Xem mẫu
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI CHUÃ TÕCH HÖÌ CHÑT MINH NÏÌN MOÁNG - NGÛÚÂI ÀÊÌU ÀÙÅ TI CHO MÖËI QUAN HÏÅ VIÏÅT NAM - M NGUYÏÎN THÕ HIÏÌN* Ngaây nhêån:5/8/2018 Ngaây phaãn biïån: 20/9/2018 Ngaây duyïåt àùng: 28/9/2018 Toám tùæt: Quan hïå Viïåt Nam - Myä àaä traãi qua rêët nhiïìu thùng trêìm, àöíi thay cuãa lõch sûã. Ngaây nay, trúã thaânh nhûäng ngûúâi baån, àöëi taác toaân diïån, dûåa trïn caác nguyïn tùæc bònh àùèng, tön troång thïí ch veån laänh thöí cuãa möîi nûúác. Coá àûúåc nhûäng thaânh tûåu àoá laâ nhúâ vaâo sûå àoáng goáp rêët lúán cuã àùåt nïìn moáng àêìu tiïn cho möëi quan hïå naây chñnh laâ Chuã tõch Höì Chñ Minh. Tûâ khoáa: Quan hïå Viïåt Nam - Myä; Höì Chñ Minh, nïìn moáng àêìu tiïn. HO CHI MINH PRESIDENT - FIRST LAID THE FOUNDATION FOR VIETNAM - AMER Abstract: The relationship between Vietnam and the United States has gone through many ups and downs, ch Today, Vietnam and the United States have embarked become friends, comprehensive partnership based on the respect for the political institutions, independence, sovereignty and territorial integrity of each country. These a to the great contribution of the two peoples, but above all, the first foundation for this relationship was Preside Keyword: The relationship between Vietnam and the United States; Ho Chi Minh, the first foundation. 1. Àùåt vêën àïì möåt nûúác thuöåc àõa, ngûúâi dên Myä thöng minh, lõch Chuã tõch Höì Chñ Minh chñnh laâ ngûúâi àùåt nïìn laäm vaâ yïu thñch tûå do, dên chuã. Vúái khao khaát tòm moáng àêìu tiïn cho möëi quan hïå giûäa Viïåt Nam vaâ àûúâng giaãi phoáng cho dên töåc, Höì Chñ Minh rêët muöën Myä khi nhòn nhêån laåi nhûäng nöî lûåc cuãa Ngûúâi àöëi vúái tòm hiïíu vïì cuöåc caách maång tûå do giaãi phoáng cuãa viïåc bùæc chiïëc cêìu hûäu nghõ, húåp taác giûäa hai dên Myä, àïí tòm kiïëm baâi hoåc cho dên töåc Viïåt Nam, luác töåc, trong suöët cuöåc àúâi hoaåt àöång caách maång cuãabêëy giúâ àang bõ kòm keåp dûúái aách àö höå cuãa thûåc mònh. Trong lúâi caãm tûúãng khi túái thùm quan Khu di dên Phaáp. Taåi àêy, Ngûúâi cuäng bõ êën tûúång búãi bûác tñch Höì Chñ Minh nùm 2015, baâ Nancy Pelosi - Chuã tûúång Nûä thêìn tûå do vaâ baãn Tuyïn ngön àöåc lêåp nöíi tõch Haå viïån Myä àaä baây toã: “Khoaãng àêìu nhûäng nùmtiïëng cuãa Myä, maâ sau naây trong chñnh taác phêím Tuyïn nùm 1950, Höì Chñ Minh àaä àïì xuêët vúái Töíng thöëng ngön àöåc lêåp do mònh khúãi thaão, Ngûúâi àaä trñch dêîn chuáng töi vïì viïåc thiïët lêåp quan hïå Viïåt - Myä. Têìm nhûäng cêu àêìu tiïn. nhòn cuãa Ngûúâi àang trúã thaânh hiïån thûåc” 1 . Tuy nhiïn, nûúác Myä vaâ nhûäng miïìn àêët tûâng àùåt 2. Chuã tõch Höì Chñ Minh - ngûúâi àùåt nïìn moáng chên àïën cuäng giuáp cho Ngûúâi coá nhûäng nhêån thûác cho möëi quan hïå Viïåt Nam - Myä àêìu tiïn vïì xaä höåi tû baãn. Höì Chñ Minh nhêån thûác Lõch sûã quan hïå Viïåt Nam - Myä àûúåc khúãi dûång sêu sùæc rùçng: dûúái aánh saáng cuãa bûác tûúång nûä thêìn tûâ sûå kiïån Höì Chñ Minh rúâi bïën Nhaâ Röìng bùæt àêìu tûå do toãa khùæp bêìu trúâi xanh kia coân biïët bao thên cuöåc haânh trònh ra ài tòm àûúâng cûáu nûúác nùm 1911. phêån ngûúâi bõ chaâ àaåp. Têìng lúáp nhên dên Myä bõ Myä laâ möåt trong nhûäng quöëc gia àêìu tiïn maâ Ngûúâi boác löåt búãi têìng lúáp tû baãn cuäng nhû naån nhên phên àùåt chên àïën. Trong mùæt Ngûúâi thúâi àiïím êëy nûúác biïåt chuãng töåc nùång nïì àoá, xeát vïì mùåt baãn chêët thò Myä laâ möåt cûúâng quöëc phaát triïín, ài lïn tûâ thên phêån cuäng chùèng sung sûúáng gò hún àöìng baâo mònh. Chñnh ngay trïn àêët Myä cuäng àang cêìn möåt cuöåc caách maång 1 http://ditichhochiminhphuchutich.gov.vn/ar ticledetail.aspx? ar ticleid=889&sitepageid=569#sthash.u1lkD7eB.dpbs * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc 7 cöng àoaâ Söë 13 thaáng 9/2018
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI àoâi laåi tûå do, bònh àùèng, cöng lyá. Búãi vêåy, Höì Chñ kiïën vúái Tû lïånh têåp àoaân khöng quên Myä 14 Minh cuäng coá nhûäng àöìng caãm sêu sùæc vúái söë àöng Chenault - ngûúâi àaä gûãi tùång Chuã tõch Höì Chñ Minh nhûäng ngûúâi dên Myä. möåt têëm aãnh àïì chûä dûúái: “Baån chên thaânh cuãa Tûâ khi trúã vïì nûúác vaâ trúã thaânh laänh tuå cuãa Ngaâi, Chenault”. Sau caác cuöåc gùåp gúä trïn, hai phong traâo caách maång Viïåt Nam, vúái têìm nhòn bïn àaä coá möåt sûå húåp taác khaá töët àeåp. Phña Myä chiïën lûúåc cuãa mònh, Höì Chñ Minh àaä àaánh giaá àaä nhêån giuáp Viïåt Nam vïì vuä khñ, phûúng tiïån vaâ cao vai troâ cuãa Myä trong viïåc giaãi quyïët caác vêënhuêën luyïån chiïën àêëu, coân phña ta àöìng yá cung àïì lúán cuãa thïë giúái vaâ baãn thên Ngûúâi àaä tòm thêëycêëp àõa baân hoaåt àöång cho à öìng minh àïí cuâng lêåp trûúâng chung cuãa hai dên töåc khi cuâng àûáng nhau mau choáng àaánh baåi phaát xñt Nhêåt. vïì phe phaát xñt giaânh laåi tûå do, cöng lyá. Trong baâi Tuy viïåc trang bõ vaâ huêën luyïån chiïën àêëu cho Thïë giúái àaåi chiïën vaâ phêån sûå cuãa ta, Höì Chñ Minhmöåt lûåc lûúång nhoã ngûúâi àõa phûúng trong vuâng àaä viïët: “Thïë laâ chiïën tranh lan khùæp thïë giúái. Trong nuái rûâng Viïåt Bùæc khöng giûä vai troâ àaáng kïí vïì mùåt cuöåc thïë giúái àaåi chiïën naây coá hai phe. Phe ài xêm quên sûå trong viïåc kïët thuác chiïën tranh vúái Nhêåt úã lêën göìm coá Àûác, YÁ, Nhêåt, Têy. Phe chöëng xêm Àöng Dûúng. Nhûng àiïìu quan troång hún cuãa nhûäng lêën göìm coá Nga, Taâu, Anh, Myä vaâ nhiïìu nûúác möëi quan hïå vúái lûåc lûúång Myä maâ Höì Chñ Minh chuã khaác”2 . Vò cuäng trong hoaân caãnh laâ möåt nûúác bõtrûúng thiïët lêåp chñnh laâ tùng thïm lûåc lûúång ngoaåi xêm lûúåc àûáng lïn chöëng laåi aách àö höå cuãa thûåc giao, uy thïë chñnh trõ cuãa Viïåt Minh àïí giaânh àöåc dên Phaáp, phaát xñt Nhêåt àïí daânh laåi àöåc lêåp, tûålêåp cho dên töåc vaâ taåo ra nhûäng tiïìn àïì cho viïåc do, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä tûå àùåt võ trñ cuãa Viïåt xaác lêåp võ thïë cuãa nûúác Viïåt Nam àöåc lêåp trïn trûúâng Nam laâ àöìng minh vúái Myä vaâ nöî lûåc àïí àiïìu naâyquöëc tïë sau naây. àûúåc phña Myä chñnh thûác cöng nhêån. Ngay tûâ nùm Ngay sau khi giaânh laåi àûúåc àöåc lêåp, bïn caånh 1944, Höì Chñ Minh àaä thiïët lêåp quan hïå vúái töí viïåc cuãng cöë, xêy dûång chñnh quyïìn non treã cuãa nûúác chûác Office of Strategic Servives (OSS - Cú quan Viïåt Nam Dên chuã cöång hoâa, Chuã tõch Höì Chñ Minh tònh baáo chiïën lûúåc, tiïìn thên cuãa töí chûác CIA) àaä coá nhûäng hoaåt àöång tñch cûåc múã röång quan hïå cuãa Myä àang hoaåt àöång úã miïìn Nam Trung Quöëc quöëc tïë, trong àoá Myä àûúåc xem laâ möåt trong nhûäng vaâ miïìn Bùæc Viïåt Nam, hy voång rùçng húåp taác vúái àöëi taác quan troång maâ Ngûúâi muöën hûúáng túái. Trong Myä coá thïí mang laåi sûå uãng höå cuãa Myä àöëi vúái vêën hai nùm 1945 - 1946, Höì Chñ Minh àaä coá 8 thû vaâ àïì àöåc lêåp cuãa Viïåt Nam sau chiïën tranh. àiïån gûãi Töíng thöëng Harry Truman. Laá thû àêìu tiïn Àïí nùæm lêëy thúâi cú giaãi phoáng dên töåc khi chiïënàûúåc gûãi cho töíng thöëng Myä Truman thaáng 8/1945 tranh àïën höìi kïët, àêìu nùm 1945, Höì Chñ Minh vúái nöåi dung yïu cêìu coá àaåi diïån cuãa Viïåt Nam trong cuâng möåt söë àöìng chñ caán böå àaä vûúåt nuái, bùngUÃy ban Liïn tõch caác nûúác Àöìng minh coá nhiïåm vuå rûâng tûâ cùn cûá àõa Cao Bùçng sang Trung Quöëc giaãi quyïët úã Viïåt Nam, vò “chñnh quyïìn [chuáng töi laâ] liïn laåc vúái lûåc lûúång àöìng minh. Trong chuyïën ài duy nhêët húåp phaáp úã Viïåt Nam, vaâ laâ ngûúâi duy nhêët naây, Ngûúâi dêîn theo caã trung uáy William Shaw, àaä chiïën àêëu chöëng Nhêåt” 3 . viïn phi cöng Myä àûúåc lûåc lûúång vuä trang, àöìng Àêìu thaáng 10-1945, Töíng thöëng Myä Truman àaä baâo ta cûáu thoaát, baão vïå trûúác sûå truy luâng gùættuyïn böë chñnh saách àöëi ngoaåi 12 àiïím sau Chiïën gao cuãa quên Phaáp, Nhêåt khi chiïëc maáy bay cuãa tranh thïë giúái lêìn thûá 2, trong àoá nïu roä Myä seä “khöng anh ta bõ bùæn rúi trïn àêët Cao Bùçng. Trong suöët phaãn àöëi vaâ khöng giuáp Phaáp taái lêåp sûå kiïím soaát úã chuyïën ài àêìy gian nan, vêët vaã àoá, viïn phi cöng Àöng Dûúng”. Nhùçm khai thaác àiïím tñch cûåc trong Myä Shaw àûúåc chùm soác rêët chu àaáo. Sau khi tuyïn böë cuãa Truman, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä chuã trao traã trung uáy William Shaw cho lûåc lûúång khöng trûúng vêån àöång thaânh lêåp Viïåt - Myä thên hûäu höåi, quên Myä àoáng taåi Cön Minh, phña Myä caãm ún Ngûúâi tiïìn thên cuãa Höåi Viïåt - Myä hiïån nay. Ngay tûâ khi àaä cûáu William Shaw, muöën gûãi tùång tiïìn baåc, thaânh lêåp, höåi àaä trúã thaânh cêìu nöëi àïí nhûäng ngûúâi thuöëc men àïí caãm taå, nhûng Baác chó nhêån thuöëc yïu chuöång hoâa bònh taåi Myä biïët thïm vïì tònh hònh maâ khöng nhêån tiïìn. Myä àaä cûã trung uáy Charles thûåc tïë cuãa Viïåt Nam. Phaåm vi hoaåt àöång cuãa höåi Fenn, àaåi diïån Cú quan cûáu trúå khöng quên cuäng vö cuâng phong phuá. Khöng chó lêåp nhûäng lúáp (AGAS) àïën gùåp Baác lêìn àêìu vaâo chiïìu 17/3/1945 àïí baân vïì viïåc húåp taác giûäa hai bïn. Höì Chñ Minh 2 Höì Chñ Minh toaân têåp (2011), Nxb Chñnh trõ quöëc gia, t.3, tr.245 àaä gùåp nhiïìu caác sô quan cuãa Myä, trong àoá coá höåi3 Höì Chñ Minh toaân têåp (2011), Nxb Chñnh trõ quöëc gia, t.3, tr.597 8 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân Söë 13 thaáng 9/2018
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI daåy tiïëng Myä, höåi coân töí chûác nhûäng cuöåc noái chuyïån haäy tin töi khi töi noái rùçng töi seä rêët sung sûúáng àûúåc àïí caác höåi viïn hiïíu roä vùn minh vaâ hoåc thuêåt Myä. àoán tiïëp Töíng thöëng Myä àïën àêy möåt caách hoâa bònh. Bïn caånh àoá, höåi cuäng lêåp nhûäng lúáp daåy tiïëng ViïåtChuáng töi chòa baân tay hûäu nghõ ra vúái bêët kyâ quöëc cho ngûúâi Myä; giuáp àúä caác baån hoåc sinh Viïåt Namgia naâo thûâa nhêån Viïåt Nam laâ möåt nûúác tûå do vaâ muöën sang theo hoåc bïn Myä. Quan troång hún, höåi àöåc lêåp” 5 . cuäng tham gia dõch caác cuöën saách Myä, Viïåt vaâ truyïìn Tiïëp àoá, ngaây 25/8/1969, àuáng taám ngaây trûúác baá nhûäng taác phêím êëy àïí hai dên töåc hiïíu roä vïì vùn khi ài vïì thïë giúái vônh hùçng, Ngûúâi tiïëp tuåc gûãi thû hoáa, phong tuåc cuãa nhau... cho Töíng thöëng Myä Richard Nixon, lïn aán cuöåc chiïën Cuâng trong thúâi gian naây, Höì Chñ Minh cuäng tranh vúái nhûäng töåi aác maâ Myä gêy ra cho nhên dên viïët thû cho töíng thöëng Truman àïí baây toã sûå quan Viïåt Nam, vaâ Ngûúâi cuäng yïu cêìu Myä haäy “ruát khoãi têm vò sûå vùæng mùåt àaåi diïån cuãa Viïåt Nam trong UÃy cuöåc chiïën tranh trong danh dûå”. Àêy laâ viïåc laâm thïí ban tû vêën àöëi vúái khu vûåc Viïîn Àöng. Trong thû, hiïån truyïìn thöëng röång lûúång cuãa dên töåc Viïåt Nam Ngûúâi möåt lêìn nûäa khùèng àõnh “mong muöën tha kïët húåp vúái sûå uyïín chuyïín àêìy linh hoaåt trong nguyïn thiïët... àûúåc húåp taác vúái nhûäng nïìn dên chuã khaác tùæc àöëi ngoaåi cuãa Chuã tõch Höì Chñ Minh, taåo àûúâng trong viïåc taåo lêåp vaâ cuãng cöë nïìn hoâa bònh vaâ phöìnruát lui cho möåt siïu cûúâng thïë giúái maâ khöng bõ xoái vinh trïn thïë giúái”4. moân quaá nhiïìu vïì uy tñn trïn trûúâng quöëc tïë. Qua àoá Qua nhiïìu nhûäng haânh àöång cuå thïí trong voâng cho thêëy Höì Chñ Minh àaä rêët cöë gùæng àïí “cûáu vúát” möåt nùm tûâ nùm 1945 àïën nùm 1946, Chuã tõch Höì möëi quan hïå Viïåt Nam - Myä kïí caã trong nhûäng tònh Chñ Minh àaä thïí hiïån mong muöën àûúåc húåp taác, huöëng khoá khùn nhêët. hûäu nghõ vò möåt thïë giúái hoâa bònh vaâ cöng lyá. Tuy 3. Kïët luêån nhiïn, nöî lûåc cuãa Ngûúâi àaä khöng nhêån àûúåc sûå Lõch sûã àaä luâi xa, vïët thûúng cuãa quaá khûá àaä phaãn höìi thñch àaáng tûâ phña Myä. Caác nûúác Àöìngphêìn naâo liïìn seåo trïn da thõt. Sûå khaác biïåt vïì yá minh vaâ nhêët laâ Myä dûúâng nhû khöng quan têm thûác hïå àaä khöng coân laâ vêën àïì quyïët àõnh trong caác àïën möëi liïn hïå giûäa cuöåc khaáng chiïën chöëng thûåc möëi quan hïå quöëc tïë maâ thay vaâo àoá chñnh laâ lúåi ñch dên cuãa Viïåt Nam vaâ phong traâo chöëng phaát xñt do quöëc gia, dên töåc àûúåc àûa lïn haâng àêìu. Kheáp laåi Höì Chñ Minh laänh àaåo. Hoå cuäng khöng quan têm quaá khûá, caã hai dên töåc vúái nhûäng thïë hïå múái cuâng àïën möëi liïn hïå lyá tûúãng vaâ sûå àoáng goáp vïì quên hûúáng vïì tûúng lai àïí cuâng laâm êëm dêìn möëi quan sûå cuãa Viïåt Nam cho sûå thùæng lúåi cuãa phe Àöìng hïå bùng giaá trûúác àêy. Ngaây nay, Viïåt Nam vaâ Myä minh vaâ caác nguyïn tùæc cuãa hoå vïì cöng bùçng vaâ àaä bùæt tay trúã thaânh nhûäng ngûúâi baån, àöëi taác toaân bònh àùèng quöëc tïë nhû àaä khùèng àõnh trong Hiïën diïån dûåa trïn caác nguyïn tùæc bònh àùèng, tön troång chûúng Àaåi Têy Dûúng. thïí chïë chñnh trõ, àöåc lêåp, chuã quyïìn, toaân veån laänh Sau chiïën tranh thïë giúái thûá 2 kïët thuác, Myä vaâ thöí cuãa möîi nûúác. Coá àûúåc nhûäng thaânh tûåu àoá laâ Liïn Xö nöíi lïn thaânh hai siïu cûúâng àöëi nghõch nhau nhúâ vaâo sûå àoáng goáp rêët lúán cuãa nhên dên hai nûúác, vaâ khúãi àöång möåt cuöåc chiïën tranh laånh. Chñnh saách nhûng hún hïët, ngûúâi àùåt nïìn moáng àêìu tiïn cho ngoaåi giao cuãa Myä úã thúâi gian naây àûúåc xêy dûångmöëi quan hïå naây chñnh laâ Chuã tõch Höì Chñ Minh. quanh viïåc bao vêy chuã nghôa cöång saãn, àiïìu naây àaä Trong chuyïën thùm Viïåt Nam nùm 2016, lûu laåi caãm àêíy Viïåt Nam trúã thaânh àöëi àêìu vúái Myä taåi khu vûåc xuác trong chuyïën thùm àïën núi Chuã tõch Höì Chñ Minh Chêu AÁ - Thaái Bònh Dûúng. Trûúác tònh hònh àoá, Höì àaä söëng vaâ laâm viïåc, töíng thöëng Obama àaä viïët: Chñ Minh laåi tiïëp tuåc coá nhûäng haânh àöång cuå thïí àïí“Chuác cho möëi quan hïå êëm aáp giûäa hai dên töåc chuáng baão vïå, duy trò möëi quan hïå hûäu nghõ, húåp taác giûäata seä ngaây caâng phaát triïín” 6 . Lúâi chuác naây àaä tûâng laâ hai quöëc gia Viïåt - Myä. mong muöën cuãa Chuã tõch Höì Chñ Minh trûúác àêy vaâ Ngay trong nhûäng ngaây àïë quöëc Myä tiïën haânh bêy giúâ àoá cuäng laâ nguyïån voång chung cuãa hai dên chiïën tranh phaá hoaåi bùçng khöng quên vúái miïìn Bùæc töåc Viïåt Nam - Myä. rêët aác liïåt, thaáng 1/1967 khi tiïëp àoaân nhên sô, tri thûác cuãa Trung têm nghiïn cûáu thïí chïë dên chuã (OCD) túái Haâ Nöåi, trong àoá coá muåc àñch thùm doâ thaái 4 Höì Chñ Minh toaân têåp (2011), Nxb Chñnh trõ Quöëc gia, t.4, tr.60 àöå cuãa ta theo yïu cêìu cuãa Böå Ngoaåi giao Myä, Baác Höì Chñ Minh toaân têåp (2011), Nxb Chñnh trõ Quöëc gia, t.10, 5 tr. 20, 21 àaä noái: “Töi kñnh troång nhên dên Myä, nhên dên Myä laâ 6 http://ditichhochiminhphuchutich.gov.vn/ar ticledetail.aspx? nhûäng ngûúâi yïu hoâa bònh vaâ dên chuã... Caác öng ar ticleid=889&sitepageid=569#sthash.u1lkD7eB.dpbs Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc 9 cöng àoaâ Söë 13 thaáng 9/2018
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học