Xem mẫu
- TIỂU LUẬN
Đề tài :“Chính sách tỷ giá hối đoái và những điều
kiện tự do hoá tỷ giá ở Việt nam ”
.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
Néi dung
§Æt vÊn ®Ò
Ch¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ tû gi¸ vµ tù do ho¸ tû gi¸
I . Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
1.Kh¸i niÖm
2.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tû gi¸
3. Vai trß cña tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ
II. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i
III. Quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò tù do ho¸ tû gi¸
1.Kh¸i niÖm vÒ tù do ho¸ tû gi¸
2.¦u nhîc ®iÓm cña tû gi¸ tù do
Ch¬ng II : Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam
I. Hoµn c¶nh chung
II. Thùc tr¹ng
III. §¸nh gi¸
Ch¬ng III : Gi¶i ph¸p ®æi míi chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam
I. Nh÷ng bÊt lîi cña ViÖt Nam nÕu thùc hiÖn tù do ho¸ trong ®iÒu kiÖ
hiÖn nay.
II. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò tù do ho¸ tû gi¸
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
®Æt vÊn ®Ò
Tû gi¸ lµ mét biÕn sè kinh tÕ vÜ m« quan träng cã t¸c ®éng tíi nhiÒu mÆt
ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ . Nã ra ®êi tõ ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ quay trë
l¹i t¸c ®éng lªn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸n c©n th¬ng m¹i c¸n c©n
thanh to¸n cña mçi quèc gia. X©y dùng thµnh c«ng mét chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh
tû gi¸ thÝch hîp lµ mét vÊn ®Ò v« cïng khã kh¨n phøc t¹p. Nghiªn cøu vÊn ®Ò
nµy lµ mét ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt trong thêi gian gÇn ®©y.
Gãp phÇn vµo nh÷ng nghiªn cøu, ph©n tÝch , trong bµi tiÓu luËn nµy em
còng xin ®îc tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ mét vÊn ®Ò ®a d¹ng,
phøc t¹p vµ còng v« cïng quan träng nµy th«ng qua ®Ò tµi :“ChÝnh s¸ch tû
gi¸ hèi ®o¸i vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù do ho¸ tû gi¸ ë ViÖt nam ” .
Bµi tiÓu luËn b¾t ®Çu tõ viÖc ph©n tÝch c¬ së lÝ luËn cña tû gi¸ ,c¬ chÕ x¸c
®Þnh, nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng vµ vai trß cña tû gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ . Tõ ®ã
lµm s¸ng tá lªn tÇm quan träng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong viÖc thùc hiÖn c¸c
môc tiªu kinh tÕ vÜ m« . Mét vÊn ®Ò còng ®îc coi träng tr×nh bµy lµ nh÷ng lÝ
luËn vÒ tù do ho¸ hay th¶ næi tû gi¸ . Xu thÕ toµn cÇu lµ tõng bíc th¶ næi tû
gi¸ ®Ó cho nã ®îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng theo quy luËt cung cÇu
ngo¹i hèi. Tù do ho¸ mang l¹i nhiÒu lîi thÕ vµ muèn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
th× c¸c quèc gia kh«ng thÓ bá qua . Tuy nhiªn bÊt cø mét vÊn ®Ò nµo còng cã
mÆt tr¸i cña nã. Kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho
viªc tù do ho¸ tû gi¸ thµnh c«ng. §èi víi c¸c níc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn
®æi cã khuyÕn nghÞ lµ vÉn nªn duy tr× ë mét møc ®é t¬ng ®èi cao nh÷ng
c«ng cô qu¶n lý mang tÝnh hµnh chÝnh. Mét sù tù do ho¸ véi v· sÏ dÉn ®Õn
nh÷ng tæn th¬ng mµ nÒn t¶ng kinh tÕ vÜ m« cha ®ñ v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ
chèng ®ì vµ kÕt qu¶ lµ sù ch¹y trèn cña c¸c luång vèn .Tr×nh bµy bµi häc
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
kinh nghiÖm cña c¸c níc lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh
chÝnh s¸ch .
Thùc tr¹ng ®iÒu hµnh tû gi¸ ë ViÖt Nam thêi gian qua lµ mét néi dung
quan träng . Kh¸i qu¸t c¶ mêi n¨m ®æi míi hÖ thèng tµi chÝnh trªn lÜnh vùc
tû gi¸ nh»m lµm s¸ng tá nh÷ng u nhîc ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh
thÝch hîp. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ë ch¬ng cuèi nªu lªn mét vµi
gîi më cho vÊn ®Ò.
Víi kiÕn thøc cßn nhiÒu thiÕu sãt , c¬ së sè liÖu thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vµ
tÝnh phøc t¹p cña ®Ò tµi nªn trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái khiÕm khuyÕt rÊt
mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o vµ c¸c b¹n.
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
ch¬ng I
tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i
I Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
1,Kh¸i niÖm : Khèi lîng th¬ng m¹i quèc tÕ ®· t¨ng lªn trong suèt bèn
m¬i n¨m qua lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau.trong
xu híng toµn cÇu ho¸ dÇn xo¸ nhoµ c¸c ®êng biªn giíi quèc gia vµ lµm
cho c¸c dßng t b¶n lu chuyÓn linh ho¹t h¬n.trong qu¸ tr×nh ®ã , mçi quèc
gia ®Òu cè g¾ng ®a ®ång néi tÖ cã thÓ chuyÓn ®æi vµ t×m kiÕm mét chÝnh
s¸ch tû gi¸ thÝch hîp.
VËy tû gi¸ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn khi cã th¬ng m¹i quèc tÕ . Nã lµ møc gi¸ gi÷a
hai níc mµ t¹i ®ã hä trao ®æi víi nhau.
a, Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa : lµ gi¸ c¶ cña mét ®ång tiÒn níc nµy tÝnh theo
®¬n vÞ tiÒn tÖ níc kh¸c.
HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai ph¬ng ph¸p niªm yÕt tû gi¸ lµ ph¬ng ph¸p
trùc tiÕp vµ ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp .
*Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : ký hiÖu e , lµ ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn mét ®¬n vÞ néi
tÖ b»ng c¸c ®¬n vÞ ngo¹i tÖ .
VÝ dô: T¹i thÞ trêng hèi ®o¸i London yÕt gi¸ 1b¶ng Anh=1,6191 ®«la Mü
*Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp : ký hiÖu E , lµ ph¬ng ph¸p tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång
ngo¹i tÖ .Nã chÝnh lµ gi¸ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ tÝnh theo sè ®¬n vÞ néi tÖ.
VÝ dô : gi¸ cña ®«la Mü(USD) tÝnh theo ®ång ViÖt Nam(VND)
lµ14058VND/USD.§iÒu nµy nãi lªn r»ng 1USD cã gi¸ trÞ b»ng 14058 VND
Theo th«ng lÖ quèc tÕ chØ cã ba lo¹i ®ång tiÒn m¹nh trªn thÕ giíi (®ång
b¶ng Anh , ®ång Euro, ®ång USD ) ®îc phÐp niªm yÕt gi¸ trùc tiÕp . Cã
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
nghÜa lµ trªn c¸c níc së t¹i ®îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e.TÊt c¶ c¸c lo¹i tiÒn
kh¸c ngoµi ba ®ång tiÒn nªu trªn th× ph¶i niªm yÕt gi¸ gi¸n tiÕp . Cã nghÜa lµ
trªn ®Êt níc së t¹i kh«ng ®îc phÐp c«ng bè tû gi¸ e mµ ph¶i niªm yÕt gi¸
th«ng qua mét ®ång tiÒn m¹nh .
b.Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ: lµ gi¸ t¬ng ®èi cña hµng ho¸ ë hai níc
C«ng thøc tÝnh tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ
e’=e*P/P’
e’: Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ
e: Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa
P: Møc gi¸ trong níc
P’: Møc gi¸ níc ngoµi
NÕu xÐt cho mét hµng ho¸ cô thÓ th× P chÝnh lµ gi¸ hµng néi tÝnh b»ng néi tÖ
(gi¸ néi ®Þa ) cßn P’ chÝnh lµ gi¸ mÆt hµng cïng lo¹i ë níc ngoµi tÝnh theo
gi¸ ngo¹i tÖ .
VÝ dô : gi¶ sö cã mét chiÕc ¸o s¬ mi ë ViÖt Nam víi gi¸
P=70000VND/chiÕc còng chiÕc ¸o ®ã s¶n suÊt t¹i Mü P’=20USD ,gi¶ sö
e=1/14000
Khi ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ b»ng e’=e*P/P’=1/14000*(70000/20)=1/4
§iÒu nµy nãi lªn r»ng mét chiÕc ¸o s¬ mi ViÖt Nam cã thÓ b»ng 1/4 chiÕc ¸o
s¬ mi bªn Mü . Do chÊt lîng mÉu m· nh nhau nªn hµng ViÖt Nam rÎ h¬n
1/4 hµng Mü . Do ®ã hµng ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh h¬n hµng Mü , hµng
ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu sang Mü .
NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ cao , hµng ngo¹i t¬ng ®èi rÎ vµ hµng néi
t¬ng ®èi ®¾t vµ ngîc l¹i
c. C¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ : tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch tû gi¸ mçi quèc gia
c1, C¬ chÕ thÞ trêng : tû gi¸ còng lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã ®îc x¸c ®Þnh
dùa trªn c¸c lùc lîng cung cÇu néi ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi.
ThÞ trêng ngo¹i hèi lµ n¬i mua b¸n trao ®æi ®ång néi vµ ngo¹i tÖ.
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
- XuÊt hiÖn viÖc cung tiÒn cña níc A trªn thÞ trêng ngo¹i hèi so víi ®ång
tiÒn níc B khi ng¬× d©n níc A mua hµng nhËp khÈu tõ B hoÆc khi ngêi
d©n níc A ®Çu t sang níc B .
§êng cung vÒ tiÒn cã ®é dèc d¬ng trong kh«ng gian hai chiÒu tû gi¸ vµ
lîng cung tiÒn
- XuÊt hiÖn vÒ cÇu tiÒn níc A trªn Tû e
thÞ trêng ngo¹i hèi khi ngêi níc gi¸ S (VND)
B mua hµng xuÊt khÈu tõ níc A hoÆc
khi ngêi níc ngêi d©n níc B ®Çu
t sang níc A. §êng cÇu vÒ cã ®é e*
dèc ©m trong kh«ng gian hai chiÒu tû
gi¸ vµ lîng tiÒn . D (VND)
Sù c©n b»ng cung cÇu tiÒn ®¹t ®îc khi
hai ®êng nµy giao nhau vµ tû gi¸ c©n Q* Q(VND)
b»ng ®îc x¸c ®Þnh.
C2, C¬ chÕ hµnh chÝnh : ë nh÷ng níc theo ®uæi chÝnh s¸ch kiÒm chÕ tµi
chÝnh vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ nguån vèn thêng ®a ra mét møc tû gi¸ neo cè
®Þnh .Tû gi¸ nµy cã thÓ ®îc thay ®æi ®iÒu chØnh song kh«ng ph¶i do c¸c lùc
lîng thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Nã ®îc Ên ®Þnh l¹i khi c¸c nhµ qu¶n lý cÇn
thÊy ph¶i thay ®æi nã ®Ó phôc vô cho mét môc ®Ých nµo ®ã.
2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tû gi¸
a.C¸c nh©n tè thuéc vÒ dµi h¹n :
*Møc gi¸ c¶ t¬ng ®èi : VÒ l©u dµi mét sù t¨ng lªn møc gi¸ cña mét níc
(t¬ng ®èi so víi møc gi¸ níc kh¸c )lµm cho ®ång tiÒn níc ®ã gi¶m gi¸ vµ
mét sù gi¶m gi¸ xuèng cña møc gi¸ t¬ng ®èi lµm cho ®ång tiÒn níc ®ã
t¨ng gi¸ .
*ThuÕ vµ C«-ta: §©y lµ hµng rµo ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ b¶o hé hnµg
s¶n xuÊt trong níc . §iÒu nµy lµm t¨ng cÇu hµng néi vµ dÉn ®Õn viÖc t¨ng
gi¸ cña ®ång néi tÖ. ThuÕ quan vµ c«-ta vÒ l©u dµi lµm cho ®ång tiÒn cña mét
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
níc lªn gi¸. Tuy vËy mét quèc gia thùc hiÖn chÝnh s¸ch “bÕ quan to¶ c¶ng”
th× vÊn ®Ò tû gi¸ ®èi víi hä kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa l¾m.
* ¦a thÝch hµng néi so víi hµng ngo¹i : Mét sù a thÝch hµng ngo¹i lµm
t¨ng cÇu vÒ ngo¹i tÖ khiÕn cho cung néi tÖ t¨ng dÞch chuyÓn vµ gi¸ ®ång néi
tÖ gi¶m xuèng .VÒ l©u dµi cÇu vÒ hµng xuÊt khÈu cña mét níc lµm cho ®ång
tiÒn cña níc ®ã t¨ng gi¸ trong khi c©ï vÒ hµng nhËp t¨ng lªn lµm cho ®ång
tiÒn níc ®ã t¨ng gi¸.
* N¨ng suÊt lao ®éng : N¨ng suÊt lao ®éng cao lµm gi¸ hµng cña mét níc
rÎ t¬ng ®èi so víi c¸c níc kh¸c . CÇu hµng xuÊt níc ®ã cao lªn kÐo theo
sù t¨ng gi¸ cña ®ång tiÒn níc ®ã. VÒ l©u dµi , do n¨ng su¸t lao ®éng cña
mét níc cao h¬n t¬ng ®èi so víi níc kh¸c , nªn ®ång tiÒn cña níc ®ã
t¨ng gi¸.
*YÕu tè t©m lý còng ¶nh hëng ®Õn tû gi¸ : PhÇn lín c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng “§«la ho¸” trong nÒn kinh tÕ.§ã lµ sù
mÊt niÒm tin vµo ®ång b¶n tÖ , ngêi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ g¨m gi÷
®«la vµ chØ tÝn nhiÖm ®ßng tiÒn nµy trong thanh to¸n trao ®æi . Do vËy cÇu
USD rÊt lín vµ gi¸ c¸c ®ång b¶n tÖ xuèng thÊp c¸c níc lu«n trong t×nh
tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn
h¹n .
*Tû lÖ l¹m ph¸t: NÕu tû lÖ l¹m ph¸t níc A cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t níc
B,níc A cÇn nhiÒu tiÒn h¬n ®Ó ®æi lÊy mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh cña níc B.
Gi¸ ®ång tiÒn níc A gi¶m xuèng .
* C¸n c©n th¬ng m¹i: Nã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .XuÊt
khÈu lín tû gi¸ lªn gi¸
b,C¸c nh©n tè thuéc vÒ ng¾n h¹n
* L·i suÊt : L·i suÊt lµ mét biÕn sè kinh tÕ tæng hîp t¸c ®éng ®Õn nhiÒu chØ
tiªu kh¸c nhau trong ®ã tû gi¸ vµ l·i suÊt cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi
nhau. Trong mét níc nÕu l·i suÊt néi tÖ t¨ng trong khi l·i suÊt thÕ giíi æn
®Þnh sÏ lµm cho c¸c luång vèn quèc tÕ ®æ vµo nhiÒu v× møc l·i suÊt qu¸ hÊp
dÉn . Do vËy cÇu tiÒn níc nµy t¨ng lªn vµ tû gi¸ t¨ng theo .
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
* C¸n c©n thanh to¸n: C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ph¶n ¸nh møc cung- cÇu
vÒ ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ,do ®ã nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tû gi¸ hèi
®o¸i . Béi thu c¸n c©n thanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ gi¶m vµ béi chi c¸n
c©nthanh to¸n sÏ lµm cho tû gi¸ t¨ng
3,Vai trß cña tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ
Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt c¸n c©n
th¬ng m¹i quèc tÕ theo môc tiªu ®· ®Þnh tríc cña nhµ níc .Nã ra ®êi tõ
ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ vµ quay trë l¹i t¸c ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng
ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn.
Bëi v× tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ
t b¶n (vèn), gi¸ c¶ hµng ho¸ trong níc , do ®ã nã cã t¸c ®éng kh«ng nhá
®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mét níc. Khi tû gi¸ gi¶m , tøc gi¸ trÞ ®ång néi
tÖ gi¶m nªn gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng tiÒn níc ngoµi gi¶m , søc
c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng thÕ giíi sÏ t¨ng lªn cã t¸c dông
®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ .
§ång thêi víi viÖc tû gi¸ gi¶m lµm cho gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng lªn dÉn
®Õn h¹n chÕ nhËp khÈu. Ngîc l¹i khi tû gi¸ t¨ng, nghÜa lµ gi¸ trÞ ®ång néi tÖ
t¨ng th× cã t¸c ®éng gi¶m xuÊt khÈu vµ t¨ng nhËp khÈu hµng ho¸.
Tû gi¸ thay ®æi còng cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt viÖc di chuyÓn t b¶n (vèn) tõ
quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c. ViÖc di chuyÓn t b¶n trªn thÕ giíi nh»m
môc ®Ých kiÕm lêi nhuËn vµ tr¸nh rñi ro. Do ®ã, nÕu tû gi¸ gi¶m trong
trêng hîp ngêi ta dù ®o¸n tû gi¸ kh«ng tiÕp tôc gi¶m n÷a th× t b¶n nhËp
khÈu sÏ gia t¨ng vµ t b¶n xuÊt khÈu sÏ gi¶m .
Ngoµi c¸c nh©n tè kh¸c ,vËt gi¸ trong mét quèc gia cßn chÞu sù t¸c ®éng
cña tû gi¸ hèi ®o¸i . Khi tû gi¸ gi¶m ,gi¸ t liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu tiªu dïng
nhËp khÈu t¨ng lªn kÐo theo gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng trong níc cã liªn quan
còng t¨ng theo. §ång thêi do t¸c ®éng gi¶m nhËp khÈu nªn cÇu vÒ c¸c hµng
ho¸ nhËp khÈu còng sÏ gia t¨ng,tÊt ®iÒu ®ã lµm cho gi¸ c¶ chung trong nÒn
kinh tÕ còng gia t¨ng. Ngîc l¹i , khi tû gi¸ t¨ng sÏ cã t¸c ®éng lµm cho møc
gi¸ chung gi¶m.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
II. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i
Tû gi¸ nh ph©n tÝch trªn cã vai trß quan träng ®èi víi sù t¨ng trëng vµ
æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ .
Do vËy, chÝnh s¸ch hèi ®o¸i cña bÊt kú mét quèc gia nµo còng ®Òu ®îc coi
nh mét trong nh÷ng bé phËn cÊu thµnh quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
quèc gia .Duy tr× , gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ vÜ m« lµ yªu cÇu cÊp
thiÕt ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ tËp trung cña c¸c chÝnh
s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch tû gi¸. Mét quèc gia
tuútheo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh vµ thêi ®iÓm sÏ x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh
s¸ch tû gi¸ thÝch hîp.
Trªn thÕ giíi hiÖn nay c¸c níc theo ®uæi c¸c c¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ kh¸c
nhau song rót l¹i ®Òu ®i theo c¸c xu híng hoÆc lµ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc
lµ chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn hoÆc th¶ næi cã kiÓm so¸t.
HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn : Do cung cÇu trªn thÞ trêng ngo¹i hèi
quyÕt ®Þnh tû gi¸ .Kh«ng cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ .
HÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh: ®ã lµ tû gi¸ do ng©n hµng trung ¬ng Ên ®Þnh ë
mét møc nµo ®Êy . Tû gi¸ cã cè ®Þnh thÓ cao h¬n hay thÊp h¬n tû gi¸ c©n
b»ng trªn thÞ trêng ngo¹i hèi §Ó gi÷ ®îc tû gi¸ ë møc cè ®Þnh ng©n hµng
trung ¬ng ph¶i mua b¸n ngoai tÖ trªnthÞ trêng ngo¹i hèi .Vµ nh vËy ,
cung tiÒn tuét khái tay sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng trung ¬ng .Ng©n hµng
trung ¬ng chØ cã thÓ ®¹t ®îc mét trong hai môc tiªu :hoÆc gi÷ cho tû gi¸
cè ®Þnh hoÆc lµ kiÓm so¸t ®îc møc cung tiÒn chø kh«ng thÓ ®ång thêi thùc
hiÖn ®îc hai môc tiªu ®ã .
HÖ thèng tû gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t : N»m gi÷a hai th¸i cùc trªn.Quan
®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ trêng ph¸i chÝnh hiÖn ®¹i coi träng c¶ vai trß kinh
tÕ cña ChÝnh phñ vµ quy luËt “bµn tay v« h×nh”. Tû gi¸ ®îc h×nh thµnh trªn
c¬ së thÞ trêng theoquy luËt cung cÇu , c¬ quan ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
chØ t¸c ®éng lªn tû gi¸ b»ng c¸c c«ng cô mang tÝnh thÞ trêng t¸c ®éng lªn thÞ
trêng ngo¹i hèi
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
Nhng vÊn ®Ò dÆt ra lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i nµo: cè
®Þnh, th¶ næi hoµn toµn hay th¶ næi cã kiÓm so¸t. Mét cuéc tranh luËn vÒ
nh÷ng chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®· næ ra .ThÕ giíi ®· chuyÓn tõ chÕ ®é tû gi¸
cè ®Þnh , ®¬c thùc hiÖn tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi II ®Õn ®Çu n¨m 1973 ,
sang chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi , linh ho¹t thay ®æi hµng ngµy .Nhng vµo cuèi
nh÷ng n¨m 80 chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn béc lé t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn
c¸c nÒn kinh tÕ vµ ngêi ta b¾t ®Çu nghÜ ®Õn mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã
®iÒu tiÕt ,nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t .HiÖn
nay,c¸c chÝnh phñ ®Òu muèn can thiÖp ®Ó h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng m¹nh mÏ
lªn xuèng cña tû gi¸ ,mét mÆt lµ cÇn thiÕt ®Ó c©n b»ng cung cÇu trong thêi
gian ng¾n, nhng mÆt kh¸c l¹i g©y ra nh÷ng biÕn ®éng kh«ng mong
muèncho gi¸ c¶ vµ ®Çu ra ë trong níc.
III.Quan ®iÓm vÊn ®Ò vÒ tù do ho¸ tû gi¸
1. Kh¸i niÖm tù do ho¸ tû gi¸
Tù do ho¸ tµi chÝnh lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. Trong thÕ giíi hiÖn
®¹i kh«ng níc nµo cã thÓ ®øng bªn lÒ cña trµo lu quèc tÕ ho¸ . NÕu muèn
mu cÇu mét sù ph¸t triÓn c¸c níc ph¶i chuÈn bÞ thËt v÷ng ch¾c nh÷ng tiÒn
®Ò cho viÖc héi nhËp. Tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ tù do ho¸ tµi chÝnh yªu cÇu
c¸c quèc gia dÇn ph¶i tõ bá c¸ch kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ tû gi¸ vµ tµi kho¶n
vèn , nhanh chãng ®a ®ång b¶n tÖ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi. Khi mét quèc
gia ®Ó cho tû gi¸ ®îc tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng vµ chÝnh phñ tõ bá viÑc
can thiÖp cña m×nh ta nãi níc ®ã ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch tû gi¸ tù do.
Vµ v× vËy tù do ho¸ tû gi¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn tíi cho phÐp tû gi¸ ®îc tù
x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng
2. ¦u nhîc ®iÓm cña tù do ho¸ tû gi¸
Tõ kh¸i niÖm trªn vÒ tû gi¸ tù do ho¸ ta thÊy ®©y lµ chÕ ®é dÇn dÇn th¶ næi
tû gi¸ ®Ó mÆc c¸c lùc lîng cung cÇu thÞ trêng quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch
can thiÖp hµnh chÝnh cña nhµ níc ®îc tõng bíc triÖt tho¸i. Trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn tiÕn tr×nh tù do ho¸ mçi quèc gia cã lé tr×nh riªng cho m×nh
phï hîp víi hoµn c¶nh riªng vµ xu híng thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch cña c¸c
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
cêng quèc tµi chÝnh . Song tiÕn tr×nh nµy vÉn cã nh÷ng ®Æc®iÓm chung vµ
môc tiªu ®ång nhÊt. Ban ®Çu c¸c ng©n hµng trung ¬ng thùc hiÖn sù linh ho¹t
tû gi¸ b»ng c¸ch níi réng c¸c biªn ®é dao ®éngcña tû gi¸. Ng©n hµng Trung
¬ng cè g¾ng h¹n chÕ sù can thiÖp cña m×nh chØ hµnh ®éng khi cã nh÷ng xu
híng bÊt lîi hoÆc vît qu¸ mét giìi h¹n cho phÐp ®èi víi nÒn kinh tÕ.TiÕp
dÇn ®ã c¸c ng©n hµng sÏ sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ trêng
®Ó híng dÉn tû gi¸ thÞ trêng.
Tû gi¸ tù do mang l¹i nhiÒu lîi thÕ. Nã cho phÐp c¸c quèc gia kh«ng cßn
ph¶ kh kh ngåi gi÷ cho møc tû gi¸ æn ®Þnh mµ hä dån søc cho c¸c môc
tiªu kh¸c cÇn kÝp h¬n, lóc nµy tû gi¸ ®ãng vai trß lµ mét c«ng cô ®Ó thùc hiÖn
c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chø kh«ng cßn ph¶i lµ môc tiªu n÷a.
ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do tr¸nh cho c¸c quèc gia nh÷ng tæn th¬ng dÔ gÆp
ph¶i khi cè ®Þnh tû gi¸ , ®ã lµ nh÷ng ®e do¹ tríc nh÷ng biÕn ®éng tû gi¸
gi÷a c¸c ®ång tiÒn m¹nh.
ChÝnh s¸ch tû gi¸ tù do c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña mçi quèc gia.
Tuy nhiªn tû gi¸ tù do còng tiÒm Èn trong nã nh÷ng bÊt æn nhÊt lµ ®èi víi
nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn
3 . Kinh nghiÖm thÕ giíi trong viÖc tù do ho¸ tû gi¸
Dï tû gi¸ tù do cßn nhiÒu t¸c ®éng mÆt tr¸i ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ song nã
vÉn lµ môc tiªu theo ®uæi cña c¸c quèc gia. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu quèc gia
tiÕn hµnh thµnh c«ng tû gi¸ tù do song nhiÒu níc l¹i ph¶i quay trë l¹i víi
con ®êng kiÓm so¸t tû gi¸ . Häc tËp c¸c níc ®i tríc lµ ®iÒu cÇn chó träng
khi mét ®Êt níc muèn tiÕn hµnh thµnh c«ng tiÕn tr×nh tù do ho¸ tû gi¸ .
§óc kÕt tõ c¸c bµi häc cña c¸c níc ®i tríc, kinh nghiÖm vµ lý thuyÕt chØ ra
r»ng muèn tù do tû gi¸ thµnh c«ng th× ph¶i cã nh÷ng tiÕn tr×nh ho¹ch ®Þnh
sau:
- Qu¸ tr×nh tù do tû gi¸ cÇn tiÕn hµnh tuÇn tù theo hai giai ®o¹n
Bíc 1: DÇn níi láng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh thiÕt kÕ vµ dÇn
chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp mang tÝnh thÞ trêng
Bíc 2: §Ó tû gi¸ tù do x¸c ®Þnh trªn thÞ trêng ngo¹i hèi
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
- Trong giai ®o¹n ®Çu dù tr÷ ngo¹i hèi cßn thÊp c¸c níc cÇn qu¶n lý chÆt
ngo¹i hèi, x©y dùng quü ngo¹i tÖ ®Ó ®¶m b¶o can thiÖp khi cÇn thiÕt ,cÇn tÝch
luü mét lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®ñ lín ®Ó æn ®Þnh gi¸ trÞ néi tÖ .
- NÒn kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¨ng trëng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt.CÇn cã
mét thÞ trêng ngo¹i hèi vµ thÞ trêng néi tÖ t¬ng ®èi ph¸t triÓn, víi c¸c
c«ng cô t¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng .
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
Ch¬ng II
Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸
I Hoµn c¶nh chung
Qua h¬n mêi n¨m thùc hiÖn ®æi míi trong lÜnh vùc tû gi¸ chóng ta ®· thu
®îc nh÷ng thµnh tùu bíc ®Çu quan träng. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh c¶i
c¸ch s©u réng mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ- x· héi.
Tríc n¨m1986, nÒn kinh tÕ níc ta ë trong t×nh tr¹ng kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung cao ®é mäi vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt c¸i g× , s¶n xuÊt nh thÕ nµo , vµ s¶n
xuÊt cho ai hoµn toµn lµ do ý muèn chñ quan cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh
s¸ch. NÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng tr× trÖ ®ßi hái mét sù ®æi míi kÞp thêi
vµ toµn diÖn. Trong thêi kú nµy quan hÖ ngo¹i th¬ng cña níc ta chØ bã hÑp
trong khèi c¸c níc XHCN . Ngoµi ®ång Róp chuyÓn nhîng lµ chÝnh , dù
tr÷ ngo¹i hèi cña chóng ta rÊt Ýt c¸c ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi kh¸c. §©y lµ
mét khã kh¨n rÊt lín cho chóng ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi.
Thêi kú nµy, ®Êt níc bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng rÊt nhiÒu th¸ch thøc l¹m ph¸t
phi m·, c¸n c©n thanh to¸n mÊt c©n ®èi nghiªm träng . Yªu cÇu cña nÒn kinh
tÕ lóc nµy lµ cÇn nhanh chãng cã mét ®êng lèi ®æi míi ®a ®Êt níc ra khái
t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kÐo dµi.
N¨m 1986, b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ. C¬ chÕ kinh
tÕ quan liªu bao cÊp bÞ xo¸ bá, b¾t ®Çu ®Þnh híng mét nÒn kinh tÕ thÞ
trêng. Toµn bé c¸c tæ chøc kinh tÕ ®îc “cëi trãi”, hoµn toµn tù chñ vÒ tµi
chÝnh vµ s¶n xuÊt bung ra lµm ¨n t¹o nªn mét sinh khÝ míi cho nÒn kinh tÕ
quècgia.
HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh còng b¾t ®Çu ®îc c¶i c¸ch . Víi viÖc t¸ch
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
hÖ thèng ng©n hµng tõ mét cÊp thµnh hai cÊp ®· ph¶n ¸nh ®îc t duy thÞ
trêng trong ho¹t ®éng ng©n hµng . Tríc kia chØ cã mét cÊp Ng©n hµng nhµ
níc võa lµm nhiÖm vô cña c¬ quan nhµ níc qu¶n lÝ tiÒn tÖ võa lµ ngêi cho
vay trong nÒn kinh tÕ . ViÖc “võa ®¸ bãng võa thæi cßi” ®· g©y nªn sù mÊt
hiÖu qu¶ trªn c¶ hai mÆt ho¹t ®éng. Nay t¸ch ra lµm hai:
* Ng©n hµng nhµ nuíc: C¬ quan thay mÆt nhµ níc thiÕt kÕ vµ thi hµnh
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, nghiÖp vô ngêi cho vay cuèi cïng
* HÖ thèng ng©n hµng Th¬ng m¹i: nhiÖm vô kinh doanh tiÒn tÖ thu lîi
nhuËn ,nhê nã mµ vèn ®îc ph©n phèi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh
tÕPh¸p lÖnh vÒ c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ cøc tÝn dông vµ sau nµy ®uîc söa ®æi
bæ sung thµnh luËt ®· ph¸p luËt ho¸ vµ baá hé quyÒn lîi cña c¸c tæ chøc kinh
tÕ nµy .Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i dÇn trë nªn s«i ®éng ®ßi hái ph¶i cãchÝnh
s¸ch tû gi¸ phï hîp. Trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn sau ®æi míi chóng ta gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n vÒ dù tr÷ ngo¹i hèi vµ thanh to¸n quèc tÕ . Song víi c¸ch
®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ®óng ®¾n lµ th¶ næi cã kiÓm so¸t ,nhanh chãng
kh¾c phôc thiÕu sãt vµ víi sù trëng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ ®· gióp ta
nhanh chãng lµm chñ c«ng cô tû gi¸.
II. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn
1, Giai ®o¹n 1988 ®Õn 1991
Tõ n¨m 1987 ®Õn n¨m 1991 lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ chÕ
®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam (VND) víi §«la Mü ( ®«la Mü lµ ®ång tiÒn
®ãng vai trß quan träng trong quan hÖ thanh to¸n cña ViÖt Nam víi níc
ngoµi ). Thêi kú nµy tèc ®é l¹m ph¸t diÔn ra víi tû lÖ cao chãng mÆt .
B¶ng1
N¨m 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
Tû lÖ 191,6 587,2 416,7 410,9 176,0 167,1 167,5
lp(%)
Ngµy 20/10/1988 Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ thñ tíng ChÝnh phñ )
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
ra quyÕt ®Þnh sè 271/CT cho phÐp Ng©n hµng Nhµ níc ®îc phÐp ®iÒu
chØnh tû gi¸ phï hîp víi sù biÐn ®éng gi¸ c¶ trong níc theo nguyªn t¾c thêi
gi¸ trõ lïi10% ®Õn 30% c¸ biÖt ®Õn 50%.
ë ViÖt Nam ,tõ khi xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp qua hÖ thèng gi¸ c¶ cho ®Õn nay
,hÇu hÕt gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh trªn thÞ trêng vµ nã ®îc biÕn ®éng theoquy
lu©t cung cÇu ,th× tû gi¸ ViÖt Nam còng ph¶i ®îc ®iÒu chØnh mét c¸ch linh
ho¹t h¬n phï hîp víi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trong vµ ngoµi níc .
Khi bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng mäi chÕ ®é , chÝnh s¸ch còng nh c¬ chÕ
®iÒu hµnh trong thêi kú tËp trung bao cÊp ®Òu ph¶i chuyÓn ®æi phï hîp víi c¬
chÕ kinh tÕ míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÎn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . Tû
gi¸ lµ mét yÕu tè hÕt søc nh¹y c¶m ®èi víi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ
trêng. §ang tõ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh vµ ®a tû gi¸ chuyÓn sang c¬ chÕ tû
gi¸ thÞ trêng biÕn ®éng theo cung cÇu vµ thèng nhÊt m«t tû gi¸ lµ c¶ mét
vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n . NÕu kh«ng cã nh÷ng bíc ®i thËn träng , tÝnh to¸n
tríc nh÷ng t¸c ®éng cña tû gi¸ vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh linh ho¹t cña Ng©n
hµng trung ¬ng th× khã cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh c«ng c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh
sang c¬ chÕt th¶ næi cã kiÓm so¸t .
Tõ n¨m 1987 ®Õn n¨m 1991, trong sù biÕn ®éng chung cña gi¸ trong níc
vµ quèc tÕ , tû gi¸ còng ®îc bíc ®Çu ®iÒu chØnh mÆc dï chØ sè gi¸ c¶ h»ng
n¨m biÕn ®éng rÊt lín. NÕu tÝnh ®¬n thuÇn vÒ mÆt sè häc vµ c¸c c«ng thøc lý
thuyÕt vÒ søc mua ngang gi¸ cña ®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ th× tû gi¸ ®ång
ViÖt Nam ph¶i ph¸ gi¸ rÊt lín .
Tuy nhiªn , víi chøc n¨ng chÝnh cña Ng©n hµng trung ¬ng lµ ®¶m b¶o sù
æn ®Þnh gi¸ c¶ trong níc thóc ®Èy xuÊt khÈu , ®ång thêi khuyÕn khÝch tèi
®a nguån vèn trong níc vµ quèc tÕ , nÕu mét chÝnh s¸ch tû gi¸ mµ kh«ng
®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi th× kh«ng thÓ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t
trong vµ ngoµi níc bá vèn ra ®Çu t v× rñi ro tû gi¸ qu¸ lín. Víi tr¸ch
nhiÖm hÕt søc nÆng nÒ , lµm sao võa tõng bíc chuyÓn ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh
tû gi¸ theo híng thÞ trêng nhng vÉn ph¶i ®¶m b¶o khuyÕn khÝch xuÊt
kh©ñ , kÝch thÝch ®Çu t trong níc vµ ngoµi níc mµ kh«ng t¹o nh÷ng có sèc
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
®Õn ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ trong bèi c¶nh cña ViÖt Nam lóc ®ã hÕt ®ang
søc khã kh¨n vÒ c¸n c©n th¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ th©m hôt trÇm
träng . §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn , tríc hÕt Ng©n hµng Nhµ níc ®· tõng
bíc ®a dÇn tû gi¸ lªn(tøc ph¸ gi¸ ®ång ViÖt Nam ) , mÆc dï gi¸ c¶ biÕn
®éng lín nhng Ng©n hµng Trung ¬ng ®· xem xÐt møc ®é ¶nh hëng cña
tû gi¸ khi ®a lªn qu¸ cao sÏ l¹i trùc tiÕp ¶nh hëng ®Õn gi¸ ®Çu vµo cña s¶n
phÈm vµ ®Èy gi¸ ®Çu ra lªn cao,g©y bÊt æn ®Þnh cho cho møc gi¸ c¶ trong
níc . Thùc tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 1988,1989 xuÊt khÈu chØ b»ng
1/3 nhËp khÈu . V× vËy, khi n©ng tû gi¸ cao ®ét ngét sÏ g©y t¸c ®éng m¹nh
®Õn møc gi¸ trong níc . XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trong c¸ch ®iÒu chØnh tû gi¸
®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ (chñ yÕu lµ USD) lµ møc gi¸ c¶ dï biÕn ®éng lín
nh trong b¶ng 1, nhng tû lÖ ®iÒu chØnh tû gi¸ chØ kho¶ng tõ 10-30% so víi
møc thay ®æi gi¸ thùc tÕ. Nh÷ng n¨m ®Çu khi kho¶ng c¸ch tû gi¸ danh nghi·
víi tû gi¸ thùc tÕ cßn c¸ch xa th× c¸c bíc ®iÒu chØnh trªn díi 10%mçi lÇn
vµ cô thÓ riªng trong n¨m 1989 ®· ®iÒu chØnh gi¸ ®ång ViÖt Nam 43%trong
khi tû lÖ l¹m ph¸t lµ 176% lµ t¬ng ®èi phï hîp .
2. Giai ®o¹n 1991_1994
Thêi kú 1991-1994 lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬
theo híng thÞ trêng . Trong giai ®o¹n nµy , ®øng vÒ ph¬ng diÖn thanh
to¸n quèc tÕ, ViÖt Nam l¹i chÞu thªm mét søc Ðp v« cïng khã kh¨n. TÊt c¶
c¸c níc XHCN cò cã quan hÖ thanh to¸n víi ViÖt Nam ®Òu ®ång lo¹t
chuyÓn sang thanh to¸n víi ViÖt Nam b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi trong
c¶ quan hÖ mËu dÞch vµ phi mËu dÞch . ViÖc chuyÓn ®æi cã ¶nh hëng rÊt lín
®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ViÖt Nam b»ng dù tr÷ ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi
V× tõ tríc nh÷ng n¨m 1991 hÇu hÕt nguån thu ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam ®Òu
b»ng ®ång Róp chuyÓn nhîng, chØ cã mét tû lÖ rÊt nhá b»ng ngo¹i tÖ tù do
chuyÓn ®æi. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸n c©n th¬ng m¹i cña ViÖt
Nam thiÕu hôt lín, nhËp khÈu gÊp ba lÇn xuÊt khÈu, sù thiÕu hôt trong c¸n
c©n thong m¹i ®îc bï ®¾p b»ng c¸c kho¶n viÖn trî , cho vay cña c¸c níc
XHCN vµ chñ yÕu cña Liªnx« cò.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
§øng tríc t×nh thÕ hÕt søc khã kh¨n vÒ cung cÇu ngo¹i tÖ cña nÒn
kinh tÕ vµ nhu cÇu bøc b¸ch vÒ ngo¹i tÖ cho thanh to¸n quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ , lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò trªn mµ kh«ng t¸c ®éng
m¹nh ®Õn t×nh h×nh gi¸ c¶ trong níc, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, æn ®Þnh s¶n
xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Xö lý vÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i chØ cã ngµnh ng©n
hµng mµ ph¶i phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c chÝnh s¸ch lín cña chÝnh phñ vµ cña
c¸c ngµnh .
a, C¸c chÝnh s¸ch lín cña chÝnh phñ
NghÞ quyÕt §¹i héi thanh to¸n quèc tÕ lÇn thø 6 ®Ò ra 3 chong tr×nh kinh tÕ
lín mµ §¶ng ,Nhµ níc , ChÝnh phñ ph¶i tËp trung chØ ®¹o:
- Ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu;
- Ch¬ng tr×nh khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ;
- Ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thùc phÈm.
Víi ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín ®ã ®· hç trî ®¾c lùc cho cung ngo¹i tÖcña
nÒn kinh tÕ vµ gi¶m nhu cÇu chi ngo¹i tÖ t¹o nªn thÕ c©n b»ng cho c¸n c©n
thanh to¸n cña ViÖt Nam.
b, VÒ phÝa Ng©n hµng Nhµ níc
Lµ c¬ quan ®îc Nhµ níc giao cho träng tr¸ch qu¶n lý nguån ngoai tÖ
vµo ra cña nÒn kinh tÕ, phôc vô ®¾c lùc cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt
níc vµ x©y dùng ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸, n¨m 1988 víi sù tham cña
Ng©n hµng Nhµ níc, ChÝnh phñ ®· ban hµnh v¨n b¶n qu¶n lý ngo¹i hèi míi
trong ®ã cã mét sè ®iÓm thay ®æi c¬ b¶n nh»m khuyÕn khÝchmäi nguån
ngo¹i tÖ chuyÓn vµo ViÖt Nam vµ tËp trung thu hót nguån ngo¹i tÖ trong níc
cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc .
Thµnh lËp quü ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ:
Ng©n hµng Nhµ níc ®· tham mu cho ChÝnh phñ thµnh lËp quü®iÒu hoµ
ngo¹i tÖ t¹i Ng©n hµng Nhµ níc ®Ó tËp trung ®¸p nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu
cña nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n ®Çu cßn khã kh¨n vµ can thiÖp thÞ trêng ®Ó
æn ®Þnh tû gi¸ .
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
ViÖc thµnh lËp quü ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ ®iÒu hµnh mét
c¸ch linh ho¹t theo c¬ chÕ thÞ trêng®Çy biÕn ®éng, kÞp thêi can thiÖp khi cã
biÕn ®éng lín vÒ tû gi¸ trªn thÞ trêng. Trong thêi gian qua víi viÖc ®iÒu
hµnh quü ®iÒu hoµ mét c¸ch rÊt linh ho¹t vµ hiÖu qu¶ , mét mÆt t¹o cho ng©n
hµng Trung ¬ng mét lùc thùc sù ®Ó can thiÖp cã hiÖu qu¶ nh»m æn ®Þnh
chÝnh s¸ch tû gi¸ , ®¸p øng nhu cÇu bøc thiÕt cña nÒn kinh tÕ vÒ ngo¹i tÖ ®Ó
thanh to¸n quèc tÕ , mÆt kh¸c th«ng qua viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ qua quü ®iÒu
hoµ kh«ng nh÷ng quü kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng lªn møc ®¸ng kÓ trong khi tû
gi¸ ®îc æn ®Þnh mét c¸ch t¬ng ®èi.
Thµnh lËp hai trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ : N¨m 1991 lµ n¨m ®¸nh dÊu
mèc lÞch sö vÒ viÖc h×nh thµnh nÒn mãng thÞ trêng hèi ®o¸i t¹i ViÖt Nam ,
®ã lµ viÖc NHNN ®· h×nh thµnh hai trung t©m giao dÞch t¹i Hµ Néi vµ Thµnh
phè Hå ChÝ Minh vµo th¸ng 8 vag th¸ng 11 n¨m 1991.ViÖc thµnh lËp hai
trung t©m giao dÞch lµ bíc ngoÆt ®Çu tiªn cña hÖ thèng ng©n hµng trong qu¸
tr×nh ®æi míi thùc sù c¬ chÕ theo híng thÞ trêng . Nã lµ tiÒn than cña thÞ
trêng hèi ®o¸i sau nµy . Th«ng qua mua b¸n trªn trung t©m giao dÞch ngo¹i
tÖ mµ Ng©n hµng Trung ¬ng lµ ngêi tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ,Ng©n hµng
Trung ¬ng kÞp thêi n¾m b¾t ®îc cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ®Ó ®iÒu
hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng nh tû gi¸ theo tÝn hiÖu thÞ trêng . Th«ng qua
viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ t¹i hai Trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ Ng©n hµng Trung
¬ng ®· híng nhu cÇu ngo¹i tÖ vµo c¸c môc tiªu thiÕt yÕu cña m×nh.
ViÖc c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia vµo giao
dÞch t¹i hai trung t©m lµ bíc tËp dît ®Çu tiªn trong giao dÞch ngo¹i tÖ theo
c¬ chÕ thÞ trêng . Tû gi¸ ngo¹i tÖ vµ ®ång ViÖt Nam ®îc h×nh thµnh t¬ng
®èi kh¸ch quan theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng . C¸ch thøc giao dÞch
mua b¸n ngo¹i tÖ theo ph¬ng thøc ®Êu gi¸ .
Trong thêi kú ®Çu ho¹t ®éng cña trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ, cung ngo¹i
tÖ cßn thÊp h¬n cÇu ngo¹i tÖ rÊt nhiÒu, nÕu ®Ó tû gi¸ h×nh thµnh theo quan hÖ
thÞ trêng cung cÇu, tû gi¸ sÏ biÕn ®éng rÊt lín, ®iÒu nµy t¸c ®éng kh«ng tèt
tíi møc gi¸ trong níc . V× vËy th«ng qua h×nh thøc can thiÖp cña Ng©n hµng
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kinh tÕ thÞ trêng Vò Lª Thu PHS 19A
Trung ¬ng, tû gi¸ biÕn ®éng víi mét møc ®é hîp lý , mét mÆt vÉn ph¶n ¸nh
quan hÖ cung cÇu mÆt kh¸c kh«ng g©y t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ vµ t¹o mét t©m lý
æn ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc còng nh d©n chóng yªn t©m
®Çu t vµ göi tiÒn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
Sau mét thêi gian dµi tõ n¨n 1992 ®Õn n¨m 1993, Ng©n hµng Trung ¬ng
kiÒnt quan ®iÓm æn ®Þnh tû gi¸ vµ to¹ lßng tin cho d©n chóng vµo sù æn ®Þnh
cña ®ång ViÖt Nam còng nh t©m lý æn ®Þnh cña thÞ trêng ®· thu hót ®îc
nguån ngo¹i tÖ lín lao tõ kiÒu hèi, ®Çu t níc ngoµi, vay nî vµo ViÖt Nam;
mÆt kh¸c viÖc duy tr× l·i suÊt thùc d¬ng ®ång ViÖt Nam cao ®· khuyÕn
khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n b¸n ngo¹i tÖ ®Î göi ®ång ViÖt Nam. C¶ hai yÕu tè
trªn ®· ®ång thêi ¶nh hëng tÝch cùc ®Õn sù æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång ViÖt Nam vµ
t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia. Sù æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång ViÖt Nam kh«ng ph¶i
chØ vÒ danh nghÜa mµ c¶ vÒ gi¸ trÞ thùc . ViÖc æn ®Þnh tû gi¸ cã ¶nh hëng
tèt tíi mÆt b»ng gi¸ trong níc dÉn ®Õn chØ sè l¹m ph¸t ®îc duy tr× ë møc
chÊp nhËn ®îc vµ cã chiÒu híng ®i xuèng , trong khi tèc ®é t¨ng trëng
kinh tÕ cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m kh«ng ngõng t¨ng lµm cho quan hÖ tiÒn
hµng ®îc ®¶m b¶o vµ gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt Nam ®îc æn ®Þnh t¹o ra m«i
trêng æn ®Þnh v÷ng ch¾c vÜ m« cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Giai ®o¹n
®Çu khi míi b¾t ®Çu ®iÒu hµnh tû gi¸ theo v¬ chÕ thÞ trêng , viÖc can thiÖp
cña Ng©n hµng Trung ¬ng rÊt chÆt chÏ trªn thÞ trêng, tuy nhiªn thêi gian
tiÕp theo khi nguån vèn ngo¹i tÖ vµo ViÖt Nam t¨ng lª, quan hÖ cung cÇu
kh«ng cßn kho¶ng c¸ch qu¸ lín th× Ng©n hµng Trung ¬ng ®· tõng bíc
gi¶m sù can thiÖpvµ ®Ó cho tû gi¸ h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan h¬n trªn
thÞ trêng theo quy luËt cung cÇu. ViÖc ®iÒu hµnh can thiÖp cña Ng©n hµng
Trung ¬ng rÊt linh ho¹t cã lóc ph¶i b¸n ngo¹itÖ ra ®Î gi¶m bít viÖc xuèng
gi¸ cña ®ång ViÖt Nam qu¸ m¹nh nh÷ng n¨m 1991, nhng cã lóc ph¶i mua
vµo rÊt nhiÒu nh cuèi n¨m 1992 vµ n¨m 1995 còng nh 6 th¸ng ®Çu n¨m
1996 nh»m h¹n chÕ viÖc lªn gi¸ cña ®ång ViÖt Nam .
Tû gi¸ chÝnh thøc ®ång ViÖt Nam tríc kia ®îc Ng©n hµng Trung ¬ng
tÝnh to¸n trªn c¬ së kinh tÕ mang tÝnh ch¸t cha ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu
19
nguon tai.lieu . vn