Xem mẫu
- VI C S D NG CH T LI U VĂN H C TRONG TÁC PH M BÁO CHÍ Khi nói v m i quan h qua l i h t s c m t thi t gi a văn h c và báo chí, không th b qua m t khía c nh r ng: văn h c chính là ngu n ch t li u d i dào và quí giá cho vi c sáng t o tác ph m báo chí. Th c v y, trong các tác ph m báo chí thu c nhi u th lo i khác nhau, chúng ta thư ng xuyên b t g p vô s các ch t li u văn h c. Các ch t li u này, n u ư c dùng úng ch và úng li u lư ng, luôn mang l i giá tr to l n: ó là làm cho bài báo tr nên sinh ng, h p d n, d lĩnh h i, hay nói m t cách ng n g n là t hi u qu giao ti p cao hơn. Kh o sát sơ b cho th y, vi c s d ng ch t li u văn h c trong báo chí thư ng ư c th c hi n theo m t s ki u cơ b n sau ây: 1. Mư n c t truy n ho c tình ti t t tác ph m văn h c. ây, x y ra hai khuynh hư ng: a, K l i ( thư ng là d ng tóm t t ) toàn b c t truy n hay ch là m t tình ti t c a tác ph m văn h c, t o cơ s liên h , so sánh. R i t ó, nói v m tv n , m t s ki n hi n t i có nh ng nét tương t . Ví d : " L i nói Quan Công trên ư ng tr v v i Lưu B , qua 4 c a i ã gi t 5 tư ng Tào. Bây gi ang i n c a sông Hoàng Hà, Tân Kỳ ra ch n ư ng .Quan Công b o:" Ta ã gi t nh ng a ngăn tr ta gi a ư ng, mi có bi t không? ". Kỳ áp: " Mi ch gi t ư c các tư ng hèn, vô danh, ch mi dám ng n ta à? ". Quan Công h i: "Mày ã b ng Nhan Lương, Văn Sú chưa? ". Tân Kỳ c gi n, t ng a l i ánh. Chưa ư c m t hi p, ao Quan Công v a giơ lên, u Tân Kỳ ã rơi xu ng lăn long lóc dư i m t t. .....
- Nay tr l i v i VCK U. 16 Châu Á v a k t thúc t i à N ng. Tuy n U. 16 Vi t Nam ã vư t qua các c a i c a b ng A l t vào vòng bán k t g p Iran. Nhưng h i ôi!..." ( Lao ng , 22 / 9 / 2000 ) Trong các bài vi t thu c lo i này, chính s chuy n i b t ng t quá kh sang hi n t i và s c màu tương ph n gi a c và kim ã t o nên s thú v cho c gi . H v a ư c "g i nh c " v tích cũ, v a ư c ti p nh n thông tin m i liên quan t i m t v n b c xúc nào ó trong xã h i. b, ưa vào c t truy n ( ch y u là c a các tác ph m văn h c c ) nh ng tình ti t, d li u hi n i. Nói cách khác, trên cái khung c a c t truy n c ngư i ta ã p vào nh ng m ng hi n th c th i nay. Ví d : " Roãn Tháu lúc nh h c ông Tr nh Duân, c t là theo ngh khoa c . Khoa thi n , n b môn văn u bài ra câu lu n " Chu Nguyên H u chư th n ", t c là lu n v s gi t b y tôi i Nguyên H u, ý sâu xa là mu n nâng cao vai trò c a ông vua lúc ó là T nh Khang lên, dìm i vua trư c ã lâu là Tri t Tôn xu ng. Roãn Tháu i m cao, loanh quanh ư c b v làm giám c m t nông trư ng. T dưng có m y gia ình nghèo t xa n khai phá t hoang c nh nông trư ng c a Roãn Tháu, loanh quanh ch m y năm mà vùng t hoang vu, khô c n n tr nên xanh t t. Th y v y, Roãn Tháu n i tà tâm, mang b n n do nh ng ngư i ít ch , b o là h ã chi m t c a nông trư ng, m y ngư i dân cày không bi t hư th t ành d n n vùng hoang vu g n ó. Roãn Tháu chi m vư n tư c c a h làm t riêng c a mình. Như cái kim trong b c, n ngày n nó ph i lòi ra..." ( Lao ng, 29 / 9 / 2000 )
- bài vi t ki u trên, s an xen gi a tích cũ và chuy n m i không ch làm gia tăng s c bi u c m c a ngôn t , mà còn làm cho s phê phán hay m a mai, châm bi m tr nên thâm thuý mà v n nh nhàng, d ti p nh n hơn... Nhìn chung, vi c mư n c t truy n hay tình ti t t tác ph m văn h c thư ng ư c dùng trong các d ng bài như bình lu n, phóng s , ghi chép, bút ký và ti u ph m. 2, Mư n hình nh các nhân v t văn h c ây là hình nh c a các nhân v t văn h c v n t lâu ã tr nên quen thu c, g n gũi v i qu ng i qu n chúng, t i m c ngư i vi t báo có th vi n d n chúng như là bi u tư ng c a nh ng c i m, tính ch t nào ó mà không c n chú gi i. Ch ng h n: S Khanh là hi n thân c a s l a l c, x o trá trong tình yêu; Chí Phèo tiêu bi u cho nh ng k lưu manh, côn , luôn s n sàng "gào làng ăn v "; Tú Bà là tên g i chung cho nh ng k buôn bán thân xác ph n .... Ví d : - " Ngư i àn ông y,n i ti ng là m t Don Juan ( ông Gioăng), ã cư i v t i l n th ba, và cũng như t tiên ông ta, có m t h u cung ch a toàn gái p trong lâu ài c a mình Bom bay ". ( An ninh th gi i, 7/ 9/ 2000) " Nhưng c s ng như cô bé 22 tu i u ngư i Sơn La, b m Ho n Thư ngư i Nam nh thuê ngư i t t axit n mù m t m t, rúm ró khuôn m t cũng c m b ng như ã ch t ". (Văn ngh tr , 8 / 6 / 2000) " Làng tôi thay i nhanh quá. Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Ki n An như con cá vàng ngư i làng tôi v a b t ư c ". (Văn ngh , 16 / 9 / 2000)
- ...Keegan cũng có th g i tr l i Lesaux, ti n v trái ang h i ph c phong c a Chelsea, quán xuy n hành lang bên trái v n là "gót chân A sin " c a i tuy n Anh. (Gia ình và Xã h i, s 89 / 2000) - " Má già " mafia. (Tu i tr TP. H Chí Minh, 11 / 1 / 2001) -Cái ch t c a " con nai vàng "17 tu i. (An ninh Th ô, 6 / 6 / 1999) Nh ng trư ng h p vay mư n ki u này không ch g p trong các bài vi t thu c th ký và bình lu n, mà còn có m t c th lo i tin. Chúng giúp tác gi ki m l i t i m c t i a mà v n kh c ho ư c chân xác và yg i c m m t con ngươì hay m t s vi c nào ó. 3. Mư n t ng , l i nói t các tác ph m văn h c Các ch t li u văn h c thu c lo i này ư c s d ng h t s c r ng rãi và linh ho t. Chúng có th ng b t kỳ ch nào trong k t c u c a bài vi t, t tiêu cho n các câu trong o n văn. tiêu , ví d : " Hôm qua em i t nh v ..."( Công an Thành ph HCM. , 26 /1 2 / 2000) ; " Quê hương n u ai không nh ..."(Hà N i m i, T t M u D n ); " Tình trong như ã.. " (Gia ình, s 5 / 2001); " Hai n a v ng trăng " ( Lao ng, 5 / 12 / 2000 ); " Càng ng m càng say " (Nhân dân hàng tháng, s 11 / 1998)... các v trí khác, ví d : " M i mi t i hoài, ngo nh trông l i, b t giác o n " à Giang c b c lưu " v t hi n ra ngang t m m t, y là lúc chúng tôi g p b n ngư i Dao l p ló trên các sư n i " (Quân i Nhân dân, 5/ 3 / 2000); " V ông H bây gi th y Phà H nh n nh o, nh ng " cát tr ng ph ng lì " c a thi sĩ Hoàng C m xưa ã b ào b i b i i quân gánh cát thuê " (Văn ngh tr , 6 / 1 / 2000); "...vư n tư c là m t khái ni m xa x "m nh t l m ngư i nhi u xe " này..." ( Sinh viên, s 17/
- 2000); "Bên c nh ó, căn b nh "thương nh ng quê "c a ngư i xa x cũng ã len l i vào b ng hi u, hàng lo t nhà hàng, quán bar có nh ng cái tên như: Mi n quê, Mái lá, Làng tôi, Tao ng ..." (Ph n TP. H Chí Minh, s 90/ 2000); "...Thuê nhà có nghĩa là ch ăn t m nh m t th i gian nh t nh nào ó, làm gì c n tình làng nghĩa xóm dài lâu, vì th quân " o chích " nhi u khi ngay sát vách nhưng ngư i thuê cũng không bi t m t và dù " li n d u mùng tơi " thì chúng cũng ch ng kiêng n gì..." ( Phóng s Thái Minh Châu, NXB Lao ng, Hà N i, 1999)... Các t ng , l i nói ư c vay mư n t các tác ph m văn h c, như ã th y, có th là thơ mà cũng có th là văn xuôi ( và tuỳ t ng tình hu ng c th mà chúng ư c gi nguyên d ng ho c c i biên chút ít ). Tuy nhiên, thơ có v chi m ưu th , vì gi a nh ng dòng ch khô khan b b n thông tin, s xu t hi n c a nh ng v n thơ làm cho gi ng văn tr nên m m m i, nh nhàng và có s c truy n c m l n hơn so v i văn xuôi. Giá tr c a thơ còn ư c b c l rõ nét và y hơn, khi trong m t s tác ph m ( c bi t là phóng s , ghi chép ) có nh ng tác gi ã trích d n không ph i ch m t câu thơ ( hay t ng n m trong ph m vi m t câu thơ ), mà h n c m t o n thơ. Ví d : " Hàng ngày trên các tuy n ư ng s t nư c ta, có bao nhiêu " thương gia tí hon ", nh ng thương gia chân chính ang làm ăn b ng o lý ngh nghi p như th ng Nam?...Nghĩ v các em, l i th y nh ng câu thơ xưa c a T Hanh chưa cũ: Tôi th y tôi thương nh ng chi c tàu Nghìn i không s c i mau Có chi vương v n trong hơi máy M y chi c toa y n ng kh au..." (Thương m i, s 1, 2 / 1992)
- " Côn Sơn ngút ngàn trong sương khói mưa bay và trùng i p núi non y ch t thơ, cái ch t thơ y ng t ngào sâu l ng lãng m n c a Côn Sơn ã làm m t Nguy n Trãi mê m: Côn Sơn có su i nư c trong Ta nghe su i ch y như cung àn c m Côn Sơn có á t n v n Mưa tuôn á s ch ta n m ta chơi Côn Sơn thông t t ng t tr i Ng nghiêng dư i bóng ta th i t do..." ( Phóng s Thái Minh Châu, Hà N i, 1999) Nh ng o n thơ trên nh kh năng bi u c m c a mình, ã minh ho m t cách s ng ng và hình nh các ý tư ng c a tác gi . Thêm vào ó, chúng l i chi m nh ng v trí c l p trong b c c c a bài vi t, cho nên ã t o i u ki n cho c gi ư c ngh ngơi thư giãn, gi i to b t căng th ng trong quá trình c, và i u này có nghĩa là hi u qu ti p nh n thông tin s cao hơn. Như v y là chúng ta ã i m qua ôi nét v vi c s d ng ch t li u văn h c trên báo chí. ây, t t nhiên, còn có th bàn n c nh ng hi n tư ng dùng bút pháp văn h c khi vi t báo. Nhưng do khuôn kh bài vi t có h n, mà v n này l i quá l n, nên chúng tôi t m th i gác l i. Hy v ng, nó s là ch c a m t bài vi t riêng sau này.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học