1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. CHƯƠNG IV - ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CHU CHUYỂN ĐỐI VỚI TỶ SUẤT LỢI NHUẬN

CHƯƠNG IV - ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CHU CHUYỂN ĐỐI VỚI TỶ SUẤT LỢI NHUẬN

{Trong quyển II, chúng tôi đã nghiên cứu ảnh hưởng của chu chuyển đối với sự sản xuất ra giá trị thặng dư, tức là sản xuất ra lợi nhuận. Có thể tóm tắt ảnh hưởng đó lại như thế này: chu chuyển đòi hỏi một khoảng thời gian nhất định, nên không thể sử dụng cùng một lúc tất cả tư bản vào sản xuất; do đó, một bộ phận tư bản thường xuyên phải nằm rỗi, hoặc là dưới hình thức tư bản - tiền tệ, dự trữ nguyên liệu, tư bản - hàng hóa đã chế tạo... 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬n

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 5

Ngày tạo 8/29/2018 6:55:01 PM +00:00

Loại tệp DOC

Kích thước

Tên tệp

Tải CHƯƠNG IV - ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CHU CHUYỂN ĐỐI VỚI TỶ... (.docx) Tải CHƯƠNG IV - ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CHU CHUYỂN ĐỐI VỚI TỶ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬ng IV. - ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn... 123 ch¬ng IV ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn ®èi víi tû suÊt lîi nhuËn {Trong quyÓn II, chóng t«i ®· nghiªn cøu ¶nh hëng cña chu chuyÓn ®èi víi sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d, tøc lµ s¶n xuÊt ra lîi nhuËn. Cã thÓ tãm t¾t ¶nh hëng ®ã l¹i nh thÕ nµy: chu chuyÓn ®ßi hái mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, nªn kh«ng thÓ sö dông cïng mét lóc tÊt c¶ t b¶n vµo s¶n xuÊt; do ®ã, mét bé phËn t b¶n thêng xuyªn ph¶i n»m rçi, hoÆc lµ díi h×nh thøc t b¶n - tiÒn tÖ, dù tr÷ nguyªn liÖu, t b¶n - hµng hãa ®· chÕ t¹o nhng cha b¸n, hoÆc lµ díi h×nh thøc nh÷ng mãn nî cha ®Õn kú h¹n ®ßi vÒ; t b¶n ®ang ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt tÝch cùc, tøc lµ trong viÖc t¹o ra vµ chiÕm h÷u gi¸ trÞ thÆng d, th× lu«n lu«n bÞ gi¶m mÊt phÇn ®ã, vµ gi¸ trÞ thÆng d ®îc s¶n xuÊt ra vµ bÞ chiÕm ®o¹t, còng lu«n lu«n bÞ thu hÑp l¹i theo cïng mét tû lÖ nh thÕ. Thêi gian chu chuyÓn cµng ng¾n th× bé phËn t b¶n n»m rçi ®ã, so víi toµn bé t b¶n, l¹i cµng nhá; vµ do ®ã, nÕu mäi ®iÒu kiÖn kh¸c vÉn y nguyªn nh cò th× gi¸ trÞ thÆng d thu ®îc còng l¹i cµng lín. Trong quyÓn II, chóng t«i ®· v¹ch ra mét c¸ch tØ mØ r»ng sù rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn hay rót ng¾n mét trong hai bé phËn cña thêi gian chu chuyÓn - thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian l u th«ng - lµm t¨ng thªm khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d s¶n xuÊt ra nh thÕ nµo24. Nhng v× tû suÊt lîi nhuËn chØ biÓu hiÖn c¸i tû lÖ gi÷a khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d ®îc s¶n xuÊt ra vµ tæng t b¶n ®· dïng ®Ó s¶n xuÊt ra khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d ®ã, nªn râ rµng lµ mäi sù rót ng¾n nh thÕ sÏ n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn lªn. §iÒu ®· gi¶i thÝch trªn kia trong phÇn thø hai cña quyÓn II vÒ gi¸ trÞ thÆng d còng cã thÓ dïng ®Ó gi¶i thÝch lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn ®îc, cho nªn kh«ng cÇn ph¶i l¾p ®Æt ë ®©y n÷a. Chóng t«i sÏ chØ nhÊn m¹nh vµi ®iÓm chñ yÕu th«i. BiÖn ph¸p chÝnh ®Ó rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¸i mµ ngêi ta thêng quen gäi lµ sù tiÕn bé cña c«ng nghiÖp. NÕu ®iÒu ®ã kh«ng ®ång thêi dÉn ®Õn chç lµm cho toµn bé t b¶n ®Çu t t¨ng lªn rÊt m¹nh do viÖc mua s¾m nh÷ng m¸y mãc ®¾t tiÒn,
  2. 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬ng IV. - ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn... 123 v.v., vµ do ®ã kh«ng lµm h¹ tû suÊt lîi nhuËn tÝnh theo toµn bé t b¶n, kiÖn ®ã kh«ng ph¶i kh«ng cã ¶nh hëng ®Õn tû suÊt lîi nhuËn. th× tû suÊt ®ã thÕ nµo còng ph¶i t¨ng lªn. Vµ râ rµng ®ã chÝnh lµ tr- Muèn tr×nh bµy ¶nh hëng cña chu chuyÓn cña tæng t b¶n ®èi víi êng hîp cña nhiÒu thµnh tùu míi cña ngµnh luyÖn kim vµ ngµnh c«ng tû suÊt lîi nhuËn díi h×nh th¸i thuÇn tóy, chóng ta ph¶i gi¶ dô r»ng nghiÖp hãa chÊt. Nh÷ng ph¬ng ph¸p míi t×m ra trong viÖc chÕ t¹o s¾t tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c cña hai t b¶n ®ang so s¸nh ®Òu gièng vµ thÐp do BÐt-x¬-men, Xi-men-x¬, Gin-cri-xt¬ - T«m-m¸t, v.v. víi nhau. Ch¼ng h¹n, ngoµi tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ ngµy lao ®éng ra, mét sù chi phÝ t¬ng ®èi nhá, ®· rót xuèng møc tèi thiÓu nh÷ng qu¸ cô thÓ chóng ta còng gi¶ ®Þnh r»ng cÊu t¹o tÝnh theo phÇn tr¨m cña tr×nh qu¸ dµi tríc ®©y. ViÖc dïng nhùa h¾c Ýn cña than ®¸ ®Ó chÕ hai t b¶n, còng gièng nhau. H·y lÊy thÝ dô mét t b¶n A cã cÊu t¹o lµ t¹o ra chÊt a-li-da-rin, tøc thuèc nhuém ®á mµu thiªn th¶o, ®· khiÕn 80c + 20v = 100C, mçi n¨m chu chuyÓn hai vßng víi mét tû suÊt gi¸ cho ngêi ta b©y giê cã thÓ - b»ng c¸ch sö dông nh÷ng thiÕt bÞ c«ng trÞ thÆng d lµ 100%. Trong trêng hîp ®ã, s¶n phÈm hµng n¨m sÏ lµ: nghiÖp tríc ®©y vÉn dïng cho nh÷ng chÊt thuèc nhuém kh¸c rót tõ trong nhùa h¾c Ýn ra - chØ trong mÊy tuÇn lÔ ®¹t mét kÕt qu¶ mµ tr - 160c + 40v x 40m. Nhng muèn x¸c ®Þnh tû suÊt lîi nhuËn, chóng íc ®©y ph¶i mÊt hµng mÊy n¨m míi cã ®îc; tríc ®©y, ph¶i mÊt mét ta kh«ng ®em so sè 40m ®ã víi c¸i gi¸ trÞ - t b¶n ®· chu chuyÓn lµ n¨m cho c©y thiªn th¶o mäc, vµ sau ®ã, ph¶i ®Ó mÊy n¨m cho rÔ nã 200, mµ ®em so víi gi¸ trÞ cña t b¶n øng tríc lµ 100, vµ nh vËy chóng giµ råi míi ®em dïng vµo ngµnh nhuém ®îc. ta cã p' = 40%. BiÖn ph¸p chÝnh ®Ó rót ng¾n thêi gian lu th«ng lµ c¶i tiÕn c¸c H·y so s¸nh t b¶n trªn víi t b¶n B = 160c + 40v = = 200C cã ph¬ng tiÖn giao th«ng. Vµ vÒ ®iÓm nµy th× n¨m m¬i n¨m gÇn ®©y cïng mét tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ 100%, nhng mçi n¨m chØ chu ®· hoµn thµnh mét cuéc c¸ch m¹ng mµ ngêi ta chØ cã thÓ ®em so chuyÓn mét vßng. Gièng nh trªn, s¶n phÈm hµng n¨m sÏ lµ: s¸nh víi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp trong nöa sau cña thÕ kû võa 160c + 40v + 40m. Nhng lÇn nµy ph¶i ®em so 40m víi t b¶n øng ra qua mµ th«i. Trªn bé, ®êng s¾t ®· ®Èy lïi ®êng r¶i ®¸ xuèng hµng 200, thµnh thö tû suÊt lîi nhuËn chØ lµ 20%, tøc lµ chØ b»ng mét nöa thø yÕu; díi biÓn, giao th«ng ®Òu ®Æn vµ nhanh chãng b»ng tµu tû suÊt cña A. thñy ®· thay thÕ nh÷ng chiÕc thuyÒn buåm chËm ch¹p vµ kh«ng KÕt qu¶ lµ: víi nh÷ng t b¶n cã cïng mét cÊu t¹o tÝnh theo phÇn ®Òu ®Æn, vµ d©y ®iÖn b¸o ®· ch¨ng kh¾p hÕt tr¸i ®Êt. ChØ cã tr¨m nh nhau, cã mét tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ ngµy lao ®éng gièng kªnh Xuy-ª míi thËt sù më ®êng sang §«ng ¸ vµ vµ ch©u óc cho nhau, th× c¸c tû suÊt lîi nhuËn cña hai t b¶n ®Òu tû lÖ nghÞch víi ngµnh giao th«ng b»ng ®êng biÓn. Thêi gian lu th«ng cho nh÷ng thêi gian chu chuyÓn cña chóng. NÕu trong hai trêng hîp ®· so s¸nh, hµng hãa göi sang §«ng ¸, n¨m 1847, Ýt nhÊt lµ mÊt 12 th¸ng (xem hoÆc cÊu t¹o, hoÆc tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d, hoÆc ngµy lao ®éng, "T b¶n", quyÓn II, tr. 235 25), b©y giê cã thÓ rót xuèng chØ cßn vµo hay tiÒn c«ng kh«ng gièng nhau, th× nhÊt ®Þnh nh÷ng sù kh¸c nhau kho¶ng mêi hai tuÇn. Do cuéc c¸ch m¹ng ®ã trong c¸c ph¬ng tiÖn ®ã sÏ g©y ra nh÷ng sù kh¸c nhau n÷a trong tû suÊt lîi nhuËn; nh ng v× giao th«ng mµ hai trung t©m lín cña nh÷ng cuéc khñng ho¶ng n¨m nh÷ng sù kh¸c nhau Êy kh«ng liªn quan ®Õn chu chuyÓn, cho nªn ë 1825 vµ n¨m 1857, tøc lµ Mü vµ Ên §é, ®· dÞch l¹i gÇn c¸c níc c«ng ®©y chóng ta còng kh«ng cÇn quan t©m ®Õn; v¶ l¹i, chóng ta còng nghiÖp ch©u ¢u ®îc tõ 70% ®Õn 90%, vµ do ®ã lµm cho nh÷ng ®· nghiªn cøu nh÷ng c¸i ®ã ë ch¬ng III råi. cuéc khñng ho¶ng mÊt mét phÇn lín kh¶ n¨ng bïng næ cña chóng. ¶nh hëng trùc tiÕp cña sù rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn ®èi víi Thêi gian chu chuyÓn cña toµn bé th¬ng m¹i thÕ giíi còng ®· rót viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d, do ®ã, ®èi víi viÖc s¶n xuÊt ra lîi ng¾n ®îc chõng Êy, vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña t b¶n sö dông trong nhuËn, lµ ë chç nhê sù rót ng¾n ®ã mµ t¨ng thªm hiÖu lùc cña bé nÒn th¬ng m¹i ®ã ®· t¨ng h¬n gÊp ®«i hoÆc gÊp ba. Cè nhiªn sù
  3. 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬ng IV. - ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn... 123 phËn kh¶ biÕn cña t b¶n. VÒ vÊn ®Ò nµy, xin tham kh¶o "T b¶n", C = 11000, m = 5000, p' = = 455/11%. quyÓn II, ch¬ng XVI: "Chu chuyÓn cña t b¶n kh¶ biÕn". ë ®ã, chóng VËy trong c¶ ba trêng hîp, chóng ta cã cïng mét khèi lîng gi¸ trÞ ta ®· thÊy r»ng mét t b¶n kh¶ biÕn lµ 500, mçi n¨m chu chuyÓn 10 thÆng d hµng n¨m = 5000, vµ v× tæng t b¶n trong c¶ ba trêng hîp vßng, th× trong thêi gian ®ã, còng chiÕm h÷u gi¸ trÞ thÆng d b»ng ®Òu b»ng nhau, cô thÓ = 11000, nªn chóng ta cã cïng mét tû suÊt lîi mét t b¶n kh¶ biÕn lµ 5000, víi tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ tiÒn c«ng nhuËn lµ 455/11%. nh thÕ, nhng chØ chu chuyÓn mçi n¨m cã mét vßng. Tr¸i l¹i, nÕu trong t b¶n I nãi trªn ®©y, bé phËn kh¶ biÕn chØ chu H·y lÊy mét t b¶n I gåm 10000 t b¶n cè ®Þnh mµ hao mßn hµng chuyÓn cã 5 vßng mçi n¨m chø kh«ng ph¶i 10 vßng, th× sù viÖc l¹i n¨m lµ 10% = 1000, 500 t b¶n bÊt biÕn lu ®éng vµ 500 t b¶n kh¶ kh¸c. Lóc ®ã, s¶n phÈm cña mét vßng chu chuyÓn sÏ lµ: biÕn. T b¶n kh¶ biÕn chu chuyÓn mçi n¨m mêi vßng, víi mét tû suÊt 200c (hao mßn) + 500c + 500v + 500m = 1700. gi¸ trÞ thÆng d lµ 100%. §Ó cho gi¶n ®¬n, h·y gi¶ dô r»ng trong tÊt c¶ c¸c vÝ dô sau ®©y, t b¶n bÊt biÕn lu ®éng chu chuyÓn víi mét thêi Hay s¶n phÈm hµng n¨m sÏ lµ: gian gièng nh t b¶n kh¶ biÕn; trong thùc tiÔn, trong ®a sè c¸c trêng 1000c (hao mßn) + 2500c + 2500v + 2500m = 8500, hîp thêng lµ nh vËy. Nh thÕ, s¶n phÈm cña mét thêi kú chu chuyÓn sÏ C = 11000, m = 2500, p' = = 228/11%. lµ: Tû suÊt lîi nhuËn ®· sôt xuèng mét nöa, v× thêi gian chu chuyÓn 100c (hao mßn) + 500c + 500v + 500m = 1600, t¨ng gÊp ®«i. vµ tæng s¶n phÈm hµng n¨m cña mêi vßng chu chuyÓn lµ: 1000c Nh vËy, khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d s¶n xuÊt ra trong mét n¨m lµ b»ng (hao mßn) + 5000c + 5000v + 5000m = 16000, sè lîng gi¸ trÞ thÆng d s¶n xuÊt ra trong mét thêi kú chu chuyÓn cña t C = 11000, m = 5000, p' = = 455/11%. b¶n kh¶ biÕn, nh©n víi sè vßng chu chuyÓn trong n¨m. H·y gäi gi¸ trÞ B©y giê lÊy mét t b¶n II: t b¶n cè ®Þnh 9000, hao mßn hµng n¨m thÆng d hay lîi nhuËn chiÕm ®o¹t ®îc trong mét n¨m lµ M, gi¸ trÞ cña t b¶n cè ®Þnh 1000, t b¶n bÊt biÕn lu ®éng 1000, t b¶n kh¶ biÕn thÆng d s¶n xuÊt ra trong mét thêi kú chu chuyÓn lµ m vµ sè vßng chu 1000, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d 100%, chu chuyÓn cña t b¶n kh¶ biÕn chuyÓn hµng n¨m cña t b¶n kh¶ biÕn lµ n, th× chóng ta cã M = m.n vµ mçi n¨m 5 vßng. Nh vËy, s¶n phÈm cña mçi thêi kú chu chuyÓn cña t tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m M' = m'n nh chóng ta ®· ph©n tÝch b¶n kh¶ biÕn sÏ lµ: trong bé "T b¶n", quyÓn II, ch. XVI, I26. 200c (hao mßn) + 1000c + 1000v + 1000m = 3200, DÜ nhiªn, c«ng thøc tû suÊt lîi nhuËn p' = m' = m' chØ ®óng trong trêng hîp v cña tö sè còng gièng nh v cña mÉu sè. Trong mÉu sè, v Vµ tæng s¶n phÈm hµng n¨m cña 5 vßng chu chuyÓn sÏ lµ: lµ tÊt c¶ c¸i phÇn cña tæng t b¶n ®· ®îc sö dông trung b×nh lµm 1000c (hao mßn) + 5000c + 5000v + 5000m = 16000, t b¶n kh¶ biÕn ®Ó tr¶ tiÒn c«ng. Cßn v cña tö sè th× tríc tiªn chØ C = 11000, m = 5000. p' = = 455/11%. ®îc quy ®Þnh bëi viÖc nã ®· ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt vµ chiÕm TiÕp n÷a, h·y lÊy mét t b¶n III, trong ®ã kh«ng cã t b¶n cè ®Þnh, cßn h÷u mét sè lîng gi¸ trÞ thÆng d nhÊt ®Þnh lµ m. Tû sè gi÷a sè l- t b¶n bÊt biÕn lu ®éng lµ 6000 vµ t b¶n kh¶ biÕn lµ 5000. Gi¶ dô t b¶n îng gi¸ trÞ thÆng d nµy lµ sè v ®ã, tøc , lµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d ®ã chu chuyÓn mçi n¨m mét vßng, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ 100%. Nh m'. ChØ b»ng ph¬ng ph¸p ®ã th× ph¬ng tr×nh p' = míi chuyÓn hãa vËy, tæng s¶n phÈm mét n¨m sÏ lµ: thµnh p' = m' . Nh vËy, v cña tö sè ph¶i b»ng v cña mÉu sè, nghÜa lµ b»ng toµn bé phÇn kh¶ biÕn cña C. Nãi mét c¸ch kh¸c, ph¬ng tr×nh 6000c + 5000v + 5000m = 16000. p' = chØ cã thÓ chuyÓn hãa thµnh p' = m'mµ kh«ng sai, nÕu m chØ
  4. 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬ng IV. - ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn... 123 gi¸ trÞ thÆng d ®îc s¶n xuÊt ra trong mét thêi kú chu chuyÓn cña t "T b¶n", quyÓn I, tr. 209 - 210 27, vµ h·y gi¶ thö r»ng nh÷ng con sè ®· b¶n kh¶ biÕn. NÕu m chØ lµ mét phÇn cña gi¸ trÞ thÆng d ®ã, th× gi¶ ®Þnh cho mét tuÇn lÔ cña th¸ng T 1871 còng cã gi¸ trÞ ®èi víi dÇu c«ng thøc m = m'v vÉn lu«n lu«n ®óng, nhng ë ®©y v ®ã nhá toµn n¨m. T b¶n cè ®Þnh ®Çu t vµo m¸y mãc, lµ 10000p.xt.. T b¶n lu h¬n v trong C = c + v, v× nã nhá h¬n toµn bé t b¶n kh¶ biÕn chi ra ®éng tríc ®©y kh«ng ®îc chØ râ lµ bao nhiªu, b©y giê chóng ta sÏ lµm tiÒn c«ng. Nhng, nÕu m lín h¬n gi¸ trÞ thÆng d do mét vßng chu gi¶ ®Þnh r»ng nã lµ 2500p.xt., mét sè tiÒn kh¸ lín, nhng hîp víi c¸i gi¶ chuyÓn cña v ®em l¹i, th× khi ®ã, mét phÇn cña v ®ã, hay ngay c¶ thiÕt mµ bao giê chóng ta còng ph¶i ®Æt ra ë ®©y lµ kh«ng cã toµn bé v ®ã ph¶i ho¹t ®éng hai lÇn: lóc ®Çu trong vßng chu chuyÓn nh÷ng ho¹t ®éng tÝn dông, nghÜa lµ kh«ng cã viÖc sö dông th êng thø nhÊt vµ sau ®ã trong vßng thø hai, hoÆc trong vßng thø hai vµ xuyªn hay t¹m thêi t b¶n cña ngêi kh¸c. Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng c¸c vßng tiÕp theo; vËy lµ c¸i v ®ã, s¶n sinh ra gi¸ trÞ thÆng d vµ tuÇn gåm 20p.xt. vÒ hao mßn m¸y mãc, 358p.xt. øng ra lµm t b¶n bÊt biÓu hiÖn tæng sè nh÷ng kho¶n tiÒn c«ng ®· tr¶, lín h¬n c¸i v trong c biÕn lu ®éng (tiÒn thuª nhµ 6p.xt., b«ng 342p.xt., than, h¬i ®èt, dÇu + v vµ con tÝnh nh thÕ lµ sai. mì 10p.xt.), 52p.xt. t b¶n kh¶ biÕn xuÊt ra ®Ó tr¶ tiÒn c«ng vµ Muèn cho c«ng thøc tû suÊt lîi nhuËn hµng n¨m hoµn toµn ®óng, 80p.xt. gi¸ trÞ thÆng d, tøc lµ: th× chóng ta ph¶i thay tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d gi¶n ®¬n b»ng tû suÊt gi¸ 20c (hao mßn) + 358c + 52v + 80m = 510. trÞ thÆng d hµng n¨m, nghÜa lµ thay m' b»ng M' hay m'n. Nãi mét c¸ch kh¸c, chóng ta ph¶i nh©n tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d m' hay còng cã thÓ VËy t b¶n lu ®éng øng ra hµng tuÇn lµ 358c + 52v = 410, vµ cÊu nh©n v, bé phËn t b¶n kh¶ biÕn chøa ®ùng trong C, víi n, sè vßng chu t¹o cña nã tÝnh theo phÇn tr¨m = 87,3c + 12,7v. ¸p dông vµo tæng sè chuyÓn trong n¨m cña t b¶n kh¶ biÕn ®ã, vµ nh vËy chóng ta cã: p' = t b¶n lu ®éng 2500p.xt., chóng ta cã 2182p.xt. t b¶n bÊt biÕn vµ m'n c«ng thøc nµy gióp cho ta tÝnh ®îc tû suÊt lîi nhuËn hµng n¨m. 318p.xt. t b¶n kh¶ biÕn. V× tæng sè chi phÝ vÒ tiÒn c«ng trong n¨m Nhng trong mét xÝ nghiÖp nhÊt ®Þnh, t b¶n kh¶ biÕn lµ bao lµ 52 lÇn 52p.xt., tøc lµ 2704p.xt., nªn râ rµng lµ t b¶n kh¶ biÕn nhiªu th× trong rÊt nhiÒu trêng hîp, ngay b¶n th©n nhµ t b¶n còng 318p.xt. ®· chu chuyÓn ®îc gÇn 81/2 vßng mçi n¨m. Tû suÊt gi¸ trÞ kh«ng biÕt. Trong ch¬ng VIII cña quyÓn II, chóng ta ®· thÊy, vµ sau thÆng d lµ 80/52 = 15311/13%. C¨n cø theo nh÷ng sè liÖu ®ã, chóng ta nµy chóng ta còng sÏ l¹i thÊy r»ng, sù ph©n biÖt duy nhÊt mµ nhµ t tÝnh tû suÊt lîi nhuËn b»ng c¸ch ®iÒn c¸c con sè vµo c«ng thøc p' = b¶n coi lµ chñ yÕu trong t b¶n cña h¾n, ®ã lµ sù ph©n biÖt gi÷a t m'n; m' = 15311/13%, n = 81/2, v = 318, C = 12500; vËy ta cã: b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng. Tõ kÐt b¹c chøa mét phÇn t b¶n lu p' =15311/13% x 81/2 x = 33,27%. ®éng n»m trong tay h¾n díi h×nh thøc tiÒn - nÕu nã kh«ng n»m ë §Ó thö l¹i, chóng ta dïng c«ng thøc gi¶n ®¬n p' = . Tæng sè gi¸ ng©n hµng - tõ kÐt b¹c Êy, h¾n lÊy tiÒn ra ®Ó tr¶ tiÒn c«ng, vµ trÞ thÆng d hay lîi nhuËn cña mét n¨m lµ 80p.xt. x 52 = 4160p.xt.. §em còng tõ kÐt b¹c Êy h¾n lÊy tiÒn ra ®Ó mua nguyªn liÖu vµ vËt liÖu chia víi tæng t b¶n 12500p.xt., sè ®ã còng cho ta mét kÕt qu¶ gÇn gièng phô n÷a; hai lo¹i chi phÝ ®ã, h¾n cho c¶ vµo mét tµi kho¶n. Ngay c¶ nh trªn kia, tøc lµ 33,28% : ®©y lµ mét tû suÊt lîi nhuËn cao kh¸c th- êng, mµ ngêi ta chØ cã thÓ gi¶i thÝch b»ng nh÷ng ®iÒu kiÖn cùc kú khi h¾n cã gi÷ mét tµi kho¶n riªng vÒ nh÷ng mãn tiÒn c«ng ®· tr¶, thuËn lîi lóc bÊy giê (gi¸ b«ng rÊt h¹, cßn gi¸ sîi l¹i rÊt cao) mµ th«i, th× tµi kho¶n ®ã cuèi n¨m còng sÏ chØ râ nh÷ng mãn tiÒn ®· chi ra vµ trªn thùc tÕ, ch¾c ch¾n lµ kh«ng thÓ gi÷ v÷ng ®îc nh thÕ trong vÒ viÖc ®ã, tøc lµ vn, chø kh«ng chØ râ lîng cña b¶n th©n t b¶n kh¶ suèt c¶ n¨m. biÕn v. Muèn cã con sè nµy, h¾n l¹i ph¶i tÝnh to¸n riªng, nh trong vÝ Nh chóng ta ®· nãi, trong c«ng thøc p' = m'n m'n lµ c¸i mµ ë dô chóng ta sÏ nªu ra díi ®©y. quyÓn II chóng ta ®· gäi lµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m 28. Trong H·y lÊy thÝ dô nhµ m¸y sîi b«ng cã 10000 cäc sîi ®· t¶ trong bé trêng hîp chóng ta ®ang nghiªn cøu, tû suÊt ®ã lªn ®Õn 153 11/13% x
  5. 122 phÇn thø nhÊt. - sù chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d... Ch¬ng IV. - ¶nh hëng cña sù chu chuyÓn... 123 81/2, hay tÝnh mét c¸ch chÝnh x¸c lµ 1307 9/13%. VËy nÕu cã mét Bi- ®Ðc-man nµo ®ã tá vÎ ng¹c nhiªn tríc sù kú qu¸i lµ cã mét tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m 1000% nh trong mét vÝ dô ®· dÉn ra ë quyÓn II, th× cã lÏ ngêi ®ã sÏ b×nh tÜnh trë l¹i khi thÊy c¸i tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m cao h¬n 1300% mµ chóng t«i dÉn ra ®©y cho anh ta râ lµ lÊy ë thùc tiÔn cô thÓ cña Man-se-xt¬. Trong nh÷ng thêi kú cùc thÞnh, - nh÷ng thêi kú thùc ra ®· tõ l©u kh«ng cßn n÷a, - th× mét tû suÊt nh thÕ tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ chuyÖn hiÕm cã. TiÖn ®©y xin nãi r»ng: chóng ta cã ë ®©y mét vÝ dô vÒ cÊu t¹o thùc tÕ cña t b¶n trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Toµn bé t b¶n chia thµnh 12182 p.xt. t b¶n bÊt biÕn vµ 318p.xt. t b¶n kh¶ biÕn, tæng sè lµ 12500p.xt.. Hay, tÝnh theo phÇn tr¨m, 97 1/2c + 21/2v = 100 C. ChØ cã 1/40 cña tæng sè t b¶n lµ ®· ®îc dïng ®Ó tr¶ tiÒn c«ng, nhng sè ®ã ®îc tr¶ l¾p ®i l¾p l¹i h¬n t¸m lÇn trong mét n¨m. Cè nhiªn, chØ cã mét sè Ýt nhµ t b¶n lµ cã ý ®Þnh tÝnh to¸n c«ng viÖc kinh doanh cña hä nh vËy. V× thÕ, c¸c tµi liÖu thèng kª ®Òu hÇu nh hoµn toµn kh«ng nãi g× ®Õn c¸i tû sè gi÷a bé phËn bÊt biÕn vµ bé phËn kh¶ biÕn trong toµn bé t b¶n x· héi. ChØ cã thèng kª Mü lµ ®· ®a ra nh÷ng c¸i mµ ngêi ta cã thÓ biÕt ®îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay: tæng sè tiÒn c«ng ®· tr¶ vµ lîi nhuËn ®· thùc hiÖn ® - îc trong mçi ngµnh kinh doanh. Dï nh÷ng tµi liÖu Êy kh«ng ®¸ng tin cËy l¾m, v× chóng dùa trªn nh÷ng lêi b¸o c¸o kh«ng cã ai kiÓm so¸t cña chÝnh ngay c¸c nhµ c«ng nghiÖp, nhng nh÷ng tµi liÖu Êy còng vÉn hÕt søc quý, vµ ®ã lµ tµi liÖu ®éc nhÊt mµ chóng t«i cã vÒ vÊn ®Ò nµy. ë ch©u ¢u, chóng ta h·y cßn qu¸ dÌ dÆt, nªn ®· kh«ng ®Õn hái c¸c nhµ c«ng nghiÖp lín ë ta vÒ nh÷ng ®iÒu t©m sù nh thÕ. - Ph.¡.}.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học