- Trang Chủ
- Lâm nghiệp
- Đa dạng thực vật trong các hệ sinh thái rừng ngập mặn khu vực ven biển thành phố Hải Phòng
Xem mẫu
- Nghiên c u
A D NG TH C V T TRONG CÁC H SINH THÁI R NG
NG P M N KHU V C VEN BI N THÀNH PH H I PHÒNG
L u V n Huy n1, Nguy n Chi n Th ng2
1
Tr ng i h c Tài nguy n và Môi tr ng Hà N i
2
Vi n Công ngh Môi tr ng
Tóm t t
Các h sinh thái r ng ng p m n có giá tr kinh t cao, có vai trò sinh thái quan
tr ng và có kh n ng b o v và c i thi n môi tr ng t t. Hi n nay, các h sinh thái
r ng ng p m n Vi t Nam nói chung và TP. H i Phòng nói riêng ang b nhi u
e do t phát tri n kinh t - xã h i, t ý th c c a con ng i và t nh ng tai bi n
t nhiên, trong ó có bi n i khí h u, vì v y ã b gi m sút m nh v di n tích và
ch t l ng.
Bài báo trình bày rõ h n các c i m v tính a d ng th c v t ng p m n c a
các h sinh thái r ng ng p m n ven bi n thành ph H i Phòng.
T khóa: R ng ng p m n; Suy gi m; H sinh thái r ng ng p m n; Tính a
d ng th c v t ng p m n.
Abstract
Flora diversity of mangrove ecosystems along coastal area of Hai Phong city
Mangrove ecosystems have high economic values and play an important
ecological role in protecting and improving the environment. Currently, mangrove
ecosystems in Vietnam in general and Hai Phong city in particular are threatened by
social - economical development, poor community awareness and various natural
hazards including climate change. These causes lead to drastic reducing in total
area and quality of mangroves. This article outlines the characteristics of the ora
diversity of mangrove ecosystems along coastal area of Hai Phong city.
Keyword: Mangrove; Mangrove ecosystems; Flora diversity of mangrove.
1. M U v t ng p m n TP. H i Phòng và ch ra
R ng ng p m n (RNM) là qu n x nh ng giá tr v kinh t - x h i - môi
c h p thành t th c v t ng p m n nh tr ng c a chúng c ng nh xu t
h ng b i n c tri u ven bi n nhi t i các gi i pháp s d ng h p lý, b o t n
ho c bán nhi t i. T i Vi t Nam th r ng và phát tri n b n v ng các h sinh thái
ng p m n là m t h sinh thái t nhi n c RNM TP. H i Phòng.
tr ng vùng ven bi n, v i s a d ng,
phong phú v ng th c v t; c vai trò to 2. I T NG VÀ PH NG
l n v kinh t và sinh thái - môi tr ng PHÁP NGHIÊN C U
nh ng do nhi u nguy n nhân khi n di n 2.1. Th i gian và a i m
tích và a d ng r ng ng p m n n c ta
ngày càng gi m sút. H i Phòng c ng là - Th i gian nghi n c u: t tháng
m t a ph ng c s a d ng cao v các 11/2017 n tháng 7/2018
loài th c v t ng p m n [4]. - a i m nghi n c u: khu v c
Bài báo này s g p ph n làm rõ s ven bi n thành ph H i Phòng, c th
a d ng c a h th c v t và th m th c x L p L (huy n Th y Nguy n), x
38
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
- Nghiên c u
Ti n Th ng (huy n Ti n L ng), x Phù m n) trong các h sinh thái RNM t i TP
Long (huy n Cát H i) và ph ng Bàng H i Phòng.
La (qu n S n).
2.3. N i dung nghiên c u
- Nghi n c u s a d ng c a th c
v t ng p m n TP H i Phòng
- Nghi n c u làm rõ vai trò và giá
tr c a tính a d ng th c v t trong các h
sinh thái RNM vùng nghi n c u.
- xu t các gi i pháp s d ng
h p lý, b o t n và phát tri n b n v ng
các h sinh thái RNM t i TP H i Phòng
2.4. Ph ng pháp nghiên c u
- Ph ng pháp t ng quan tài li u
D li u nh vi n thám và các tài
Hình 1: Hình thái và v trí các khu v c li u khác nh bài báo khoa h c, t p chí
nghiên c u nhìn t nh v tinh Spot c thu th p trong và ngoài n c v a
(Ngu n tác gi th c hi n)
d ng h sinh thái RNM,…
2.2. it ng nghiên c u - Ph ng pháp kh o sát th c a
Tính a d ng th c v t (các tr ng Ti n hành kh o sát t i 4 Ô ti u
thái th m th c v t ng p m n, qu n th chu n (OTC), kích th c m i OTC là
cây ng p m n và khu h th c v t ng p 20 x 20 m2.
B ng 1. Danh sách các OTC c l a ch n nghiên c u
STT OTC V trí T a Qu n xã
X Phù Long, huy n N: 20o50’12”,
1 OTC 01 Trang thu n loài
Cát H i E: 106o55’55”
Ph ng Bàng La, qu n N: 20o42’42”,
2 OTC 02 c vòi thu n loài
S n E: 106o44’43”
X Ti n Th ng, huy n N: 20o40’39”,
3 OTC 03 Trang - B n chua
Ti n L ng E: 106o39’35”
X L p L , huy n N: 20o54’2”,
4 OTC 04 B n chua thu n loài
Th y Nguy n E: 106o44’20”
- Ph ng pháp ph ng v n ng i dân • nh lo i các loài th c v t theo
D ki n 60 phi u (3 m u phi u) ph ng pháp h nh thái
c phân b nh sau: • Xác nh thành ph n loài và v
Ng i dân xung quanh khu v c trí các taxon
RNM ven bi n TP. H i Phòng (40 phi u) Ph ng pháp tính sinh kh i các
Cán b Phòng Tài nguy n môi loài trong qu n th [5]
tr ng các a ph ng c RNM ven Sinh kh i tr n m t t:
bi n TP. H i Phòng (20 phi u) Wtop = 0,251 × × D2,46
- Các ph ng pháp phân tích, Sinh kh i d i m t t:
ánh giá Wr = 0.199 × 0.899 × D2,22
39
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
- Nghiên c u
Trong : D: ng kính thân RNM tr ng t i H i Phòng c t ng
(DBH); H: chi u cao tán cây; : m t di n tích kho ng 2.446 ha, b ng 80,2%
g c a thân cây (t n/m 3). i v i các t ng di n tích r ng ven bi n thành ph ,
loài thu c h Rhizophoraceae th D = bao g m 3 lo i r ng tr ng nh sau:
DR0.3 ( ng kính thân v trí cách c • R ng Trang (Kandelia candel
r 30 cm) [5]. (L,) Druce) thu n lo i: c t ng di n tích
T ng sinh kh i cây c xác nh 1.338 ha, b ng 43,9% t ng di n tích
b ng công th c: B = Wtop + WR (kg). r ng ven bi n thành ph , phân b tr n
Trong : Wtop là sinh kh i tr n m t t; b i bi n các huy n An H i, Ki n Th y,
WR là sinh kh i d i m t t. Ti n L ng, S n, Cát H i.
- Ph ng pháp x lý s li u • R ng B n (Sonneratia caseolaris
• M c a d ng loài (H’) c (L.) Engl.) thu n lo i: c t ng di n tích 621
theo công th c ha, chi m kho ng 20,4% t ng di n tích
n
n n R ng ng p m n ven bi n. Phân b t i các
H ' = − ∑ log 2 vùng c a sông thu c huy n Th y Nguy n.
m=0 m m
• R ng h n giao Trang (K.
Trong : n là m t các th c a 1
candel) - B n (S. caseolaris): c di n
loài trong khu v c nghi n c u
tích kho ng 487 ha, ch y u các huy n
m là t ng m t các loài trong khu Ti n L ng, H i An, Thu Nguy n, Ki n
v c nghi n c u Th y [4].
• Tính m t cá th th c v t ng p - Nh ng c tr ng c b n c a các
m n tr n m t n v di n tích tr ng thái th m th c v t:
S cá th m
c i m c u trúc phân t ng RNM
M t tr n ha = Di n tích ckhung x10.000 [3]
mang n t c tr ng cho t ng khu v c:
nh l ng
khu v c Phù Long (Cát H i) và B ng La
3. K T QU VÀ TH O LU N - i H p t ng cây 200 - 400 cm chi m
u th , khu v c Tràng Cát - nh V và
3.1. S a d ng c a th c v t ng p
m n TP H i Phòng Ti n L ng t ng cây 400 - 600 cm chi m
u th . T ng cây 400 - 600 cm ang c
3.1.1. S a d ng và c tr ng c xu h ng t ng l n, do qu n x B n chua
b n c a các tr ng thái th m th c v t tr ng ang phát tri n và c b o v t t.
ng p m n TP. H i Phòng Do c b o v t t, t l che ph c a
- Các tr ng thái th m th c v t ng p th m th c v t ng p m n trong khu v c
m n trong vùng khá cao, nhi u i m l n n 100% [4].
3.1.2. Thành ph n khu h loài cây ng p m n ven bi n TP. H i Phòng và
nh ng c i m c a khu h
B ng 2. Thành ph n và phân b c a các loài cây ng p m n trong vùng
Tên loài Tên khoa h c c im Phân b
Avicennia marina Cây thân g nh , d ng cây b i, cây Ven bi n x Phù Long
M m bi n
(Forsk) Vierh th ng không cao quá 3 m (huy n Cát H i)
Sonneratia Cây thân g , cao t i 15 m ho c h n Vùng c a sông huy n Thu
B n chua
caseolaris (L.) Engl n a, ng kính c th t i 60 cm Nguy n
40
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
- Nghiên c u
Rhizophora stylosa Cây thân g c kích th c không X Phù Long (huy n Cát
c vòi
Gu l n, ch cao kho ng 6 m H i)
Kandelia candel Cây thân g , c kích th c không Các huy n An H i, Ki n
Trang
(L.) Druce l n, c th c chi u cao 6 - 7 m Th y, Ti n L ng và Cát H i
Bruguiera
Cây thân g c kích th c t ng Các huy n Ti n L ng, Ki n
V t dù gymnorrhiza (L.)
i l n, c th cao t i 30 - 35 m Th y hay qu n H i An
Savigny in Lamk
(Ngu n Ngô ình Qu và m t s tác gi )
- Các ch s c tr ng c a các loài nghi n c u; s l ng chi là 81, chi m
cây ng p m n ch y u trong vùng: 92,05% t ng s chi; s l ng h là 35,
• Qu n x Trang thu n loài (OTC chi m 87,25% t ng s h .
01) c m t là 6.275 cây/ha và sinh T i khu v c RNM ven bi n TP. H i
kh i là 15,23 t n/ha. Phòng xác nh c d ng s ng th c
• Qu n x c vòi thu n loài v t c a 105 loài (99,06% t ng s loài).
(OTC 02) c m t là 2.650 cây/ha và Trong , nh m cây ch i tr n chi m u
sinh kh i là 6,34 t n/ha. th v i 56 loài (53,33%); ti p theo là
• Qu n x Trang - B n chua (OTC nh m cây ch i sát t 17 loài (16,19%);
03) c m t là 4.650 cây/ha, sinh kh i nh m cây m t n m 15 loài (14,28%); th p
là 127,575 t n/ha. nh t là nh m cây ch i n 9 loài (8,57%)
và nh m cây ch i n a n 8 loài (7,62%).
• Qu n x B n chua thu n loài
(OTC 04) c m t là 1.050 cây/ha và H th c v t b c cao c m ch c a
sinh kh i là 118,100 t n/ha. RNM ven bi n TP. H i Phòng c tr ng
b i y u t châu Á nhi t i chi m t
- Xác nh t n loài và xây d ng l cao nh t 26,21%; ti p n là y u t
danh l c th c v t tân nhi t i và li n nhi t i chi m
Theo k t qu , khu v c RNM thành 16,50%; y u t c nhi t i chi m
ph H i Phòng c t ng s 106 loài th c 13,59%; c h u Vi t Nam chi m
v t b c cao thu c 40 h c a 2 ngành 1,94% cùng các y u t ông Á, và y u
D ng x và H t kín. Ngành H t kín t Maylaysia - Indonesia là nh ng y u t
l i c phân thành 2 l p, trong l p c t l th p nh t. Trong 2 loài mang
Ng c lan g m 29 h , 60 chi, 68 loài; l p y ut c h u Vi t Nam là C Ng n
Hành g m 6 h , 21 chi, 31 loài th c v t (Scirpus kimsonnensis N.K. Khoi), Qu
b c cao c m ch (Theo Danh l c các n (Ruellia tuberosa L.).
loài th c v t Vi t Nam, 2003, NXB i xác nh c 11 nh m cây tài
h c Qu c gia Hà N i). nguy n v i 75 loài th c v t c giá tr s
- S a d ng các b c taxon và d ng, s l t loài cây làm thu c v i 62
nh ng c i m khu h th c v t ng p l t (53,91%), chi m nhi u nh t; ti p
m n trong vùng (d ng s ng, y u t a theo là cây n c c 15 l t (13,04%)
lý, giá tr s d ng, giá tr b o t n) và cây cho g c 14 l t (12,17%); cây
S phân b b c ngành th c v t làm c nh c 11 l t (9,57%); cây c
RNM ven bi n TP. H i Phòng ch c 2 các công d ng khác nh làm nhi n li u
ngành và r t ch nh l ch v s l ng loài. t, c i t o t,… c 5 l t (4,35%);
Ngành H t kín c s l ng loài l n t i cu i cùng cây cho tinh d u và cây làm
99, chi m 93,40% t ng s loài khu v c th c n gia súc cùng c 4 l t (3,48%).
41
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
- Nghiên c u
Trong RNM ven bi n TP. H i Phòng • c tính giá tr v du l ch sinh
ch c duy nh t m t loài quí hi m c thái RNM ven bi n H i Phòng thu c
giá tr b o t n là loài C ng n (Scirpus là: 960.000.000 ng/n m.
kimsonnensis N.K.Khoi) v i phân h ng 3.2.2. Ý ngh a sinh thái, b o v
b o t n nguy c p (EN) B1+2a,b,c,d. môi tr ng c a các qu n th cây ng p
3.2. Vai trò và giá tr c a tính a m n ven bi n TP. H i Phòng
d ng th c v t trong các h sinh thái Theo các nghi n c u c a Ph m
r ng ng p m n vùng nghiên c u V n Ng t và các cs (2013), xác
3.2.1. Giá tr kinh t c a các loài nh các vai trò nh : i u hòa khí h u
cây ng p m n và các qu n th th c v t trong vùng, làm khí h u d u mát h n,
ng p m n TP. H i Phòng gi m nhi t t i a và bi n nhi t,
giúp h n ch s b c h i n c vùng t
D a theo k t qu nghi n c u c a
Adger (1996) xác nh s l ng RNM, gi n nh m n l p t m t,
giá t ng giá tr kinh t c a h sinh thái h n ch s xâm nh p m n vào t li n;
RNM, xác nh cs t ng giá c kh n ng ch n s ng ch n b o v ng
tr kinh t (TEV) c a khu v c RNM ven ch c b o v c dân vùng ven bi n, h n
bi n H i Phòng bao g m giá tr s d ng ch tác h i c a gi b o; c tác d ng h n
tr c ti p, gián ti p, giá tr không s d ng ch x i l và các quá tr nh xâm th c
c th hi n chi ti t nh sau: b bi n.
- Giá tr s d ng tr c ti p: bao g m 3.3. Các gi i pháp s d ng h p
giá tr v cây thu c và th c ph m n lý, b o t n và phát tri n b n v ng các
c, giá tr l y g và làm c i, giá tr h sinh thái r ng ng p m n t i TP.
làm c nh, các giá tr khác nh cho tinh H i Phòng
d u, nguy n li u làm gi y,…
- T o i u ki n thu n l i ng i
• Giá tr c i t và các công d ng
dân và c ng ng a ph ng tham gia
khác mà VQG Cát Bà mang l i cho
b o v và phát tri n RNM, c h ng
ng i dân khi vào khai thác hàng n m
l n n 26.640.000 ng/n m. l i tr c ti p t r ng, d n thay th c ch
khoán b ng ti n nh hi n nay.
• Doanh thu thu c t cung c p
d c li u c a khu v c RNM ven bi n - m b o v a phát tri n c
H i Phòng t m tính trung b nh hàng v n RNM v a phát tri n kinh t th y
n m là: 40.500.000 ng/n m. s n, gi cân b ng gi cân b ng nhu c u
• T ng giá tr v cây c nh c a phòng h và phát tri n kinh t , t o vùng
r ng ng p m n H i Phòng c khai an toàn b o v và phát tri n RNM m t
thác trong 20 h thu c khu v c x Phù cách lâu dài.
Long là: 61.250.000 ng. - Chính sách ph i rõ ràng, h p lý,
- Giá tr s d ng gián ti p: bao g m b nh ng gi a các thành ph n kinh t .
giá tr v ngu n n c, giá tr tích l y - T ng c ng s ph i h p li n
cacbon hay giá tr v du l ch sinh thái. ngành trong vi c qu n lý nhà n c i
• Giá tr tích l y cacbon c a RNM v i RNM, vi c t ch c qu n lý h sinh
t nhi n t i H i Phòng t m tính v i thái RNM c n h ng t i ph ng th c
loài c vòi (Rhizophora stylosa) là ng qu n lý r ng v i s tham gia c a
396.300.118 ng. ng i dân và c ng ng a ph ng.
42
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
- Nghiên c u
- G p ph n chuy n d ch c c u 4.2. Ki n ngh
kinh t lâm nghi p, nông nghi p, th y M t s qu n x th c v t ng p m n
s n phù h p v i c thù vùng RNM, th c th t i RNM ven bi n H i Phòng,
m b o cân i gi a vi c b o v môi c bi t là qu n x thu n Trang t i khu
tr ng và n nh cu c s ng c a ng i v c VQG x Phù Long, huy n Cát H i
dân trong vùng. ang c d u hi u b suy gi m m t do
4. K T LU N VÀ KI N NGH c n c các bi n pháp ph c h i, b o
v k p th i.
4.1. K t lu n
TÀI LI U THAM KH O
- xác nh c t i khu v c
[1]. B KH&CN (2007). Sách Vi t
RNM ven bi n TP. H i Phòng 106 loài Nam ph n II. Th c v t. NXB Khoa h c t
th c v t b c cao c m ch thu c 88 chi, nhi n và Công ngh .
40 h , thu c 2 ngành D ng x và H t
[2]. L Tr n Ch n (1990). M t s c
kín. Ngành H t kín chi m u th hoàn i m c b n c a h th c v t Vi t Nam. NXB
toàn v i 93,40% s loài toàn khu v c Khoa h c cà K thu t. Hà N i.
nghi n c u.
[3]. Nguy n Th H ng H nh, Ph m
- H th c v t b c cao c m ch c a H ng Tính (2017). nh l ng cacbon
RNM ven bi n TP. H i Phòng c tr ng trong r ng ng p m n tr ng vùng ven bi n
b i y u t châu Á nhi t i chi m t l mi n B c Vi t Nam. NXB Khoa h c và
cao nh t 26,21%. xác nh c 11 Công ngh .
nh m cây tài nguy n v i 75 loài th c [4]. Tr n c Th nh (ch bi n)
v t c giá tr s d ng, s l t loài cây (2015). Thiên nhiên và môi tr ng vùng
làm thu c v i 62 l t (53,91%), chi m b H i Phòng. NXB T nhi n và Khoa h c
nhi u nh t. T i RNM ven bi n H i công ngh .
Phòng ch c duy nh t m t loài quí [5]. Komiyama, Sasitorn Poungparn
hi m c giá tr b o t n là loài C ng n and Shogo Kato (2005). Common allometric
(Scirpus kimsonnensis N.K.Khoi). ây equations for estimating the tree weight of
v a là loài c h u Vi t Nam, v a c t n mangroves. Journal of Tropical Ecology,
trong Sách Vi t Nam và cx p 21:471-477.
h ng nguy c p (EN). [6]. M. Spalding, M. Kainuma, and L.
- xác nh c 4 qu n x Collins (2011). World Atlas of Mangroves.
th c v t ng p m n c tr ng khu Hum Ecol, 39:107-109.
v c RNM ven bi n H i Phòng và mô [7]. J. B. Long and C. Giri (2011).
t c u trúc, xác nh sinh kh i c a 4 Mapping the Philippines mangrove forests
qu n x này. using Landsat imagery. Sensors, vol. 11,
no. 3, 2972-2981.
- xác nh c m t s giá
[8]. S. Sandilyan, K. Kathiresan
tr s d ng tr c ti p v kinh t c a
(2012). Mangrove conservation: a global
qu n th th c v t ng p m n trong các perspective. Biodiversity and Conservation,
h sinh thái RNM ven bi n TP. H i Volume 21, Issue 14, 3523-3542.
Phòng c ng nh vai trò c ng nh ý
ngh a sinh thái và b o v môi tr ng BBT nh n bài: 14/8/2018; Ph n bi n
c a qu n th th c v t ng p m n ven xong: 04/9/2018
bi n H i Phòng.
43
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 22 - n m 2018
nguon tai.lieu . vn
