Xem mẫu
- Luận văn tốt nghiệp
Đề tài
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
vào Việt Nam
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi më ®Çu
ThÕ giíi ®ang ®øng tríc ngìng cöa cña sù toµn cÇu ho¸, høa hÑn nhiÒu biÕn
chuyÓn. Nh÷ng ¶nh hëng ngµy cµng lan réng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia cïng
víi ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ ®· thóc ®Èy c¶ x· héi cïng ch¹y
®ua trªn con ®êng ph¸t triÓn .Qu¸ tr×nh chuyªn m«n hãa, hîp t¸c hãa ngµy cµng
®îc chuyªn s©u gãp phÇn t¨ng tæng s¶n phÈm toµn x· héi . Chóng ta ®ang sèng
trong giai ®o¹n chøng kiÕn nh÷ng sù thay ®æi nhanh chãng trong tæng thÓ nÒn
kinh tÕ, kÜ thuËt , c«ng nghÖ, vµ nh÷ng biÕn ®æi kh¸c trong chÝnh trÞ, x· héi . TÊt
c¶ ®em l¹i cho thêi ®¹i mét s¾c mµu riªng.
§Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta còng ph¶i cã nh÷ng sù chuyÓn
m×nh ®Ó kh«ng bÞ g¹t ra khái vßng quay cña sù ph¸t triÓn .Trong bèi c¶nh ®ã, xu
híng më cöa, hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c níc lµ mét quan ®iÓm næi bËt cña chÝnh
phñ ta. ThÓ hiÖn ®iÒu nµy ngµy 19/12/1987 Quèc Héi ta ®· th«ng qua luËt ®µu t
trùc tiÕp níc ngoµi, cho phÐp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n lµ ngêi níc ngoµi ®Çu t vµo
ViÖt Nam. Qua ®ã ®· thu hót ®îc mét lîng vèn lín thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn, tuy nhiªn qu¸ tr×nh ®ã cßn g¨p nhiÒu th¸ch thøc, cÇn cã sù nç lùc tõ hai
phÝa.
- Còng tõ nh÷ng suy nghÜ trªn em ®· chän ®Ò tµi “§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
vµo ViÖt Nam” ®Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ
c¸c t¸c ®éng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta.
MÆc dï em ®· nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù híng dÉn chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c thÇy
c« trong bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy,
nhng do sù nhËn thøc cßn cha ®Çy ®ñ vµ thêi gian nghiªn cøu Ýt nªn cßn nhiÒu
thiÕu sãt. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c«.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
néi dung
I. LÝ luËn vÒ ®Çu t níc ngoµi
1. Kh¸i qu¸t vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)
1.1 Kh¸i niÖm
- §Çu t lµ sù hi sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo
®ã nh»m thu vÒ cho ngêi ®Çu t c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai lín h¬n c¸c
nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã.
- §Çu t níc ngoµi:
Cho ®Õn nay vÊn ®Ò ®Çu t níc ngoµi kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi
c¸c níc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn c¸c quèc gia vÉn kh«ng thèng nhÊt ®îc kh¸i
niÖm vÒ ®Çu t níc ngoµi. V× thÕ cã thÓ nãi ®©y lµ vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p, kh«ng dÔ
dµng g× cã ®îc sù thèng nhÊt vÒ mÆt quan ®iÓm khi mµ mçi quèc gia vÒ c¬ b¶n
®Òu theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých riªng cña m×nh hoÆc do ¶nh hëng cña hoµn c¶nh
kinh tÕ-x· héi cña chÝnh nã .
T¹i Héi th¶o cña §¹i héi HiÖp héi Ph¸p luËt quèc tÕ Henxky 1966, ngêi ta
®· ®a ra mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ ®Çu t trùc tiÕp nh»m ph©n biÖt víi c¸c
kho¶n kinh tÕ kh¸c nhËn ®îc tõ bªn ngoµi: “§Çu t níc ngoµi lµ sù vËn ®éng t
b¶n tõ níc ngêi ®Çu t sang níc ngêi sö dông ®Çu t víi môc ®Ých thµnh lËp ë
®©y mét xÝ nghiÖp s¶n xuÊt hay dÞch vô nµo ®ã”.
Nh vËy th× viÖc ®Çu t vµo mét níc nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi viÖc thµnh
lËp mét xÝ nghiÖp hay mét c¬ së s¶n xuÊt, dÞch vô t¹i níc ®ã .§iÒu nµy ®· lo¹i
trõ mét sè h×nh thøc ®Çu t kh¸c mµ kh«ng thµnh lËp ra xÝ nghiÖp hay c¬ së s¶n
xuÊt (nh cho vay tiÒn cña ng©n hµng, tµi trî cho ch¬ng tr×nh hay cho dù ¸n…).
§©y lµ ®iÓm h¹n chÕ cña kh¸i niÖm nµy so víi yªu cÇu hîp t¸c kinh tÕ trong thêi
®¹i hiÖn nay.
T¹i c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, ®Çu t níc ngoµi lµ viÖc giao vËt cã gi¸ trÞ
kinh tÕ sang níc kh¸c nh»m thu ®uîc lîi nhuËn, bao gåm c¶ quyÒn cÇm cè vµ
quyÒn thu hoa lîi, quyÒn tham gia c¸c héi cæ phÇn, quyÒn ®èi víi nh·n hiÖu
th¬ng phÈm vµ tªn xÝ nghiÖp. Nh vËy, quan niÖm vÒ ®Çu t níc ngoµi ë ®©y rÊt
réng r·i, chØ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tiÒn vèn tõ níc nµy sang níc kh¸c víi môc
®Ých thu lîi nhuËn, theo nguyªn t¾c lîi nhuËn thu ®îc ph¶i cao h¬n lîi nhuËn thu
®îc trong níc vµ cao h¬n l·i suÊt göi ng©n hµng.
§Ó ®a ra mét kh¸i niÖm hoµn h¶o lµ mét ®iÒu khã kh¨n nhng ta h·y t¹m
hiÓu ®Çu t níc ngoµi mét c¸ch ®¬n gi¶n .
§Çu t níc ngoµi lµ h×nh thøc ®Çu t vèn, tµi s¶n ë níc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh
s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn vµ nh÷ng môc tiªu
kinh tÕ –x· héi nhÊt ®Þnh .
VÒ b¶n chÊt, ®Çu t níc ngoµi lµ nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n , mét
h×nh thøc cao h¬n cña xuÊt khÈu hµng ho¸ . §©y lµ hai h×nh thøc xuÊt khÈu lu«n
bæ sung vµ hç trî cho nhau, trong chiÕn lîc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng
cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn níc ngoµi hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty ®a quèc gia.
§èi víi hä, viÖc bu«n b¸n hµng ho¸ ë níc kh¸c lµ mét bíc ®i th¨m dß thÞ
trêng, luËt lÖ, vµ c¬ héi ®Ó ®a tíi mét quyÕt ®Þnh ®Çu t . Nã nh mét chiÕc ch×a
kho¸ vµng më cöa cho lîi nhuËn ch¶y vµo tói cña c¸c nhµ t b¶n , khi hä ®îc
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
khai th¸c mét nguån tµi nguyªn thêng lµ cùc k× phong phó , vµ xuÊt khÈu mét
khèi lîng lín m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ cho c¸c níc ®ã. Cßn ®èi víi c¸c níc
së t¹i, viÖc chÊp nhËn ®Çu t níc ngoµi còng lµ t¹o mét c¬ héi míi cho m×nh
trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . §ã lµ mét ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¸c níc nµy tËn
dông tèi ®a nguån vèn níc ngoµi , tiÕp cËn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , n©ng cao
tr×nh ®é lao ®éng , ph¸t triÓn ®îc mét sè ngµnh c¬ së . Bªn c¹nh ®ã còng thu
®îc mét lîi nhuËn ®¸ng kÓ tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi .
Cïng víi ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ , ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi ®ang
ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ , hîp thµnh nh÷ng dßng chÝnh trong trµo lu cã
tÝnh quy luËt trong liªn kÕt , hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay .
C¨n cø vµo tÝnh chÊt sö dông cña t b¶n th× ®Çu t níc ngoµi thêng ®îc
chia lµm hai h×nh thøc lµ : ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu t gi¸n tiÕp .
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi :lµ h×nh thøc ®Çu t quèc tÕ mµ chñ ®Çu t níc
ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô cho phÐp hä
trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi tîng mµ hä bá vèn ®Çu t .
§Çu t gi¸n tiÕp :bao gåm h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi mµ trong ®ã phÇn vèn
gãp cña chñ ®Çu t níc ngoµi kh«ng ®ñ ®Ó trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi tîng
mµ hä bá vèn ®Çu t , h×nh thøc tÝn dông , hay mua tr¸i phiÕu quèc tÕ …..
C¸c níc ®ang ph¸t triÓn l¹i sö dông kh¸i niÖm ®Çu t níc ngoµi chØ víi néi
dung lµ ®Çu t trùc tiÕp, nh viÖc ®a bÊt ®éng s¶n, vèn, thiÕt bÞ vµo x©y dùng, më
réng s¶n xuÊt, kinh doanh. §iÒu nµy ®· lo¹i trõ h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp. §èi víi
c¸c níc nµy, ®Çu t trùc tiÕp ®em l¹i cho hä nguån vèn, kü thuËt hiÖn ®¹i thay thÕ
cho kü thuËt l¹c hËu hiÖn cã, n©ng cao møc sèng vµ t¨ng thu nhËp quèc d©n. Víi
®Çu t gi¸n tiÕp , hä còng tiÕp nhËn ®îc vèn .Nhng mét phÇn v× kh«ng cã
nh÷ng kÕ ho¹ch sö dông vèn cã hiÖu qu¶ , bªn c¹nh ®ã lµ kh¶ n¨ng qu¶n lÝ kÐm vµ
tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh l¹c hËu. Nªn kh¶ n¨ng thµnh c«ng, vµ thu ®îc lîi
nhuËn tõ nguån vèn nµy kh«ng cao. Do ®ã ,viÖc t¨ng cêng thu hót nguån vèn
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c níc
®ang ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch nµy ®· vµ ®ang lµ h×nh thøc phæ biÕn trong chÝnh s¸ch
“më cöa nÒn kinh tÕ” cña nhiÒu níc, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Trong ph¸p luËt ViÖt Nam
Theo §iÒu lÖ ®Çu t n¨m 1977, ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 115/CP ngµy
18/04/1977 th× kh¸i niÖm ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam ®îc hiÓu lµ “viÖc ®a
cë së míi hoÆc ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt, më réng c¸c c¬ së hiÖn cã:
* C¸c lo¹i thiÕt bÞ, m¸y mãc, dông cô.
* C¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, b»ng s¸ng chÕ, ph¸t minh ph¬ng ph¸p
céng nghÖ, bÝ quyÕt kü thuËt
* Vèn b»ng ngo¹i tÖ hoÆc vËt t cã gi¸ trÞ ngo¹i tÖ.
* Vèn b»ng ngo¹i tÖ ®Ó chi tr¶ l¬ng cho nh©n viªn vµ c«ng nh©n lµm viÖc
t¹i c¸c c¬ së hoÆc tiÕn hµnh nh÷ng dÞch vô theo quy ®Þnh ë nh÷ng ®iÒu cña §iÒu lÖ
nµy (§iÒu 2 §iÒu lÖ ®Çu t 1977).
Nh vËy, theo §iÒu lÖ nµy th× sù vËn ®éng cña vèn vµ tµi s¶n chØ ®îc coi lµ
®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam nÕu cã ®ñ hai ®iÒu kiÖn sau:
+ §a vµo sö dông ë ViÖt Nam nh÷ng tµi s¶n vµ vèn ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 2
cña §iÒu lÖ.
+ Nh»m môc ®Ých x©y dùng c¬ së míi hoÆc ®æi míi trang bÞ kü thuËt, c¸c c¬
së hiÖn cã.
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- LuËt ®Çu t níc ngoµi n¨m 1987 ®a ra kh¸i niÖm ®Çu t níc ngoµi lµ
“viÖc c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n níc trùc tiÕp ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn
níc ngoµi hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®îc ChÝnh phñ ViÖt Nam chÊp thuËn ®Ó hîp
t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hoÆc thµnh lËp xÝ nghiÖp liªn doanh hoÆc xÝ
nghiÖp 100% vèn níc ngoµi theo quy ®Þnh cña luËt nµy”.
- LuËt ®Çu t níc ngoµi n¨m 1996 ®a ra kh¸i niÖm ®Çu t níc ngoµi lµ
“viÖc c¸c tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt
kú tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ddéng ®Çu t theo quy ®Þnh cña luËt nµy”.
Nh vËy, theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, kh¸i niÖm ®Çu t níc
ngoµi ®îc hiÓu nh sau:
+ Lµ h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp.
+ Lµ viÖc bªn ngoµi (níc ®Çu t) trùc tiÕp ®a vèn vµ tµi s¶n kh¸c vµo ®Çu t
t¹i ViÖt Nam.
- Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t níc ngoµi theo luËt ®Çu t níc ngoµi n¨m 1987 sau
®ã lµ luËt n¨m 1996 ®· ph¸t triÓn h¬n nhiÒu so víi ph¹m vi néi dung kh¸i niÖm
®Çu t níc ngoµi ®îc quy ®Þnh ë ®iÒu lÖ ®Çu t 1977 khi cho phÐp c¸c nhµ ®Çu
t níc ngoµi “®îc ®Çu t trong c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n” (§iÒu 3
luËt ®Çu t níc ngoµi 1987, 1996).
=>Tãm l¹i, tõ quy ®Þnh ®Çu t níc ngoµi lµ viÖc ®a vèn vµ tµi s¶n nhÊt ®Þnh
vµo ViÖt Nam ®Õn quy ®Þnh vÒ ®èi tîng ®îc ®Çu t vµ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc ®Çu
t, thÓ hiÖn chñ tr¬ng cña Nhµ níc ViÖt Nam lµ më réng vµ thu hót vèn ®Çu t
cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi, lµm ®ßn bÈy m¹nh mÏ ®Ó ®a níc ta ph¸t triÓn
ngang tÇm víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÕ gi¬Ý.
1.2. C¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (theo luËt ®Çu t níc ngoµi
cña ViÖt Nam)
Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi: lµ doanh nghiÖp do chñ ®Çu t níc
ngoµi bá 100% vèn t¹i níc së t¹i, vµ cã quyÒn ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp theo quy ®Þnh, ph¸p luËt cña níc së t¹i .
Doanh nghiÖp liªn doanh : lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp do c¸c chñ ®Çu t
níc ngoµi gãp vèn chung víi doanh nghiÖp níc së t¹i trªn c¬ së hîp ®ång liªn
doanh . C¸c bªn tham gia ®iÒu hµnh doanh nghiÖp , chia lîi nhuËn vµ chÞu rñi ro
theo tØ lÖ gãp vèn cña mçi bªn vµo vèn ®iÒu lÖ. PhÇn gãp vèn cña bªn níc ngoµi
kh«ng ®îc Ýt h¬n 30% vèn ph¸p ®Þnh .
H×nh thøc hîp ®ång, hîp t¸c kinh doanh: ®©y lµ mét v¨n b¶n ®îc kÝ kÕt gi÷a
mét chñ ®Çu t níc ngoµi vµ mét chñ ®Çu t trong níc ®Ó tiÕn hµnh mét hay
nhiÒu ho¹t ®éng kinh doanh ë níc chñ nhµ trªn cë së quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm ®Ó
thùc hiÖn hîp ®ång vµ x¸c ®Þnh quyÒn lîi cña mçi bªn , nhng kh«ng h×nh thµnh
mét ph¸p nh©n míi .
C¸c h×nh thøc kh¸c : ngoµi c¸c h×nh thøc kÓ trªn ë c¸c níc vµ ë ViÖt Nam
cßn cã c¸c h×nh thøc kh¸c nh : hîp ®ång x©y dùng –kinh doanh –chuyÓn giao
(BOT), hîp ®ång x©y dùng –chuyÓn giao –kinh doanh ( BTO), hîp ®ång x©y dùng
–chuyÓn giao (BT) nh»m khuyÕn khÝch thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi .
1.3. VÞ trÝ vµ ý nghÜa cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
a, VÞ trÝ
- §Çu t níc ngoµi cã mét vÞ trÝ v« cïng quan träng . Nã thóc ®ÈynÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ toµn diÖn h¬n .
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- §Çu t níc ngoµi lµm t¨ng kh¶ n¨ng vÒ vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý cho níc
nhËn ®Çu t.
- Lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ®a níc nhËn ®Çu rót
ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi
§èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t níc ngoµi lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt vµ
quan träng ®Ó cã thÓ ®a nÒn kinh tÕ b¾t kÞp víi thÕ giíi .
b, ý nghÜa
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã rÊt nhiÒu ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh
tÕ cña mét níc.
- T¹o thu nhËp cho níc nhËn ®Çu t.
- T¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp vµ t¹o ra c«ng
¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng .
2. Vai trß cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ
§Çu t quèc tÕ (FDI) lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa ®ang diÔn
ra ngµy cµng m¹nh mÏ. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña m×nh, FDI ®ãng vai trß quan
träng trong nÒn kinh tÕ ®èi víi c¶ níc nhËp khÈu ®Çu t vµ níc xuÊt khÈu ®Çu
t, thóc ®Èy c¸c níc nµy gia t¨ng liªn kÕt, nh»m duy tr× nhÞp ®é t¨ng trëng kinh
tÕ cña níc m×nh.
FDI cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bÊt cø mét quèc gia
nµo trªn thÕ giíi. FDI ®· ®em l¹i mét h¬i thë míi cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Më cöa
cho sù toµn cÇu hãa lan réng kh¾p thÕ giíi.
II. Thùc tr¹ng vÒ ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam
1. Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài được cấp giấy phép năm 1989 - 2006
Đơn vị: triệu USD
Tỷ trọng
VĐT
Stt Năm Số DA ĐTRNN Số DA FDI Số Vốn FDI Tổng VĐT VĐTRNN/
RNN
TVĐT(%)
154 621.8 6106 43209.8 43831.6 1.419
TỔNG SỐ
1 1989 1 0.6 67 525.5 526.1 0.114
2 1991 3 0.0 107 735.0 735.0 0.000
3 1992 3 4.0 152 1291.5 1295.5 0.309
4 1993 4 5.4 196 2208.5 2213.9 0.244
5 1994 5 0.7 274 3037.4 3038.1 0.023
6 1995 3 1.3 372 4188.4 4189.7 0.031
7 1999 2 1.9 285 5099.0 5100.9 0.037
8 2000 10 12.3 327 2565.4 2577.7 0.477
9 2001 15 6.9 391 2838.9 2845.8 0.242
10 2002 13 7.7 555 3142.8 3150.5 0.244
11 2003 15 172.8 808 2998.8 3171.6 5.448
12 2004 26 28.2 791 3191.2 3219.4 0.876
13 2005 17 11.6 811 4547.6 4559.2 0.254
14 2006 37 368.5 970 6839.8 7208.3 5.112
(Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư)
Qua bảng số liệu về tình hình đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của Việt Nam
trong những năm qua, chúng ta thấy hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài ngày
càng có xu hướng gia tăng cả về số dự án đầu tư và qui mô vốn đầu tư. Năm 2006
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
số dự án đầu tư ra nước ngoài nhiều nhất trong những nămqua là 37 dự án, và
cũng chiếm nhiều số vốn đăng ký nhất là 368.5 triệu USD, tiếp đến là năm 2004,
có 26 dự án được cấp giấy phép đầu tư ở nước ngoài, với số vốn là 28.2 triệu
USD, năm 2005 với 17 dự án, với số vốn đầu tư đăng kí là 11.6 triệu USD . Như
vậy, trong mấy năm gần đây tình hình đầu tư ra nước ngoài ngày càng gia tăng cả
về số lượng dự án lẫn qui mô vốn đầu tư cho dự án. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng
ngày càng thu hút được nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, số dự án đầu tư và
số vốn đầu tư FDI gia tăng theo từng năm Cụ thể là năm1989 mới chỉ có 67 dự án
FDI vào Việt Nam với số vốn là 525.5 triệu USD, nhưng đến năm sau ( năm
1990) Việt Nam đã thu hút được 107 dự án với số vốn đầu tư là 735 triệu USD, và
đến năm 2000 số dự án FDI vào Việt Nam là 327 dự án vói số vốn đăng ký là
2565.4 triệu USD. Như vậy sau 10 năm, số dự án FDI vào Việt Nam đã tăng gấp
5 lần và quy mô vốn tăng gần 5 lần. Cho ta thấy sự gia tăng mạnh mẽ của dòng
đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Việt Nam và hiệu quả từ các chính sách thu
hút vốn mà Nhà nước ta đã thực hiện trong những năm vừa qua, từ đó mà Việt
Nam ngày càng trở thành điểm đến cho các nhà đầu tư trên thế giới.Tuy nhiên,
qua đó ta cũng thấy được tương quan giữa dòng vốn đầu tư ra của các nhà đầu tư
Việt Nam so với dòng FDI của các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam có sự
chênh lệch rất lớn.
Năm 1989, trong tổng số 526.1 triệu USD vốn đầu tư ra và vào Việt Nam,
thì vốn đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam là 0.6 triệu USD, chiếm 0.144% trong
tổng số vốn đầu tư ra và vào Việt Nam. Năm 2000, vốn đầu tư ra nước ngoài
chiếm 0.477% tổng vốn đầu tư.Và gần đây, năm 2006, vốn đầu tư ra nước ngoài
chiếm 5.122% tổng số vốn đầu tư. Qua đó ta thấy vốn đầu tư ra nước ngoài của
Việt Nam là quá nhỏ so với số vốn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. Điều này có
thể giải thích là do hoạt động đầu tư ra nước ngoài ở Việt Nam còn quá mới, kinh
nghiệm hoạt động đầu tư quốc tế hầu như còn ít, tiềm lực kinh tế, khoa học công
nghệ , trình độ quản lý... của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu, kém nên hoạt
động đầu tư ra nước ngoài chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư Việt Nam vì nguy
cơ rủi ro rất cao. Trong khi đó nhà nước cũng chưa thực sự quan tâm đến lĩnh vực
đầu tư mới mẻ này, nên chưa có các cơ chế, chính sách hướng dẫn, hỗ trợ, khuyến
khích các nhà đầu tư Việt Nam một cách hợp lý, kịp thời, đầy đủ. Chưa thực sự
tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào hoạt động đầu tư quốc
tế. Tuy nhiên thông qua tỷ trọng vốn đầu tư ra nước ngoài so với tổng số vốn đầu
tư qua các năm, ta thấy rõ xu hướng gia tăng của tỷ trọng vốn đầu tư ra nước
ngoài, từ 0,114% năm 1989; đến năm 2000 là 0,477%; đến năm 2006 là 5,112%.
Qua đó cho thấy xu hướng đầu tư ra nước ngoài ngày càng được đẩy mạnh., môi
trường đầu tư quốc tế ngày càng hấp dẫn đối với các nhà đầu tư Việt Nam.
2. Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài phân theo ngành kinh tế (*)
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Đơn vị: Triệu USD
Số DA Số DA VĐT Tổng VĐTRNN/
Stt Ngành VĐT FDI
ĐTRNN FDI RNN VĐT TVĐT(%)
TỔNG SỐ 154 7279 621.8 66244.4 66866.2 0.9
1 Nông nghiệp và lâm nghiệp 6 489 60.3 3202.7 3263.0 1.8
2 Thủy sản 3 149 8.2 481.9 490.1 1.7
3 Công nghiệp khai thác mỏ 12 95 168.9 3336.2 3505.1 4.8
4 Công nghiệp chế biến 57 4699 68.0 33191.8 33259.8 0.2
Sản xuất và phân phối điện,
5 1 23 273.1 1928.1 2201.2 12.4
khí đốt và nước
6 Xây dựng 4 141 7.1 5173.3 5180.4 0.1
Thương nghiệp; Sửa chữa xe có
7 động cơ, mô tô, xe máy, đồ dùng 19 82 8.7 370.9 379.6 2.3
cá nhân và gia đình
8 Khách sạn và nhà hàng 7 233 2.6 5154.1 5156.7 0.1
9 Vận tải; kho bãi và thông tin liên lạc 10 218 3.4 4663.5 4666.9 0.1
Các hoạt động liên quan đến kinh
10 34 59 21.3 798.4 819.7 2.6
doanh tài sản và dịch vụ tư vấn
11 Hoạt động khác 1 1091 0.2 7943.6 7943.8 0.0
(*) Số liệu đã được chỉnh lý theo Công văn số 2338/BKH-ĐTNN ngày 06/04/2006
Bao gồm cả vốn tăng thêm của các dự án đã được cấp giấy phép từ các năm trước
Tỷ trọng VĐTRNN của từng ngành
Đơn vị : Triệu USD
Số DA Tỷ trọng VĐT
Stt Ngành VĐTRNN
ĐTRNN từng ngành(%)
TỔNG SỐ 154 621.8
1 Nông nghiệp và lâm nghiệp 6 60.3 9.6977
2 Thủy sản 3 8.2 1.3188
3 Công nghiệp khai thác mỏ 12 168.9 27.1631
4 Công nghiệp chế biến 57 68 10.9360
5 Sản xuất và phân phối điện, khí đốt và nước 1 273.1 43.9209
6 Xây dựng 4 7.1 1.1418
Thương nghiệp; Sửa chữa xe có động cơ,
7 19 8.7 1.3992
mô tô, xe máy, đồ dùng cá nhân và gia đình
8 Khách sạn và nhà hàng 7 2.6 0.4181
9 Vận tải; kho bãi và thông tin liên lạc 10 3.4 0.5468
Các hoạt động liên quan đến kinh doanh tài
10 34 21.3 3.4255
sản và dịch vụ tư vấn
11 Hoạt động khác 1 0.2 0.0322
Như vậy, lĩnh vực các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu tư trực tiếp ra nước
ngoài nhiều nhất là công nghiệp chế biến với 57 dự án, tiếp đến là các hoạt động
liên quan đến kinh doanh tài sản và dịch vụ tư vấn với 34 dự án, thương nghiệp,
sửa chữa xe có động cơ, môtô, xe máy, đồ dùng cá nhân và gia đình với 19 dự án.
Các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu tư chủ yếu trong lĩnh vực công nghiệp và xây
dựng như: thăm dò khai thác dầu khí, sản xuất chế biến hàng gia dụng, vật liệu
xây dựng, khai thác mỏ. Trong đó đáng lưu ý là các dự án sản xuất và phân phối
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
điện, khí đốt và nước, chỉ với 1 dự án đã chiếm tới 273.1 triệu USD số vốn đầu tư
đăng kí, chiếm 1 tỷ trọng rất lớn 43.9209% trong tổng số vốn đầu tư ra nước
ngoài. Ngoài ra công nghiệp khai thác mỏ chỉ với 12 dự án cũng đã chiếm tới
168.9 triệu USD số vốn đầu tư đăng ký, chiếm tỷ trọng khá lớn 27.1631% tổng số
vốn đầu tư ra nước ngoài. Còn vốn đầu tư đăng kí của các dự án thuộc ngành công
nghiệp chế biến chỉ đạt 68 triệu USD, chỉ chiếm 1 tỷ trọng khá khiêm tốn
10.936% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài. Nguyên nhân là do tính chất của từng
ngành nghề, ngành sản xuất và phân phối điện, khí đốt và ngành công nghiệp khai
thác mỏ là những ngành công nghiệp nặng, cần nhiều máy móc công nghệ cao,
hiện đại, với sự đầu tư nhiều vốn. Còn công nghiệp chế biến là ngành công nghiệp
nhẹ, sử dụng nhiều lao động là chủ yếu, nên không cần phải đầu tư nhiều vốn vào
lĩnh vực ngành nghề này..
Ngành nông nghiệp và lâm nghiệp, thuỷ sản với 9 dự án, chiếm một tỷ lệ
khá khiêm tốn trong tổng số 154 dự án. Trong đó tập trung chủ yếu là nông-lâm
nghiệp với 6 dự án. Trong khi đó thuỷ sản chỉ chiếm 3 dự án. Tuy nhiên quy mô
vốn đăng ký đầu tư vào các dự án nông-lâm nghiệp khá lớn, chiếm 60.3 triệu
USD, chiếm tỷ trọnglà 9.6977% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài.
Dich vụ cũng là ngành thu hút được nhiều dự án đầu tư trực tiếp ra nước
ngoài. Tuy nhiên, với số dự án là 34 mà tổng số vốn đầu tư chỉ đạt 21.3 triệu
USD, chiếm 3.4255% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài. Như vậy quy mô trung
bình của mỗi dự án là khá nhỏ. Đặc biệt số dự án lại chủ yếu tập trung trong
ngành kinh doanh tài sản và dịch vụ tư vấn...
Như vậy qua số liệu về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các
doanh nghiệp Vịêt Nam tính đến thời điểm 06/04/2006 trên đã cho thấy các doanh
nghiệp Vịêt Nam đã đa dạng hoá các lĩnh vực đầu tư trực tiếp ra nước ngoài.
3. Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài phân theo đối tác đầu tư chủ yếu
Đơn vị: Triệu USD
Tỷ trọng
Số DA Số VĐT Số DA FDI của Tổng số
Stt Nước VĐT FDI VĐTRNN
ĐTR RNN từng nước vào VN VĐT
/TVĐT
TỔNG SỐ 154 621.8 4072.0 93757.4 94379.2 0.659
1 Cam-pu-chia 9 15.1 4 4.0 19.1 79.06
2 Cộng hòa Séc 2 1.1 8 43.9 45.0 2.44
3 CHLB Đức 4 4.8 88 488.4 493.2 0.97
4 Hàn Quốc 2 1.1 1185 65145.4 65146.5 0.00
Đặc khu hành chính
5 4 1.5 520 4707.3 4708.8 0.03
Hồng Công (TQ)
6 Hoa Kỳ 16 7.4 319 2304.8 2312.2 0.32
7 In-đô-nê-xi-a 2 9.4 21 286.0 295.4 3.18
8 I-rắc 1 100.0 2 27.1 127.1 78.68
9 Lào 50 367.0 6 16.1 383.1 95.81
10 Liên bang Nga 13 38.3 90 1840.0 1878.3 2.04
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
11 Ma-lai-xi-a 3 17.7 214 1772.2 1789.9 0.99
12 Nhật Bản 5 2.1 684 6907.2 6909.3 0.03
13 Trung Quốc 1 1.9 431 841.0 842.9 0.23
14 U-crai-na 5 4.3 10 30.4 34.7 12.39
15 Sin-ga-pore 12 4.6 484 9327.6 9332.2 0.05
(Nguồn: Cục ĐTNN- Bộ Kế hoạch và Đầu tư)
Tỷ trọng đầu tư ra nước ngoài phân theo đối tác đầu tư
Đơn vị: triệu USD
Số DA ĐTRNN Số VĐT Tỷ trọng VĐTRNN từng nước(%)
Stt Nước
TỔNG SỐ 154 621.8
1 Cam-pu-chia 9 15.1 2.428
2 Cộng hòa Séc 2 1.1 0.177
3 CHLB Đức 4 4.8 0.772
4 Hàn Quốc 2 1.1 0.177
Đặc khu hành chính
5 4 1.5 0.241
Hồng Công (TQ)
6 Hoa Kỳ 16 7.4 1.190
7 In-đô-nê-xi-a 2 9.4 1.512
8 I-rắc 1 100 16.082
9 Lào 50 367 59.022
10 Liên bang Nga 13 38.3 6.160
11 Ma-lai-xi-a 3 17.7 2.847
12 Nhật Bản 5 2.1 0.338
13 Trung Quốc 1 1.9 0.306
14 U-crai-na 5 4.3 0.692
15 Sin-ga-pore 12 4.6 0.740
Trong số những nước và vùng lãnh thổ nhận vốn đầu tư tới ngày
06/04/2006 thì Lào là thị trường thu hút được nhiều doanh nghiệp Việt Nam nhất
với 50 dự án, tiếp đến là Hoa Kỳ với 16 dự án, Liên bang Nga 13 dự án,
Singapore 12 dự án, Campuchia với 9 dự án. Tuy nhiên nếu tính về tổng vốn đầu
tư thì Lào cũng lại đứng đầu với 367 triệu USD, sau đó là Irac với 100 triệu USD,
Liên bang Nga 38.3 triệu USD. Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta hiện nay thì
100 triệu USD đầu tư cho một dự án ở nước ngoài như dự án dầu khí ở Irac là một
con số không nhỏ, chiếm 16.082% tổng số vốn đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của
Việt Nam mặc dù dự án dầu khí trên vẫn chưa được triển khai.
Bên cạnh đó số vốn đầu tư vào Lào chiếm tới 59.022% tổng số vốn đầu tư
cảu Việt Nam ra nước ngoài cho thấy Lào là một điểm đầu tư hấp dẫn của các nhà
đầu tư Việt Nam. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu bởi vì đây là 2 quốc gia có đường
biên giới chung và truyền thống hữu nghị lâu đời, Việt Nam và Lào không chỉ có
sự gần gũi về kinh tế mà cả về chính trị, hơn nữa thị trường Lào lại là một thị
trường tương đối thân thuộc đối với các nhà đầu tư Việt Nam. Những yếu tố đó đã
tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Vịêt Nam xâm nhập vào thị trường Lào thông
qua con đường đầu tư trực tiếp để xuất khẩu tại chỗ hoặc xuất khẩu sang nước thứ
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
3. Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của Vịêt Nam sang Lào cũng tập trung vào 3
lĩnh vực chủ yếu là: nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Trong đó khoảng 1 nửa
số dự án là thuộc lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt là các lĩnh vực như sản xuất vật
liệu xây dựng, chế biến gỗ, chế biến thực phẩm và sản xuất thuốc chữa
bệnh…Ngoài ra còn có các dự án thuộc lĩnh vực giao thông vận tải, bưu điện,
giáo dục.. Lào hứa hẹn là một thị trường lớn nhất của các doanh nghiệp Vịêt Nam
không chỉ ở hiện tai mà cả trong tương lai. Hiện nay có nhiều dự án lớn đầu tư
trực tiếp vào Lào đang trong quá trình thẩm định. Trong đó dự án đang thẩm định
lớn nhất có vốn đầu tư lớn hơn toàn bộ những dự án đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
từ trước đến nay, bao gồm các dự án đang được thẩm định là nhà máy thuỷ điện
Xekaman 3 tại Lào có vốn đầu tư là 273 triệu USD, dự án trồng 10.000 ha cao su
cũng tại Lào có vốn đầu tư là 25 triệu USD.
Tiếp đến là Liên bang Nga, nước đứng thứ 3 về số dự án và về số vốn đầu
tư. Nga là một đất nước rộng lớn, sớm có mối quan hệ kinh tế hữu nghị với Vịêt
Nam từ lâu đời nên trong những năm qua dòng vốn đầu tư trực tiếp vận động
không chỉ từ Nga vào Vịêt Nam mà còn theo chiều ngược lại. Tính đến cuối năm
2006 đã có 13 dự án đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Vịêt Nam vào thị
trường Nga với tổng số vốn đầu tư đăng kí đạt tới 38.3 triệu USD. Đối với doanh
nghiệp Vịêt Nam, đầu tư ra nước ngoài là một hướng đi mới, tuy có không ít rủi
ro nhưng sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, củng cố thúc đẩy hoạt động
kinh doanh và nâng cao vị thế của doanh nghiệp tại nước sở tại, nhất là với những
thị trường mà việc thanh toán còn gặp nhiều khó khăn như thị trường Nga. Hơn
nữa khi đầu tư vào Nga các doanh nghiệp Vịêt Nam còn có thêm lợi thế là cộng
đồng người Việt tập trung sinh sống, học tập làm việc tại Nga khá đông. Hiện nay
cơ chế thành lập công ty ở Nga khá dễ dàng và đã có hơn 300 công ty của người
Việt Nam được thành lập và làm ăn theo qui định của luật pháp Nga. Việc đầu tư
vào thị truờng Lào và Nga cho thấy một hướng đi đúng đắn của các doanh nghiệp
Vịêt Nam.
Mặc dầu vốn đầu tư đăng ký của các doanh nghiệp Vịêt Nam vào thị trường
Hoa Kỳ chỉ đạt 7.4 triệu USD, chiếm xấp xỉ 1.19% tổng vốn đầu tư trực tiếp ra
nước ngoài của Vịêt Nam nhưng nếu xét về số lượng dự án thì Hoa Kỳ lại chiếm
vị trí thứ 2 với 16 dự án. Kết quả này cho thấy Vịêt Nam không chỉ nhận vốn từ
những nước có nền kinh tế phát triển mà hoàn toàn có khả năng đầu tư vào những
thị trường các nước phát triển với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận, và sử dụng đồng
vốn bỏ ra của mình một cách có hiệu quả nhất. Thực tế hiện nay, ngoài Hoa Kỳ,
các doanh nghiệp Vịêt Nam còn đầu tư vào nhiều nước phát triển khác như:Nhật
Bản, Anh, Pháp, Đức, Úc, Singapore…
* N hững kết quả đạt được
- Hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đã giúp cho Vịêt Nam sử dụng,
quản lý tốt hơn các nguồn lực trong nước.
Khi các nguồn lực trong nước còn hạn chế thì việc sử dụng tiết kiệm và có
hiệu quả các nguồn lực là một tất yếu đối với chính phủ và các doanh nghiệp
trong việc quản lý vĩ mô nền kinh tế. Vì vậy khi các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu
tư ra nước ngoài thì với mục tiêu là khai thác một cách có hiệu quả các nguồn lực
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
của nước ngoài thì nhờ đó mà các nguồn lực trong nước được quản lý một cách có
hiệu quả hơn.
- Góp phần tăng thu ngân sách
Khi thực hiện đầu tư trực tiếp ra nước ngoài thì các doanh nghiệp Vịêt Nam sẽ
có nhiều cơ hội để sử dụng vốn 1 cách có hiệu quả hơn, có nhiều cơ hội phát triển
hơn, sẽ có điều kiện để khai thác tốt nhất các nguồn lực của nước ngoài , do vậy
sẽ làm tăng doanh thu, đồng thời với việc giảm chi phí, do đó mà lợi nhuận của
doanh nghiệp sẽ tăng lên , và đóng góp vào ngân sách nhà nước tăng lên.
- Giúp các DN mở rộng thị trường tiêu thụ.
Khi mở rộng việc đầu tư ra nước ngoài thì thị trường tiêu thụ sản phẩm của
doanh nghiệp sẽ được mở rộng hơn nhiều, đồng thời cũng mở ra những cơ hội
kinh doanh mới, và giúp doanh nghiệp ngày càng phát triển không chỉ ở hiện tại
mà cả trong tương lai.
- Đ ầu tư trực tiếp ra nước ngoài giúp các doanh nghiệp Vịêt Nam tránh được
hàng rào bảo hộ thương mại của các nước nhận đầu tư.
Trong xu thế hội nhập kinh tế hiện nay thì các hàng rào bảo hộ thương mại dần
được dỡ bỏ. Do đó các quốc gia thường xây dựng nên những rào cản thương mại
ngày càng phức tạp hơn, như rào cản kỹ thuật, rào cản về môi trường. Do đó việc
xuất khẩu hàng hoá vào các quốc gia ngày càng khó khăn hơn. Và để có thể vượt
qua được hàng rào bảo hộ đó là thực hiện đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. Việc đầu
tư trực tiếp ra nước ngoài sẽ góp phần đáng kể trong việc giảm những chi phí vận
chuyển, và nhiều những chi phí cho khác..
- Thay đổi cơ cấu SXKD của doanh nghiệp
Trong quá trình sản xuất, các trang thiết bị của doanh nghiệp bị hao mòn cả vô
hình lẫn hữu hình, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp
Vịêt Nam đã và đang giúp các máy móc thiết bị đó hạn chế sự hao mòn. Khi trang
thiết bị của doanh nghiệp Vịêt Nam ở trong nước đã trở nên lỗi thời, và đã giảm
được sức cạnh trạnh so với các doanh nghiệp trong nước thì việc chuyển giao các
công nghệ đó ra nước ngoài sẽ giúp cho các doanh nghiệp đó nâng cao được sức
cạnh tranh so với các doanh nghiệp nước sở tại. Như vậy đầu tư ra nước ngoài
giúp cho doanh nghiệp thay đổi công nghệ, đồng thời kéo dài được chu kỳ sống
của công nghệ.
Ngoài ra việc đầu tư trực tiếp ra nước ngoài còn giúp cho các doanh nghiệp
kéo dài được đời sống của sản phẩm. Khi 1 sản phẩm đã trở nên bão hoà trong
nước, và chịu sự cạnh tranh gay gắt của các sản phẩm mới có tính thay thế, thì
giải pháp đầu tư ra nước ngoài trở nên tối ưu, và sẽ kéo dài được chu kỳ sống của
sản phẩm.
- Giúp mở rộng giao lưu KT-XH, học hỏi đựợc những kinh nghiệm của các
nước phát triển
Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài giúp cho các doanh nghiệp Vịêt Nam tiếp
cận với cơ chế về quản lý tài chính, quản lý nhân sự, quản lý thiết bị khoa học
đồng thời có công nghệ sản xuất hiện đại, do đó khi đầu tư vào những nước này
thì Vịêt Nam sẽ có cơ hội để học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận với khoa học tiên tiến
trên thế giới, từ đó có thể áp dụng vào sản xuất và làm nâng cao hiệu quả sản xuất
kinh doanh.
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ngoài ra hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài không chỉ có tác dụng
thúc đẩy kinh tế phát triển mà còn có tác động tích cực về mặt xã hội. Đó là làm
cho dân trí phát triển, có điều kiện tiếp thu và vận dụng những tinh hoa văn hoá
của nhân loại, nền văn minh thế giới, giúp bạn bè thế giới hiểu thêm về con người
Vịêt Nam với nhiều những phẩm chất tốt đẹp như: cần cù, chịu khó... , mặt khác
còn giúp Vịêt Nam mở rộng mối quan hệ giao lưu kinh tế xã hội với bạn bè thế
giới, cùng với bạn bè thế giới xây dựng 1 xã hội văn minh, hiện đại , hoà bình.
* N hững hạn chế gặp phải :
- H oạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài chưa thu được kết quả kinh
doanh cao. Hầu hết các dự án đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam đều là những dự
án mới được thực hiện, chưa bước vào giai đoạn sản xuất kinh doanh nên kết quả
kinh doanh hầu như chưa có, hoặc nếu có cũng đang còn ở trong giai đoạn đầu
nên gặp rất nhiều khó khăn về thị trường và công suất khai thác dự án chưa cao
nên đang còn trong tình trạng thua lỗ.
- Tỷ lệ VĐT thực hiện trên tổng số vốn đăng ký rất thấp. Tính đến hết tháng
8 năm 2006 tỷ lệ này vẫn chưa đạt được 10% trong khi đó các dự án đầu tư trực
tiếp từ nước ngoài vào Việt Nam đạt tỷ lệ 55%.
- Số lượng dự án và quy mô đầu tư của các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu tư
ra nước ngoài còn ít. Điều này sẽ gây nhiều khó khăn cho các doanh nghệp Việt
Nam trước sức ép của các đối thủ cạnh tranh có tiềm lực tài chính mạnh trên thị
trường thế giới
- Lĩnh vực đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam vẫn còn hạn hẹp, mới chỉ tập
trung vào một số ngành công nghiệp, xây dựng, thăm dò, khai thác dầu khí, sản
xuất hàng gia dụng, nông nghiệp và một số loại hình dịch vụ.
- Đối tác mà Việt Nam thực hiện đầu tư còn chưa rộng rãi, mới chỉ tập
trung ở một số nước như Mỹ, Nga, Anh, Nhật, Singapo, Lào, Campuchia…Hoạt
động đầu tư sang các nước phát triển khác còn hết sức khiêm tốn so với việc các
nước đó đầu tư trực tiếp sang Việt Nam.
- Hình thức đầu tư chủ yếu vẫn là 100% vốn Việt Nam ở nước ngoài. Các
dự án liên doanh chiếm một tỷ lệ khiêm tốn hơn. Hình thức BC của các nhà đầu
tư Việt Nam ở nước ngoài chiếm tỷ trọng cao hơn các nhà đầu tư nước ngoài đầu
tư vào trong nước.
- Công tác thẩm định, cấp giấy phép đầu tư trực tiếp ra nước ngoài còn
chậm, chưa rõ ràng.
* N guyên nhân:
- Đây là một lĩnh vực còn rất mới với các doanh nghiệp Việt Nam, nên tư
duy nhận thức về hoạt động đầu tư ra nước ngoài còn chưa được hình thành một
cách đầy đủ, chính xác.
Trước đây Vịêt Nam chỉ là nước nhận đầu tư trực tiếp của các nước khác
cho đến những năm gần đây mới xuất hiện xu hướng đầu tư của doanh nghiệp
Vịêt Nam ra nước ngoài. Thông thường lĩnh vực nào còn mới thì còn ít người
quan tâm và nhiều người lo sợ bởi vì chúng tiềm ẩn những rủi ro mà họ không thể
lường tới. Đồng thời yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng rất nhiều đến nhận thức của
các doanh nghiệp, cái gì quá mới mẻ đều khiến người ta nghi ngại, lo sợ và rụt rè
khi tiếp cận, từ đó dẫn đến việc các doanh nghiệp Vịêt Nam chưa quan tâm nhiều
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
đến lĩnh vực này, nếu có thì chỉ chỉ ở mức độ dè chừng, bởi vì ai cũng lo sợ
những rủi ro tiềm ẩn trong lĩnh vực còn quá mới mẻ này đối với họ. Hơn nữa do
tư duy nhận thức của một bộ phận cán bộ có trách nhiệm và các nhà đầu tư là cho
rằng Vịêt Nam là một nước đang thiếu vốn nên cần đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư
nước ngoài do đó mà không có khả năng và không cần thiết để thực hiện đầu tư
ra nước ngoài. Bên cạnh đó lĩnh vực này còn quá mới mẻ, trên thực tế nếu chỉ
xuất hiện cũng rất ít cho nên chưa được các bộ ngành quan tâm xem xét điều
chỉnh và tạo điều kiện. Do đó nên các doanh nghiệp càng khó khăn hơn trong việc
tiếp cận lĩnh vực mới mẻ này.
- Chưa có sự hỗ trợ có hiệu quả từ phía nhà nước nhằm khuyến khích các
doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài, các cơ chế chính sách còn thiếu, nhiều bất
cập.
Trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế
thị trường định hướng XHCN, nhìn chung thực trạng cơ chế chính sách của chúng
ta còn nhiều điều bất cập, chưa đồng bộ, điều đó ảnh hưởng rất lớn tới hoát động
đầu tư của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Bên cạnh đó các văn bản pháp
luật liên quan tới hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài còn nhiều hạn chế, các
cấp các ngành chưa có những chủ trương, biện pháp có hiệu quả nhằm khắc phục
những khó khăn, không thay thế, sửa đổi, bổ sung kịp thời làm chậm trễ tiến độ
thực hiện các hoạt động đầu tư. Mặt khác chưa đề ra được những biện pháp có
tính khả thi, kịp thời, có tác động mạnh mẽ nhằm khai thác một cách có hiệu quả
hơn nữa các nguồn lực dồi dào, việc đổi mới cơ chế, chính sách còn chậm chạp,
chưa đầy đủ, chưa thay đổi kịp thời, chưa đi sâu, bám sát hoạt động đầu tư ra
nước ngoài do đó không phát huy được tính hiệu quả.như: nghị định số 22 của
chính phủ về đầu tư ra nước ngoài vẫn còn một số vấn đề chưa được quy định như
quy trình cấp giấy phép đầu tư ra nước ngoài, quản lý ngoại hối, tuyển dụng lao
động…hoặc mở văn phòng dự án tại nước thứ 3 để điều hành dự án hay mở chi
nhánh sản xuất và thành lập doanh nghiệp ở nước ngoài chưa được quy định.
- Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Vịêt Nam còn hạn chế trên tất
cá các mặt: tài chính, quản lý, sản xuất kinh doanh.. Vịêt Nam là một nước có
xuất phát điểm thấp, có nền kinh tế nghèo nàn, kém phát triển, công nghệ lạc hậu..
do đó quá trình tích tụ vốn cho nền kinh tế hầu như không có. Trong khi đó vốn là
nhân tố đầu tiên và có tính quyết định nhất đến bất kì một hoạt động đầu tư phát
triển nào, do đó khi đầu tư ra nước ngoài, chúng ta rất thiếu vốn để có thể tiến
hành hoạt động đầu tư, nên để huy động vốn cho đầu tư thì doanh nghiệp thường
áp dụng một số biện pháp như phát hành cổ phiếu, trái phiếu công ty hoặc là huy
động vốn ở những tổ chức tín dụng.
- Nền kinh tế VN còn phát triển ở trình độ thấp.
Vịêt Nam là một nước có nền kinh tế đang phát triển, lại đang tiến hành quá
trình CNH-HĐH đất nước, các ngành, các thành phần kinh tế đang trong quá trình
phát triển và hoàn thiện nên sẽ không tránh khỏi những khuyết điểm. Việt Nam
đi lên từ một nước có xuất phát điểm thấp, mức sống tính theo bình quân đầu
người thấp, mức độ tích luỹ nội bộ nền kinh tế thấp, trong sản xuất thì vốn it,
công nghệ lạc hậu, nguồn lao động tuy đông nhưng trình độ tay nghề, kỹ thuật
chưa cao, trình độ quản lý điều hành còn kém, do đó năng suất lao động thấp, hiệu
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
quả sản xuất còn chưa cao, trong khi đó vốn đầu tư cho cơ sở hạ tầng còn thiếu
nên việc hỗ trợ của nhà nước cho các doanh nghiệp còn rất hạn chế. Do đó khi
đầu tư ra nước ngoài thì Vịêt Nam đứng trước rất nhiều khó khăn và hiệu quả sản
xuất thấp là điều khó có thể tránh khỏi.
III. Xu híng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi ë ViÖt Nam
1. Xu hướng
Như chúng ta đã biết, hoạt động đầu tư ngày càng phát triển mạnh mẽ trong
thời gian gần đây và trở thành xu hướng tất yếu của các nước. Tham gia vào hoạt
động đầu tư quốc tế không chỉ là các nước phát triển có tiềm lực tài chính mạnh
mà có cả các nước đang phát triển với những lợi thế riêng có của mình. Việt Nam
đang tiến sâu, tiến rộng vào quá trình hội nhập kinh tế thế giới, đối với hoạt động
đàu tư quốc tế , hiện nay nước ta vận chủ yếu đứng trên giác độ là nước tiếp nhận
đầu tư. Tuy nhiên, trong những năm gàn đây, cùng với sự lớn mạnh của các doanh
nghiệp trong nước, cũng như sự hỗ trợ ngày càng có hiệu quả hơn từ phía Nhà
nước, Việt Nam đã đưa vốn, tài sản ra nước ngoài để đầu tư thực hiện sản xuất
kinh doanh. Là một nước mới tham gia vào hoạt động đầu tư quốc tế, bước đầu
các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa thu được nhiều kết quả cao, tuy nhiên vẫn
có một số doanh nghiệp đã làm ăn có hiệu quả và được đánh giá là thành công
trong hoạt động đầu tư ở nước ngoài.
Vì vậy, trong những năm tới, hứa hẹn các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đẩy
mạnh hoạt động đầu tư ra nước ngoài nhằm tìm kiếm lợi nhuận cao và mở rộng
thị phần tiêu thụ sản phẩm. Đó là một xu thế tất yếu trong điều kiện hội nhập kinh
tế như hiện nay, không chỉ riêng Việt Nam mà cả những nước trên thế giới.
2. Giải pháp
- Thay đổi tư duy về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
Nhà nước cần phải coi hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài là một hoat
động kinh tế đối ngoại quan trọng không kém gì hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp
từ nước ngoài , vì cả lý thuyết và thực tiễn đều chứng minh rằng 1 nước có dòng
đầu tư trực tiếp ra nước ngoài càng mạnh thì càng có nhiều khả năng và cơ hội để
mở rộng thị trường và tăng thêm các cơ hội kinh doanh, tạo ra lực hút đối với các
nhà đầu tư nước ngoài. Vịêt Nam có những mặt hàng và làng nghề truyền thống
hoàn toàn có thể đáp ứng được những khoảng trống hoặc những thị trường ngách
ở khắp nơi trên thế giới.Trước bối cảnh Vịêt Nam hội nhập ngày càng sâu vào nền
kinh tế thế giới và khu vực và những tác động tích cực của hoạt động đầu tư trực
tiếp ra nước ngoài mang lại trong thời gian qua thiết nghĩ cần nhanh chóng thay
đổi từ khống chế và cho phép sang khuyến khích các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu
tư ra nước ngoài.
- Cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách theo hướng tăng
cường khuyến khích các doanh nghiệp Vịêt Nam đầu tư trực tiếp ra nước ngoài .
Chính phủ cần nhanh chóng ban hành nghị định và các thông tư mới hướng
dẫn luật đầu tư mới. Nghị định 22/2000 của chính phủ đã bộc lộ nhiều hạn chế và
không tương thích với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế nước ta hiện nay vì
thế các vấn đề trong nghị định mới nên sửa đổi theo hướng:
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ Đơn giản hoá thủ tục đăng ký và cấp giấy phép cho các dự án đầu tư ra nước
ngoài, tiến tới xoá bỏ hình thức cấp giấy phép chuyển sang đăng ký đầu tư.
+ Rút ngắn thời gian cấp giấy phép đầu tư ra nước ngoài cho các doanh nghiệp
Vịêt Nam xuống còn 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ ( hiện tại là 30
ngày ).
+ Xây dựng danh mục dự án đặc biệt khuyến khích và khuyến khích đầu tư ra
nước ngoài với các hình thức ưu đãi phù hợp đặc biệt là chính sách ưu đãi về thuế,
tín dụng, ngoại hối.
+ Mở rộng các lĩnh vực đựoc phép đầu tư ra nước ngoài để các doanh nghiệp
rộng quyền lưạ chọn. Cho phép đầu tư vào các lĩnh vực bảo hiểm, ngân hàng, y tế,
giáo dục…nếu doanh nghiệp có luận chứng kinh tế kỹ thuật tốt và bảo đảm khả
năng sinh lời của dự án .
Chính phủ cần yêu cầu các bộ, ngành có liên quan đến hoạt động của các
doanh nghiệp ở nước ngoài nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, điều chỉnh hoạt
động kinh tế mới này, đồng thời quy định rõ chế độ và nội dung báo cáo đối với
các doanh nghiệp Vịêt Nam ở nước ngoài để thực hiện quản lý nhà nước đối với
hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Vịêt Nam.
- Tăng cường các hoạt động hỗ trợ và tư vấn cho các doanh nghiệp Vịêt Nam
thực hiện đầu tư trực tiếp ra nước ngoài.
+ Về mặt tổ chức, thành lập các bộ phận chuyên trách đảm nhận việc quản lý
hoạt động đầu tư của Vịêt Nam ở nước ngoài. Bộ phận này có nhiệm vụ nghiên
cứu, đề xuất những văn bản, quy định pháp lý liên quan đến hoạt động đầu tư ra
nước ngoài, đồng thời cũng là đầu mối giải quyết những vướng mắc mà các doanh
nghiệp gặp phải khi tiến hành sản xuất kinh doanh ở nước ngoài.
Thành lập hiệp hội đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Vịêt Nam để
bảo vệ quyền lợi và giúp đỡ các doanh nghiệp Vịêt Nam giải quyết các vướng
mắc. Thành lập quỹ hỗ trợ đầu tư ra nước ngoài của Vịêt Nam nhằm tài trợ tài
chính cho các dự án đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và bảo đảm lợi ích và bảo vệ
các doanh nghiệp trước những rủi ro về chính trị hoặc các rủi ro khác mà các công
ty bảo hiểm thông thường không thể cung cấp dịch vụ đó được.
+ Về mặt cơ chế chính sách cần tăng cường các hoạt động xúc tiến đầu tư
trên tầm vĩ mô trước hết là ở các lĩnh vực mà Vịêt Nam có lợi thế so sánh.Tăng
cường cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho các doanh nghiệp có nguyện vọng đầu tư
trực tiếp ra nước ngoài, như tổ chức các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc giữa Chính phủ với
các doanh nghiệp có dự án đầu tư trực tiếp ở nước ngoài, với Chính phủ tại nước
sở tại để giải quyết các bất cập trong quá trình đầu tư ra nước ngoài, hoặc là cung
cấp các thông tin cần thiết như quan hệ cung cầu hàng hoá, triển vọng phát triển
của thị trường nước ngoài, môi trường đầu tư của nước sở tại, thông tin về đối tác
đầu tư và các cơ hội đầu tư mới. Tổ chức các hội chợ triển lãm quảng cáo, tham
quan thị trường, làm trung gian cho các cuộc tiếp xúc giữa các doanh nghiệp Vịêt
Nam với các đối tác tiềm năng. Phát triển các dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo
hiểm, bảo lãnh tín dụng, dịch vụ hỗ trợ tư pháp và hướng dẫn các thủ tục đăng ký
đầu tư ở từng thị trường nước ngoài. Chính phủ giao cho các đại sứ quán, lãnh sự
quán và phòng thương vụ Vịêt Nam ở nước ngoài hỗ trợ, giúp đỡ các doanh
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nghiệp Vịêt Nam đang tiến hành đầu tư trưc tiếp ở nước ngoài. Xem đó là một
nhiệm vụ bắt buộc đối với các cơ quan này.
Tăng cường các hoạt động hỗ trợ và tư vấn cho các doanh nghiệp thực hiện
đầu tư trực tiếp ra nước ngoài.
Thành lập Hiệp hội đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam để
bảo vệ quyền lợi và giúp đỡ các doanh nghiệp Việt Nam giải quyết các vướng
mắc. Thành lập quỹ hỗ trợ đầu tư ra nước ngoài của Việt nam nhằm tài trợ tài
chính cho các dự án đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đảm bảo lợi ích và bảo vệ các
doanh nghiệp trước những rủi ro về chính trị hoặc các rủi ro khác mà các công ty
bảo hiểm thông thường không thể cung cấp các dịch vụ đó được.
-Tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực đầu tư trực
tiếp nước ngoài
Theo đó,Vịêt Nam cần đàm phán, ký kết các hiệp định đầu tư đa biên nhằm
tăng cường khả năng bảo vệ các doanh nghiệp và tạo cơ chế pháp lý ổn định để
giải quyết các tranh chấp có thể nảy sinh khi thực hiện đầu tư ra nước ngoài.
Trước hết, Vịêt Nam cần tham gia đầy đủ các công ước quốc tế liên quan đến đầu
tư nước ngoài như công ước Washington năm 1965, các công ước của
WTO…ngoài ra Vịêt Nam còn cần quan tâm đến hiệp định đầu tư khu vực bởi
mục đích của hiệp định là thúc đẩy dòng lưu chuyển vốn giữa các nước tham gia
ký kết và tăng cường thu hút vốn quốc tế từ các nước thứ 3 vào khu vực.
Bên cạnh đó, Vịêt Nam cần tăng cường đàm phán ký kết các hiệp định đầu tư
song phương. Vì các hiệp định đầu tư song phương có tốc độ phát triển nhanh và
ngày càng chi phối mạnh mẽ hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Các hiệp định
đầu tư song phương sẽ tạo cơ chế bảo vệ cho các doanh nghiệp Vịêt Nam khi đầu
tư sang các nước đã ký kết và nâng cao khả năng tạo lợi nhuận của các doanh
nghiệp khi triển khai dự án ở nước ngoài
Vịêt Nam cần tích cực tham gia đàm phán ký kết các hiệp định tránh đánh
thuế 2 lần và nâng cao hiệu quả triển khai của các hiệp định đã ký để hạn chế ảnh
hưởng tiêu cực của việc thu thuế trùng, đồng thời khuyến khích dòng luân chuyển
vốn quốc tế. Hầu hết các nước hiện nay đều ký kết hiệp định tránh đánh thuế 2 lần
với các hình thức đa biên hoặc song phương. Với Vịêt Nam, sau hơn 10 năm kiên
trì và tích cực đàm phán, đã ký được 43 hiệp định với hầu hết các đối tác đầu tư
lớn và quan trọng trên thế giới, tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động đầu tư trực tiếp
ra nước ngoài.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
KÕt luËn
Trong điều kiện toàn cầu hoá kinh tế hiện nay, đầu tư quốc tế trỏ thành một
hoạt động thường xuyên mang lại nhiều hiệu quả cho các doanh nghiệp đầu tư
cũng như cho nước tiếp nhận đầu tư . không chỉ còn là đặc quyền của những nước
có nền kinh tế phát triển, có tiềm lực tài chính mạnh, có khoa học kỹ thuật tiên
tiến hiện đại, trình độ quản lý cao, mà đã có sự tham gia của các nước đang phát
triển với tư cách là nước đầu tư. Và Vịêt Nam không nằm ngoài xu thế chung đó
khi các doanh nghiệp Vịêt Nam đã và đang xúc tiến các hoạt động đầu tư trực
tiếp ra nước ngoài.
Qua hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp Vịêt
Nam vừa qua, những doanh nghiệp đã đi đầu, đón đầu thử thách ít nhiều đã gặt
hái được thành công. Bên cạnh đó cũng phải đối mặt với rất nhiều những khó
khăn, thử thách do hạn chế về vốn, hạn chế về kinh nghiệm sản xuất kinh doanh ở
nước ngoài, hạn chế về những hiểu biết về quy chế chính sách của nhà nươc sở
tại, ngoài ra cung phải kể đến những tồn tại, những khó khăn do cơ chế, chính
sách của nhà nước ta vẫn chưa đồng bộ, còn nhiều bất cập, thiếu sót và nhất là
chưa có được sự hỗ trợ có hiệu quả từ phía nhà nước dành cho các doanh nghiệp
hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài tuy nhiên trong xu thế hội nhập kinh tế
hiện nay thì ngày càng nhiều những cơ hội thuận lợi, những sự hỗ trợ có hiệu quả
hơn từ phía nhà nước khi đã nhận thức được vai trờ của hoạt động đầu tư ra nước
ngoài của các doanh nghiệp, do đó hứa hẹn sự mở rộng đầu tư ra nước ngoài sẽ
ngày càng phát triển mạnh mẽ.
17
nguon tai.lieu . vn
