- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Đánh giá hiệu quả phục hồi chức năng của bàn tay ở bệnh nhân liệt nửa người do tai biến mạch máu não
Xem mẫu
- TCNCYH 30 (4) - 2004
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ phôc håi chøc n¨ng cña bµn tay
ë bÖnh nh©n liÖt nöa ng-êi do tai biÕn m¹ch m¸u n·o
NguyÔn ThÞ Kim Liªn, Cao Minh Ch©u
Bé m«n Phôc håi chøc n¨ng - §H Y Hµ Néi
TiÕn hµnh nghiªn cøu trªn 60 bÖnh nh©n liÖt nöa ng-êi do TBMMN cã tuæi trung b×nh lµ 58,4 trong
thêi gian tõ 5/2002 ®Õn 4/2004. Nghiªn cøu can thiÖp trong mét th¸ng ®iÒu trÞ. KÕt qu¶ thu ®-îc nh- sau:
- MÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng ®èi chiÕu ngãn c¸i víi c¸c ngãn kh¸c tay bªn liÖt chiÕm tØ lÖ cao nhÊt,
95%.
- MÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng gÊp cæ tay chiÕm tØ lÖ thÊp nhÊt, 53,3%.
- Chøc n¨ng ho¹t ®éng th« bµn tay ®· ®-îc c¶i thiÖn.
- Chøc n¨ng ho¹t ®éng tinh vi, khÐo lÐo ch-a ®-îc c¶i thiÖn.
(Tõ viÕt t¾t: TBMMN: Tai biÕn m¹ch m¸u n·o; M§V§BT: Møc ®é vËn ®éng bµn tay)
I. §Æt vÊn ®Ò bµn tay ë bÖnh nh©n liÖt nöa ng-êi do tai biÕn
Tai biÕn m¹ch m¸u n·o (TBMMN) lu«n lµ m¹ch m¸u n·o.
vÊn ®Ò thêi sù cña y häc thÕ giíi tõ nhiÒu thËp 2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ phôc håi chøc n¨ng
kØ qua. TBMMN lµ mét trong nh÷ng nguyªn cho bÖnh nh©n cã thay ®æi chøc n¨ng bµn tay
nh©n hµng ®Çu g©y tµn tËt trªn thÕ giíi. PhÇn bªn liÖt do tai biÕn m¹ch m¸u n·o.
lín bÖnh nh©n TBMMN ®Òu bÞ mÊt hoÆc gi¶m
II. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p
chøc n¨ng cña bµn tay bªn liÖt, mÊt hoÆc
gi¶m cö ®éng riªng rÏ c¸c ngãn tay, duçi nghiªn cøu
ngãn tay vµ cæ tay..., khiÕn hä kh«ng thÓ cÇm 2.1. §èi t-îng nghiªn cøu:
n¾m ®å vËt, kh«ng thÓ lµm ®-îc c¸c sinh ho¹t 60 bÖnh nh©n TBMMN ®-îc th¨m kh¸m,
hµng ngµy. ChÝnh v× vËy, nhiÒu bÖnh nh©n chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh vµ ®iÒu trÞ t¹i khoa Phôc
sau khi ra viÖn vÉn kh«ng thÓ lµm ®-îc nghÒ håi chøc n¨ng BÖnh viÖn B¹ch Mai trong thêi
cò cña m×nh, trë thµnh g¸nh nÆng cho gia gian tõ th¸ng 5/2002 ®Õn th¸ng 4/2004.
®×nh vµ x· héi.
BÖnh nh©n nghiªn cøu ®-îc lùa chän
Chøc n¨ng bµn tay th-êng håi phôc theo c¸c tiªu chÝ sau:
muén h¬n so víi ch©n. ViÖc phôc håi ®ßi hái
- BÖnh nh©n liÖt nöa ng-êi do TBMMN.
sù kiªn tr× cña c¶ thÇy thuèc lÉn bÖnh nh©n.
Ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng thay ®æi chøc n¨ng - BÖnh nh©n bÞ TBMMN lÇn ®Çu tiªn.
bµn tay lµ cùc k× quan träng trong viÖc phôc - BÖnh nh©n cã thÓ giao tiÕp ®-îc.
håi sím chøc n¨ng bµn tay bªn liÖt. - BÖnh nh©n tõ 16 tuæi trë lªn (trõ phô n÷
Trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ cã thai)
vÊn ®Ò nµy, ch¼ng h¹n nh- sö dông kÝch thÝch - BÖnh nh©n kh«ng cã tiÒn sö bÖnh khíp
thÇn kinh c¬, tËp tay bªn liÖt vµ ®· ®¹t ®-îc cæ tay hoÆc chÊn th-¬ng khíp cæ tay, bµn tay,
kÕt qu¶ kh¶ quan [5; 8]. Nh-ng ë ViÖt Nam, ngãn tay.
ch-a cã mét nghiªn cøu chÝnh thøc nµo vÒ
2.2. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu:
vÊn ®Ò nµy, v× vËy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn
cøu ®Ò tµi nµy nh»m môc tiªu: - Ph©n chia bÖnh nh©n thµnh 2 nhãm:
1. Ph¸t hiÖn c¸c thay ®æi chøc n¨ng cña + Nhãm 1: §-îc tËp luyÖn phôc håi chøc
52
- TCNCYH 30 (4) - 2004
n¨ng vµ h-íng dÉn tËp phôc håi tay liÖt. cho bÖnh nh©n c¶ hai nhãm trong thêi gian 1
+ Nhãm 2: §-îc tËp luyÖn phôc håi chøc th¸ng.
n¨ng vµ tù tËp phôc håi tay liÖt. + B-íc 4: §¸nh gi¸ l¹i c¸c chØ sè theo
- Nghiªn cøu can thiÖp: tiªu chuÈn lóc ®Çu sau 1 th¸ng ®iÒu trÞ .
+ B-íc 1: Ph©n chia bÖnh nh©n TBMMN + B-íc 5: Ph©n tÝch so s¸nh tr-íc vµ sau
vµo nhãm 1 vµ nhãm 2 b»ng c¸ch bèc th¨m ®iÒu trÞ dùa trªn 2 chØ tiªu sau:
ngÉu nhiªn. * Chªnh lÖch møc ®é vËn ®éng bµn tay
+ B-íc 2: §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng bÖnh nh©n bªn liÖt tr-íc vµ sau ®iÒu trÞ.
ban ®Çu cho c¶ hai nhãm 1 vµ nhãm 2 theo: * Chªnh lÖch møc ®é khÐo lÐo bµn tay
* X¸c ®Þnh chøc n¨ng bµn tay bªn liÖt cña bªn liÖt tr-íc vµ sau ®iÒu trÞ.
bÖnh nh©n: chøc n¨ng cö ®éng riªng rÏ c¸c - Xö lý sè liÖu:
ngãn tay, duçi c¸c ngãn tay, duçi cæ tay, gÊp C¸c sè liÖu nghiªn cøu ®-îc xö lý trªn
cæ tay, ®èi chiÕu ngãn c¸i víi c¸c ngãn kh¸c m¸y vi tÝnh theo ph-¬ng ph¸p thèng kª y häc
[6]. b»ng phÇn mÒm excel (Microsoft Office XP).
* X¸c ®Þnh chøc n¨ng vËn ®éng bµn tay vµ
chøc n¨ng khÐo lÐo cña bµn tay: theo Carr J. III. KÕt qu¶ nghiªn cøu
H vµ Shepherd R.B., Nordholm L. Lynne D. 3.1. Ph©n lo¹i bÖnh nh©n theo chøc
víi møc ®é tõ 0 (kÐm nhÊt) ®Õn 6 (tèt nhÊt) [3]. n¨ng bµn tay bªn liÖt.
+ B-íc 3: TiÕn hµnh theo dâi vµ ®iÒu trÞ
B¶ng 1: Ph©n lo¹i bÖnh nh©n theo thay ®æi chøc n¨ng bµn tay bªn liÖt
STT Chøc n¨ng Sè l-îng TØ lÖ%
MÊt 32 53,3
MÊt cö ®éng riªng rÏ c¸c
1 Gi¶m 21 35,0
ngãn tay
B×nh th-êng 7 11,7
MÊt 28 46,7
2 Duçi c¸c ngãn tay Gi¶m 26 43,3
B×nh th-êng 6 10,0
MÊt 27 45,0
3 Duçi cæ tay Gi¶m 23 38,3
B×nh th-êng 10 16,7
MÊt 9 15,0
4 GÊp cæ tay Gi¶m 23 38,3
B×nh th-êng 28 46,7
MÊt 35 58,3
§èi chiÕu ngãn c¸i víi
5 Gi¶m 22 36,7
c¸c ngãn kh¸c
B×nh th-êng 3 5,0
- Cã 53 bÖnh nh©n mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng cö ®éng riªng rÏ c¸c ngãn tay bªn liÖt chiÕm
88,3%; 54 bÖnh nh©n mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng duçi c¸c ngãn tay, chiÕm 90%; 50 bÖnh nh©n
mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng duçi cæ tay chiÕm 83,3%; cã 32 bÖnh nh©n mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng
gÊp cæ tay chiÕm 53,3% vµ 57 bÖnh nh©n mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng ®èi chiÕu ngãn c¸i víi c¸c
ngãn kh¸c chiÕm 95%.
53
- TCNCYH 30 (4) - 2004
3.2. VÒ møc ®é vËn ®éng vµ møc ®é khÐo lÐo cña bµn tay liÖt cña bÖnh nh©n TBMMN.
Møc ®é vËn ®éng bµn tay bªn liÖt cña bÖnh nh©n TBMMN ë nhãm nghiªn cøu khi nhËp viÖn
®-îc biÓu hiÖn trong b¶ng 2.
B¶ng 2. Møc ®é vËn ®éng bµn tay cña bÖnh nh©n TBMMN
Møc ®é vËn 0 1 2 3 4 5 6 Céng
®éng
n 9 21 25 4 1 0 0 60
VÒ møc ®é khÐo lÐo cña bµn tay bªn liÖt cña bÖnh nh©n TBMMN lµ rÊt h¹n chÕ, trong 60
bÖnh nh©n nghiªn cøu chØ cã 3 bÖnh nh©n cã møc ®é khÐo lÐo cña bµn tay bªn liÖt lµ 1, cßn l¹i 57
bÖnh nh©n cã møc ®é khÐo lÐo bµn tay lµ 0.
3.3. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ phôc håi chøc n¨ng tay liÖt cña nhãm 1 so víi nhãm 2 sau mét
th¸ng ®iÒu trÞ.
Theo dâi, ®¸nh gi¸ sù thay ®æi sau - tr-íc ®iÒu trÞ cña møc ®é vËn ®éng bµn tay bªn liÖt vµ møc
®é khÐo lÐo bµn tay bªn liÖt cña 2 nhãm nghiªn cøu. KÕt qu¶ thu ®-îc trong b¶ng 3 vµ b¶ng 4.
B¶ng 3. §¸nh gi¸ sù thay ®æi chøc n¨ng vËn ®éng bµn tay bªn liÖt
gi÷a 2 nhãm nghiªn cøu
n Tr-íc tËp Sau tËp Chªnh lÖch P
Nhãm 1 30 1,43 ± 0,31 3,16 ± 0,45 1,77 ± 0,26
< 0,01
Nhãm 2 30 1,47 ± 0,36 1,93 ± 0,36 0,47 ± 0,21
B¶ng 4. §¸nh gi¸ sù thay ®æi chøc khÐo lÐo bµn tay bªn liÖt gi÷a 2 nhãm nghiªn cøu
n Tr-íc tËp Sau tËp Chªnh lÖch P
Nhãm 1 30 0,03 ± 0,06 0,50 ± 0,21 0,47 ± 0,21
> 0,05
Nhãm 2 30 0,06 ± 0,09 0,37 ± 0,18 0,30 ± 0,17
Nh- vËy, sù phôc håi chøc n¨ng vËn ®éng tay liÖt trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ gi÷a 2 nhãm can
thiÖp vµ nhãm chøng lµ kh¸c nhau cã ý nghÜa thèng kª (p < 0,01). Cßn sù phôc håi chøc n¨ng
khÐo lÐo bµn tay liÖt sau vµ tr-íc ®iÒu trÞ gi÷a 2 nhãm can thiÖp vµ nhãm chøng lµ kh«ng cã ý
nghÜa thèng kª ( p > 0,05).
IV. Bµn luËn Sè bÖnh nh©n bÞ mÊt hoÆc gi¶m chøc
n¨ng gÊp cæ tay lµ 53,3%. Theo Caillet, chøc
4.1. Thay ®æi chøc n¨ng bµn tay bªn
n¨ng gÊp ë cæ tay chØ lµ ho¹t ®éng gÊp kh«ng
liÖt:
kiÓm so¸t vµ chiÕm ®a sè [2].
Trong sè bÖnh nh©n nghiªn cøu, tû lÖ
Chóng t«i cho r»ng, phÇn lín bÖnh nh©n
bÖnh nh©n bÞ mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng ®èi
®ang ë giai ®o¹n liÖt mÒm, khi chuyÓn sang
chiÕu ngãn c¸i víi c¸c ngãn kh¸c lµ 95%.
liÖt cøng cã thÓ lµm ®-îc chøc n¨ng gÊp cæ
ChÝnh v× vËy, hÇu hÕt c¸c bÖnh nh©n sau khi
tay bªn liÖt.
bÞ TBMMN kh«ng thÓ lµm ®-îc c¸c ho¹t
®éng khÐo lÐo cña bµn tay. C¸c tØ lÖ cña mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng cö
®éng riªng rÏ c¸c ngãn tay; duçi c¸c ngãn
54
- TCNCYH 30 (4) - 2004
tay; duçi cæ tay t-¬ng øng lµ 88,3%; 90%; V. KÕt luËn
83,3%. Chóng t«i nhËn thÊy phÇn lín c¸c
Qua nghiªn cøu trªn 60 bÖnh nh©n
bÖnh nh©n sau khi bÞ TBMMN ®Òu kh«ng lµm
TBMMN cho thÊy:
®-îc c¸c ho¹t ®éng th« cña bµn tay.
- BÖnh nh©n bÞ mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng
4.2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ vµ phôc håi chøc ®èi chiÕu ngãn c¸i víi c¸c ngãn kh¸c chiÕm tØ
n¨ng tay liÖt cña nhãm 1 so víi nhãm 2 lÖ 95%; BÖnh nh©n bÞ mÊt hoÆc gi¶m chøc
sau mét th¸ng ®iÒu trÞ : n¨ng gÊp cæ tay chiÕm tØ lÖ 53,3%; Tû lÖ bÖnh
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ th«ng qua ®¸nh nh©n mÊt hoÆc gi¶m chøc n¨ng cö ®éng riªng
gi¸ sù thay ®æi møc ®é vËn ®éng bµn tay liÖt rÏ c¸c ngãn tay bªn liÖt; duçi c¸c ngãn tay;
tr-íc vµ sau ®iÒu trÞ gi÷a hai nhãm tù tËp vµ duçi cæ tay t-¬ng øng lµ 88,3%; 90%; 83,3 %.
nhãm tËp cã h-íng dÉn b»ng test t cho thÊy - Sau 1 th¸ng ®iÒu trÞ vµ phôc håi chøc
sù kh¸c biÖt gi÷a 2 nhãm cã ý nghÜa thèng kª n¨ng tay liÖt, so víi nhãm tù tËp, chøc n¨ng
víi p < 0,01. Nh- vËy, ë nhãm tËp cã h-íng ho¹t ®éng th« bµn tay ë nhãm tËp cã h-íng
dÉn chøc n¨ng vËn ®éng bµn tay ®· ®-îc c¶i dÉn ®· ®-îc c¶i thiÖn, cßn chøc n¨ng ho¹t
thiÖn. §iÒu nµy lµ nhê c¸c biÖn ph¸p phôc håi ®éng tinh vi, khÐo lÐo vÉn ch-a ®-îc c¶i
chøc n¨ng hoÆc c¸c dông cô trî gióp ®· lµm thiÖn.
t¨ng søc m¹nh c¬ tay bªn liÖt.
Vi. Tµi liÖu tham kh¶o
Tuy nhiªn, khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ
th«ng qua ®¸nh gi¸ sù thay ®æi møc ®é khÐo 1. NguyÔn Xu©n Nghiªn, TrÇn V¨n
lÐo bµn tay bªn liÖt tr-íc vµ sau ®iÒu trÞ gi÷a Ch-¬ng, Cao Minh Ch©u,Vò ThÞ BÝch
hai nhãm tËp cã h-íng dÉn vµ nhãm tù tËp H¹nh, TrÇn Träng H¶i vµ céng sù, 2002.
b»ng test t th× sù kh¸c biÖt gi÷a 2 nhãm kh«ng VËt lý trÞ liÖu phôc håi chøc n¨ng,Y häc, Hµ
cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). Néi.
Thùc tÕ cho thÊy, sau ®iÒu trÞ phôc håi 2. Cailliet R., M.D., 1977. Hand pain and
chøc n¨ng 1 th¸ng, bµn tay bªn liÖt cña bÖnh impairment.
nh©n chØ cã thÓ lµm ®-îc mét sè c¸c ho¹t 3. Carr J. H., Shepherd R. B., Nordholm
®éng th« chø ch-a lµm ®-îc c¸c ho¹t ®éng L., Lynne D., 1985. Investigation of a new
tinh vi, khÐo lÐo. motor assessment scale for stroke patient.
Theo Van Buskirk, håi phôc chøc n¨ng tay Phys Ther, (65), pp. 175 - 180.
liÖt th-êng x¶y ra trong hai th¸ng ®Çu, trong 4. Elise M. Coletta, MD, John B.
khi Twitchell th«ng b¸o r»ng c¸c c¬ tay liÖt cã Murphy, MD, 1994. Physical and functional
thÓ håi phôc trong thêi gian tõ 6 - 33 ngµy [4]. assessment of the elderly stroke patient.
Nh-ng theo b¸o c¸o cña Bard vµ Hirschfeld, American Family Physician, pp. 1777 - 1785
sù håi phôc c¸c c¬ bªn liÖt b¾t ®Çu ngay tõ
5. George H. Kraft,MD, Salty S. Fitts,
th¸ng ®Çu tiªn, vµ sù håi phôc tèi ®a ë th¸ng
PhD, Margaret C. Hammond, MD, 1992.
thø 6 [6].
Techniques to improve function of the arm
Chóng t«i thÊy r»ng, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ and hand in chronic hemiplegia. ArchPhys
®iÒu trÞ th× viÖc ®-a ra c¸c ph-¬ng ph¸p ®iÒu Med Rehabil, (73), pp. 220 - 6.
trÞ vµ phôc håi chøc n¨ng tay liÖt ph¶i ngay tõ
6. Heller A, Wade DT, Wood VA,
th¸ng ®Çu tiªn sau khi bÞ TBMMN vµ ph¶i kÐo
Sunderland A, Langton Hewer R, Ward E,
dµi Ýt nhÊt lµ 2 th¸ng.
1987. Arm function after stroke: s. J.
55
- TCNCYH 30 (4) - 2004
measurement and recovery over the 8. Sunderland A, Tinson DJ, Bradley EL,
first three months. J. Neurosurg Psychiatry Fletcher D, Langton Hewer R, Wade DT,
(50), pp. 714 - 9. (1992). Enhance physical therapy improves
7. Johnstone M, 1987: Home care for recovery of arm function after stroke. A
the stroke patient. Arm rehabilitation: Extra randomised controlled trial. J. Neurol
help for the arm, pp. 144 - 178. Neurosurg Psychiatry (55), pp. 530 - 5.
Summary
Study concerns the change of hand function of hemiplegia
patients after stroke
This study concerns the hand function of patients after stroke and how this is treated. Sixty
patients have mean age 58.4 years were followed for one month. At the end of that time,
- The frequency of loss of opposed the thumb with fingers is the highest, 95%.
- The frequency of loss of flextion is the lowest, 53,3%.
- Gross motion of hand is recoveried but no recovery of function of skilful hand.
According to the results of this treament, we suggest that the time of treatment need longer
to recovery of function of skilful hand.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
(TiÕp theo trang 71)
Summary
The causes of maternal mortality in 7 provinces in Vietnam
The study was conducted in 7 provinces, which representation for the 7 ecological areas in
Vietnam. The estimated maternal mortality ratio nation - wide was 165 per 100.000 live birth .
The lifetime risk 1 in 334 the causes of maternal mortality : Direct causes counted for 76.3 % in
which haemorrhage: 41%; pre-eclampsia: 21.3%; infection: 16.6%; and abortion
complications: 11.5%; uterus rupture: 4.7%; ruptured ectopic pregnancy: 4.8%; indirect
causes: 23%. Beside delays in transfer to hospital ,delay in diagnosis and treatment.
nguon tai.lieu . vn
