ho¸ ®óng ®¾n, cã sù
chuyÓn dÞch kinh tÕ m¹nh mÏ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn trong níc, ®a
hµng ho¸ cña chóng ta ®ñ søc c¹nh tranh ®èi víi hµng ho¸ cña c¸c níc
kh¸c. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu cña chóng ta cã ®îc søc sèng ®Ó ph¸t triÓn
lín m¹nh.
1.3. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu kh¸c
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ quèc d©n mang l¹i nhiÒu c¬ héi
cho sù ph¸t triÓn kh«ng c«ng b»ng. Nh ta ®· biÕt ph¸t triÓn vµ x©y dùng x·
héi c«ng b»ng lµ hai môc tiªu nhiÒu lóc tr¸i ngîc nhau. ThÕ nµo lµ ph¸t
triÓn kh«ng c«ng b»ng? cã nhiÒu kh¸i niÖm nhng ë ®©y cã thÓ hiÓu ®ã lµ sù
rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ møc thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp, thµnh qu¶ cña sù
ph¸t triÓn sÏ ®îc ph©n phèi ®Õn mäi ngêi mét c¸ch tho¶ ®¸ng, c«ng b»ng.
Ta thÊy chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh sÏ mang l¹i ®iÒu nµy mét c¸ch tèt nhÊt,
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
bëi nã t¹o ra nhiÒu c¬ héi lµm viÖc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ®«ng ®¶o tÇng líp
d©n chóng tiÕp cËn c¬ héi ®ã. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh theo híng CNH ®i
liÒn víi ph¸t triÓn n«ng th«n n¬i cã ®¹i bé phËn lao ®éng, sinh sèng t¹i ®©y
lµm cho møc sèng cña hä sÏ t¨ng lªn.
- ViÖt Nam lµ mét níc ®i sau trong ph¸t triÓn, muèn ®uæi kÞp c¸c
níc kh¸c mét c¸ch nhanh chãng th× cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®Ó ®èt
giai ®o¹n muèn thÕ chóng ta cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong chiÕn
lîc c«ng nghiÖp ho¸, ®ã chÝnh lµ ph¶i cã mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, ph¶i cã
mét c¬ cÊu ngµnh ®ñ m¹nh s½n sµng tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ
c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
PhÇn IV
C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
níc ta theo híng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi.
1. CÇn rµ xÐt ®Ó ®iÒu chØnh hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt
lîng quy ho¹ch. ChiÕn lîc ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c vïng
vµ c¸c ®Þa ph¬ng.
Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 ®Õn nay, chóng ta ®· tËp trung x©y dùng quy
ho¹ch vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn theo mét sè ngµnh träng ®iÓm nh: Xi m¨ng,
s¾t thÐp, dÖt may, thuû s¶n, da giÇy… cho mét sè vïng kinh tÕ träng ®iÓm
nh vïng ®ång b»ng S«ng Hång, ®ång b»ng S«ng Cöu Long, vïng tam gi¸c
kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung… Trªn c¬ së c¸c b¶n quy ho¹ch vµ chiÕn
lîc ph¸t triÓn ®ã nhiÒu dù ¸n lín quy m« quèc gia ®· ®îc x©y dùng vµ
thùc hiÖn: dù ¸n 327, dù ¸n quy ho¹ch hÖ thèng c¶ng biÓn, dù ¸n ph¸t triÓn
c¸c khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp tËp trung, dù ¸n trång 5 triÖu ha rõng
®Õn n¨m 2010…
Nh×n chung, c¸c b¶n quy ho¹ch chiÕn lîc vµ dù ¸n nµy ®· gãp phÇn:
- Qu¸n triÖt tinh thÇn vµ triÓn khai thùc hiÖn tèt h¬n ®êng lèi chñ
tr¬ng, chÝnh s¸ch… cña §¶ng vµ Nhµ níc theo tinh thÇn NghÞ quyÕt c¸c
§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, VII vµ VIII vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
tõng ngµnh, tõng vïng vµ tõng ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ quan ®iÓm kinh tÕ - x·
héi níc ta ®Õn n¨m 2000 do §¹i héi toµn quèc lÇn thø VII th«ng qua.
- Qu¸n triÖt c¸c thay ®æi cña t×nh h×nh ®Êt níc trong nh÷ng n¨m ®Çu
thùc hiÖn chñ tr¬ng ®æi míi vµ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Êt níc vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ trêng.
- Qu¸n triÖt vµ cã c¸c ®iÒu chØnh cÇn thiÕt tríc c¸c biÕn ®éng lín
trong bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc.
- §Þnh híng ph¸t triÓn c¸c nhãm ngµnh lín cña nÒn kinh tÕ vµ gãp
phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu néi bé c¸c nhãm ngµnh, c¬ cÊu thµnh phÇn vµ c¬
cÊu vïng theo híng tÝch cùc, trong quü ®¹o chung chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ theo c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ níc.
- Qu¸n triÖt c¸c t tëng, quan ®iÓm ®Þnh híng vµ môc tiªu cña chiÕn
lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi níc ta trong thêi kú 2001 - 2010. Tríc m¾t,
19
nguon tai.lieu . vn
