Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 7 (32) - Thaùng 9/2015 Chị em phụ nữ hãy tự giải phóng mình - Một luận điểm tích cực và sáng tạo của Hồ Chí Minh về quyền của phụ nữ Women to liberate themselves – A thesis positive and creative by Ho Chi Minh about the rights of women ThS. Lê Anh Thi Trường Đại học Tiền Giang M.A. Le Anh Thi The University of Tien Giang Tóm tắt Hồ Chí Minh sớm nhận thấy việc thực hiện quyền bình đẳng cho phụ nữ, giải phóng họ khỏi những bất công phi lý là một trong những mục tiêu quan trọng của cách mạng Việt Nam. Người luôn đấu tranh, tạo điều kiện, khuyến khích và đưa ra nhiều chủ trương thiết thực để phụ nữ khẳng định vị thế của họ. Theo Hồ Chí Minh, thực hiện bình đẳng cho phụ nữ trên tất cả các phương diện về kinh tế, chính trị, gia đình và xã hội là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và xã hội. Thêm vào đó, khía cạnh tích cực trong quan điểm của Người đối với sự nghiệp giải phóng phụ nữ còn là, Người luôn kêu gọi và đặt ra đòi hỏi trước hết là, bản thân phụ nữ phải tự mình vươn lên, hăng hái, xung phong vượt qua mọi khó khăn trở ngại, khắc phục tâm lý tự ti, cam chịu, an phận. Đây là một yếu tố mang tính quyết định. Từ khóa: phụ nữ, giải phóng, tự giải phóng… Abstract Ho Chi Minh early found that the implementation of equal rights for women, liberating them from the absurd injustice is one of the important objectives of Vietnam’s revolution. He was always fighting, facilitating, encouraging and providing practical guidelines for many women to assert their position. According to Ho Chi Minh, equality for women in all aspects of economy, politic, family and society is the responsibility of the Party, the State and society. In addition, the positive aspect of Ho Chi Minh’s views on women’s liberation was, he always asked for first requirement – women must rise up by themselves, eager and voluntary to overcome all obstacles, psychological inferiority. This is a crucial factor. Keywords: women, disenthral, liberate themselves… 1. Trong “Bài nói tại Hội nghị cán bộ một nửa loài người. Nếu không giải phóng thảo luận Luật hôn nhân và gia đình” (năm phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ 1959), Hồ Chí Minh đã phát biểu: “Nói một nửa” [8, tr. 300]. Hồ Chí Minh nhận phụ nữ là nói phân nửa xã hội. Nếu không thấy rằng, sự nghiệp giải phóng phụ nữ là giải phóng phụ nữ thì không giải phóng một cuộc cách mạng to lớn và khó khăn, 66
- LÊ ANH THI đòi hỏi phải có một quá trình lâu dài và bền giúp phụ nữ thoát khỏi những định kiến từ bỉ. Vì vậy, muốn xóa bỏ tư tưởng lạc hậu ngàn xưa, tạo sự bình đẳng cho hiện tại và ấy không phải đơn giản, nhanh chóng mà tương lai. đòi hỏi cả một quá trình, sự quan tâm của Trong Di chúc, Người căn dặn: “Đảng toàn xã hội, là trách nhiệm của Đảng, Nhà và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết nước. Bởi lẽ, đây không phải chỉ là việc thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để giải quyết những mâu thuẫn tranh chấp ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công giữa hai giới nữ và nam. Tuy nhiên, muốn việc, kể cả công việc lãnh đạo” [10, tr. 617]. thực hiện quyền bình đẳng của phụ nữ, Thứ hai: Thực hiện quyền bình đẳng theo Hồ Chí Minh, bản thân người phụ nữ của phụ nữ là sự nghiệp của bản thân người phải xem đây là sự nghiệp của bản thân, phụ nữ. tức sự nỗ lực tự giải phóng. Nhận thức Năm 1956, Hồ Chí Minh nói: “Chiến được tầm quan trọng của sự nỗ lực tự giải sĩ phụ nữ còn ít, phụ nữ chiếm nửa số dân phóng, Hồ Chí Minh đã nêu lên những biện tộc mà cái gì cũng hiếm. Ta phải giúp đỡ. pháp, những chỉ dẫn có tính định hướng Nhưng không phải phụ nữ cứ ngồi khoanh nhằm giúp cho phụ nữ có thể giành lại tay ngồi chờ giúp đỡ, mà phải cố gắng” [6, những quyền lợi vốn phải có của mình tr. 295]. Như vậy, ngoài việc nhắc nhở trong xã hội. Đảng, Nhà nước phải giúp đỡ để phụ nữ 2. Những biện pháp thực hiện quyền tiến bộ, thì theo Hồ Chí Minh, phụ nữ bình đẳng của phụ nữ được Hồ Chí Minh không được chỉ trông chờ vào các chủ nêu ra rất cụ thể, thiết thực, đó là: trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Thứ nhất: Thực hiện quyền bình đẳng Nhà nước, mà phải tự đấu tranh giành lấy của phụ nữ phải gắn liền với chủ trương, quyền lợi, khẳng định vị trí, vai trò của đường lối, chính sách của Đảng và pháp mình. Người nói: “V phần mình, chị em luật của Nhà nước. phụ nữ không nên ngồi chờ Chính phủ, chờ Hồ Chí Minh xác định rõ, muốn giải Đảng ra chỉ thị giải phóng cho mình, mà tự phóng phụ nữ thành công, phải gắn với các mình phải tự cường, phải đấu tranh” [7, tr. chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà 301]. Như vậy, việc giành quyền bình nước. Người luôn yêu cầu Đảng và Nhà đẳng, chống sự phân biệt đối xử với phụ nước ta, cần đưa nhiệm vụ này vào chủ nữ, không phải ai làm thay, mà chính phụ trương, chính sách, đồng thời phải có biện nữ phải vươn lên tự giải phóng, đứng lên pháp và cách làm hiệu quả, định hướng kịp đấu tranh cho quyền lợi của mình. Có như thời cho phụ nữ. Hồ Chí Minh thường thế mới mong cuộc cách mạng mang lại xuyên nhắc nhở các cấp lãnh đạo rằng, sau bình quyền giữa nam và nữ sớm thành khi có chủ trương và chính sách hợp lý cho công. Người đã nêu lên những biện pháp phụ nữ được bình quyền, thì phải triển khai giúp chị em phụ nữ có thể tự nỗ lực, giải chủ trương, đường lối ấy và thực hiện một phóng mình bằng cách: cách cụ thể, thiết thực, nói đi đôi với làm, - Xóa bỏ tâm lý tự ti, cam chịu của bám sát các hoạt động của phụ nữ, hướng bản thân và những định kiến của xã hội: dẫn, giúp đỡ họ tháo gỡ khó khăn. Như Người cũng sớm thấy “Phụ nữ chúng ta vậy, Đảng, Nhà nước giữ vai trò rất quan còn một số nhược điểm như bỡ ngỡ, lúng trọng trong cuộc cách mạng bình đẳng giới. túng, tự ti, thiếu tin tưởng vào khả năng Đối với các chính sách, pháp luật, cũng của mình” [9, tr. 59]. Trong bài nói chuyện phải ban hành những điều luật phù hợp, tại “Đại hội phụ nữ toàn quốc lần thứ III”, 67
- CHỊ EM PHỤ NỮ HÃY TỰ GIẢI PHÓNG MÌNH - MỘT LUẬN ĐIỂM TÍCH CỰC VÀ ... một lần nữa Người nhấn mạnh: “Phụ nữ ta được những rào cản nhỏ hẹp trong “xó phải xóa bỏ cái tâm lý tự ti và ỷ lại; phải có bếp”, điều mà trước đây mặc định cho họ. ý chí tự cường, tự lập; phải nâng cao lên Nhưng phải học tập thật quyết tâm, nghiêm mãi trình độ chính trị, văn hóa, kỹ thuật” túc, Người chỉ dẫn tiếp, phụ nữ “Phải quyết [9, tr. 59]. Như vậy, Hồ Chí Minh không tâm học tập, phát huy sáng kiến, tin tưởng những rất tin vào năng lực phụ nữ, mà còn ở khả năng mình, nâng cao tinh thần tập thức tỉnh chị em phụ nữ, giúp họ tin vào thể, đoàn kết giúp đỡ nhau để giải quyết bản thân mình có thể làm được việc lớn, tự mọi khó khăn của phụ nữ trong công tác mình cởi bỏ những trói buộc trước đây, xóa chính quyền” [8, tr. 640]. Năm 1960, Hồ bỏ tâm lý tự ti, mặc cảm. Bởi vì, hơn ai hết, Chí Minh nói thêm rằng, “Bản thân phụ nữ Hồ Chí Minh hiểu rằng, để phụ nữ có được phải: - Gắng học tập chính trị, học tập văn vai trò, vị trí của mình trong xã hội, gia hóa, kỹ thuật. - Nâng cao tinh thần yêu đình, cũng như đạt được sự bình đẳng, tự nước và giác ngộ xã hội chủ nghĩa” [7, tr. do, phát triển, phát huy năng lực và khả 511]. năng của bản thân thì phụ nữ phải phấn đấu - Sự nỗ lực tự giải phóng của phụ nữ tự giải phóng mình ra khỏi những định kiến còn được thực hiện bằng cách, chị em phụ bất bình đẳng, những tư tưởng lạc hậu, đã nữ sẽ tích cực, chủ động thi đua trong mọi in sâu trong xã hội. Người nói: “Bản thân việc, mọi lĩnh vực: Năm 1956, trong tác chị em phụ nữ phải có chí tự cường tự lập, phẩm “Chúc mừng ngày phụ nữ quốc tế “8 phải đấu tranh để bảo vệ quyền lợi của - 3””, Hồ Chí Minh nhắc nhở rằng, tùy vào mình” [8, tr. 707]. Bằng cách, “Các cô, điều kiện, hoàn cảnh, công việc và cương vị nhất là các cô ở huyện, phải đấu tranh trong xã hội, phụ nữ phải hăng hái thi đua, mạnh. Vì các cô mà không đấu tranh thì thể hiện sự tích cực, chủ động của bản thân. những đồng chí nam có thành kiến với phụ Có như vậy, sự nghiệp giải phóng, cũng nữ sẽ không tích cực sửa chữa” [10, tr. như vị thế của họ mới dần được thừa nhận. 275] và “Phụ nữ phải làm sao cho người ta Người viết: “Chị em phụ nữ nông thôn THI thấy phụ nữ giỏi, lúc đó cán bộ không cất ĐUA góp sức hoàn thành tốt cải cách ruộng nhắc, anh chị em công nhân sẽ cử mình đất và lập những tổ đổi công tốt. Chị em lên” [6, tr. 537]. công nhân và công chức THI ĐUA làm - Phụ nữ phải phấn đấu học tập, nâng trọn nhiệm vụ của mình. Chị em trí thức cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn THI ĐUA góp phần vào việc phát triển văn đức, luyện tài: Trong bài viết “Chống nạn hóa. Nữ thanh niên tùy theo cương vị của thất học”, Người viết “Phụ nữ lại càng cần mình, THI ĐUA học và hành, xung phong phải học, đã lâu chị em bị kìm hãm, đây là trong mọi công việc” [6, tr. 283]. lúc chị em phải cố gắng để kịp nam giới, - Bên cạnh đó, phụ nữ cũng phải nắm để xứng đáng mình là một phần tử trong chắc nhiệm vụ của mình, tránh bị bao biện, nước...” [4, tr. 41]. Nếu như trong xã hội làm thay: Trong lần nói chuyện với đồng phong kiến hay trong thời kỳ thuộc địa nửa bào và cán bộ tỉnh Thái Nguyên, ngoài việc phong kiến, việc học tập chỉ dành cho nam khen ngợi tinh thần vượt khó để tham gia giới, phụ nữ thì không. Do đó, trình độ xây dựng đất nước, Người cũng nhắc nhở: nhận thức, cũng như bản lĩnh tham gia xã “chị em còn phải cố gắng học tập và đấu hội của phụ nữ là không có. Bởi vậy, theo tranh hơn nữa để đi đến thật sự nam nữ Hồ Chí Minh, học tập là một con đường bình quyền” [9, tr. 106]. Do vậy, nếu muốn giúp phụ nữ có thể tự giải phóng, xóa bỏ giải phóng được mình, phụ nữ trước hết 68
- LÊ ANH THI phải làm chủ bản thân mình, cả trong công 04/10/1997. Đây được coi là văn bản ghi tác lẫn cuộc sống, có như thế thì sự nghiệp nhận vai trò, vị trí của phụ nữ Việt Nam, mới hoàn thành vẻ vang. họ là đối tượng vừa có tiềm năng lớn, vừa 3. Trong rất nhiều văn kiện của Đảng là động lực không kém phần quan trọng qua các kỳ đại hội, cũng như những chính trong công cuộc đổi mới và phát triển kinh sách của Nhà nước đã luôn nhấn mạnh đến tế - xã hội. Nhưng đồng thời, về phần vấn đề liên quan đến phụ nữ như: Việc mình, phụ nữ cần kết hợp hài hòa công thực hiện bình đẳng giới; công tác cán bộ việc gia đình với công tác xã hội. “Văn nữ; tỷ lệ cán bộ nữ tham gia quản lý nhà kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X” đã nước, quản lý kinh tế – xã hội; nâng cao đề ra mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ trình độ học vấn cho phụ nữ. Ngoài những là: “Đối với phụ nữ, nâng cao trình độ mọi chủ trương, chính sách được thể hiện trong mặt và đời sống vật chất, tinh thần, thực các văn bản cụ thể thì Đảng và Nhà nước hiện bình đẳng giới. Tạo điều kiện để phụ cũng chú trọng đến công tác phát triển nữ thực hiện tốt vai trò người công dân, quyền bình đẳng của phụ nữ, qua những người lao động, người mẹ, người thầy đầu buổi gặp ngoại giao, những ký kết mang tiên của con người. Bồi dưỡng, đào tạo để tính khẳng định vững chắc lập trường của phụ nữ tham gia ngày càng nhiều vào các mình về công tác phụ nữ. hoạt động xã hội, các cơ quan lãnh đạo và Tại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản quản lý ở các cấp” [13, tr. 3]. Thực hiện Việt Nam năm 1930, trong Cương lĩnh đầu Nghị quyết Đại hội Đảng X, tiếp tục cụ thể tiên của Đảng đã định hướng rõ một trong hóa quan điểm của Đảng đối với việc thực những nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam hiện quyền bình đẳng của phụ nữ trong là chú trọng thực hiện “nam nữ bình thời kỳ mới, Ngày 27/04/2007, Bộ Chính quyền”. Trong “Tuyên ngôn độc lập”, trị đã ra Nghị quyết số 11/NQ-TW về công (02/9/1945), đã khẳng định, mọi người sinh tác phụ nữ trong thời kỳ đẩy mạnh công ra đều được hưởng tự do, bình đẳng và nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ngày hạnh phúc như nhau, không phân biệt màu 29/11/2006 Quốc hội khóa XI, tại kỳ họp da, sắc tộc, không phân biệt đó là nam hay thứ 10 đã thông qua Luật Bình đẳng giới. nữ. Trong “Hiến pháp của nước Việt Nam Đây là những văn bản pháp lý có ý nghĩa Dân chủ Cộng hòa”, năm 1946, đã tuyên quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội, bố với thế giới rằng, dân tộc Việt Nam có góp phần hoàn thiện hơn hệ thống pháp đủ mọi quyền tự do, phụ nữ Việt Nam có luật về bình đẳng giới, là công cụ pháp lý cơ hội và điều kiện đứng ngang hàng với thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình phấn đấu thực nam giới. “Hiến pháp năm 1980”, Điều 57, hiện mục tiêu bình đẳng giới ở nước ta. khẳng định: “Công dân không phân biệt Năm 1981, Việt Nam đã phê chuẩn dân tộc, nam nữ… đều có quyền bầu cử” Công ước của Liên Hiệp quốc về xóa bỏ [11, tr. 12] và “Hiến pháp năm 1992”, Điều mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ 52, khẳng định “Mọi công dân đều bình (CEDAW). Công ước khẳng định tất cả các đẳng trước pháp luật” [12, tr. 9]. hình thức phân biệt đối xử đều bị lên án và Trong Chỉ thị 37/CT-TW của Ban Bí các quốc gia thành viên phải áp dụng mọi thư ngày 16/05/1994 về công tác cán bộ biện pháp thích hợp, bao gồm cả biện pháp nữ, được thể hiện rõ trong “Chiến lược pháp luật, nhằm bảo đảm cho phụ nữ được quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam thực hiện và thụ hưởng đầy đủ quyền con đến năm 2010” do Chính phủ công bố ngày người và tự do cơ bản trên cơ sở bình đẳng 69
- CHỊ EM PHỤ NỮ HÃY TỰ GIẢI PHÓNG MÌNH - MỘT LUẬN ĐIỂM TÍCH CỰC VÀ ... với nam giới. Trong buổi tiếp các trưởng bình đẳng giữa nam và nữ, Hồ Chí Minh đoàn dự cuộc họp “Mạng lưới lãnh đạo nữ luôn khẳng định một điều, đó là bản thân lần thứ 11 của diễn đàn hợp tác kinh tế phụ nữ phải tự cố gắng vươn lên, đấu tranh châu Á - Thái Bình Dương (APEC)”, diễn cho quyền lợi chính đáng của mình. không ra vào tháng 09/2006 tại Hà Nội, Chủ tịch được trông chờ, ỷ lại. Có như thế, sự Nguyễn Minh Triết nêu rõ: “Ở Việt Nam, nghiệp giải phóng phụ nữ mới thành công, vai trò của phụ nữ rất quan trọng. Trong Bằng nhiều cách khác nhau, phụ nữ sẽ nỗ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, phụ nữ lực vươn lên, giải phóng mình. Có thể xem tham gia rất tích cực trong nhiều hoạt động. đây là một trong những luận điểm rất sáng Trong thời kỳ hòa bình và xây dựng đất tạo, tích cực trong quan điểm Hồ Chí Minh nước, phụ nữ giữ cương vị lãnh đạo ở mọi về công cuộc giải phóng phụ nữ. Kế thừa, lĩnh vực kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ vận dụng và phát triển quan điểm của Hồ thuật… Vai trò của phụ nữ hoàn toàn xứng Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta đã ban đáng với tám chữ vàng mà Ðảng, Nhà nước hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm và nhân dân dành tặng: Anh hùng, bất tạo điều kiện để phụ nữ được bình đẳng với khuất, trung hậu, đảm đang” [14, tr. 1]. nam giới về mọi mặt. Đây là điều kiện Bà Steven, một giáo sư sử học người thuận lợi, phá đi rào cản về giới và cũng Mỹ, đã viết: “Hai thế kỷ qua đã sản sinh ra chính là là động lực thúc đẩy chị em phụ những lãnh tụ chính trị nổi tiếng trên thế nữ tự vươn lên khẳng định mình. giới nhiều hơn tất cả các giai đoạn khác trong lịch sử. Trong số những lãnh tụ là TÀI LIỆU THAM KHẢO nam giới như Tô-mát Giéc-phéc-sơn, Mahatma Găng-đi, Các Mác, V.I. Lênin, 1. Trần Thị Vân Anh (2010), “Những trở ngại Mao Trạch Đông... chỉ có Hồ Chí Minh đã đối với sự phấn đấu của nữ lãnh đạo”, luôn nói về quyền bình đẳng của phụ nữ Tạp chí nghiên cứu Gia đình và Giới. được hưởng các quyền lợi khác nhau như 2. Phạm Hoàng Điệp (2008), Chủ tịch Hồ Chí nam giới. Chỉ có Hồ Chí Minh là thấy Minh với sự tiến bộ của phụ nữ, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. được rằng phụ nữ đã phải chịu đựng gánh nặng như nam giới và còn hơn thế nữa. Tất 3. G.Steven (1990), Vai trò của Hồ Chí Minh cả các lãnh tụ nói trên đều quan tâm sâu trong lịch sử tiến bộ của phụ nữ, Hội thảo quốc tế về Hồ Chí Minh, Nxb Khoa học sắc đến công lý xã hội, cho toàn thể xã hội, Xã hội, Hà Nội. nhưng chỉ có Hồ Chí Minh đã thẳng thắn 4. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, nói về chủ đề phụ nữ” [3, tr. 142]. Có thể Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. nói, Hồ Chí Minh từ chỗ tin tưởng vào vị trí, vai trò của phụ nữ, Người đã thức tỉnh 5. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. họ, mong muốn họ đứng lên đấu tranh, đồng thời, tạo mọi cơ hội và điều kiện để 6. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. phụ nữ vươn lên. Đưa ra những giải pháp và hướng đi hiệu quả giúp phụ nữ tự khẳng 7. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, định mình. Người luôn nhắc nhở các cấp Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. lãnh đạo Đảng và chính phủ phải thật sự tin 8. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, tưởng và tạo điều kiện tối đa cho việc thực Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. hiện nam nữ bình quyền. Từ chỗ, những 9. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 13, chủ trương ban hành liên quan đến quyền Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. 70
- LÊ ANH THI 10. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Việt Nam http://dangcongsan.vn/cpv/Modules/ Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội. News/NewsDetail.aspx?co_id=30396&cn_id =517714. 11. Quốc hội (1980), Hiến pháp năm 1980, Hà Nội. 14. Trang web của Cổng thông tin điện tử tỉnh Hậu Giang http://www.haugiang.gov.vn/portal/ 12. Quốc hội (1992), Hiến pháp năm 1992, data/sites/10/chuyende/phunu/phan2/vitrivai Hà Nội. trocuaphunutrongxuthehoinhapi.html 13. Trang web của Báo điện tử Đảng Cộng sản Ngày nhận bài: 21/11/2014 Biên tập xong: 15/9/2015 Duyệt đăng: 20/9/2015 71
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học