Xem mẫu
- CẤU TRÚC TÀI CHÍNH YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN
TÍNH BỀN VỮNG CỦA DOANH NGHIỆP
Không thiếu doanh nghiệp sử dụng vốn vay quá mức dẫn tới sụp đổ, hoặc lâm vào tình trạng
tài chính yếu kém buộc phải tái cấu trúc hay dừng hoạt động. Những bài học từ thực tiễn cho
thấy, cái gốc của bền vững phải từ sức khỏe tài chính doanh nghiệp.
Cấu trúc tài chính yếu ảnh hưởng đến tính bền vững của doanh nghiệp
Tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân năm 2019, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, vốn trung
dài hạn cho nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào hệ thống ngân hàng.
Tín dụng trung dài hạn chiếm tỷ trọng khá lớn (khoảng 50,6% tổng dư nợ). Bên cạnh đó,
năm 2019 cũng là năm bùng nổ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp khi quy mô thị trường
tăng mạnh, lên hơn 10% GDP.
Điều đó cho thấy một đặc điểm quan trọng trong bức tranh tăng trưởng của các doanh
nghiệp Việt Nam trong một thập kỷ vừa qua, đó là vẫn dựa nhiều vào vay nợ.
Cấu trúc tài chính của doanh nghiệp vững mạnh là tỷ lệ tối ưu giữa vốn chủ sở hữu và vốn
vay nhằm đảm bảo tối ưu giá trị của doanh nghiệp.
Có nghĩa là doanh nghiệp sử dụng công cụ đòn bẩy tài chính hợp lý và linh hoạt trong điều
kiện đáp ứng chiến lược kinh doanh, cũng như các điều kiện của thị trường vốn, đặc biệt là
lãi suất.
Trong quá khứ, không thiếu trường hợp doanh nghiệp sử dụng vốn vay quá mức dẫn tới sụp
đổ, hoặc lâm vào tình trạng tài chính yếu kém buộc phải tái cấu trúc.
Công ty Sông Đà Thăng Long (STL) nhiều năm trước đã trong tình trạng 10 đồng lợi nhuận
trước lãi vay (EBIT), thì có đến hơn 5 đồng được dùng để trả lãi ngân hàng với cơ cấu vốn
vay/vốn chủ sở hữu lên đến 13 lần. Với tình trạng kinh doanh và tài chính kiệt quệ, STL sau
- đó buộc phải huỷ niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán (HOSE) và gần như vắng bóng
trên thương trường.
Một điển hình khác là Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAG). Nợ vay trên báo cáo tài chính đầu
năm 2016 lên đến 31.000 tỷ đồng trong tổng tài sản khoảng 48.800 tỷ đồng, đó là chưa kể các
khoản vay dưới tên các cá nhân theo công bố của các ngân hàng chủ nợ.
Gánh nặng nợ vay đã buộc HAG phải tái cấu trúc triệt để trong 3 năm qua và phải nhờ sự trợ
giúp từ Tập đoàn Trường Hải (Thaco) thông qua hợp tác chiến lược được công bố năm 2018
để có thể tái thiết lại hoạt động kinh doanh.
HAG đã buộc phải bán nhiều công ty con, bán các dự án đầu tư để giảm nợ vay.
Trường hợp gần nhất là Tập đoàn Hoa Sen (HSG). Gánh nặng nợ vay lên đến 60% tổng tài
sản đã khiến lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng vào năm 2018 khi thị trường không thuận lợi.
HSG buộc phải tái cấu trúc toàn diện, chuyển đổi và cắt giảm nhiều chi nhánh tại các tỉnh,
thành phố, giảm hàng tồn kho để có thể giảm nợ vay khoảng 4.000 tỷ đồng năm 2019.
Cấu trúc tài chính yếu ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh trong ngắn và dài hạn.
Trường hợp của HSG cho thấy vay nợ quá mức đã khiến lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng,
mất cân đối về dòng tiền.
Lợi nhuận biên của HSG giảm mạnh từ 8,4% năm 2016 xuống còn 1,2% trong năm 2018. Giá
cổ phiếu của HAG và HSG hiện đã giảm về dưới mệnh giá (10.000 đồng/cổ phiếu), gây ảnh
hưởng lớn đến lợi ích của cổ đông.
Xu hướng ngắn hạn
TS. Chris D’Souza, Giám đốc Tài chính (CFO) của CMA Australia đã chia sẻ trong một sự
kiện gần đây về xu hướng ngắn hạn của các doanh nghiệp: "Mục tiêu chính là đáp ứng ngay
tức thì những thông tin tài chính tác động đến giá cổ phiếu ngắn hạn, thay vì mục tiêu phát
triển bền vững trong dài hạn. Sử dụng đòn bẩy tài chính thông qua vay nợ quá mức là công
- cụ có thể giúp doanh nghiệp thúc đẩy ngắn hạn doanh thu và lợi nhuận trên báo cáo tài chính,
đồng thời đẩy giá cổ phiếu trước mắt, nhưng có thể tác động xấu đến kết quả kinh doanh
trong dài hạn".
Các doanh nghiệp Việt Nam có xu hướng đẩy mạnh đi vay khi dễ tiếp cận các khoản vay từ
ngân hàng thương mại.
Bên cạnh đó, Nghị định 163/2018/NĐCP đã tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng cho thị
trường trái phiếu doanh nghiệp, càng khiến các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường vay vốn
thông qua phát hành trái phiếu.
Năm 2019, các doanh nghiệp Việt Nam đã huy động được trên 230.000 tỷ đồng từ trái phiếu
doanh nghiệp, con số cao kỷ lục, hơn cả giá trị trái phiếu chính phủ huy động được trong
năm.
Đã có những cảnh báo về rủi ro liên quan đến một lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp được
phát hành với lãi suất cao so với mặt bằng lãi suất thị trường trong năm qua, đặc biệt đối với
trái phiếu phát hành bởi các công ty kinh doanh bất động sản.
Việc vay nợ dễ dàng có thể khiến doanh nghiệp đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh vào các
lĩnh vực rủi ro cao với kỳ vọng trước mắt có thể mang lại những con số báo cáo làm hài lòng
thị trường.
Những lĩnh vực kinh doanh rủi ro là những lĩnh vực mà doanh nghiệp chưa xây dựng được
năng lực lõi và thường có biến động không thể lường trước trong dài hạn. Những rủi ro mà
HAG đã phải đối mặt khi quyết định phát triển sang lĩnh vực trồng cao su với nợ vay lớn từ
giai đoạn 20102011 là một ví dụ điển hình.
Hướng tới phát triển bền vững
Chia sẻ của một chủ doanh nghiệp lớn về tình hình vay nợ quá mức gần đây đã khiến lợi
nhuận biên của công ty sụt giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chiến lược phát triển,
thậm chí có thể khiến công ty buộc phải bán tài sản, cắt giảm quy mô để trả nợ.
- Vay nợ quá mức đã khiến công ty phải luôn tạo ra dòng tiền định kỳ đủ trả lãi vay và đặc
biệt là gốc vay.
Từ đó, doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào bán hàng và tính ổn định của thị trường kinh doanh
để tạo ra dòng tiền. Để đẩy mạnh bán hàng, bất kể thị trường có thuận lợi hay không, đội
ngũ bán hàng của công ty đã phải thực hiện rất nhiều đợt khuyến mại, giảm giá..., dẫn đến
lợi nhuận biên ngày càng co hẹp.
Điều đó ngày càng khiến công ty khó khăn về dòng tiền và không thoát ra khỏi vòng xoáy đi
xuống do cấu trúc tài chính yếu kém.
Trong môi trường kinh doanh biến động, tái tạo liên tục là yêu cầu cấp thiết với mọi doanh
nghiệp, cho dù quy mô lớn hay nhỏ, hoạt động ổn định hay khó khăn. Tái cấu trúc tài chính sẽ
là một trong những nội dung quan trọng nhất.
Doanh nghiệp sẽ phải xác định một cấu trúc vốn tối ưu để đảm bảo luôn trong tình trạng
dòng tiền vững mạnh để tài trợ cho các kế hoạch phát triển, cũng như đặt mình vào vị thế an
toàn tài chính để tránh ảnh hưởng bị động khi môi trường kinh doanh thay đổi.
Những doanh nghiệp đang vay nợ quá lớn cần xây dựng chiến lược tái cấu trúc tài chính phù
hợp nhằm giảm nợ vay về mức tối ưu.
Trên góc độ kinh doanh, doanh nghiệp nên tránh chiến lược “quả mít”, có nghĩa là phát triển
đa dạng hoá quá mức ra khỏi các hoạt động kinh doanh mà doanh nghiệp có lợi thế cạnh
tranh và năng lực cốt lõi.
Phát triển đa dạng hoá sẽ khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào khả năng huy động vốn, đặc
biệt khi doanh nghiệp huy động lượng lớn vốn vay để tài trợ cho các dự án mới, trong khi
không thể lường trước hết những rủi ro của lĩnh vực mới phải đối mặt.
Những dự án kinh doanh đa dạng, vượt khỏi năng lực lõi thường “ăn” rất nhiều tiền của
doanh nghiệp, trong khi chưa tạo ra dòng tiền tương ứng để có thể chi trả chi phí vốn và gốc
đầu tư.
- Để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng, doanh nghiệp nên tính đến các kế hoạch mở rộng thị
trường cho các sản phẩm sẵn có, hoặc phát triển các sản phẩm mới trên thị trường quen
thuộc nhằm đảm bảo duy trì năng lực lõi và lợi thế cạnh tranh.
Phát triển kinh doanh sản phẩm mới trên thị trường mới có thể khiến doanh nghiệp chịu rủi
ro rất cao trong việc đạt mục tiêu chiến lược, nhất là trong điều kiện không huy động được
đủ nguồn lực tài chính.
Điều này ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững, tạo giá trị tối ưu cho cổ đông trong dài
hạn của bất kỳ doanh nghiệp nào.
nguon tai.lieu . vn
