Chuyên đề Hóa học 9: Phương pháp giải một số dạng bài tập Hóa học phức tạp

PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP Người thùc hiÖn : Nguyễn Phượng PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP HOÁ HỌC PHỨC TẠP A­ PHẦN MỞ ĐẦU I. lí do chọn đề tài II. Mục đích nghiên cứu III. Đối tượng và khách thể nghiên cứu IV ­Nhiệm vụ nghiên cứu V. Phạm vi nghiên cứu VI­ Phương pháp nghiên cứu B­ NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN I. Cơ sở lý luận về các phương pháp giải nhanh một số bài toán hoá học II. Phân tích thực trạng III­ MỘT SỐ GIẢI PHÁP Chủ đề 1: Phương pháp tự do chọn lượng chất Chủ đề 2 : Phương pháp khối lượng mol trung bình Chủ đề 3 : Phương pháp tăng giảm khối lượng Chủ đề 4: Phương pháp tính theo lượng của nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử ( bảo toàn nguyên tố ) Chủ đề 5: Phương pháp hợp thức IV­MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC C­ KẾT LUẬN CHUNG TÀI LIỆU THAM KHẢO . LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Nhằm cung cấp cho các em đam mê học hoá có được một số phương pháp cơ bản để giải một số dạng toán phức tạp thường gặp ở môn HOÁ HỌC 9 II­MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 1­ Nghiên cứu một số phương pháp giải các bài toán hoá học. 2­Nêu ra phương pháp giải theo từng chủ đề nhằm giúp học sinh giỏi rèn luyện kỹ năng, giải tốt nhiều bài toán hoá học nhằm nâng cao chất lượng đội tuyển học sinh giỏi. III­ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 1­ Đối tượng nghiên cứu Đề tài này nghiên cứu 5 phương pháp giải bài toán hoá học, nguyên tắc áp dụng của mỗi phương pháp 2­ Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu là học sinh lớp 9 CHĂM HỌC ,THÍCH HỌC HOÁ IV­NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài nhằm giải quyết một số vấn đề cơ bản sau đây 1­Những cơ sở lý luận về phương pháp giải nhanh các bài toán hoá học; nêu ra một số phương pháp cụ thể và nguyên tắc áp dụng cho mỗi phương pháp. 2­Từ việc nghiên cứu vận dụng đề tài, rút ra bài học kinh nghiệm để phát triển thành diện rộng, góp phần nâng cao chất lượng học sinh V­ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Do hạn chế về thời gian và nguồn lực nên về mặt kiến thức kỹ năng, đề tài chỉ nghiên cứu 5 chủ đề về các phương pháp giải bài toán hoá học.Các ví dụ nêu trong mỗi chủ đề chỉ đề cập đến phần bài tập vô cơ có nội dung rất ngắn gọn. VI­ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1­ Phương pháp chủ yếu Căn cứ vào mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tôi sử dụng phương pháp chủ yếu là tổng kết kinh nghiệm, được thực hiện theo các bước: • Xác định đối tượng: xuất phát từ những khó khăn vướng mắc trong quá trình dạy học , tôi xác định cần phải nghiên cứu tích luỹ kinh nghiệm về phương pháp giải một số dạng bài tập hoá học phức tạp. Qua việc áp dụng đề tài để đúc rút, tổng kết kinh nghiệm. 2­Các phương pháp hỗ trợ Ngoài các phương pháp chủ yếu, tôi còn dùng một số phương pháp hỗ trợ khác như phương pháp nghiên cứu tài liệu và điều tra nghiên cứu đối tượng học sinh. B­ NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN I­ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH MỘT SỐ BÀI TOÁN HOÁ HỌC. Hệ thống các bài tập hoá học rất phong phú và đa dạng. Mỗi dạng bài tập hoá học đều có nguyên tắc riêng và có phương pháp giải đặc trưng riêng. Tuy nhiên do việc phân loại các bài tập hoá học chỉ mang tính tương đối, vì vậy trong mỗi loại bài tập loại này thường chứa đựng một vài yếu tố của loại bài tập kia. Điều đó giải thích tại sao có nhiều bài toán hoá học giải được bằng nhiều cách giải khác nhau. Đối với học sinh giỏi không phải chỉ đơn thuần là giải ra đáp số mà việc biết giải khéo léo, tiết kiệm được thời gian mà vẫn cho kết quả chính xác mới là điều quan trọng. Về nguyên tắc, muốn giải nhanh và chính xác một bài toán hoá học thì nhất thiết học sinh phải hiểu sâu sắc nội dung và đặc điểm của bài toán đó, nắm vững các mối quan hệ giữa các lượng chất cũng như tính chất của các chất, viết đúng các phương trình phản ứng xảy ra. Thực tế có rất nhiều bài toán rất phức tạp: các dữ kiện đề cho không cơ bản ( tổng quát ), hoặc không rõ, hoặc thiếu nhiều dữ kiện … tưởng chừng như không bao giờ giải được. Muốn giải chính xác và nhanh chóng các bài toán loại này thì phải chọn một phương pháp phù hợp nhất ( phương pháp giải thông minh ). Trong phạm vi của đề tài này, tôi xin được mạn phép trình bày kinh nghiệm bồi dưỡng một số phương pháp giải nhanh các bài tập hoá học phức tạp Nội dung đề tài được sắp xếp theo 5 chủ đề, mỗi chủ đề có nêu nguyên tắc áp dụng và các ví dụ minh hoạ. Sau đây là tên một số phương pháp giải bài tập hoá học được thể hiện trong đề tài: 1) Phương pháp tự do chọn lượng chất. 2) Phương pháp khối lượng mol trung bình. 3) Phương pháp tăng giảm khối lượng. 4) Phương pháp tính theo lượng của nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử. 5) Phương pháp hợp thức. II. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG 1­Thực trạng chung Khi chuẩn bị thực hiện đề tài, năng lực giải các bài toán hoá học của học sinh nói chung là rất yếu. Đa số học sinh thường tỏ ra rất mệt mỏi khi phải gặp các bài tập phức tạp như : các dạng có dữ kiện không cơ bản (tổng quát), hoặc các bài tập quá nhiều phản ứng, hoặc các bài tập dữ kiện đề cho không rõ… Vì thế họ rất thụ động trong các buổi học và không có hứng thú học tập. Học sinh ít sách tham khảo viết về các phương pháp nêu trong đề tài. Một số em có sách tham khảo nhưng cũng mới chỉ là các sách “ Học tốt “ hoặc “ Bài tập nâng cao “ chưa đáp ứng tốt với nhu cầu học sinh của trường. 2­ Chuẩn bị thực hiện đề tài Để áp dụng đề tài vào trong công tác giảng dạy phải chú ý một số khâu quan trọng như sau: ­ Tìm hiểu khả năng nhận thức ,tiếp thu của học sinh ­ ­ Xác định mục tiêu, chọn lọc và nhóm các bài toán theo dạng, chọn lọc phương pháp, xây dựng nguyên tắc áp dụng, biên soạn bài tập mẫu ; các bài tập vận dụng và nâng cao. Ngoài ra phải dự đoán những tình huống có thể xảy ra khi thực hiện mỗi chủ đề bài tập. c) Sưu tầm tài liệu, trao đổi kinh nghiệm cùng các đồng nghiệp III­ MỘT SỐ GIẢI PHÁP Khi thực hiện đề tài vào giảng dạy, tôi giơi thiệu cho HS các bước chung để giải một bài toán hoá học ( sau khi đã nghiên cứu kỹ đề bài cho gì ? hỏi gì ? các kiến thức hoá học có liên quan ? các mối quan hệ giữa điều kiện và yêu cầu ? xác định cách thức để thực hiện các thao tác để hoàn thành yêu cầu của đề bài); gồm các bước như sau : ­Bước 1:Chuyển dữ kiện không cơ bản thành các dữ kiện cơ bản ( theo số mol ) (dữ kiện không cơ bản thường là : chất không tinh khiết, các đại lượng chưa chuẩn về đơn vị, … ) Bước 2: Đặt ẩn cho số mol, hoá trị, nguyên tử khối … ( Nếu cần ) ­Bước 3: ­Bước 4: ­Bước 5: Viết đúng tất cả các phương trình hoá học xảy ra. Thực hiện các kỹ năng tính toán theo CTHH, theo PTHH, biện luận Kiểm tra. Tiếp theo, tôi tiến hành bồi dưỡng kỹ năng theo dạng. Mức độ rèn luyện từ minh họa đến khó, nhằm bồi dưỡng học sinh phát triển kỹ năng từ biết làm đến đạt mềm dẻo, linh hoạt và sáng tạo. Để giảng dạy mỗi dạng tôi thường thực hiện theo các bước sau: ­ Bước 1: ­ Bước 2: ­ Bước 3: ­ Bước 4: Giới thiệu bài tập mẫu và hướng dẫn giải. Rút ra nguyên tắc và phương pháp áp dụng. HS tự luyện và nâng cao. Kiểm tra đánh giá theo chủ đề. Tuỳ theo độ khó mỗi chủ đề tôi có thể đổi thứ tự của bước 1 và 2. ... - tailieumienphi.vn