Danh ngôn vui trong tiếng Việt nhìn từ phương diện nội dung ngữ nghĩa và cách thức lập luận

NGÔN NGỮ

SỐ 12

2012

N

NGÔN
NG
VÀ CÁC

N

N

NG
NG
N NỘ
NG NGỮ NG Ĩ
ỨC LẬ L ẬN
S
ẦN K M
ỢNG
MAI THANH DUNG

việ b

b

i

i i a
a vẫ
i vừa v i v i vừa
ệ
:

b

với ba ô
ô a ai
i
. ỉ
ỉ

ô
i
a ổi
iv i
i
i
a
i ừ
a
ô v i
v v
i
a và

ới
a
ô

i vừa

i
ô
iệ

b

(1)

1 K

.

n vui
a

(2)

ô v iv

a

ô

.
(3)

bi
a

.
ế

.

a
i

.
ôi
danh ngôn vui
th
ô v
v

a
b

i

a

ừ
).

i
ừ

iệ

ớ
ệ

i

a
i iệ

i

a
ới

ô
a
ô v
ử a
i

b
i
a

i

i
i i

a ,

a
i

ô
i av

ổi i

(5)

i
iới

.

ế

(4)

i
ô

i, a
ô v i
a a
ô
ô
ôi

.
a a
ô ấ
a
ô v
b ,
ia
v
ứ
a
i
ớ
ụ
a
ô v

b :T
có cánh (L.Byron)/ N
ậ q
ơ
q
(Euripide); a
ô v
Tình
ệ ủ á

á
ặ
:

N

28
ử á

(V. Huygo)/ Tình
ơ

d ũ
ô
ụ
ô ấ ý
ố
ử á

o

ồ

(danh
a
: Đừ
ă ,

i )
av
ặ
ơ
ở
dị

danh)/

o

ừ
i a
i

iệ
i

ô
iệ
v

ớ

a

ô v i

tôi, là
d d

ù

a
ấ

ô v i
i với
với i
v ib
a
iv
v i
ô
a ).
a

i
ớ
i

ô v i
a
ệ

i iệ
ứ
ô việ

b
ứ

ia

a v

i
ô
a: T
ủ
ố
v i i
ới v

v
a v
a
ô

a
, song danh
a
ô v i
i
i

ơ
ặ
(Belinxki) thì danh ngôn
i
,
:
ệ
.

i

a

ế

ỗ

H
ô v i
a :

i

i
i

(6) T
o d

ũ
ố .
i
iệ
với
ấ
ô
i

ô

iệ
ô v i i
i a iệ
ừ
i
a
i
ẫ
i ấ
a
i ab
ừ
ab i
. Th ụ
trong khi danh ngôn
khuyên
i
i
i
i
b
:
N
ơ
o
lo xây
ị
thì danh ngôn
v i i
ib
iệ
i
iệ
i
i ô vụ i
i
với a :

ô

với
:

ổ
a

a
vấ

(8)

.

ẻ

(7)
mua rau thay vì mua hoa.

i

i

a

2012

Ha
iv ô
i a a
ô
và danh
ngôn vui có cách nói khác nhau. Danh
ngôn
nói: Hôn nhân là
ồd
ù
á
(Chamfort) a
ô v i i
iệ bấ
:

ới

v

ib

i

ơ K
d
(Joubert)...

ữ số 12 ă

d

ố.

ẫ

v

a
i

(9) Đ

ố

o

ệ
ự

ủ

.

(10) Sự

ậ

ơ

ự dố

á
ẻ ế .
(11)

ố dễ

ủ

á

á
q

áo.

Rõ ràng danh ngôn vui
iv
i
ấ ấ
a iệ
b
i

Danh ngôn...

29
bi

ấ

ô

i

i
a
(12) Vế

ơ

ặ
ổ ỡ

ch
(13) T

:
và khó
.

ơ

ố
q

ự

d
ị.

v

i
ô v i
ẫ
a ẽ ấ ý
a
ấ
ô
bi
iệ
với
vẫ
i v
a
ô
a
ụ , còn danh ngôn vui mang
i i
ô

a

a vẫ
v
ô v i

a

a

i

ó
a
a
b ,
i
tính

a i a
a
ô
i
í ổ
v b v
với
i
i
i;
a
ô v i
ấ
với
i
a
ấ
i
ỉ
i
i i
ấ
ôi
v
i
a
ô v i
i
b i
i
a .
ai

a

i a

ô

a
ô
ô b
ô v i v
a
i
ấ iệ
i
a
ô
á
T ổ ẻ
a
i

v

ừ
a
a
ấ
b A
ố á

i

:
ục
ế
, báo

a a
ấ
i

iệ

ệ

ô v i
i
a
i a

i
ô v i

Kho
ia
a
iệ

i

i

i

ớ
ự

i
i

v

v vấ

a a
i iệ
ô

ấ
ấ iệ ấ
i
với
i bi
ệ
i
@ - và ca dao vui i
i
a a
i
i i
iới
iệ a ử ụ
i
biệ
ệ
ụ ừ
i i
Ă
ơ
ơ;B
;B
;N
q ;Đ
ế
á ;
á
o á
o
O
o á
;K
dố
ẹ
q
o ố o
;
ị
;N
ủ o
...

i

a
iệ

i
ấ
với i
i
i i

ệ
@

:
ên
d

i

a

i
i

ô
ứ
a iới

a

a
i

i

ai ...
i
ệ
o
hay

:

ă
ố
d
).
a a ứ a a vi
a a ụ
a
ia
b bi
ab
a ổi
ừ
với ụ
b
av i
i
i
v
vi
báo in.
ụ:
(14) T
o
K

Dù trong dù

ẫ

á

o.

N

30

ữ số 12 ă

(15) Q

a
o

ị ố

ă

d

.
(16) B

ơ

ơ

ùng
ồ.

ô
i
ấ
ố

(18) Đ
quanh

á o

ơ.
ứ

a iới
v
ấ ấ

iệ v
ử ụ

ở

a )/ Nế
ố
dẫ ậ

o

iệ
i
với a
iệ
iv a
i v
việ
av i
ô
bấ
danh ngôn vui

i

iv

ô

i
ừ
a a
ô v i
ô v i

ấ
b
ách
, trong khi
ứa ý
a

i
a
ôi a
ô v i ới ấ iệ
ứ
i
a
i iệ
i ia
i
a
h và
a
i
i
ứ
2
u

vu trê bì
ĩ

ữ

K

với a
da
ô v i ô
tri
a i
iệ
ứ i
ngôn vui
ô
ô
2.1. a

ô
ứa
v

ô v i
i

2.1.1. D
ế í chung

,

i

i
i. Danh
ứ
iệ

a

(Allyson Jones) t
ô v i i
v i
.

i
ụ:

(19)

ì
ố

ơ

.

Danh ngôn vui
a
,
ô
a
, không
ụ i
ấ ấ a iệ
a iới , mang i
a
i i ới:
ố

(20)

ộ

,

ừ
ố

i

a

v i

o

o
ặ

o

a

ố

ừ

X
ới

v
ệ ý ,
:
o d

ụ

. K

.

N ệq

ô

ậ . Nế
ị

(17)
ậ

a i
i
i i
ấ v

2012

j zz

ẫ

.

a
ý

a ỉ
ô

ô
ô v i i
:

(21) L

o ũ
d

ỉ

mai
.

o

Câu này
i i
ý
a: T ơ
ơ ẹ
ế
;
v ,k
q á
q , tin
ở
o ơ
a
i
v iv a i
i
: ừ q á
.

i

i

Và c
ệ
ba

i

ấ
ới ới

i
ấ

ô
:

bi

Danh ngôn...

31

(22) Đ

ế

ồ

ồ
ủ

a
ô chính
ô v i a a b
i
iệ
i
i
a
i
i v
ổi

a
i
i
i ẽ
i
ô

i

iệ v
a
ô v i ô
i
a
av i

.N
a
i

a
trong
i
a
i
:
ố

(23)
ế

.

(24)
ế

là khi không
.

(25) Tự do
ở

(27) K

h

.

i
v

ủ
ằ

ậ

.

K ô
i v
da
ô v i
ấ
i. ứ a
iệ
a a

á

iệ

ă

i a

i,

i ứ
ô v i với
i.

ô v i

a. Danh
ới

i iệ
b

ứ ba:

ổ

(28) Nế á
q ế ằ
o
.

i

a iới

ệ

(29) K
o ũ
ẹ
ẹ
o ũ

dễ ị

.

(30) T

ơ

d

ă
.

.
Sử ụ
i
a(
V) k i i v
i
a
ô v i a
a
i
i v iv
i
i
i
ớ ới H
i
ỉ
i
i ô
a
i v
i
a với
i ia )
v i
bia i
ii a
ẫ .
i
ôi
ấ
a
ô
ấ
nh
ệ
i
i
;
a
ô v i a ẽ ấ
.N
i
danh n ô v i
,
i
i bi
ấ
:

.

2.1.2. Danh ngôn vu
ố kinh ế
áo d

ẫ

(26)

á
á

õ

i
iới a

iệ
i
tâm.
ba b
mình.
nói th

ứ
i
ô
i
i

tính,
a

a vi

ử

(31) T
áo ũ

ệ

a

iới

ai
a
i i
ứ
i a
i
v

iới
ô v i
ớ
a vấ
i
.
i

a
ứ
a
vẫ
iới

a ô

ệ
:

ũ

ệ
áo

ệ ử
dù

o

.

(32) N
ằ
ằ
á
á IP ( ị

ằ
.T ự
á )

o
.