Xem mẫu
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
TRƯ NG H KINH T QU C DÂN
KHOA TÀI CHÍNH DOANH NGHI P
ĐỀ TÀI: “ Bản chất của thuế giá trị gia
tăng”
SVTH: NGUYỄN THU HỒNG
NGUY N THU H NG 1 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
M CL C
m c N i dung S
trang
Ph n I L im u 3
Ph n II Nh ng v n chung v thu GTGT 4
1 Khái ni m 4
2 S ra i và phát tri n c a thu GTGT 4
3 T i sao l i ch n thu GTGT 5
II N i dung ch y u c a thu GTGT 7
1 Xác nh ph m vi áp d ng 7
2 Các hình th c thu GTGT 9
3 Thu su t 10
4 Qu n lý thu GTGT 11
Ph n III Tình hình áp d ng thu GTGT trên th gi i và bài h c kinh 13
nghi m t nh ng nư c ã áp d ng.
I Tình hình áp d ng thu GTG T m t s nư c 13
1 Thu i n 14
2 Philipine 14
3 Trung Qu c 15
II M t s nư c kinh t phát tri n v n chưa áp d ng thu GTGT 16
1 Hoa Kỳ 16
2 Australia 18
III Bài h c kinh nghi m rút ra t nh ng nư c ã áp d ng thu 18
GTGT.
Ph n IV S c n thi t ph i áp d ng thu GTGT. 20
I Nh ng t n t i c a h th ng thu hi n hành 20
II S c n thi ph i c i cách chính sách thu 21
III S c n thi t ph i áp d ng thu GTGT Vi t Nam 21
Ph n V ánh giá tình hình tri n khai th c hi n thu GTGT Vi t 24
Nam
I Nh ng k t qu t ư c sau hơn 2 năm th c hi n 25
II Nh ng y u t thúc y vi c tri n khai th c hi n thu GTGT t 32
ư c nh ng k t qu trên
III M t s vư ng m c trong quá trình th c hi n 35
IV Các bi n pháp x lý vư ng m c và phương hư ng s p t i 40
NGUY N THU H NG 2 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
L IM U
Thu là ngu n thu n nh c a Nhà nư c, là công c phân ph i thu nh p qu c
dân, th c hi n i u ti t vĩ mô n n kinh t và là công c b o v kinh t trong nư c,
c nh tranh v i nư c ngoài.
T năm 1999 tr v trư c, chúng ta ã s d ng thành công cơ ch thu cũ, tuy
nhiên trong tình hình m i , do xu hư ng toàn c u hoá chung c a th gi i, cơ ch thu
hi n hành Vi t Nam ã l rõ m t s m t b t c p, d n n khó khăn v qu n lý, i u
hành thu và th t thu Ngân sách qu c gia.
Vì v y vi c áp d ng m t s lu t thu m i trong giai o n này là h t s c c n
thi t. Trong ó thu giá tr gia tăng (GTGT) ã có nh ng óng góp quan tr ng cho
ti n trình c i cách chính sách thu c a Nhà nư c.
Trên th gi i, thu GTGT (hay còn g i là VAT) ã có l ch s lâu i (b t u
xu t hi n năm 1917) và qua quá trình ki m nghi m nhi u nư c trên th gi i, nó ã
th hi n ư c tính ưu vi t c a mình so v i các lo i thu tương ương. M c dù v y
m t s nư c cũng ã áp d ng không thành công thu GTGT do chưa chu n b k cơ
s h t ng cho m t có ch thu m i cũng như do chưa n m b t rõ b n ch t lo i thu
này.
Chính vì v y m c ích c a án này là tìm hi u b n ch t c a thu GTGT, ánh
giá tình hình th c hi n Vi t Nam trong nh ng năm v a qua và xu t nh ng bi n
pháp x lý thu trong th i gian t i nh m hoàn thi n hơn n a h th ng thu Vi t
Nam.
NGUY N THU H NG 3 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
PH N II. NH NG V N CHUNG V THU GIÁ TR GIA
TĂNG.
I./ THU GIÁ TR GIA TĂNG (GTGT).
1./ Khái ni m.
Thu GTGT là thu tính trên kho n giá tr tăng thêm c a hàng hoá, d ch v phát
sinh trong quá trình t s n xu t, lưu thông n tiêu dùng.
2./ S ra i và phát tri n c a thu GTGT.
Năm 1954 thu GTGT l n u tiên ra i t i Pháp dư i hình th c thu ánh
vào giai o n s n xu t. n năm 1968, thu này ư c nh p vào thu lưu thông ánh
vào d ch v và thu a phương ánh vào lưu thông bán l thành m t lo i thu th ng
nh t chung thu giai o n bán l (vi t t t theo ti ng Pháp là TVA). T ó n nay do
tính ưu vi t c a mình, thu GTGT ngày càng ư c s d ng r ng kh p nhi u nư c
trên th gi i. Thu GTGT ư c s m áp d ng Châu âu, ch hơn hai mươi năm sau
khi ra i hình th c sơ khai u tiên, nó ã ư c coi là m t trong nh ng i u ki n tiên
quy t gia nh p kh i EC (năm 1977).
Tính n năm 1995, trên th gi i có t i hơn 100 nư c áp d ng thu GTGT.
Riêng Châu á k t năm 80 tr l i ây ã có s gia tăng vư t b c v s lư ng các
thành viên s d ng VAT. u tiên là Tri u Tiên (1977), ti p n là Indonexia (1985),
ài Loan (1986), Philipine (1988), Mông C (1993), Trung Qu c (1994) và Vi t Nam
(1999).
Vi c áp d ng m t phương pháp tính thu m i m t qu c gia không ph i là v n
ơn gi n, h th ng thu nh hư ng tr c ti p n ngân sách và v n phát tri n
kinh t c a qu c gia ó. Chính vì v y, không ch nh ng nư c ang phát tri n mà
m t s nư c kinh t phát tri n, do nh ng quan i m khác nhau trong vi c nghiên c u
nên quy t nh áp d ng thu GTGT kéo dài trong nhi u năm như:
NGUY N THU H NG 4 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
Nh t B n ưa ra ngh áp d ng GTGT t nh ng năm 1955 n năm 1986
nhưng tháng 4 năm 1989 m i th c hi n.
Newzeland: Ph n i k ch li t thu GTGT vào u nh ng năm 80 nhưng ã
ban hành GTGT tháng 5 năm 1986.
Hy L p ng ý chuy n sang GTGT khi ra nh p EC năm 1981 v i tư cách m t
thành viên chính th c, nhưng n tháng 1 năm 1987 m i ban hành GTGT.
Canada ban u cũng r t ph n i vi c ban hành GTGT thay th cho thu bán
l ang ư c lưu hành các bang song n tháng 1 năm 1991, GTGT ã ư c ban
hành.
Thu S ã ph n i ngh ban hành GTGT thay th cho bán l hi n hành.
Song tháng 1 năm 1995, Thu S ã ban hành GTGT.
3./ T i sao l i ch n thu GTGT.
(1) thu GTGT ra i là m t chu c u t t y u i v i n n kinh t khi cơ c u
thu cũ không còn áp ng ư c nhu c u trong tình hình m i. Nói chung các yêu c u
ó có th chia thành b n d ng sau:
Th nh t: Thu doanh thu hi n hành không áp ng ư c yêu c u thu và qu n
lý, có nhi u b t h p lý (như trùng l p, quá ph c t p gây tâm lý n ng n , hi u qu
không cao).
Th hai: Do quá trình toàn c u hoá ang di n ra m nh m trên th gi i, yêu c u
m r ng lưu thông hàng hoá gi a các nư c òi h i bãi b , gi m thu c a kh u i
v i xu t nh p kh u hàng hoá là r t quan tr ng, nó giúp kích thích các nghành s n xu t
d ch v trong nư c, khuy n khích xu t kh u nh ng ti m l c qu c gia và góp ph n
thúc y nh ng m t hàng thi t y u. Trong xu th hi n nay, không th t n t i n n kinh
t óng, ho c g n như óng do nh ng rào c n thu quan b t h p lý. Thu GTGT ra
i ã ph n nào áp ng ư c nh ng yêu c u trên.
NGUY N THU H NG 5 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
Th ba: T o ngu n thu cho Ngân sách Nhà nư c và có i u ki n thu h p các
lo i thu khác. a s các cơ ch thu hi n hành c a các nư c khi chưa áp d ng thu
GTGT u c ng k nh, ph c t p và có nhi u s ch ng chéo, i u ó gây khó khăn cho
vi c qu n lý thu c a Nhà nư c (như tính thu , thu thu , gi i quy t các trư ng h p
quá h n thu , mi n thu ..) cũng như vi c kinh doanh c a ngư i dân. Tình tr ng này d
dàng gây ra tâm lý ng i thu , tránh thu làm th t thu cho Ngân sách m t kho n không
nh . gi i quy t các v n trên c n ph i có m t cơ ch thu m i phù h p và rõ
ràng i v i t t c m i ngư i, và thu GTGT là m t gi i pháp.
Th tư: S phát tri n c a kinh t òi h i s a i h th ng thu cho phù h p.
Chúng ta ã bi t r ng m i m t th i kỳ phát tri n kinh t c n ph i có m t h th ng
chính sách qu n lý cho phù h p, không có m t cơ ch nào dúng cho m i lúc m i nơi.
V n qu n lý thu cũng không n m ngoài quy lu t y.
(2) Như v y thu GTGT ra i trư c h t áp ng tình hình m i, sau m t
th i gian ư c áp d ng và ki m nghi m, thu GTGT ư c i a s các nư c trên th
gi i th a nh n v nh ng ưu i m n i b t c a nó các m t sau:
a. Kh c ph c ư c m t s m t h n ch c a thu doanh thu hi n hành.
Có kh năng mang l i ngu n thu l n cho Ngân sách Nhà nư c. Kinh nghi m c a các
nư c: Indonexia, Newzeland, B ào Nha và Tuinidi ã ch ng minh rõ i u này. i
a s các nư c áp d ng thu GTGT, kho n thu t s thu này thư ng m b o t 12%
n 30% t ng s thu c a Ngân sách Nhà nư c (tương ương kho ng 5% n 10%
t ng s n ph m qu c dân).
b. Tính trung l p: V i i u ki n s lư ng i tư ng ư c mi n h n ch và
s v n d ng thu su t 0% ch h n ch i v i ho t ng xu t kh u, GTGT là m t th
thu trung l p và không d n n b t kỳ m t s méo mó nào. i u này th hi n tính ưu
vi t c a thu GTGT so v i các lo i thu ư c nó thay th .
c. Tính ơn gi n: Tính ơn gi n c a thu GTGT b t ngu n t cơ ch ánh
NGUY N THU H NG 6 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
thu và kh u tr thu c a nó. i tư ng n p thu GTGT s thu s GTGT khi bán
hàng và kh u tr s thu GTGT ã n p khi mua v t tư, hàng hoá u vào, s chênh
l ch còn l i n p vào Ngân sách Nhà nư c. (Vi c tính thu căn c vào các hoá ơn bán
hàng và mua hàng).
II. N I DUNG CH Y U C A THU GTGT.
1./ Xác nh ph m vi áp d ng.
V i tư ng ch u thu : GTGT là lo i thu ánh vào s d ng, có nghĩa là
ánh vào ngư i tiêu dùng, ngư i n p thu là ngư i kinh doanh, ngư i ch u thu là
ngư i tiêu dùng tr c ti p và gián ti p n p thu thông qua ngư i kinh doanh.
i tư ng n p thu : T t c các th nhân và các pháp nhân có cung c p ho c
nh p kh u hàng hoá và d ch v trong ph m vi lãnh th qu c gia.
M t s nư c dùng doanh thu gi i h n i tư ng n p thu . Ví d : Không
ph i là i tư ng n p GTGT, i v i các doanh nghi p có m c doanh thu hàng năm
th p hơn:
+ 200.000 pê xô (Philipines).
+ 200.000 Sek (Thu i n).
+ 30.000 Can D (Canada).
+ 100.000 DDK ( an M ch).
+ 1.000.000 Sin D (Singapore).
+ 60.000 D (Indonexia).
Có nư c áp d ng hình th c thu khoán iv i i tư ng kinh doanh v a và nh .
Như v y, vi c xác nh i tư ng n p thu là nh m gi i h n i tư ng n p thu ,
lo i tr b t s lư ng l n v qu n lý thu thu i v i các doanh nghi p nh .
NGUY N THU H NG 7 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
Trong giai o n chuy n i t thu doanh thu sang áp d ng GTGT, thư ng có
ba hình th c tri n khai áp d ng GTGT.
Hình th c th nh t: áp d ng GTGT toàn b , có nghĩa là áp d ng i v i các i
tư ng n p thu ho t ng t t c các lĩnh v c s n xu t, kinh doanh, buôn bán và bán
l . i n hình áp d ng hình th c này là các nư c: Thu i n, Pháp, Thái Lan,
Hungari.
Hình th c th hai: áp d ng GTGT t ng ph n, t c là áp d ng n t ng khâu c a
quá trình luân chuy n s n ph m hàng hoá. Ví d : Indonexia, Nhà nư c ban hành o
lu t t năm 1983, nhưng do trình qu n lý c a cán b nghành thu và nh n th c c a
ngư i n p thu nên n năm 1985, o lu t thu m i ư c thi hành và th c hi n theo
t ng bư c như sau:
+ Năm 1985: i tư ng n p thu là nh ng ngư i s n xu t.
+ Năm 1989: M r ng ph m vi áp d ng i v i các i lý bán buôn.
+ Năm 1993: M r ng ph m vi áp d ng i v i các c a hàng bán l .
Hình th c th ba: Th c hi n thí i m GTGT i v i m t s nghành. i n hình
áp d ng hình th c này là Trung Qu c. GTGT ư c ban hành và th c hi n thí i m t
năm 1980 n 18/9/1994 ư c ban hành chính th c. Bư c thí i m ch áp d ng v i
các s n ph m: xe p, qu t i n, kim khí, máy móc thi t b , ph tùng, ng cơ, thép.
Năm 1986 m r ng di n i v i các s n ph m công nghi p nh , v t li u xây d ng,
khoáng s n kim lo i.
Qua t ng k t ánh giá c a các nư c, trong ba hình th c ti n hành GTGT, hình
th c toàn b là hi u qu nh t. Tuy nhiên, hình th c này òi h i ph i có s chu n b r t
y v lu t, các văn b n hư ng d n lu t, trình hi u bi t c a ngư i n p thu ,
trình qu n lý c a t ng cơ quan thu , ch ng t hoá ơn, ý th c ch p hành lu t...
Hình th c áp d ng GTGT t ng khâu k t qu b h n ch , còn hình th c áp
NGUY N THU H NG 8 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
d ng thí i m ph m vi h p, m t s ngành là không em l i k t qu .
2./ Các hình th c tính thu GTGT.
các nư c ã th c hi n GTGT hi n nay áp d ng m t trong hai phương pháp
kh u tr theo hoá ơn và phương pháp tính chênh l ch theo báo cáo k toán.
a./ Phương pháp kh u tr theo hoá ơn:
ây là phương pháp ư c h u h t các nư c áp d ng do: Tính thu d a vào hoá
ơn m b o xác nh thu có cơ s ki m tra thu . Có th áp d ng chính sách thu
v i nhi u thu su t (n u thu thu theo chênh l ch ch có th áp d ng m t thu su t).
Có th tính GTGT thu thu theo th i gian n nh m t tháng, hai tháng hay m t quí.
b./ Phương pháp thu GTGT trên chênh l ch theo báo cáo k toán:
Phương pháp này xác nh thu ph i d a trên s li u báo cáo k toán c a ơn v
áp d ng phương pháp này s có nh ng v n sau:
Th nh t: Các xí nghi p coi GTGT ch là thu b xung ánh vào l i nhu n, còn
các nhân viên c a h thì coi ó là l i thêm m t th thu n a ánh vào quĩ ti n lương.
Th hai: Báo cáo ch kêt thúc m t l n trong năm, v y là t t c các kho n thanh
toán GTGT ph i d a vào k t toán năm.
Th ba: Khó ki m tra thu ph i n p t ng kỳ so v i phương pháp s d ng hoá
ơn và không có cơ s ti n hành các cu c ki m tra chéo thu gi a ơn v mua và
bán.
Mô hình GTGT Nh t B n ư c s d ng theo phương pháp này (1/4/1989): Thu
GTGT trên cơ s báo cáo k toán v i m t thu su t là 3% và ã quy t nh i u ch nh
lên 5% thi hành t tháng 4/1997. Nh t B n không phát hành hoá ơn áp d ng riêng
i v i thu GTGT vì các doanh nghi p ph n ng, theo phương pháp tính thu hi n
hành các doanh nghi p t tính và n p thu . Các doanh nghi p nh không ph i n p
NGUY N THU H NG 9 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
thu GTGT.
3. Thu su t.
Thông thư ng, t ư c s thu tương ương so v i s thu hi n hành c a
thu doanh thu mà nó thay th , GTGT ph i có m c thu su t cao hơn (thư ng là g p
ba l n thu su t doanh thu). Vì GTGT ch ánh vào giá tr tăng thêm c a hàng hoá
hay s n ph m qua m i l n luân chuy n hàng hoá (danh m c các nư c áp d ng thu
GTGT và thu su t GTGT).
Có hai cơ ch thu su t ư c áp d ng:
+ Cơ ch m t thu su t (không k thu su t 0% áp d ng v i xu t kh u và m t
s m t hàng thi t y u (n u có). Trong s 100 nư c thì có 44 nư c áp d ng GTGT v i
cơ ch m t thu su t, trong ó an M ch là m t nư c có m c thu su t cao nh t
(32%). Nh t, Singapore la nư c có m c thu su t th p nh t (3%).
+ Cơ ch nhi u thu su t (không k thu su t 0%).
Trong s các nư c còn l i áp d ng GTGT v i có ch nhi u thu su t thì s
lư ng thu su t giao ng t 2 n 5 (trư ng h p Colombia 5 thu su t). Thu su t
th p nhât la 1% (B , Th Nhĩ Kỳ), 2% (Nam Tri u Tiên) và thu su t cao nh t là 50%
(Senegal), 45% (Trung Qu c), 38% (ý) và 36% (Hy L p). Ph n l n các nư c áp d ng
cơ ch ba thu su t. Ch có m t s nư c áp d ng 4 và 5 thu su t: B - Colombia.
Mô hình thu su t c a kh i EC: Qui nh ngoài thu su t 0% áp d ng cho xu t
kh u, h th ng thu su t ch g m 2 thu su t: M t m c thu su t th p nhưng không
th p hơn 5%; M t m c thu su t cao thư ng hơn 15%.
Qui nh v thu su t 0% và mi n thu : thu su t 0% ư c áp d ng trong i a
s các nư c ch y u i v i ho t ng xu t kh u. i tư ng áp d ng thu su t 0% t c
là ư c thoái tr l i s GTGT ã ch u trên hàng u vào, bi n ph này ư c ánh giá
là h u hi u nh t i v i vi c xu t kh u.
NGUY N THU H NG 10 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
M t s nư c áp d ng thu su t 0% i v i các m t hàng và d ch v khác nhau
như Thu i n ( i v i báo chí xu t b n hàng ngày, xang máy bay ph n l c), Canada
( i v i lương th c th c ph m, các d ch v tài chính qu c t .
an M ch và Trung Qu c không s d ng thu su t 0%.
Mi n thu (không áp d ng) GTGT: Các i tư ng ư c mi n thu khác v i các
i tư ng ư c hư ng thu su t 0% ch h không có quy n kh u tr u vào thu
u vào ã n p. Qui nh mi n ch u thu có th xu t phát t nhi u lý do: V kinh t ,
xã h i, v tránh s ánh thu ch ng chéo, v k thu t: khó xác nh giá tr tăng thêm
như: Các d ch v v tài chính tín d ng, d ch v v n t i qu c t v hàng không, ư ng
s t.
Ví d : Thu i n qui nh 29 m t hàng và d ch v ư c mi n ch u thu .
an M ch qui nh 14 m t hàng và d ch v ư c mi n ch u thu .
c qui nh 5 m t hàng và d ch v ư c mi n ch u thu .
4./ Qu n lý GTGT.
ăng ký thu : Các i tư ng n p thu ph i th c hi n nghĩa v u tiên là ăng
ký thu t i cơ quan thu a phưong nơi t cơ quan i u hành thư ng trú c a mình
theo m u th ng nh t do cơ quan thu cung c p. M t s nư c s d ng mã s ăng ký
thu cũ (thu doanh thu) và thêm vào uôi c a dãy s ăng ký m t s b xung ch
rõ là s ăng ký GTGT. Riêng Nh t B n không s d ng h th ng mã hoá s ăng ký
trong công tác qu n lý GTGT.
N p thu : a s các nư c áp d ng GTGT th c hi n n p thu theo cơ ch t kê
khai tính và n p thu theo m u in s n do cơ quan th c hi n cung c p. N p t khai và
thanh toán thu theo nh kỳ hàng tháng, quí (tuỳ theo ch n p thu qui nh cho
t ng lo i i tư ng).
Vi c thoái thu : Ph n l n ư c giao cho cơ quan thu thu , trong trư ng h p s
NGUY N THU H NG 11 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
thu ư c kh u tr l n (xu t kh u hàng hoá ho c mua s m tài s n giá tr l n, i
tư ng kinh doanh có quy n kê khai ngh cơ quan thu thoái tr s ti n ã tr khâu
trư c. Cơ quan thu ki m tra và thoái tr ti n thu ã tr ngay m t l n ho c thoái tr
d n trong m t th i gian tuỳ theo qui nh c a t ng nư c và kh năng ngân sách m i
nư c. Theo cách này cơ quan thu thư ng có m t tài kho n thu GTGT và s d ng
ngu n thu thoái thu , kho n còn l i n p vào Ngân sách Nhà nư c.
Vi c kh u tr thu GTGT: Các nư c áp d ng kh u tr theo hoá ơn u vào và
cho kh u tr toàn b s phát sinh t ng kỳ, khi tính thu GTGT ph i n p. H u h t các
nư c cho áp d ng kh u tr thu u vào c a tài s n c nh nh m khuy n khích u
tư, cũng có nư c không cho áp d ng như Trung Qu c.
NGUY N THU H NG 12 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
PH N III. TÌNH HÌNH ÁP D NG THU GTGT TRÊN TH
GI I VÀ BÀI H C KINH NGHI M T NH NG NƯ C Ã ÁP
D NG.
I./ TÌNH HÌNH ÁP D NG THU GTGT M TS NƯ C.
1./ Thu i n: Là m t nư c i u trong vi c áp d ng thu GTGT (1969).
Trư c khi th c hi n GTGT, Thu i n ã th c hi n cơ ch thu doanh thu v i m t
thu su t 10% áp d ng ch y u i v i hàng hoá, d ch v ch u thu . M c tiêu c a s
chuy n i là khuy n khích hàng xu t kh u và th c hi n hoàn thu i v i ho t ng
xu t kh u.
Quá trình chuy n i thu Thu i n ư c ti n hành qua hai giai o n:
- Mùa xuân năm 1968 B Tài Chính gi i trình trư c Qu c h i và các
doanh nghi p v k ho ch, n i dung chuy n i cơ ch n p thu .
- Mùa thu năm 1968 ư c Qu c h i thông qua và ban hành năm 1969 v i
nh ng n i dung cơ b n:
Th nh t: Các i tư ng n p thu doanh thu u chuy n sang n p GTGT. Th i
kỳ ó có 160.000 i tư ng n p thu doanh thu. Các d ch v không ph i n p thu ,
200.000 h nông dân năm ngoài cơ ch GTGT.
Th hai: áp d ng tính thu GTGT theo phương pháp kh u tr thu n p khâu
trư c.
Th ba: Thu su t lúc u áp d ng m t m c thu là 10% như thu doanh thu
nhưng do cơ ch kh u tr nên làm gi m s thu GTGT. bù p ngu n thu, Thu
i n ã tăng phí b o hi m 1% trên t ng quĩ lương. Trong quá trình th c hi n Thu
i n cũng ã i u ch nh thu su t và b sung thêm m c thu vào.
Th tư: i v i nh ng u tư trang thi t b , máy móc khi th c hi n GTGT
NGUY N THU H NG 13 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
cung ư c kh u tr .
Th năm: Không qui nh cho mi n gi m GTGT vì không th dùng chính sách
thu GTGT tr c p.
2./ Philipines: Khi Chính ph m i ra i (tháng 12 năm 1986) vi c c i cách
s a i h th ng thu là vi c làm trư c tiên c a nư c này. Chương trình thu năm
1986 bao g m 29 khâu c i cách ph i ti n hành và ã ư c so n th o. M t trong
nh ng c i cách v cơ c u ưa ra trong chương trình là ban hành thu GTGT. ư c th
ch hoábăng L nh s 273, có hi u l c thi hành t 1/1/1988. Như v y, ban hành
thu GTGT, Philipines ã tr i qua quá trình nghiên c u và chu n b .
Ngày 1/1/1988, Philipines b t u th c hi n GTGT. Có th tóm t t m y i m
sau:
- Thu GTGT ư c xây d ng d h p lý hoá h th ng ánh thu hàng hoá
và d ch v ch u thu , ơn gi n hoá vi c qu n lý thu và làm cho h th ng thu
Philipines công băng hơn.
- Thu GTGT ư c áp d ng trên di n r ng hàng hoá và m t s d ch v ,
trên t ng ho t ng bán hay nh p kh u nh ng hàng hoá d ch v ó.
- Thu su t qui nh m t m c là 10% ánh trên t ng giá bán hay t ng s
ti n nh n ư c t bán hàng hoá hay d ch v , thay cho thu doanh thu i v i ngư i
s n xu t g m 4 thu su t: 0%, 10%, 20%, 30%, thu trên d ch v : 15 thu su t t 0%
n 30%. Tuy nhiên, có mi n thu i v i m t s ho t ng kinh doanh ư c áp d ng
khuy n khích m t s ho t ng như s n xu t nông s n, gi m b t nh hư ng n
giá c m t s m t hàng như d u l a, và ơn gi n vi c qu n lý thu i v i doanh
nghi p nh và các d ch v tài chính.
- Thu su t 0% áp d ng i v i hàng hoá xu t kh u.
- áp d ng tính thu theo phương pháp kh u tr và cho kh u tr i v i tài
NGUY N THU H NG 14 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
s n dùng trong thương m i ho c kinh doanh.
K t qu thu thu GTGT c a Philipines ư c bi u hi n qua ba năm (b ng kèm
theo) ã cho th y t l v s thu VAT so v i s thu CP, GDP, GNP u tăng sau 10 và
20 năm áp d ng cơ ch thu m i.
Năm S thu S thu S thu GDP GNP %s %s S thu S thu
t t c a thu thu VAT/ VAT/
VAT thu CP VAT/s VAT/s GDP GNP
thu thu thu CP
1 2 3 4 5 1/2 1/3 1/4 1/5
1988 13 90 113 826 823 14,5 11,8 1,6 1,6
1989 20 122 154 964 961 16,7 13,3 2,1 2,1
1990 12 69 79 527 527 17,1 14,8 2,2 2,2
3./ Trung Qu c: Là nư c có ch trương nghiên c u ban hành thu GTGT t
năm 1980, sau 4 năm nghiên c u, ngày 18/9/1984 chính th c ban hành. Trung Qu c
ã ti n hành theo phương pháp thí i m. Sau ây c p m t s nh n xét c a chuyên
gia thu Trung Qu c t 28/6 n 12/7/1993 do ng chí Tr n Xuân Th ng - T ng c c
trư ng T ng c c th ng kê d n u).
Chương trình thí i m v thu GTGT Trung Qu c ã g p nhi u vư ng m c
do các nguyên nhân ch y u:
a. Chưa chu n b k v ch hư ng d n th c hi n và x lý các trư ng h p
vư ng m c th c t .
b. GTGT ch th c hi n cho m t s s n ph m khâu s n xu t, chưa th c
hi n khâu lưu thông, d ch v , vì v y, trong quá trình th c hi n g p nhi u khó khăn
vư ng m c, không x lý tri t , chính xác, chưa t ư c m c ích c a GTGT là
kh c ph c tri t thu thu trùng l p.
Bên c nh ó, GTGT c a Trung Qu c có quá nhi u thu su t, m c chênh l ch
gi a các thu su t cao t 43% n 12%. Vì v y, khi th c hi n kh u tr thu ph c t p,
NGUY N THU H NG 15 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
căn c không chính xác, gây ra v n d ng tuỳ ti n, không ki m soát ư c ch t ch vi c
kh u tr ti n thu cơ quan c p dư i.
kh c ph c tình tr ng này, m b o th c hi n ơn gi n, d ki m soát, hi n
nay Trung Qu c th c hi n khoán m c kh u tr thu cho các s n ph m u vào, bư c
u có nhi u m c, nay th c hi n th ng nh t m t m c 7%.
Do thu theo phương pháp kh u tr chung cho m t m c thoát ly hoá ơn, nên
ph m vi kh u tr thu r ng th c t có khi thu thu th p vì trong s thu ư c kh u tr
có ph n thu chưa ư c tính n p Ngân sách.
M t trong nh ng i u ki n tiên th c hi n thành công GTGT là th c hi n
cơ ch giá th trư ng. Nhưng hi n nay Nhà nư c Trung Qu c v n qu n lý giá hơn 100
m t hàng, vì v y, quá trình th c hi n GTGT c a Trung Qu c g p khó khăn.
Th c hi n GTGT khâu s n xu t c a Trung Qu c g p nhi u khó khăn, ph c
t p. vi c qu n lý, th c hi n GTGT có hi u qu , Trung Qu c phân ra t ng i
tư ng có bi n pháp thu thu : Xí nghi p qui mô nh thu khoán, Xí nghi p có qui
mô l n và v a thu căn c vào s sách k toán. Th c t hi n nay GTGT ch áp d ng
trong các xí nghi p qu c doanh.
II./ M T S NƯ C KINH T PHÁT TRI N V N CHƯA ÁP D NG
THU GTGT.
Cho dù GTGT là m t lo i thu có nhi u ưu i m nhưng cho n nay có m t sô
nư c kinh t phát tri n chưa áp d ng. Chúng ta s nghiên c u nh ng nguyên nhân c a
v n trên thông qua phân tích tình hình hai nư c i bi u là M và Austraylia
Hoa Kỳ (M ): Là m t nư c có n n kinh t phát tri n b c nh t th gi i. M t
cư ng qu c có nh hư ng sâu s c n nhi u lĩnh v c trên th gi i, tuy nhiên, cho n
nay M v n chưa ch p nh n GTGT. Vì v y au là nh ng lý do ngăn c n con ư ng
GTGT xâm nh p vào M ?
NGUY N THU H NG 16 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
V cơ b n M tho mãn v i h th ng thu doanh thu khâu bán l c p bang và
liên bang hi n hành. Thu su t doanh thu bán l c p bang tương i th p, trung bình
kho ng 4,6%, di n ánh thu cũng tương i h n ch . Ví d : M có 29 bang không
ánh thu lương th c th c ph m, 25 bang mi n thu cho h u h t các d ch v . Cơ ch
thu hi n hành c a M không gây tr ng i l m cho ho t ng s n xu t d ch v trong
nư c. Chính vì v y, nư c M chưa th c s có nhu c u v m t cơ ch thu m i.
Tuy nhiên, M cũng ã quan tâm n GTGT trong th i gian tương i dài (20
năm qua), và trong cu c tranh lu n g n ây, các chuyên gia ã nêu ra m t s lý do
M ban hanh GTGT là:
- GTGT s thay th 1 ph n thu ánh trên quĩ lương (b o hi m xã h i) (52
t USD).
- GTGT se thay th 1 ph n thu thu nh p công ty (28 t USD).
- M t lý do n a ư c ưa ra năm 1983 là GTGT còn có th tài tr cho
qu c phòng (th c t là tăng s thu cho Ngân sách).
Năm 1984, m t s th o n a ư c ưa ra v i ý dùng GTGT thay th cho
thu thu nh p cá nhân, thu thu nh p công ty và thu th a k , thu su t GTGT là
15%. GTGT s là ng l c t o ngu n thu ch y u cho Ngân sách. Năm 1985, M ưa
ra m t d th o v mô hình GTGT n a, áp d ng theo phương án tr c ti p.
Nói chung, các phương án ưa ra nh mban hành GTGT cu i cùng cũng ch là
tăng s thu cho Ngân sách. Dù v y các Ngh sĩ ã bác b vi c ban hành GTGT v i
nh ng lý do ch y u sau:
a. Lo s v tính lu thoái c a GTGT.
b. Lo l ng v vi c GTGT gây l m phát.
c. Cán b thu bang và qu n ( a phương) lo s v vi c ban hành GTGT s
xâm ph m n ngu n thu c a h .
NGUY N THU H NG 17 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
d. C cơ quan thu bang và liên bang u lo ng i vi c áp d ng GTGT s tác
ng v phương di n qu n lý.
Autralia: Autralia cũng là m t trong nh ng nư c OECD n nay chưa ch p
nh n GTGT vì m t s lý do như sau:
a. Lo s v chi phí qu n lý cao.
b. Lo s v kh năng tr n thu tăng.
c. Nh ng yêu c u v hoàn thu khai tăng thêm có th là m t l h ng cũng
nghiêm tr ng tương ương như l p hoá ơn sai.
d. Chi phí cho vi c cư ng ch thu tăng. Lo s v tính lu thoái.
Như v y, nh ng lý do ch y u c a vi c chưa ban hành thu GTGT M và
Autralia là các lý do mang màu s c chính tr ch không ph i v kinh t , do c thù
c a các nư c ó (quan h liên bang và bang ang n nh, h không mu n có s xáo
tr n dàng gây nên tình hình m t n nh chung).
III./ BÀI HOC KINH NGHI MUT RA T CÁC NƯ C Ã TÍNH THU
GTGT.
Qua nghiên c u kinh nghi m c a các nư c áp d ng GTGT cà h i tho , trao i
kinh nghi m v i các chuyên gia thu GTGT c a các t ch c qu c t và m t s nư c
có th rut ra m t s bài h c kinh nghi m như sau:
1. Thu GTGT là m t lo i thu có nhi u ưu i m c n nghiên c u áp d ng
nh m góp ph n thúc d y ho t ng s n xu t kinh doanh phát tri n theo cơ ch th
trư ng, m r ng kinh t i ngo i, t o ngu n thu n nh và phát tri n cho Ngân sách
qu c gia. Nhưng không th và không nên áp d ng thí i m thu GTGT trong ph m vi
h p m t s nghành và m t s ơn v .
2. N i dung chính sách thu GTGT ban hành ph i ư c nghiên c u k , qui
NGUY N THU H NG 18 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
nh c th làm cơ s pháp lý cho vi c th c hi n ư c rõ ràng, th ng nh t. Ph i tuân
th các nguyên t c cơ b n c a thu GTGT v i s v n d ng và qui nh phù h p v i
t ng nư c.
- C ng c ch hoá ơn, ch ng t , h ch toán, k toán, nhưng không th
i n lúc th c hi n y hoá ơn ch ng t m i áp d ng GTGT, vì vi c áp d ng
GTGT cũng thúc y vi c s d ng hoá ơn ch ng t .
- C n làm t t công tác tuyên truy n và hư ng d n ch thu này m i
i tư ng, m i ngư i u hi u và th c hi n úng.
- Công tác ào t o b i dư ng nghi p v qu n lý thu GTGT cho cán b
thu ph i ư c quan tâm và chu n b trưóc.
- Ph i t ng bư c hi n i hoá trang thi t b công c qu n lý thu , trong ó
trang b h th ng máy vi tính là quan tr ng nâng cao hi u qu công tác qu n lý
thu nói chung, và thu GTGT nói riêng.
- ng th i v i vi c ban hành thu GTGT c n s a i h th ng thu ng
b nh m xác nh rõ ph m vi , m c tiêu i u ch nh c a t ng lo i thu (thu xu t nh p
kh u, thu TT B...). M c thu và chính sách thu c n có tính n nh không nên thay
i luôn.
- C n nh n th c úng và y tác ng có th x y ra trong giai o n u
áp d ng GTGT có phương án x lý, trong ó v n i u hành Ngân sách, qu n lý
giá c là v n quan tr ng.
NGUY N THU H NG 19 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
- Đ ÁN LÝ THUY T TÀI CHÍNH TI N T Đ I H C KINH T QU C DÂN
PH N IV. S C N THI T PH I ÁP D NG THU GTGT.
I./ NH NG T N T I C A HÊN TH NG THU HI N HÀNH.
Trong quá trình th c hi n, h th ng chính sách thu hi n hành ã ư c s a i,
b xung nhi u l n áp ng y u c u c a tình hình th c t . Nhưng cho n nay, n n
kinh t nư c ta ã có nh ng bư c phát tri n theo cơ ch th trư ng, khu v c kinh t
Nhà nư c ư c s p x p t ch c l i, bư c u ho t ng có hi u qu ; khu v c kinh t
ngoài qu c doanh phát tri n a d ng dư i nhi u hình th c, các xí nghi p ho t ng
theo Lu t u tư nư c ngoài t i Vi t Nam ngày càng tăng. Chính trong b i c nh này,
h th ng chính sác thu ã b c l nh ng khuy m khuy t v các m t:
- Chưa bao quát h t các ngu n thu ã, ang và s phát sinh trong n n kinh
t th trư ng như: lãi c ph n, lãi ti n g i, thu nh p t chuy n như ng c ph n, thu
nh p t chuy n như ng tài s n; chưa bao quát h t các ho t ng dich v .
- Trong m i lo i thu ph i cùng m t lúc v a th c hi n m ctiêu b o m
ngu n thu cho Ngân sách Nhà nư c và th c hi n m c tiêu nhi u chính sách khác, do
ó, làm cho n i dung chính sách thu ph c t p, gây khó khăn trong quá trình th c
hi n c i v i cán b thu cũng như i tư ng n p thu .
- V m t k thu t, h th ng thu hi n hành cũng như trong t ng s c thu
còn quá ph c t p, trùng l p, nh t là thu doanh thu, nên hi u qu chưa cao, còn gây
tâm lí ch ng chéo n ng n .
- Trong chính sách còn có nh ng i m chưa phù h p v i thông l qu c t ,
do ó, có thêt tr thành nh ng c n tr trong quá trình m r ng quan h h p tác kinh t
v i các nư c trong khu v c và trên th gi i ( c bi t là chính sách thu trong vi c thu
hút u tư nư c ngoài cũng như trong nư c.
NGUY N THU H NG 20 TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 41-D
nguon tai.lieu . vn
