Xem mẫu
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình CHƯƠNG II: XÂY D NG PHÓNG S T C NH CH CH T 1. Th nào là c nh ch ch t C nh ch ch t là nh ng trư ng o n chính c a phóng s . Chúng là c t lõi làm nên phóng s , vì v y chúng ph i th t có ý nghĩa. Và các trư ng o n chính này k t n i v i nhau có th áp ng nh ng tò mò, th c m c, tr l i ư c t t c các câu h i mà ngư i xem t ra khi ư c ti p c n v i v n . t t c các khâu hoàn thành m t s n ph m, c nh ch ch t u ph i ư c chú tr ng. - Khi lên k ch b n cương, t t c nh ng c nh ch ch t u ph i ư c xác nh y . - Ngay khi quay, ph i xác nh c nh ch ch t là nh ng i m h p d n c a phóng s . - Khi dàn d ng b ng kĩ thu t s , các c nh ch ch t s ư c xây d ng u tiên, gi ng như m t b xương, và xung quanh ó s ư c t ch c ph n còn l i c a thông tin hay them chi ti t m ch phóng s ư c n i li n. 2. Phân lo i c nh ch ch t Theo ý ki n cá nhân, tôi phân lo i c nh ch ch t theo hai tiêu chí khác nhau. - Th nh t là theo tiêu chí ch t lư ng c nh ch ch t, chia làm 3 lo i: + C nh ch ch t t t + C nh ch ch t gây phi n nhi u + C nh ch ch t hoàn ch nh 1
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình - Th hai, theo tiêu chí phương pháp ghi hình: + C nh ch ch t là lo t c nh khác nhau + C nh ch ch t là lo t c nh ch p hình + C nh ch ch t theo tư ng thu t. 2.1. Theo tiêu chí ch t lư ng c nh ch ch t a. C nh ch ch t t t C nh ch ch t t t là c nh ch ch t ch t ch , có sáng t o và có cách th hi n m i m , mang l i hi u qu t t nh t cho phóng s . Ví d (mang tính ch t minh h a): ư ng qu c l 1A s ch y qua r ng qu c gia Cúc Phương. Ngư i ng h , k ph n i. Xác nh i tư ng: - Ngư i ng h : r t nhi u thành ph n, lý do: qu c l 1A hi n nay quá nh , d c l n và quanh co, r t nguy hi m. - Ngư i ph n i: Nh ng nhà sinh h c. Lý do: qu c l s e d a s cân b ng thiên nhiên, nh t là m t s lo i ang trong sách , nh t là s t n t i c a loài sâu ang s ng trong b gi u lâu năm bao quanh khu r ng. C nh ch ch t t t s ư c th hi n như sau: - C nh 1: Ghi hình khu v c r ng Cúc Phương trên di n r ng nêu b t v trí tuy n qu c l m i so v i tuy n qu c l cũ (quay sa bàn ho c b n ) - C nh 2: Vài c n c nh các b gi u có nh ng con sâu nh bé có th b e d a b i vi c quy ho ch t ai. 2
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình b. C nh ch ch t gây phi n nhi u Là nh ng c nh không c n thi t, b xác nh l ch l c, tuy v n có thông tin nhưng nó gây nhi u cho nh ng c nh ch ch t khác. Ví d : V n v i ví d trên, n u thêm c nh ngư i dân t p h p trư c UBND t nh ph n i vi c qu c l 1A ch y qua r ng Cúc Phương thì ch c a phóng s s b xoay chuy n sang hư ng khác. Nó không ch ơn thu n là ph n ánh s vi c n a mà b t u có s nh hư ng v tranh lu n úng sai, nên hay không nên. Như v y, ây là c nh phi n nhi u. c. C nh ch ch t hoàn ch nh C nh ch ch t hoàn ch nh là c nh ch ch t ã có s s p t trư c. Dù v n nêu ra s ki n nhưng không di n ra t nhiên mà có bàn tay s p t, chu n b trư c. Trong nhi u trư ng h p là m b o s an toàn cho ngư i th c hi n, tuy nhiên có nh ng h n ch là hình nh không ư c chân th c, t nhiên. 2.2. Theo phương pháp ghi hình a. C nh ch ch t là lo t c nh khác nhau Lo t các c nh quay khác nhau khi d ng cho n tư ng v hành ng. Nh ng c nh ch ch t ư c xây d ng t lo t c nh khác nhau có c i m: - Duy trì s liên t c. - Rút ng n th i gian. - K chuy n. - Trông có v dàn d ng. - D thêm l i bình. 3
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình - Có th ki m soát ư c - an toàn. - B n bi t b n mu n gì. b. C nh ch ch t là lo t c nh ch p hình (snapshots) c i m c a nh ng c nh ch ch t này: - Không có s liên t c gi a các c nh. - T o ti t t u. - H u hi u v i hành ng/ph n ng. - òi h i ngư i xem t p trung hơn - hình nh ph i mang nhi u thông tin hơn. - Ít c n t i l i bình. - Có th ki m soát nhưng m t nhi u th i gian c. C nh ch ch t theo tư ng thu t S ki n di n ra úng như trong th c t c v m t th i gian và không gian. Các c nh ch ch t d ng này có c i m: - D ng t i thi u. - n tư ng m nh. - M t nhi u th i gian. - T l th t b i cao. - K t qu khó d oán trư c. 4
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình - L i bình c n m c t i thi u. 3. Ch c năng c a c nh ch ch t trong phóng s Phóng s ư c coi như m t o n ư ng. i m xu t phát là ch , i m t i là câu chuy n, phóng s ti n tri n t c nh ch ch t này t i c nh ch ch t khác. i v i lo i phóng s th i s thư ng th y trên sóng ài truy n hình Vi t Nam, th i lư ng trung bình t 1,5 – 3 phút, m t ho c hai c nh ch ch t cũng t ch c toàn b phóng s , nhưng ph i c bi t chú ý n vi c ch n c nh m u và c nh k t thúc. Theo ý ki n cá nhân tôi, c nh ch ch t g m có 3 ch c năng: 3.1. Ch c năng tr c t Ch c năng tr c t c a c nh ch ch t ư c th hi n rõ nét nh t trong khâu d ng phim. Khi ti n hành l p ghép các c nh quay xây d ng thành phóng s , ngư i ta ch n nh ng c nh ch ch t n i vào nhau sao cho tương ng v i các ý nghĩa mà ngư i ta mu n em n cho phóng s . Ti p ó, ngư i ta o g t, s p x p l i các c nh ch ch t ó sao cho t o thành m t chu i hình nh logic, có tính ngh thu t và tinh t hơn. Sau ó, ngư i ta m i tô i m cho b xương này b ng cách xây d ng ph n da th t còn l i cho phóng s , cân nh c nh ng t l cân i và i u ch nh l is an xen gi a hình nh và âm thanh. Có th ví c nh ch ch t là b khung xương a năng. Có th s p x p tùy theo ý t o ra m t hình dáng. Tuy nhiên, b t c lúc nào cũng có th thay i hình dáng y s p x p l i thành m t hình dáng khác p hơn, c áo hơn. V i phóng s cũng v y. B t c lúc nào cũng có th thay i v trí các c nh ch ch t tìm ra cách xây d ng kh dĩ truy n t t t nh t câu chuy n 5
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình ã ch n. Ch khi nào ch n xong th t y ngư i ta m i b t tay vào d ng phim hoàn ch nh, tính toán dài c a các o n n i và kĩ x o. 3.2. Ch c năng óng khung ch M t thông tin g m có hai ph n không tách r i nhau: ch (là i u ang ư c c p) g n li n v i m t câu chuy n (là i u nói v ch ). Mu n gi a ch và câu chuy n có m t s g n bó m t thi t thì các c nh ch ch t trong câu chuy n ph i rõ ràng và có chung m t hư ng th ng nh t là hư ng v ch . Trong vi c x lý phóng s , cái khó là vi c l a ch n ch không ph i vi c tìm ra. Th t v y, khi vi c ch t o phóng s b t u, nhà báo b chìm ng p trong m t kh i l n thông tin mà anh ta có ư c, anh ta s ph i t ch c, ph i x lý thông tin. Quy t c u tiên là ph i t b nh ng thông tin không c n thi t, cho dù thông tin ó hay n âu, hình nh ó p n âu, nhưng n u nó không th hi n rõ nét ch , không có cái h n c a ch thì cũng ành c tb . Ch c n m t c nh ch ch t i ch ch kh i ch thì phóng s ó s như m t oàn tàu trong ó có m t toa tàu b tr ch kh i ư ng ray và làm nh hư ng nc oàn tàu. Dù ít dù nhi u, nh ng gì l ng ng l i trong ngư i xem s có ph n không nh t quán, t ó ch c a phóng s s b hi u l ch l c và không ng nh t. C nh ch ch t v a là b xương gi phóng s ng v ng, v a là chi c h p gói g n phóng s thành m t kh i y , toàn v n, vuông v n. 3.3. Ch c năng “v a ” cho phóng s Có m t nguyên nhân d dàng làm phóng s th t b i mà khán gi bi t r t rõ trong khi nhà báo ít khi nh n th c rõ i u này, ó là “quá nhi u thông 6
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình tin s bóp ch t thông tin”. Khán gi truy n hình có th ti p nh n m t s lư ng thông tin nh t nh trong m t kho ng th i gian nh t nh, n u nhà báo cung c p cho h tin chính ng n g n và v a thì m i vi c t t p. Nhưng n u cũng trong kho ng th i gian ó, do không ý th c ho c do ti c thông tin nên nhà báo l i b sung thêm vài thông tin ph thì vi c gì s x y ra? Khán gi truy n hình không quan tâm, h ã bão hòa sau m t s thông tin chính. Các thông tin ph li u có b lo i b không? Có th chúng còn gây tác d ng ngư c l i là làm r i lo n s lĩnh h i c a khán gi truy n hình. Chính vì v y, khi th c hi n phóng s , nhà báo xác nh các c nh ch ch t và s n sàng lo i b không ti c nu i thông tin th a, xi t ch t tác ph m thì s không th x y ra hi n tư ng “thông tin b bóp ch t b i thông tin”. C nh ch ch t còn có ch c năng quan tr ng là tr l i h t nh ng câu h i 5W+1H ưa ra, b sung thêm nh ng thông tin c n thi t mà không h b th a hay làm khán gi có c m giác b i th c thông tin. => C nh ch ch t có vai trò và ch c năng r t quan tr ng trong phóng s truy n hình, nó nh hư ng cho ngư i làm phóng s và mang n cho khán gi m t phóng s hay, y thông tin. 4. có c nh ch ch t t t M i s ki n th i s di n ra u có s phát tri n riêng theo hư ng c a nó. Ph i xác nh c n th n và kĩ lư ng nh ng gì có th ưa vào hình nh. Ngay khi có ý tư ng, có tài, chúng ta c n hình nh hoá nh ng ý tư ng chính trong quá trình nghiên c u, kh o sát câu chuy n (tin-bài) và l p k ho ch quay phim. S hình nh hóa ó t t nh t nên b t u t dàn ý, g ch ra các trư ng o n hay còn g i là c nh ch ch t. 7
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình Trong khi l ng nghe l y thông tin b n cũng ph i th y hình nh. Trong v n này, cái gì là tr ng tâm? Nh ng c nh nào là c nh chính? Máy quay s ghi hình cái gì? Hình nh nào s minh ho cho v n này, v n kia? Làm th nào minh ho thái c a ngư i tham gia cu c v n ng/n n nhân/linh m c? Khi k t thúc kh o sát cũng là lúc b n có ý tư ng v ng ch c v nh ng hình nh mô t câu chuy n c a mình. Làm như v y s phát tri n k năng hình nh hoá s v t. Ph i m t nhi u th i gian th c hành ghép n i dung câu chuy n v i nh ng hình nh như b n th y trong các r p chi u bóng ngay trong u mình. • Luôn h i chúng ta s nhìn th y/quay ư c cái gì? • H i xem nơi x y ra câu chuy n trông nó như th nào? • H i xem có âm thanh nào n i b t không? (âm thanh g i m hình nh!!) • H i v tâm tr ng và không khí xung quanh. • H i xem ngư i ta làm gì khi h ch i/xem/giúp . • Yêu c u ngư i cung c p tin "v m t b c tranh". Có nhi u cách phát tri n kh năng hình nh hoá c a b n. Quan sát. Hãy quan sát k nh ng ngư i xung quanh. Quan sát h c sách, hay nói chuy n hay i mua bán. Hãy t mình vào v trí m t máy quay phim. Hình dung mình là máy quay và quay nh ng ngư i ó. Hãy l y khuôn hình xung quanh t ng hành ng riêng l . Hãy hình dung m i m t khuôn hình s là m t c nh trong b phim truy n nh . 8
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình Sau ó hãy t h i khuôn hình nào là hình nh ch ch t - c nh chính di n t hành ng, tâm tr ng hay nhân v t. Bây gi hãy nghĩ t i m t hành ng khác và hình dung ra m t hình nh tóm t t hành ng ó. Hãy th nghĩ ra nh ng chi ti t, nh ng cú quay c n c nh. Hình nh nào c trưng cho m t ngư i già? Hình toàn c nh m t c già ng trên ư ng? Hay cú quay c n bàn tay run run n m cây g y? M t khi ã hình dung ư c nh ng hình nh chính, ta ph i s p x p các trư ng o n c nh - các hình nh chính ư c s p x p theo th t nào s l t t câu chuy n m t cách h u hi u. Hãy dùng k ch b n phân c nh (storyboard) phác ho nh ng hình nh chính. Hãy th k câu chuy n m t cách ơn gi n (ng d y, làm bánh gatô) ch b ng 6 hình nh trên k ch b n phân c nh. Tóm l i, hãy h i nhi u l n: "Cái gì s x y ra? Tôi s th y cái gì? Chúng ta s ghì hình cái gì?" Nên nh r ng luôn luôn xác nh c nh ch ch t làm tr ng tâm khi th c hi n b t kì khâu nào c a phóng s . ********* 9
- C nh ch ch t trong phóng s truy n hình 10
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học