Đào tạo nghề ở Việt Nam trong bối cảnh lao động mới - Nguyễn Vân Hạnh

X· héi häc sè 2 (94), 2006 67 §µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi NguyÔn V©n H¹nh 1. Vai trß cña ®µo t¹o nghÒ ®èi víi lao ®éng trong bèi c¶nh lao ®éng míi §µo t¹o nghÒ ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc quèc gia. Trong bèi c¶nh lao ®éng ngµy nay, ng−êi lao ®éng nãi chung ph¶i ®−îc ®µo t¹o, ®−îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc khoa häc - kü thuËt vµ c¸c kü n¨ng lao ®éng g¾n liÒn víi hÖ thèng thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kh¶ n¨ng thÝch øng víi sù thay ®æi cña thÞ tr−êng vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý. Lao ®éng ngµy nay, kh«ng chØ g¾n liÒn víi khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ, nã th−êng xuyªn cã sù chuyÓn ®æi gi÷a c¸c khu vùc, ®Æc biÖt lµ sù chuyÓn dÞch lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa hiÖn nay ë n−íc ta, theo Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi, hiÖn nay ë n−íc ta cã kho¶ng 258.000 lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm t¹i 14 tØnh, thµnh phè cã tèc ®é ®« thÞ hãa nhanh1. Do vËy, bªn c¹nh viÖc hç trî t¸i ®Þnh c−, hç trî ph¸t triÓn ngµnh, nghÒ vµ më réng s¶n xuÊt, dÞch vô, viÖc hç trî ph¸t triÓn ®µo t¹o nghÒ lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp cho nh÷ng ng−êi n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt. C«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu víi tèc ®é nhanh chãng, ®· thu hót mét lùc l−îng lao ®éng lín ®Õn tõ n«ng th«n. Tuy nhiªn, do ®µo t¹o nghÒ ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu lao ®éng, nªn trªn thùc tÕ hiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ë n−íc ta ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng trÇm träng, “¨n ®ong” nh©n lùc. Sù biÕn ®éng phøc t¹p vµ nhanh chãng cña thÞ tr−êng th−êng xuyªn t¹o ra søc Ðp lín ®èi víi ng−êi lao ®éng. VÝ dô, vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ giÇy mò da vµ viÖc EU ¸p thuÕ b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c s¶n phÈm giÇy da ViÖt Nam ®· lµm kho¶ng 80.000 lao ®éng, trong gÇn 500.000 lao ®éng trong ngµnh giÇy da n−íc ta cã nguy c¬ mÊt viÖc lµm tõ th¸ng 4/2006. Trong sè gÇn 500.000 lao ®éng nµy, cã ®Õn 80% lµ lao ®éng n÷, xuÊt th©n tõ n«ng th«n, kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi sang c¸c ngµnh, nghÒ lao ®éng kh¸c2. §©y lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi ngµnh giÇy da, ®ång thêi còng ®Æt ra 1 B¸o §Çu t−, ngµy 23/3/2006 2 B¸o §Çu t−, ngµy 13/3/2006 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 68 §µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi nh÷ng yªu cÇu míi trong ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta hiÖn nay. Nh− vËy, ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng lao ®éng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, nã thùc sù lµ nh©n tè c¬ b¶n g¾n liÒn víi s¶n xuÊt, nh»m t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gãp phÇn tÝch cùc vµo gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng, ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh c«ng nghÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay. 2. Thùc tr¹ng ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam hiÖn nay Thêi gian qua, ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Tuy nhiªn, hÖ thèng nµy vÉn cßn béc lé mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, cÇn nghiªn cøu, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong giai ®o¹n míi. Tr−íc hÕt, sè l−îng c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta, tuy ®· ®−îc t¨ng lªn nhiÒu trong mÊy n¨m gÇn ®©y, nh−ng vÉn cßn qu¸ máng. HiÖn nay, tÝnh c¶ khu vùc c«ng lËp vµ ngoµi c«ng lËp, míi cã 1539 c¬ së d¹y nghÒ, trong ®ã: 366 tr−êng d¹y nghÒ (kÓ c¶ c¸c tr−êng trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc cã ®µo t¹o nghÒ); 539 trung t©m ®µo t¹o nghÒ vµ 634 c¬ së ®µo t¹o nghÒ kh¸c3. Víi lùc l−îng gÇn 44 triÖu4 lao ®éng trong c¶ n−íc, trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 70%, lao ®éng trÎ (tõ 15 - 25 tuæi) chiÕm 34%, thªm vµo ®ã lµ hµng tr¨m ngµn ng−êi ®ang lao ®éng hîp ph¸p t¹i 15 quèc gia trªn thÕ giíi, th× con sè 1539 c¬ së d¹y nghÒ ë n−íc ta hiÖn nay lµ qu¸ nhá bÐ. H¬n thÕ, 80% lùc l−îng lao ®éng ViÖt Nam hiÖn nay lµ ch−a qua ®µo t¹o, míi chØ cã 13,4% ®−îc ®µo t¹o nghÒ vµ 6,6% ®−îc ®µo t¹o tr×nh ®é cao5, ®iÒu ®ã t¹o søc Ðp lín cho c¸c qu¸ tr×nh ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta. Thø hai, n¨ng lùc, quy m« ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay còng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, sè l−îng häc viªn ®¨ng ký theo häc t¹i c¸c tr−êng d¹y nghÒ ngµy cµng gia t¨ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, nhiÒu c¬ së ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay ®· trë nªn qu¸ t¶i, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt vµ nguån lùc ®Ó ®¸p øng sù gia t¨ng cña nhu cÇu x· héi. C¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta hµng n¨m ®µo t¹o ®−îc kho¶ng 130.000 häc viªn hÖ dµi h¹n vµ 700.000 ng−êi hÖ ng¾n h¹n, tÝnh ra chØ ®¸p øng ®−îc kho¶ng 18% nhu cÇu cña thÞ tr−êng lao ®éng. Thø ba, chÊt l−îng ®µo t¹o cßn h¹n chÕ. Sè l−îng lao ®éng kü thuËt cã tay nghÒ ë ViÖt Nam cã t¨ng lªn trong mÊy n¨m gÇn ®©y, tõ 13,37% n¨m 2004 lªn 15,22% n¨m 20056, nh−ng tû lÖ t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, ch−a ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng lao ®éng hiÖn nay. §Õn nay, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o, tÝnh chóng trong c¶ n−íc, míi chØ ®¹t 24,8%; chÊt l−îng lao ®éng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña thÞ tr−êng lao ®éng míi, ®Æc biÖt t¹i c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm vµ c¸c khu ®« thÞ tËp trung. Nh×n chung, nhiÒu ngµnh, ®Þa ph−¬ng hiÖn nay cßn rÊt thiÕu lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã kü n¨ng, tay nghÒ giái, trong khi ®ã, sè lao ®éng ®· qua ®µo 3 Sè liÖu thèng kª, Tæng côc D¹y nghÒ, 2005 4 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi. 5 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi. 6 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn NguyÔn V©n H¹nh 69 t¹o l¹i ®ang thÊt nghiÖp víi tû lÖ kh«ng nhá. VÝ dô, ViÖt Nam hiÖn nay ®−îc coi lµ ng«i sao ®ang lªn trong thÞ tr−êng du lÞch thÕ giíi. Tuy nhiªn, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i trong ph¸t triÓn du lÞch lµ nguån nh©n lùc. ¤ng Gavin Faull, Chñ tÞch C«ng ty qu¶n lý kh¸ch s¹n Swiss Belhotel Internetional cã ph¸t biÓu trªn B¸o §Çu t−: “ë nh÷ng khu vùc nghØ d−ìng, râ rµng viÖc t×m kiÕm nh©n viªn cã tr×nh ®é lµ c¶ mét th¸ch thøc. Do sù t¨ng tr−ëng cña c¸c ngµnh kh¸c vµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch, th¸ch thøc nµy ®ang ngµy cµng lín. V× thÕ cÇn cã ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o cho ngµnh kh¸ch s¹n”7. MÆc dï n−íc ta ®· cã ch−¬ng tr×nh, cã c¸c c¬ së ®µo t¹o kh¸ch s¹n, nh−ng t×nh tr¹ng thiÕu nh©n viªn kh¸ch s¹n cã tr×nh ®é lµ mét sù thËt, chøng tá chÊt l−îng ®µo t¹o nghÒ kh¸ch s¹n cña ta cßn nhiÒu h¹n chÕ. NhiÒu lÜnh vùc kh¸c còng ®ang trong t×nh tr¹ng t−¬ng tù. §iÒu ®ã chøng tá r»ng, chÊt l−îng ®µo t¹o nghÒ (kÓ c¶ ®µo t¹o cao ®¼ng, ®¹i häc) nãi chung ë n−íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña thÞ tr−êng lao ®éng hiÖn nay. Thø t−, cïng víi nh÷ng h¹n chÕ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, c¬ cÊu ®µo t¹o nghÒ cña n−íc ta nhiÒu n¨m qua vÉn trong t×nh tr¹ng bÊt hîp lý, "thõa thÇy, thiÕu thî". Tû lÖ sinh viªn ®¹i häc cña n−íc ta so víi khu vùc vµ thÕ giíi ch−a ph¶i lµ cao, nh−ng so víi tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ so víi sè häc viªn häc nghÒ th× ®· ph¸t triÓn qu¸ møc cÇn thiÕt. HiÖn nay, c¬ cÊu ®µo t¹o gi÷a c¸c tr×nh ®é: cao ®¼ng, ®¹i häc - trung häc chuyªn nghiÖp - c«ng nh©n kü thuËt cña ta lµ 1/0,5/0,9, trong khi ®ã tû lÖ nµy cña c¸c n−íc trong khu vùc lµ 1/6/10, thËm chÝ 1/10/20. Sù bÊt hîp lý nµy, mét mÆt, do t©m lý chung cña líp trÎ hiÖn nay, còng nh− gia ®×nh cña hä, lµ thÝch häc ®¹i häc h¬n lµ häc c¸c tr−êng d¹y nghÒ ®Ó hy väng mét c¬ héi nghÒ nghiÖp tèt h¬n trong t−¬ng lai. Tuy nhiªn, nguyªn nh©n chÝnh lµ do nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ vÒ vai trß, tÇm quan träng cña d¹y nghÒ trong trËt tù lao ®éng míi, ch−a ®Çu t− thÝch ®¸ng ®Ó ph¸t triÓn lÜnh vùc ®µo t¹o nghÒ, dÉn ®Õn sù thiÕu hôt nghiªm träng mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã kÜ n¨ng vµ kh¶ n¨ng thÝch øng víi sù thay ®æi th−êng xuyªn cña thÞ tr−êng lao ®éng míi. Thêi gian qua, ViÖt Nam ®· x©y dùng ®−îc nhiÒu c¬ së ®µo t¹o nghÒ ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng. Nh−ng, cho tíi nay, vÉn cßn h¬n 80% quËn, huyÖn, thÞ x· trong c¶ n−íc ch−a cã c¬ së ®µo t¹o nghÒ. ThËm chÝ, mét sè tØnh nh− Lai Ch©u, HËu Giang, §¾c N«ng vÉn hoµn toµn "tr¾ng" vÒ ®µo t¹o nghÒ, nghÜa lµ kh«ng cã bÊt cø mét c¬ së ®µo t¹o nghÒ nµo kÓ c¶ c¬ së cña trung −¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn8. Ngoµi ra, cßn tån t¹i kho¶ng c¸ch rÊt lín trong ®µo t¹o nghÒ gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n. Tû lÖ thÊt nghiÖp t¹i ®« thÞ n¨m 2004 lµ 5,6%, trong khi ®ã tû lÖ cã viÖc lµm ®−îc tr¶ l−¬ng t¹i n«ng th«n chØ cã 26,8%9. Thø n¨m, ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay ë n−íc ta nãi chung ®ang trong t×nh tr¹ng khÐp kÝn, thiÕu liªn hÖ chÆt chÏ trong hÖ thèng c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ vµ víi c¸c tæ chøc sö dông nguån nh©n lùc. §Æc biÖt, ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam ch−a tiÕp cËn, ch−a 7 B¸o §Çu t−, ngµy 31/3/2006 8 B¸o Nh©n d©n, ngµy 2/3/2005 9 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2004 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 70 §µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi cã mèi quan hÖ víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trõ mét sè c¬ së cña Trung −¬ng cã sù ®Çu t−, hç trî ®Æc biÖt cña Nhµ n−íc hoÆc cã sù hç trî cña n−íc ngoµi, ®a sè c¸c c¬ së d¹y nghÒ cña ta ch−a cã mèi quan hÖ, liªn kÕt ®µo t¹o, trao ®æi gi¸o viªn hay göi häc viªn ®Õn häc t¹i c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ cña n−íc ngoµi. Mét mÆt, do c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay cßn khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, mÆt kh¸c, vÉn lµm theo lèi “tù th©n vËn ®éng”, ch−a s½n sµng cho viÖc hîp t¸c ®µo t¹o, c¶ trong n−íc, lÉn ngoµi n−íc. Tãm l¹i, ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay ë n−íc ta, tuy ®· cã b−íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh so víi mÊy n¨m tr−íc, nh−ng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ bÊt cËp tr−íc sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ vµ sù thay ®æi cña thÞ tr−êng, ch−a ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu cña lao ®éng trong bèi c¶nh ®i vµo c«ng nghiÖ−p hãa, hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay. 3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ®µo t¹o nghÒ cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi Th¸ch thøc vµ c¬ héi lu«n ®i liÒn víi nhau, cã nh÷ng yÕu tè lµ c¬ héi ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc. §iÒu nµy ®óng víi ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi hiÖn nay. NÕu biÕt tËn dông, nh÷ng xu thÕ cña thêi ®¹i míi, nhu cÇu cña thÞ tr−êng, nh÷ng b−íc tiÕn míi cña nÒn kinh tÕ - x· héi sÏ lµ nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn, trong tr−êng hîp ng−îc l¹i, ®ã lµ nh÷ng trë ng¹i, th¸ch thøc lín. §· qua råi, c¸i thêi mµ chóng ta lu«n tù hµo vÒ mét ®Êt n−íc ®−îc thiªn nhiªn −u ®·i, ban ph¸t cho nguån tµi nguyªn phong phó. Ngµy nay, cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt cña ViÖt Nam lµ nguån lùc con ng−êi. §ã lµ hµng triÖu ng−êi lao ®éng ViÖt Nam cã søc khoÎ vµ trÝ tuÖ, cã tinh thÇn v−ît khã vµ truyÒn thèng cÇn cï lao ®éng, ham häc hái. Tõ gi÷a thËp niªn 80, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nhanh chãng ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái míi cho nguån nh©n lùc, cho hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o mµ hÖ thèng gi¸o dôc truyÒn thèng kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc. HiÖn t¹i, sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung vµ nguån nh©n lùc cã kü n¨ng tay nghÒ cao trong lùc l−îng lao ®éng nãi riªng ®ang lµ nhu cÇu sèng cßn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam. Lùc l−îng lao ®éng cña ViÖt Nam rÊt ®«ng ®¶o vµ vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh. ViÖt Nam lµ quèc gia cã tèc ®é ®« thÞ hãa, c«ng nghiÖp hãa vµo lo¹i nhanh trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Æc biÖt lµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt m¹nh, ®« thÞ hãa vµ c«ng nghiÖp hãa còng ®ang lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i, ®Æc biÖt lµ sù mÊt dÇn ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp. Víi tèc ®é ®« thÞ hãa hiÖn nay, mçi n¨m n−íc ta chuyÓn ®æi kho¶ng 20 v¹n hec - ta ®Êt n«ng nghiÖp sang môc ®Ých sö dông kh¸c. Theo thèng kª cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi, trung b×nh mét hé gia ®×nh bÞ thu håi ®Êt cã 1,5 lao ®éng n«ng nghiÖp bÞ mÊt viÖc lµm10. Tr−íc thùc tr¹ng nµy, Nhµ n−íc ®· cã quy ®Þnh vµ yªu cÇu c¸c chñ dù ¸n sö dông ®Êt canh t¸c ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tuyÓn dông, t¹o dùng nghÒ nghiÖp míi cho nh÷ng ng−êi bÞ mÊt ®Êt ®ang trong ®é 10 B¸o An ninh thñ ®«, ngµy 11/11/2005 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn NguyÔn V©n H¹nh 71 tuæi lao ®éng. Tuy nhiªn, hÇu hÕt ®èi t−îng nµy lµ n«ng d©n chØ quen lµm ruéng, kh«ng ®−îc ®µo t¹o, kh«ng cã tay nghÒ nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Ngay t¹i Thñ ®« Hµ Néi, trong tæng sè nh÷ng ng−êi bÞ mÊt ®Êt canh t¸c, chØ cã 27,23% tèt nghiÖp tr×nh ®é phæ th«ng, 14% ®· qua häc nghÒ11. Thùc tr¹ng nµy lµm n¶y sinh vÊn ®Ò lµ chñ dù ¸n dï muèn thùc hiÖn ®óng chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc th× còng chØ cã thÓ tuyÓn dông hä vµo nh÷ng c«ng viÖc ®¬n gi¶n, kh«ng ®ßi hái kü n¨ng tr×nh ®é, vµ tÊt nhiªn còng lµ nh÷ng c«ng viÖc kh«ng æn ®Þnh, l−¬ng thÊp, kh«ng cã c¬ héi th¨ng tiÕn (nh− thî hå, lao c«ng, b¶o vÖ…). Trong sè hä, ®a sè chØ ®−îc tuyÓn dông trong giai ®o¹n dù ¸n ®ang thi c«ng vµ nhanh chãng bÞ th¶i håi khi giai ®o¹n nµy kÕt thóc v× hÕt c«ng viÖc phï hîp. Khi ®Êt kh«ng cßn, kinh nghiÖm, tay nghÒ lµm ¨n phi n«ng nghiÖp kh«ng cã, vèn liÕng cã ®−îc tõ ®Òn bï ®Êt nhanh chãng tiªu hÕt, nhiÒu ng−êi d©n l©m vµo c¶nh thÊt nghiÖp, tóng quÉn, bÕ t¾c. ChÊt l−îng cña ®éi ngò lao ®éng ViÖt Nam hiÖn vÉn lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan ng¹i. ChØ sè chÊt l−îng nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ rÊt thÊp, chØ ®¹t 3,79 ®iÓm (trong thang ®iÓm 10), ®øng thø 11 trong sè 12 quèc gia ®−îc xÕp h¹ng t¹i ch©u ¸, theo kh¶o s¸t cña Ng©n hµng thÕ giíi. N−íc ta vèn lµ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu víi 80% d©n sè lµ n«ng d©n, gÇn 70% lao ®éng cña c¶ n−íc thuéc lÜnh vùc n«ng nghiÖp nªn viÖc d¹y nghÒ, ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n sÏ lµ nhiÖm vô cùc k× quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. HiÖn nay, nhiÒu khu c«ng nghiÖp, nhµ m¸y ®ang ®−îc x©y dùng ë ViÖt Nam cÇn nguån lao ®éng cã kü n¨ng tay nghÒ cao, nh−ng do c«ng nh©n trong n−íc kh«ng ®¸p øng ®−îc, nªn doanh nghiÖp ph¶i thuª nh©n c«ng n−íc ngoµi. Nh− vËy, chóng ta ®· mÊt lîi thÕ c¹nh tranh vÒ nguån lao ®éng ngay trªn s©n nhµ, trong khi ®ã, tû lÖ thÊt nghiÖp cña ta cßn rÊt cao. Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®ang më ra nh÷ng c¬ héi tèt cho ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam. Song, ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam còng ®ang ®øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng h¹n chÕ cè h÷u trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng còng nh− kh¶ n¨ng thÝch øng víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng trong bèi c¶nh lao ®éng míi. C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ yªu cÇu vµ xu h−íng tÊt yÕu cña ph¸t triÓn. Theo ®ã, khu vùc n«ng nghiÖp sÏ dÇn thu hÑp l¹i, nh−êng chç cho c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Ó “phi n«ng" mµ vÉn "æn" th× ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p l©u dµi vµ thiÕt thùc. Víi lùc l−îng lao ®éng ®«ng ®¶o ®ang rÊt cÇn ®−îc n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng lao ®éng nh− vËy, ViÖt Nam lµ thÞ tr−êng lín vÒ nhu cÇu ®µo t¹o nghÒ. §Æt trong xu thÕ cña thÕ giíi hiÖn nay lµ chØ cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn c¬ së nguån vèn nh©n lùc th«ng qua sù ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt, th× ®©y võa lµ c¬ héi lín, võa lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ®µo t¹o nghÒ cña ViÖt Nam. §¶ng vµ Nhµ n−íc ta cã nhËn thøc ®óng ®¾n vµ quan t©m tíi ®µo t¹o nghÒ, coi ®µo t¹o nghÒ lµ mét thiÕt chÕ t¹o ra nguån nh©n lùc phôc vô cho sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. §©y lµ mét thuËn lîi lín ®Ó ph¸t triÓn hÖ thèng ®µo t¹o 11 B¸o An ninh thñ ®«, ngµy 11/11/2005 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn