Xem mẫu
- Chủ đề 6:
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ĐỐI VỚI CÔNG
NGHIỆP HÓA – HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM
Nhóm thực hiện: Lớp KTTG & QHKTQT K9
1
- MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.....................................................................................................................3
CHƯƠNG 1 ........................................................................................................................5
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ....................................................5
1.1 Lý luận về khoa học....................................................................................................5
1.1.1. Quan niệm về khoa học .......................................................................................5
1.1.2. Đặc trưng của khoa học ......................................................................................5
2.1. Lý luận về công nghệ.................................................................................................6
2.1.1. Quan niệm về công nghệ ....................................................................................6
2.1.2. Đặc trưng của công nghệ ....................................................................................7
3.1. M ối quan hệ giữa khoa học và công nghệ .................................................................7
4.1. Nội dung khoa học công nghệ ...................................................................................8
5.1. Vai trò của khoa học công nghệ ................................................................................8
CHƯƠNG 2 ......................................................................................................................10
TÁC ĐỘNG CỦA KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ĐỐI VỚI ..........................................10
CÔNG NGHIỆP HÓA HIỆN ĐẠI HÓA CỦA VIỆT NAM ........................................10
2.1. Vai trò của KH – CN đối với quá trình CNH-HĐH của Việt Nam .........................10
2.2. Tác động của khoa học công nghệ đối với công nghiệp hóa – hiện đại hóa của nước
ta .....................................................................................................................................11
2.2.1. Khoa học công nghệ với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn
và phát triển nông thôn ...............................................................................................11
2.2.2. Khoa học công nghệ là động lực phát triển ngành công nghiệp Việt Nam ......13
2.2.3. Khoa học công nghệ thúc đẩy quá trình hình thành và chuyển dịch cơ cấu công
nghiệp. .........................................................................................................................14
2.2.4. Khoa học công nghệ thúc đẩy quá trình phân công lao động, làm thay đổi sâu
sắc phương thức lao động của con người. ..................................................................15
2.2.5. Khoa học công nghệ góp phần tăng giá trị sản xuất của ngành công nghiệp. .16
2.3 M ột số định hướng hoạt động KH - CN giai đoạn 2011 – 2015 ..............................17
CHƯƠNG 3 ......................................................................................................................19
THÀNH CÔNG VÀ HẠN CHẾ CỦA KHOA HỌC CÔNG NGHỆ...........................19
ĐỐI VỚI CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM............................19
3.1. Thành công ..............................................................................................................19
3.2. Hạn chế ....................................................................................................................22
KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP ..........................................................................................28
TÀI LIỆU THAM KHẢO………… …………………………………………………..32
2
- LỜI MỞ ĐẦU
Thế giới đã bước vào thế kỷ 21 với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công
nghệ (KH - CN). Ngày nay KH - CN được ứng dụng rất nhiều vào cuộc sống của con
người. Đặc biệt, ứng dụng tri thức KH - CN trong phát triển kinh tế là một hướng đi
đúng.
Ở các nước phát triển hiện nay, nền kinh tế phát triển có ứng dụng tri thức KH -
CN. Đối với Việt Nam đang trong quá trình phát triển nền kinh tế theo định hướng
XHCN, mặc dù đã đạt được những thành tựu to lớn trong những năm đổi mới vừa qua,
song nền kinh tế vẫn còn kém phát triển so với các nước khu vực và thế giới, đồng thời
đang gặp phải những thách thức không nhỏ: đó là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so
với nhiều nước trong khu vực do xuất phát của Việt Nam quá thấp, lại phải phát triển
trong môi trường cạnh tranh quyết liệt. Sự khác biêt về trình độ công nghệ của Việt Nam
so với các nước phát triển là rất lớn, nhìn chung công nghệ nước ta tục hậu so với trình
độ chung của thế giới khoảng 3, 4 thập kỷ.
Quá trình CNH - HĐH dẫn đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động
giữa các ngành, đặc biệt là sự chuyển lao động từ nông nghiệp sang các lĩnh vực công
nghiệp và dịch vụ. M ục tiêu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010 là
đẩy mạnh nhanh quá trình đổi mới kỹ thuật công nghệ trong sản xuất, mở rộng các khu
công nghiệp, khu chế suất đưa Việt Nam trở thành một nước có trình độ KTCN ở trung
bình tiên tiến so với các nước trong khu vực. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng
trưởng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng của nông nghiệp trong GDP, đồng thời điều
chỉnh cơ cấu lao động đến năm 2010 chỉ còn khoảng 50% lao động trong lĩnh vực nông
nghiệp.
Hội nhập nền kinh tế thế giới đang là một xu thế tất yếu của thời đại. Vì vậy bên
cạnh sử dụng năng lực nội sinh, các nước đang phát triển như Việt Nam, không có con
đường nào khác phải biết vận dụng những thành tựu của khoa học công nghệ và phải bắt
kịp tri thức mới để phát triển nhanh nền kinh tế. Vì vậy vấn đề đặt ra cho Việt Nam hiện
nay là phát triển nguồn nhân lực có tri thức, trình độ, tay nghề cho sjư p hát triển nền kinh
tế
3
- Quá trình phát triển nền kinh tế nước ta đầu thế kỷ XXI trong điều kiện của kinh
tế tri thức theo tinh thần Đại hội Đảng IX là “Công nghiệp hóa gắn với hiện đại hóa ngay
từ bây giờ và trong suốt các giai đoạn. Nâng cao hàm lượng tri thức trong các nhân tố
phát triển kinh tế - xã hội, từng bước phát triển kinh tế tri thức ở nước ta”. [Văn kiện Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX].
Tại Đại hội lần thứ IX, Đảng ta đã đưa ra chiến lược phát triển kinh tế nêu rõ:
“Phát huy những lợi thế của đất nước, tận dụng mọi khả năng để đạt trình độ công nghệ
tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông tin và công nghệ sinh học, tranh thủ ứng dụng ngày
càng nhiều hơn, ở mức cao hơn, phổ biến hơn những thành tựu mới về khoa học và công
nghệ, từng bước phát triển kinh tế tri thức”. [Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ
IX - NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2001].
Do đó KH - CN được coi là nền tảng và động lực của sự nghiệp CNH - HĐH ở
Việt Nam. Nhiệm vụ phát triển tri thức KH - CN là một nhiệm vụ cấp thiết hiện nay, và
gắn chặt hơn nữa KH - CN với kinh tế xã hội.
4
- CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
1.1 Lý luận về khoa học
1.1.1. Quan niệm về khoa học
Trong lịch sử phát triển tư duy của nhân loại có rất nhiều các quan niệm khác
nhau về khoa học, một mặt nó p hụ thuộc vào trình độ phát triển của xã hội; mặt khác phụ
thuộc vào trình độ nhận thức. Xét về phương diện xã hội, khoa học là một hiện tượng xã
hội có nhiều mặt, trong đó biểu hiện sự thống nhất giữa những yếu tố vật chất và những
yếu tố tinh thần. Về phương diện triết học, khoa học là một hình thái ý thức xã hội đặc
biêt. Đặc biệt, bởi vì khoa học không chỉ phản ánh tồn tại xã hội, phụ thuộc vào tồn tại xã
hội, những chân lý của nó được thực tiễn xã hội kiểm nghiệm mà khoa học còn là kết quả
của quá trình sáng tạo logic, của trực giác thiên tài. Còn bởi vì, khoa học (cùng với công
nghệ) là những yếu tố ngày càng có vai trò đặc biệt quan trọng của lực lượng sản xuất,
quyết định trình độ phát triển của lực lượng sản xuất nói riêng, của phương thức sản xuất
và của xã hội nói chung. Về phương diện nhận thức luận, khoa học là giai đoạn cao của
nhận thức - giai đoạn nhận thức lý luận.
1.1.2. Đặc trưng của khoa học
Ngày nay, quan niệm về khoa học được phổ biến với những đặc trưng cơ bản sau
đây:
- Khoa học là những phát minh của con người vì những phát minh này không thể
trực tiếp áp dụng vào sản xuất nên không có đảm bảo độc quyền không phải là đối tượng
để mua và bán
- Khoa học là một hệ thống tri thức về tự nhiên, về xã hội, về con người và về tư
duy của con người. Nó nghiên cứu và vạch ra những mối quan hệ nội tại, bản chất của
các sự vật, hiện tượng, quá trình, từ đó chỉ ra những quy luật khách quan của sự vận động
và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy.
- Hệ thống tri thức khoa học được hình thành trong quá trình nhận thức của con
người từ trực quan sinh động, đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn,
5
- dưới dạng khái niệm, phạm trù, quy luật, lý thuyết,... Như vậy, tri thức khoa học không
chỉ là sự p hản ánh thế giới hiện thực, mà còn được kiểm nghiệm qua thực tiễn.
- Hệ thống tri thức khoa học còn có thể được hình thành nhờ trực giác hoặc tuân
theo những quy luật của logic học. Loại tri thức khoa học này, xét cho đến cùng cũng là
sự phản ánh thế giới hiện thực và được thực tiễn kiểm nghiệm. Do đó, một hệ thống tri
thức được coi là tri thức khoa học phải bảo đảm tính đúng đắn, tính chân thực.
- Nhờ giáo dục, đào tạo, hệ thống tri thức khoa học có sức sống mãnh liệt, được
phổ biến rộng rãi và lan truyền rất nhanh chóng. Tốc độ lan truyền đó đã tăng lên rất
nhiều lần nhờ vào quá trình toàn cầu hóa và công nghệ thông tin. Nó không chỉ là sức
mạnh, là sự biến đổi mau lẹ, mà còn là biểu hiện sự giàu có, thịnh vượng của mọi quốc
gia, dân tộc và cá nhân.
- Hệ thống tri thức khoa học là sản phẩm của quá trình phát triển lâu dài, liên tục
của tư duy nhân loại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngày nay nó đang trở thành tài sản
chung của xã hội loài người.
2.1. Lý luận về công nghệ
2.1.1. Quan niệm về công nghệ
Công nghệ theo nghĩa chung nhất có thể coi đó là tập hợp tất cả những sự hiểu
biết của con người vào việc biến đổi, cải tạo thế giới nhằm đáp ứng nhu cầu sống của con
người, sự tồn tại và phát triển của xã hội. Công nghệ trong sản xuất là một tập hợp các
phowng tiện vật chất, các phương pháp, các quy tắc, các kỹ năng được con người sử dụng
để tác động vào đối tượng lao động nhằm tạo ra một sản phẩm nào đó cần thiết cho xã
hội.
Có ba nghĩa chủ yếu về công nghệ được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:
- M ột là, công nghệ được coi như một bộ môn khoa học ứng dụng, triển khai (trong
tương quan với khoa học cơ bản), trong việc vận dụng các quy luật tự nhiên và các
nguyên lý khoa học nhằm đáp ứng các nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của
con người.
- Hai là, công nghệ được hiểu với tư cách như là các phương tiện vật chất - kỹ
thuật, hay đó là sự thể hiện cụ thể của tri thức khoa học đã được vật thể hóa thành các
công cụ, các phương tiện kỹ thuật cần cho sản xuất và đời sống.
6
- - Ba là, công nghệ bao gồm các cách thức, các phương pháp, các thủ thuật, các kỹ
năng có được nhờ dựa trên cơ sở tri thức khoa học và được sử dụng vào sản xuất trong
các ngành khác nhau để tạo ra các sản phẩm.
2.1.2. Đặc trưng của công nghệ
Qua khái niệm về công nghệ ở trên ta thấy. Trước đây cách hiểu truy ền thống về
công nghệ đồng nhất kỹ thuật với thiết bị không lưu ý với thực tế vận hành, tay nghề của
công nhân, năng lực tổ chức quản lý hoạt động sản xuất, do vậy hiện nay thuật ngữ (công
nghệ) thường được dùng thay cho thuật ngữ (kỹ thuật) việc hiểu nội dung công nghệ như
vậy đặc biệt có ý nghĩa quan trọng trong giai đoạn hiện nay khi công nghệ thực sự trở
thành nhân tố quyết định khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước
cũng như quốc tế.
Khác với khoa học các giải pháp kĩ thuật của công nghệ đóng góp trực tiếp vào
sản xuất và đời sống nên nó được sự bảo hộ của nhà nước dưới hình thức ‘sở hữu công
nghiệp’ và do đó nó là thứ hàng để mua bán. Nghị định số 63/CP của Thủ tướng Chính
phủ quy định 5 đối tượng được bảo hộ ở Việt nam đó là :
Sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghệ, nhãn hiệu hàng hoá và tên gọi,
xuất xứ hàng hoá
3.1. Mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ
Khoa học và công nghệ có nội dung khác nhau nhưng chúng lại có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau. M ối liên hệ chặt chẽ này thể hiện ở chỗ khi còn ở trình độ thấp, khoa
học tác động tới kĩ thuật và sản xuất còn rất y ếu, nhưng đã phát triển đến trình độ cao như
ngày nay thì nó tác động mạnh mẽ và trực tiếp tới sản xuất. Khoa học và công nghệ, là
kết quả sự vận dụng những hiểu biết, tri thức khoa học của con người để sáng tạo cải tiến
các công cụ, phương tiện phục vụ cho sản xuất và các hoạt động khác.
M ối quan hệ giữa khoa học và công nghệ được phát triển qua các giai đoạn khác
nhau của lịch sử: Vào thế kỉ 17-18 khoa học công nghệ tiến hoá theo những con đường
riêng có những mặt công nghệ đi trước khoa học. Vào thế kỉ 19 khoa học công nghệ bắt
đàu có sự tiếp cận, mỗi khó khăn của công nghệ gợi ý cho sự nghiên cứu của khoa học và
ngược lại những phát minh khoa học tạo điều kiện cho các nghiên cứu, ứng dụng. Sang
7
- thế kỉ 20 khoa học chuyển sang vị trí chủ đạo dẫn dắt sự nhảy vọt về công nghệ. Ngược
lại sự đổi mới công nghệ tạo điều kiện cho nghiên cứu khoa học tiếp tục phát triển.
4.1. Nội dung khoa học công nghệ
Hiện nay cuộc cách mạng khoa học- công nghệ có nhiều nội dung phong phú, trong
đó có thể chỉ ra những nội dung nổi bật sau:
- Cách mạng về phương pháp sản xuất: Đó là tự động hoá. Ngoài phạm vi tự động
như trước đây, hiện nay tự động hoá còn bao gồm cả việc sử dụng rộng rãi người máy
thay thế con người trong quá trình vận hành sản xuất.
- Cách mạng về năng lượng: Bên cạnh những năng lượng truyền thống mà con
người sử dụng trước kia như nhiệt điện, thuỷ điện thì ngày nay con người càng tạo ra
nhiều năng lượng mới và sử dụng chúng rộng rãi trong sản xuất như năng lượng nguyên
tử, năng lượng mặt trời.
- Cách mạng về vật liệu mới: Ngày nay ngoài việc sử dụng các vật liệu tự nhiên,
con người ngày càng tạo ra nhiều vật liệu nhân tạo mới thay thế có hiệu quả cho các vật
liệu tự nhiên khi mà các vật liệu tự nhiên đang có xu hướng ngày càng cạn dần .
- Cách mạng về công nghệ sinh học, các thành tựu của cuộc cách mạng này đang
được áp dụng rông rãi trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y tế, hoá chất, bảo vệ
môi trường sinh thái.
- Cách mạng về điện tử và tin học: Đây là lĩnh vực hiện nay loài người đang đặc
biệt quan tâm trong đó phải kể đến lĩnh vực máy tính điện tử.
Như vậy, khoa học công nghệ ngày nay bao gồm một p hạm vi rộng, nó không chỉ
là các phương tiện, thiết bị do con người sáng tạo ra mà còn là các bí quyết biến các
nguồn lực có sẵn thành sản phẩm. Với ý nghĩ đó khi nói tới công nghệ thì sẽ cũng bao
hàm cả kỹ thuật, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khoa học, kĩ thuật luôn gắn bó chặt
chẽ với nhau : khoa học là tiền đề trực tiếp của công nghệ và công nghệ lại là kết quả của
khoa học.
5.1. Vai trò của khoa học công nghệ
Vai trò nền tảng, động lực và then chốt của khoa học và công nghệ đối với quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam được biểu hiện trên những mặt cụ thể sau
đây:
8
- - M ột là, khoa học và công nghệ có vai trò quyết định trong việc trang bị và trang
bị lại các máy móc, trang thiết bị kỹ thuật, công nghệ hiện đại, tiên tiến cho nền sản xuất
xã hội nói riêng, cho tất cả các ngành kinh tế quốc dân nói chung.
- Hai là, khoa học và công nghệ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo
dục, đào tạo, bồi dưỡng, khai thác và phát huy nguồn lực con người, đặc biệt là nguồn lực
trí tuệ - một nguồn lực to lớn, có tính chất quyết định đối với sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở nước ta.
- Ba là, khoa học và công nghệ giữ vai trò động lực trong việc tạo ra môi trường
thông tin và thị trường thông tin - huyết mạch của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và của
cả nền kinh tế.
- Bốn là, khoa học và công nghệ có vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện cơ chế
tổ chức, quản lý sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và xã hội.
- Năm là, khoa học và công nghệ đóng góp phần quan trọng vào chiến lược phát
triển lâu bền của xã hội.
9
- CHƯƠNG 2
TÁC ĐỘNG CỦA KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ĐỐI VỚI
CÔNG NGHIỆP HÓA HIỆN ĐẠI HÓA CỦA VIỆT NAM
2.1. Vai trò của KH – CN đối với quá trình CNH-HĐH của Việt Nam
M ột là, tập trung nỗ lực tiến hành cải tạo, đồng bộ hoá và hiện đại hoá có chọn lọc các cơ
sở sản xuất hiện có. Tuy cơ sở vật chất- kỹ thuật có của nước ta còn nhỏ bé, trình độ công
nghệ, kỹ thuật vào loại lạc hậu, hệ số sử dụng thiết bị và công suất còn thấp. Bởi vậy,
nguồn dự trữ còn khá lớn và dưới nhiều góc độ, đây thật sự đang là nguồn vốn quý của
đất nước và phải bắt đầu từ đây để đi lên
Hai là chủ động sử dụng có chọn lọc một số hướng công nghệ tiên tiến phù hợp với thế
mạnh của đất nước nhằm chuẩn bị điều kiện phát triển các ngành có hàm lượng công
nghệ cao. Ở nước ta, cùng với việc tập trung nỗ lực KH- CN khai thác có hiệu quả cơ sở
vật chất- kỹ thuật hiện có, cũng cần phải chăm lo, dành một số p hần tiềm lực dư lớn cho
việc thử nghiệm, lựa chọn một sồ hướng công nghệ cao phù hợp để một mặt, hỗ trợ cho
việc giải quyết có hiệu quả hơn, mặt khác thúc đẩy việc hình thành một số lĩnh vực sản
xuất công nghệ cao với quy mô phù hợp để tạo ta các sản phẩm thay thế nhập và tạo chỗ
đứng trên thị trường quốc tế.
Trong số những hướng công nghệ cao, cần quan tâm đầy đủ tới khâu tin học hoá một
số lĩnh vực hoạt động kinh tế xã hội. Cần có quyết tâm trong việc đầu tư p hát triển một số
lĩnh vực sản xuất gắn với các hương ưu tiên của chương trình tổng hợp tiến bộ KH-CN.
Đó là dịp tốt để VN tham gia vào phân công lao động quốc tế về một số sản phẩm có hàm
lượng khoa học cao
Ba là thúc đẩy việc nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ của các xí nghiệp nhỏ, của
khu vực tiểu thủ công nghệp cả ở thành thị và nông thôn. Kinh nghiệm thực tiễn chỉ ra
rằng để có thể thực hiện có hiệu quả chiếm lược này, việc nhanh chóng khắc phục sự lạc
hậu về công nghệ, sự yêú kém về năng lực quản lý, sự thiếu hụt về lực lượng lao động có
kỹ thuật là yêu cầu bức bách phải giải quyết .Bởi vậy việc giành một phần nỗ lực đủ
mạnh hướng vào việc giải quyết các nhu cầu khoa học và công nghệ phục vụ phát triển
công nghiệp nông thôn có tầm quan trọng đặc biệt
10
- Những phân tích nêu trên đã gợi ý quan trọng là chiến lược phát triển khoa học và kỹ
thuật không thể không quan tâm đến việc nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ ,cải
tiến .. và nên coi đây là một hướng có ý nghĩa chiến lược cả trước mắt và lâu dài .
Bốn là kết hợp hữu cơ việc tập trung nỗ lực giải quyết các vấn đề trước mắt và tiếp tục
tăng cường tiềm lực khoa học và kỹ thuật giảm chi phí, tăng năng suất nhằm đáp ứng
những yêu cầu mới của giai đoạn phát triển tiếp theo. Bên cạnh đó, KHCN còn có những
vai trò khác như:
Khoa học công nghệ trở thành lực lực sản xuất trực tiếp, hàng đầu của nền kinh
tế. Góp phần giải quyết có hiệu quả các mục tiêu kinh tế xã hội cho nền kinh tế.
Khoa học công nghệ góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong
quá trình phát triển kinh tế.
Khoa học công nghệ cải thiện điều kiện sống và làm việc, giảm lao động nặng
nhọc, độc hại.
Khoa học công nghệ là cơ sở nền tảng ban đầu để thúc đẩy giao thương và hội
nhập với nền kinh tế thế giới.
Khoa học công nghệ là tiền đề để củng cố quốc phòng và an ninh.
2.2. Tác động của khoa học công nghệ đối với công nghiệp hóa – hiện đại hóa của
nước ta
2.2.1. Khoa học công nghệ với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông
thôn và phát triển nông thôn
Trong 20 năm qua sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn đã đạt được những
thành tựu to lớn góp phần quan trọng ổn định và phát triển kinh tế xã hội đưa nước ta
bước sang giai đoạn mới đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước.Tuy nhiên cho
đến nay với gần 80% dân số của cả nước sống ở nông thôn, trong đó tỷ lệ đói nghèo vẫn
còn trên 22%, có nơi như ở một số huyện miền núi còn trên 42%(theo chuân ngheò mơí).
M ặt khác cũng do nền kinh tế nước ta mới bước đầu chuyển từ nền sản xuất theo cơ chế
tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN nên năng
suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nông sản, hàng hoá còn rất thấp so với nhiều nước
trong khu vực và thế giới. Điều đó làm cho thu nhập và tích luỹ của đại bộ phận dân cư
nông thôn còn bấp bênh, sức mua có khả năng thanh toán về tư liệu sản xuất và tư liệu
tiêu dùng đều rất hạn chế, gây ảnh hưởng lớn đến sự chuyển dịch cơ cấu của toàn bộ nền
11
- kinh tế, đồng thời gây cản trở việc, phát triển công nghiệp và dịch vụ trên địa bàn nông
thôn
So với các giải pháp khác, thì giải pháp về khoa học và công nghệ yêu cầu vốn đầu
tư không quá lớn mà đem lại hiệu quả cao. Theo đánh giá chung, trong nông nghiệp ước
tính 1/3 giá trị tăng của sản xuất lương thực thời gian vừa qua là do người dân tiếp thu,
ứng dụng các tiến bộ khoa học và kỹ thuật mới vào sản xuất
Tuy nhiên, tiềm lực về KH- CN của nước ta chưa được phát huy đầy đủ cho sự
nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn nhiều vấn đề bức xúc của sản xuất nông
nghiệp và kinh tế nông thôn đặt ra đối với các lực lượng KH- CN đến nay chưa giải quyết
được, trong đó đáng lưu ý hơn cả là:
- Việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn là nội dung quan trọng
trong quá trình thực hiên CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, mà sự chuyển đổi đó phụ
thuộc vào việc tổ chức áp dụng thành tựu KH- CN vào sản xuất và các chính sách thúc
đẩy phát triển sản xuất. Chỉ trên cơ sở có đủ giống tốt và các tiến bộ kỹ thuật khác, kết
hợp với việc phát triển các quan hệ thị trường đúng hướng mới có thể chuyển cơ cấu sản
xuất nông nghiệp từ thuần nông, độc canh sang đa dạng hoá cây trồng. Hiện nay việc
chuyển đổi kinh tế nông thôn từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ mới chỉ xuất hiện
ở một số ven vùng có cơ sở hạ tầng kỹ thuật, có trình độ dân trí cao, có khả năng tiếp thu
các tiến bộ kỹ thuật
- Giá trị kim ngạch xuất khẩu hàng nông, lâm, thuỷ sản hàng năm tuy chiếm gần
40% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của cả nước, nhưng nhìn chung, năng suất, chất
lượng và sức cạnh tranh của nông sản hàng hoá còn thấp so với các nước trong khu vực
và trên thế giới, khiến cho các sản phẩm làm ra tiêu thụ khó khăn, ảnh hưởng bất lợi đến
thu nhập của người sản xuất. KH-CN chưa có sự tác động cần thiết và hiệu quả bản đảm
tính ổn định, bền vững của nông sản hàng hoá khi gặp phải rủi ro của thiên tai và thị
trường
- Phát triển công nghệ chế biến là nhiệm vụ hàng đầu trong quá trình thực hiện
CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn, nhưng phát triển công nghiệp, chế biến như thế nào
lại là vấn đề bức xúc đang đòi hỏi nghiên cứu và làm rõ
12
- - Gần đây, Nhà nước tiếp tục tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật
cho nông nghiệp, nông thôn. Hiện có rất nhiều vấn đề về kỹ thuật để bảo đảm hiệu quả
vốn đầu tư của nhà nước chưa được giải quyết tốt. Do đó, nông nghiệp, nông thôn đang
rất cần có sự tác động của lực lượng KH- CN
Tình hình trên khẳng định vai trò của KH- CN trong quá trình thực hiện CNH-
HĐH nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay và đó cũng chính là những yêu cầu bức
xúc đặt ra đối với các nhà khoa học vì sự phát triển của nông nghiệp, nông thôn. Tuy
nhiên, để huy động được các lực lượng KH- CN phục vụ nông nghiệp, nông thôn, chú ý
các vấn đề về tổ chức bộ máy, cơ chế vận hành và các chính sách tác động, trong đó cốt
lõi là giải quyết hợp lý lợi ích cho người làm nghiên cứu, triển khai các thành tựu của
KH- CN.
Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật, công nghệ, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật p hục
vụ kinh tế nông nghiệp và nông thôn là một việc làm hiệu quả, đã khẳng định vai trò,
động lực chủ đạo phát triển kinh tế nông nghiệp và chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn,
cần tổ chức, vận động thành phong trào rộng lớn đưa KH- CN về phục vụ CNH, HĐH
nông nghiệp và nông thôn nhằm tạo ra bước chuyển biến rõ rệt về năng suất chất lượng,
hiệu quả và sức cạnh tranh của nông sản hàng hoá, chủ động hội nhập cới khu vực và
quốc tế, góp phần chuyển đổi nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn.
2.2.2. Khoa học công nghệ là động lực phát triển ngành công nghiệp Việt Nam
Quá trình phát triển ngành công nghiệp Việt Nam kể từ năm 1945 đến nay đã diễn
ra hơn một nửa thế kỷ. Quá trình phát triển đó đã trãi qua nhiều thời kỳ với những đặc
điểm và điều kiện rất khác nhau nhưng nói chung công nghiệp Việt Nam so với các nước
phát triển thì trình độ công nghệ sản xuất trong công nghiệp ở nước ta kém 2 đến 3 thế hệ
so với các nước trong khu vực và trên thế giới.
M ục tiêu của ngành công nghiệp Việt Nam là phát triển với nhịp độ cao, có hiệu
quả, và đầu tư theo chiều sâu đối với thiết bị công nghệ tiên tiến và tiến tới hiện đại hoá
từng thành phần các ngành sản xuất công nghiệp. M uốn đạt được mục tiêu này từ điểm
xuất phát thấp, quá trình phát triển công nghiệp ở nước ta phải thực hiện rút ngắn “đi tắt,
đón đầu” có như vậy chúng ta mới có thể rút ngắn được khoảng cách và tiến tới đuổi kịp
các nước phát triển. M uốn rút ngắn được quá trình phát triển ngành công nghiệp Việt
13
- Nam không còn cách nào khác phải vận dụng những thành tựu mới của khoa học, công
nghệ vào sản xuất và khoa học công nghệ trở thành bộ phận chính yếu, là động lực phát
triển ngành công nghiệp. Dưới tác động của khoa học công nghệ, các ngành có hàm
lượng khoa học công nghệ cao sẽ phát triển nhanh hơn so với các ngành truyền thống,
chất lượng sản phẩm được nâng cao, năng suất, giá trị sản lượng không ngừng tăng lên.
2.2.3. Khoa học công nghệ thúc đẩy quá trình hình thành và chuyển dịch cơ
cấu công nghiệp.
Cơ cấu công nghiệp là số lượng các bộ phận hợp thành công nghiệp và mối quan
hệ tương tác giữa cá bộ phận ấy. Tỷ trọng thay đổi trong các nhóm ngành công nghiệp
thể hiện trong bảng:
Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp theo giá thực tế phân theo ngành công
nghiệp
Tiêu chí 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Công nghiệp khai thác 13.1 12.8 13.5 12.8 11.2 10.3 9.6 9.8
Công nghiệp chế biến 81.2 81.6 81.3 81.3 83.2 84.5 85.4 85.6
Sản xuất và phân phối
điện, khí đốt và nước 5.7 5.6 5,2 5.9 5.6 5.2 5.0 4.6
TỔNG SỐ (%) 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
(nguồn: tổng cục thống kê)
Khoa học công nghệ thúc đẩy sự p hát triển phân công lao động xã hội. Ở mỗi trình
độ công nghệ có những hình thức và mức độ phân công lao động thích ứng. Phân công lại
lao động là tác nhân trực tiếp của sự hình thành công nghiệp và sự p hân hoá nội bộ công
nghiệp thành những phân hệ khác nhau. Bởi vậy, trình độ tiến bộ khoa học công nghệ
càng cao phân công lao động xã hội ngày càng sâu sắc, sự phân hoá công nghiệp diễn ra
càng mạnh và cơ cấu công nghiệp càng phức tạp.
Khoa học công nghệ không những chỉ tạo ra những khả năng sản xuất mới, đẩy
nhanh nhịp độ phát triển một số ngành làm tăng tỷ trọng của chúng trong cơ cấu công
nghiệp, mà còn tạo ra những nhu cầu mới. Chính những nhu cầu mới mày đòi hỏi sự ra
đời và phát triển mạnh một số ngành. Những ngành này được coi là đại diện của công
nghệ tiên tiến, tuy là những ngành non trẻ, nhưng là sự khởi đầu của kỷ nguyên công
nghệ mới, nên có triển vọng phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
14
- Sự ảnh hưởng của nhân tố tiến bộ khoa học công nghệ đến cơ cấu công nghiệp
phụ thuộc vào chính sách khoa học của đất nước. Việc thực hiện chính sách này chính là
điều kiện nhân tố tiến bộ khoa học công nghệ vào việc thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu công
nghiệp.
Ngành công nghiệp Việt Nam đã có những bước tiến trong việc chuyển đổi cơ cấu
sản xuất, cơ cấu sản phẩm và cơ cấu công nghệ theo hướng hiện đại, nâng cao chất lượng
đáp ứng nhu cầu của thị trường. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm ngành công
nghiệp trong 5 năm qua đạt 18%. Đó là bước phát triển khá nhanh, góp phần làm cho nền
kinh tế tiếp tục tăng trưởng với tốc độ bình quân khoảng 7% trong điều kiện kinh tế các
nước trong khu vực đều suy giảm.
2.2.4. Khoa học công nghệ thúc đẩy quá trình phân công lao động, làm thay đổi
sâu sắc phương thức lao động của con người.
Loài người đã trải qua hàng nghìn năm trong giai đoạn thứ nhất của nền văn minh,
giai đoạn của nền sản xuất nông nghiệp thủ công với công cụ lao động chủ yếu là công cụ
thủ công sử dụng nguồn năng lượng của cơ thể và súc vật.
Ngày nay cách mạng khoa học công nghệ bùng nổ làm chuyển biến về chất của
phương thức sản xuất xã hội. Sự chuyển biến này kéo theo nó hàng loạt những chuyển
biến khác về tính chất lao động sản xuất của con người, về tổ chức sản xuất và hoạt động
kinh tế, nhất là trong ngành công nghiệp.
Khoa học công nghệ trang bị cho con người những tri thức khoa học cần thiết để
cho con người có thể hiều và sử dụng được những trang thiết bị kỹ thuật, máy móc tiên
tiến hiện đại. Từ chỗ có tri thức về khoa học và công nghệ con người và xã hội Việt Nam
sẽ chuyển dần từ chỗ chủ yếu là lao động cơ bắp thủ công với những trang thiết bị kỹ
thuật lạc hậu, thô sơ trong những ngành công nghiệp đơn giản, sử dụng ít chất xám sang
những ngành công nghiệp có hàm lượng trí tuệ, khoa học, kỹ thuật cao.
Khoa học công nghệ phát triển trực tiếp tác động đến sự phát triển ngành công
nghiệp, dẫn đến giảm tỷ trọng lao động trong khu vực nông nghiệp tăng tỷ trọng lao
động trong ngành công nghiệp.
15
- 2.2.5. Khoa học công nghệ góp phần tăng giá trị sản xuất của ngành công
nghiệp.
Khoa học và công nghệ đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển toàn diện của
một quốc gia và thực sự đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Nhận thức được tầm
quan trọng đó Đảng và Nhà nước ta đã áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ vào
trong các lĩnh vực sản xuất nói chung và sản xuất công nghiệp nói riêng và đã thu được
những kết quả rất tốt.
Nhiều lĩnh vực nghiên cứu KHCN đã đem lại hiệu quả kinh tế thiết thực. Trong
lĩnh vực công nghệ sinh học, Việt Nam đã nuôi cấy được tế bào gốc ứng dụng trong điều
trị bệnh tim mạch, tổn thương giác mạc và ung thứ máu. Công nghệ nhân giống tạo ra
được giống sạch bệnh, tránh ảnh hưởng điều kiện thời tiết bất lợi giúp giảm 95% chi phí
phân bón, tiết kiệm 98% nước và tăng năng suất cây trồng từ 45 lên 75%. Ngành thú y
cũng sản xuất được văcxin tụ huyết trùng cho trâu bò giúp giảm số lượt tiêm từ 2 lần
xuống 1 lần/năm làm lợi cho sản xuất hàng trăm tỷ đồng.
Nghiên cứu sản xuất vật liệu polymer siêu hấp thụ nước dùng cải tạo các vùng
đất khô hạn trong lĩnh vực công nghệ mới khi đem áp dụng vào thực tiễn sản xuất trên
quy mô lớn sẽ làm lợi cho xã hội hàng trăm tỷ đồng. Việt Nam cũng đã chết tạo được
đèn huỳnh quang và compact tăng độ sáng 30% giảm tiêu hao năng lượng 5% nhờ ứng
dụng công nghệ mới.
Ngành điện đã chế tạo được máy biến áp 500kV đầu tiên của Đông Nam Á, giúp
kéo giá thành nhập khẩu thiết bị giảm ít nhất 30%.
Việt Nam cũng làm chủ và ứng dụng thành công nhiều công nghệ, tự chế tạo được
dây chuyền sản xuất trong một số lĩnh vực và nâng cao tỉ lệ nội địa hóa trong sản xuất ô
tô, máy móc thiết bị...
Các tiến bộ KHCN trong nông nghiệp đã giúp tăng trưởng nông nghiệp đạt tới con
số 30%. Trong những năm qua, Việt Nam vẫn vững vàng ở vị trí thứ 2 thế giới về xuất
khẩu gạo, cà phê; thứ 4 thế giới về cao su; đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều, hồ tiêu;
xuất khẩu thủy sản đạt 4,26 tỷ USD. Tổng giá trị xuất khẩu nông lâm, thủy sản năm 2009
đạt 15,2 tỷ USD.
Sau những năm thực hiện, nhiều kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công
nghệ có đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam, góp phần quan
trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung
16
- và mục tiêu tăng cường năng lực của ngành KHCN nói riêng, tạo tiền đề thuận lợi cho sự
phát triển KHCN giai đoạn 2011-2015.
2.3 Một số định hướng hoạt động KH - CN giai đoạn 2011 – 2015
* Khoa học tự nhiên:
- Phấn đấu đạt tỷ lệ 15- 20% số công trình nghiên cứu cơ bản được đăng trên tạp
chí khoa học quốc tế hoặc được báo cáo tại các hội thảo khoa học quốc tế. Số lượng sáng
chế đăng ký bảo hộ tăng 50% so với giai đoạn 2006 - 2010.
* Khoa học xã hội:
- Cung cấp đầy đủ và kịp thời các luận cứ khoa học cho việc hoạch định chủ
trương, đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước. Giải đáp kịp thời những vấn đề
lý luận và thực tiễn khác do cuộc sống đặt ra.
* Khoa học công nghệ:
- Nâng tỷ lệ nhiệm vụ KH - CN phục vụ các dự án kinh tế lên 50% tổng số các
nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng và triển khai thực nghiệm. Bố trí 50% nhiệm vụ của các
chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp nhà nước được ứng dụng và phục vụ
trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là đối với nhóm 10 sản phẩm xuất khẩu chủ
lực.
- Làm chủ được các công nghệ nền quan trọng, có khả năng tạo ra năng lực sáng
tạo công nghệ cao trong nước thuộc 4 hướng công nghệ ưu tiên: công nghệ thông tin và
truyền thông, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu, công nghệ cơ khí - tự động hóa.
* Ứng dụng công nghệ:
- Bước đầu hình thành được một số ngành kinh tế - kỹ thuật công nghệ cao, đặc
biệt là trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin và công nghệ sinh học. Nâng giá trị
sản phẩm công nghệ cao đến năm 2015 đạt khoảng 30% trong tổng GDP. 100% doanh
nghiệp sản xuất các sản phẩm, hàng hóa chủ lực có dự án nâng cao năng suất và chất
lượng.
- Phát triển thị trường công nghệ, bảo đảm giá trị giao dịch mua bán công nghệ đạt
mức tăng trưởng bình quân 20 - 25 %/năm.
* Xây dựng tiềm lực:
- Xây dựng 10 - 12 viện nghiên cứu và 20 - 30 tập thể khoa học, đủ sức tổ chức
nghiên cứu và giải quyết những nhiệm vụ khoa học và công nghệ trọng điểm quốc gia ở
17
- trình độ quốc tế. Hình thành 100 - 120 nhóm nghiên cứu, tìm kiếm bí quyết công nghệ
làm cơ sở để hình thành và phát triển các doanh nghiệp khoa học và công nghệ. 100% các
phòng thử nghiệm chất lượng sản phẩm, hàng hóa chủ lực đạt tiêu chuẩn quốc tế.
- Xây dựng hệ thống thư viện điện tử dùng chung và kết nối giữa các trường đại
học và các viện nghiên cứu trong phạm vi quốc gia, khu vực và quốc tế. Xây dựng một số
phòng thí nghiệm hiện đại ở các trường đại học trọng điểm.
- Đa dạng hóa đầu tư cho KH - CN, phấn đấu đến năm 2015 đầu tư của Nhà nước
và xã hội cho KH - CN đạt 1,5% GDP, trong đó tỷ trọng đầu tư cho KH - CN từ các
nguồn khác ngoài ngân sách nhà nước được nâng lên gấp 2 lần so với hiện nay và chiếm
tỷ trọng tối thiểu 60 - 65%.
18
- CHƯƠNG 3
THÀNH CÔNG VÀ HẠN CHẾ CỦA KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
ĐỐI VỚI CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM
3.1. Thành công
3.1.1. Lợi thế của nước đi sau.
Đặc điểm công nghệ của Việt Nam hiện nay là có trình độ thấp so với thế giới.
Chúng ta lạc hậu từ 3 - 4 thế hệ công nghệ, hay từ 50 - 100 năm về thời gian so với các
nước công nghiệp trên thế giới. So với các nước trong khu vực ASEAN thiết bị của Việt
Nam cũng lạc hậu khoảng 20 - 30 năm. Để đổi mới công nghệ cần có vốn, đây cũng là
vấn đề nan giải với Việt Nam. Nhưng chúng ta có tiềm năng về lao động, tài nguyên, vị
trí địa lý va có cơ hội để tiếp thu công nghệ hiện đại của những nước đi trước.
Lịch sử thế giới đã chứng kiến sự rút ngắn quá trình công nghiệp hoá qua các thời
kỳ khác nhau. Nếu nước Anh cần 10 năm, Tây Âu và Mỹ cần 80 năm, Nhật Bản cần 60
năm thì các nước NIC Châu á chỉ cần trên dưới 30 năm. Lợi thế của các nước đi sau
thường được thể hiện trên các mặt: về mặt công nghệ, các nước đi sau không cần phải tập
trung nhiều vốn và công sức vào phát minh, quan trọng hơn hết là biết cách lựa chọn, tiếp
thu, thích nghi và làm chủ các công nghệ có sẵn, những nước này có thể rút ngắn thời
gian và giảm mức độ mạo hiểm khi áp dụng các công nghệ mới. Về mặt kinh tế, những
nước này có thể lựa chọn các công nghệ tiêu tốn ít năng lượng và nguyên liệu. Về môi
trường có thể rút kinh nghiệm bài học của các nước đi trước, có thể lựa chọn những công
nghệ phù hợp với điều kiện sinh thái của đất nước mình.
3.2.2. Thành công khi áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất công nghiệp ở Việt
Nam.
KH- CN đã tập trung vào sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi
trường. Đã áp dụng các công nghệ và phương pháp nghiên cứu tiên tiến: viễn thám, địa
vật lý… vào công tác điều tra, thăm dò tài nguyên thiên nhiên. Nhiều kết quả nghiên cứu
môi trường được đánh giá cao : nghiên cứu chính sánh và biện pháp bảo vệ sự đa dạng
19
- sinh học, cân bằng sinh thái và xử lý ô nhiễm nước, không khí ở các khu công nghiệp tập
trung, các thành phố lớn… các biện pháp trồng rừng, chống suy thái đất, cải tạo đất…
KH- CN đã chú ý phát triển các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ cao.
Nhiều thành tựu toán học, cơ học, vất lý của ta… được đánh giá cả ở nước ngoài. Công
nghệ thông tin đã phát triển và mở rộng ứng dụng trong hệ thống ngân hàng, quản lý
hành chính, sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, công nghệ chế tạo vật hiệu mới, công nghệ
sinh học, tự động hoá… đã từng bước được quan tâm. Trong nông nghiệp. Nhờ áp dụng
những tiến bộ KH- CN về giống cây trồng, quy trình kỹ thuật thâm canh và chuyển đổi
cơ cấu mùa vụ, chúng ta đã tuyển chọn, lai tạo hàng chục giống lúa mới, phù hợp các
vùng sinh thái khác nhau, tạo mức tăng trưởng quan trọng. Nghiên cứu và tạo nhiều loại
giống gia súc, gia cầm, có giá trị kinh tế cao, thúc đẩy chăn nuôi phát triển. Hơn 20 năm
qua, năng suất lúa bình quân đã tăng hơn 2 lần. Tổng sản lượng lương thực 2010 ước đạt
hơn 39,9 triệu tấn. Nhiều loại phân vi sinh, thuốc trừ sâu vi sinh, chất kích thích tăng
trưởng thực vật … đã được sử dụng vào sản xuất, bảo vệ, phát triển các loại cây lương
thực. Cơ cấu cây trồng đã được thay đổi cơ bản. Trước năm 1989, từ chỗ còn thiếu lương
thực, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới sau Thái Lan.
Về thuỷ sản nhờ áp dụng kỹ thuật mới, nhiều năm nay năng suất cao, đến nay
sản lượng khai thác thuỷ sản ở Việt Nam ước đạt 216 ngàn tấn. Theo ước tính của Bộ
Thuỷ sản, giá trị kim ngạch xuất khẩu 8 năm 2010 ước đạt 1,75 tỷ USD, nâng giá trị kim
ngạch xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2010 đạt 12,2 tỷ USD, tăng 20,1% so với cùng kỳ năm
2009. Đặc biệt kỹ thuật nuôi tôm đã được ứg dụng khắp nơi, tạo công ăn việc làm cho
350.000 ngư dân ven biển góp phần cải thiện và tăng kim ngạch xuất khẩu các ngành
thuỷ sản.Việc nuôi trồng thuỷ sản đã có sự đầu tư khoa học thích đáng trong việc tận
dụng mặt nước ao, hồ, nước biển mà sản lượng khai thác,nuôi trồng ,xuất khẩu... tăng
đáng kể.
Trong lĩnh vực năng lượng, nhiều công trình, nghiên cứu KH- CN đã tập trung
vào công tác quy hoạch, sử dụng hợp lý các nguồn năng lượng. Đổi mới CN xây dựng
các nhà máy thuỷ điện, nhiệt điện, nghiên cứu các phương pháp giảm tổn thất năng lượng
trong truyền tải điện và đổi mới CN. Hệ thống năng lượng đã phát triển nhanh chóng :
80% địa bàn xã ở khu vực nông thôn, hơn 50% hộ gia đình đã có điện sử dụng.
20
nguon tai.lieu . vn
